Per luchtkussen door absurde wereld
Strijdbare kunst van Truus Menger
Reis terug in de tijd
Angstaanjagend hoog spel
Eigentijds lustrumconcert Madrigalesco
DONDERDAG 2 MEI 1985
RADIO-TV-KUNST
PAGINA 25
Koos Postema voor de Idas
I GOTHENBURG (GPD) - Als za
terdagavond de 30e editie van het
Eurovisiesongfestival via twee sa-
tellieten onder de ogen van een
5 slordige half miljard televisiekij
kers wordt gebracht, ontbreekt Ne-
derland in het deelnemersveld.
Een historisch feitje, want nog niet
eerder liet ons land verstek gaan
op het jaarlijks terugkerende lied
jesfestijn. Door een noodlottig
coördinatiefoutje kwam men er bij
de NOS te laat achter dat de
Zweedse organisatoren de 4e mei
hadden aangewezen als uitzendda
tum. Terecht voelde men er niets
voor op de avond van de traditio
nele dodenherdenking een dikke
tweeëneenhalf uur in
voor een dergelijk luchtig
mentsprogramma. De daaruit on
ontkoombaar voortvloeiende con
sequentie was dat ditmaal ook
geen Nederlands artiestenteam
naar Zweden behoefde af te reizen.
Het ontbreken van een Neder
landse ploeg heeft een aantal va
derlanders er echter niet van kun
nen weerhouden via een achter
deurtje toch tot het festivalterrein
door te dringen. Zo is platenprodu-
cer Eddy Ouwens binnengeraakt
als ploegleider van het Noorse da
mesduo Bobbysocks. Ouwens
heeft relaties in het bescheiden
showbizz-wereldje van Noorwegen
en produceerde er onlangs nog een
hitje.
Ook de bekende muzikant Peter
Schön blijkt zich in dienst van het
Duras-maand in HOT-theater
DEN HAAG - In het HOT-theater in Den Haag is de maand mei geheel
gewyd aan de Franse schrijfster en regisseuse Marguerite Duras. Zowel
films als toneelstukken van haar hand zijn er te zien.
Het programma bestaat uit: 'Le square' door toneelgroep De Salon (9
en 10 mei), diverse films (11 mei), de film 'Nathalie Granger' (13 mei, de
film 'Baxter Vera Baxter' (14 mei), de film 'Hiroshima mon amour' van
Alain Resnais (17 mei), het toneelstuk 'Hiroshima mon amour' door De
Salon (18,19 en 20 mei), de film 'India Song' (21 mei) het toneelstuk 'India
Song' door Akt-Vertikaal (22 en 23 mei) en het toneelstuk 'Ze zei: vernieti
gen' door Toneelgroep Eklips (24 en 25 mei). Aanvang steeds 20.30 uur.
Radio Oranje bij de NCRV
HILVERSUM (GPD) - Bij de NCRV-radio herleeft op 6, 20 en 27 mei
„Radio Oranje" de in Londen gevestigde Nederlandse radiozender in de
Tweede Wereldoorlog.
Programmamaker Dik Bikker verzorgt het documentaire gedeelte van
het drieluik en Skip Voogd maakte bij elke aflevering een aansluitend
muziekgedeelte getiteld „Lichte klanken uit donkere jaren".
De programma's belichten de rol van Radio Oranje tijdens de oorlog en
geven achtergronden van zowel de ontvangst als het uitzenden van de
verzetsprogramma's. De muziekgedeelten bevatten oorspronkelijke ver
sies van repertoire uit de oorlogsjaren (6,20 en 27 mei, Hilversum 2,14.33
uur).
buitenland te hebben gesteld. Hij
is verantwoordelijk voor het pro
duceren van de Turkse bijdrage.
Dit land wil volgaarne de eeuwige
rangschikking in de onderste re
gionen ontvluchten en denkt dat te
bereiken door het inbrengen van
een westers getint poptempo.
In Gothenburg zijn aan de voor
avond van het 30e Eurovisiesong
festival een dikke 400 artiesten, of
ficials en verslaggevers aanwezig.
Om en nabij 200 personeelsleden
van de Zweedse televisie zijn inge
zet om de rechtstreekse uitzending
van zaterdag tot een goed einde te
brengen.
Het 30e festival zal direct te zien
zijn in de 19 deelnemende landen
en op een later tijdstip ook in Bul
garije, Roemenië, de Sowjet-Unie,
Tsjechoslowakije, IJsland en Au
stralië. De plaats van handeling is
het Scandinavium, de grootste
overdekte hal van Scandinavië, die
plaats biedt aan meer dan 6000 toe
schouwers. In dezelfde accommo
datie vond enkele maanden gele
den de Zweedse nationale finale
van het songfestival plaats. Het feit
dat bij die gelegenheid geen stoel
onbezet bleef, moge er op duiden
dat de ophanden zijnde gebeurte
nis hier momenteel volop leeft. De
Zweedse kranten staan al weken
lang vol van het festival en zowel
voor de generale repetitie van vrij
dagavond als de finale van zater
dag is al geruime tijd geen kaartje
meer te bemachtigen.
Minder riant is vooralsnog de uit
gangspositie van de Belgische de
legatie. Het team beschikt welis
waar over een op hoog niveau
staand liedje, maar voelt zich daar
naast gekweld door het gemis van
een eigen dirigent. Het is een goed
gebruik dat elk deelnemend land
zijn eigen orkestleider meeneemt,
maar de bezuinigingswoede houdt
bij de zuiderburen dermate huis,
dat zelfs deze luxe hen moest wor
den onthouden. Aanvankelijk was
het zelfs de bedoeling dat ook de
componist en tekstschrijver Zange
res Linda le Pomme niet mochten
begeleiden. Maar dat onheil heeft
i op het nippertje nog weten te
keren.
HILVERSUM (GPD) - Koos Pos
tema presenteert deze zomer bij de
VARA-televisie het programma
Klasgenoten. In het programma
keert hij terug in zijn oude rol van
onderwijzer. De studio zal voor dit
programma worden omgebouwd
tot een klaslokaal en bekende Ne
derlanders mogen een oude klas
uit hun schooltijd bij elkaar halen.
De zes afleveringen zijn dus geba
seerd op een soort reünie.
De serie is geproduceerd door
Belbo Productions en zal door de
VARA eenmaal in de week uitge
zonden worden. Een woordvoer
der van Belbo verklaarde nog niet
te willen zeggen wie de bekende
Nederlanders zijn. Het nieuwe
praatprogramma van de VARA zal
naar verwachting vanaf eind juli
uitgezonden worden telkens op za
terdagavond.
De Belgische Linda le Pomme, zowat moederziel alleen
Folk festival in Den Haag
DEN HAAG - In Theater aan de Haven in Scheveningen wordt zondag 5
mei het jaarlijkse Springmusic gehouden, een festival voor folkmuziek
van over de gehele wereld, dat dit jaar voor de zevende maal wordt ge
houden. Het festival begint om 14.00 uur en gaat door tot middernacht.
Optredens worden gegeven door de Ierse zanger en multi-instrumenta-
list Andy Irvine, de Mexicaanse zangeres Amporo Ochoa en haar ensem
ble, het trio Beau temps sur la province uit Frankrijk, de Amsterdamse
theatergroep Dogtroep, het uit diverse Afrikaanse landen afkomstige
Gomma, Kollasuyu-Nan uit Bolivia, het Schotse trio McCalmans, het bin
nenlandse Owee en Tango y otras milongas, een trio bestaande uit twee
Argentijnen en een Belg.
Tentoonstelling met werk van
Truus Menger t/m 26 mei. Galerie
Edison, Javastraat 16, Den Haag. Ge
opend wo. t/m zat. van 11-17 uur en
zo. van 13-17 uur.
DEN HAAG - Komende zondag
5 mei zal in de nieuwe Leidse
wijk Stevenshof de onthulling
plaatsvinden van het monument
voor vrouwenverzet tijdens de
Tweede Wereldoorlog, gemaakt
door Truus Menger. Deze ge
beurtenis was aanleiding voor de
Haagse galerie Edison om een
expositie te organiseren met
werk van deze kunstenares be
staand uit bronzen plastieken,
aquarellen en enkele stukken in
gemengde techniek.
Op de tentoonstelling is onder-
meer het ontwerp te zien voor
het monument ter nagedachtenis
aan Hannie Schaft (het meisje
met het rode haar), met wie
Truus Menger samenwerkte in
Maakster verzetsbeeld voor Stevenshof
een verzetsgroep. De thematiek
van het werk is grotendeels ont
leend aan ervaringen in de oor
log. Truus Menger drukt met
haar beeldengroepen vaak ab
stracte bègrippen uit die betrek
king hebben op de oorlogstijd:
hoop, vrijheid, gevangenschap,
hechte vriendschap of solidari
teit. Slechts een enkel beeld
geeft een reële situatie weer, bij
voorbeeld een piloot staande op
de vleugel van een vliegtuig dat
voedsel dropte. Helaas is dit ge
geven gecombineerd met een
vrij pathetische groep mensen.
Een beeldje van vrolijk spelen
de kinderen draagt ook het stem
pel van de oorlog. Het is bedoeld
als symbool voor de toekomst,
maar het roept voor de maakster
tevens de herinnering op aan de
Joodse kinderen voor wie uitein
delijk geen hulp mogelijk was.
Dergelijke betekenissen worden
nader uitgelegd in gedichten van
haar hand. Truus Menger ziet
haar werk als een van de midde
len om mensen bewust te maken
van de gevolgen van fascisme en
racisme.
In de tekeningen en aquarellep
zijn eveneens actuele motieven
verwerkt. De thematische ver
bondenheid wordt versterkt
door bepaalde terugkerende vor
men. Naast cirkels, horizontale
en verticale lijnen herhaalt zich
vaak een spiraalvormige bewe
ging, die als een teken van opti
misme en vertrouwen gezien kan
worden. De doorgaans figuratie
ve stukken zijn soms samenge
voegd met dergelijke abstracte
vormelementen.
De tekeningen kenmerken
zich door een vlotte penseel
streek en rake vormen in zwarte
inkt. Daarnaast werkt Truus
Menger graag met kleur. Toch
komt zij op deze tentoonstelling
het best naar voren als beeld
houwster, met name in de klein
schalige plastieken, die een ster
ke uitdrukking zijn van de
ideeën van deze strijdbare kun
stenares. NANCY STOOP
'Mieke Mom', leeftijdsloos spektakel bij RO-theater
Mieke Mom (Ingrid van Leeuwen), zittend op de kist
(foto Leo van Velzen)
gie: Paul Vermeulen-Windsant, de
cor: Ad de Bont, kostuums: Koelie
Westendorp, spelers: Chaim Levano,
Ingrid van Leeuwen, Dries Smits,
Froukje van Houten, Bets van der
Wal, Koos van der Knaap, Elsje
Slats, Tim Meeuws, Bruun Kuijt en
Laus Steenbeeke. Gezien op 30 april
in Hal 4, Utopia, Rotterdam. Herha
lingen op 5, 8,11.12,15,16,17,18,19,
22, 25 en 26 mei, (ook middagvoor
stellingen).
ROTTERDAM - Met 'Mieke
Mom' zet het RO-theater de on
der Frans Marijnissen ingezette
traditie voort om eenmaal per
jaar flink uit te pakken met een
kindervoorstelling. Het doet
daarmee een prima keus. 'Mieke
Mom' is geen opvoedend pro
bleemstuk, maar een spectacu
laire mengeling van theater en
kermis, die door kinderen waar
schijnlijk nog beter wordt begre
pen dan door grote mensen.
Guus Kuijer schreef in 1980
het boek 'Hoe Mieke Mom haar
maffe moeder vindt'. Toen het
boek verscheen werd er door de
recensenten - allen kind ge
wéést - nogal kribbig op gerea
geerd. Het zou een onlogisch en
onbegrijpelijk verhaal zijn, veel
te zwartgallig voor tere kinder
zieltjes.
Een vrolijk boek is het inder
daad niet, al valt er genoeg te la
chen. Mieke Mom is een meisje
dat temidden van grote mensen
leeft en die geven geen aanlei
ding tot luchtsprongen. Kuijer
legt via haar zijn vinger op absur
diteiten in de wereld van volwas
senen, zoals buitenlanders die in
krotten wonen, dokters die alle
zieken dezelfde pillen voorschrij
ven en oude mensen die in een
tehuis worden opgeborgen. Toe
standen die heel normaal gevon
den worden, maar die in de ogen
van een kind volstrekt willekeu
rig zijn.
Het verhaal gaat ongeveer als
volgt: De ouders van Mieke Mom
zijn dood en wonen in een kist
met raampjes achterin de tuin.
Als ze hen bloemen brengt,
schelden ze haar uit: appelflap!
Kalkei! Plastic fles! Buurman T
(voluit: Thansneemikhetwoord-
danku) koopt een auto, die klei
ne kinderen eet. Op school wordt
ze aan de kapstok gehangen en
voor dief uitgemaakt. Mieke
wordt beschuldigd van een roof
moord en tot het gekkenhuis ver
oordeeld. Daar ontmoet ze Aza-
lia, die haar moeder wordt.
Het RO-theater houdt zich vrij
wel letterlijk aan het boek. En
maakt bovendien uitputtend ge
bruik van de mogelijkheden, die
het merkwaardige Utopia-com
plex biedt. De grootste stunt is
de op luchtkussens draaibare pu
bliekstribune. Drie zijden van de
zaal worden beurtelings als
speelvlak gebruikt. Onder hels
knarsen en kraken wordt het pu
bliek van scène naar scène ge
keerd, zodat je als kijker midde
nin de wereld van Mieke Mom
zit.
Decorontwerper Paul Gallis
heeft prachtig werk geleverd. De
kinderhappende auto is een ech
te Amerikaanse slee, meneer T
ontploft daadwerkelijk van woe
de en de strijkbout, waarmee de
plooien van de bejaarden wor
den gladgestreken, ziet er angst
aanjagend uit. Heel mooi is ook
het openingsbeeld: vader en
moeder Mom achter de raampjes
van hun gezellig ingerichte kist,
terwijl de sneeuw naar beneden
dwarrelt.
Van die vormgeving moet de
voorstelling het ook hebben. De
meeste spelers maken van hun
rollen niet veel meer dan figuren
uit een stripverhaal, misschien
doordat de meesten zulke uiteen
lopende types moeten spelen. In
grid van Leeuwen is een te ouwe
lijke Mieke Mom, die uiterlijk
veel lijkt op de Oranjeprinsesjes
van vroeger. Wat zou het leuk
zijn als die rol door een kind
werd gespeeld. Chaim Levano
vindt als verteller wel precies het
juiste midden tussen betrokken
heid en afstandelijkheid. Hij
stept op een spreekgestoelte met
wieltjes in het rond.
Dat matige acteren is in dit ge
val geen ramp; verhaal en ensce
nering maken bijna alles goed.
Dus stop wat verse kinderen on
der de motorkap, haal ook oma
uit de hangkast en karren maar
naar het RO. Want van 'Mieke
Mom' kunnen kinderen genieten
en ouderen wat opsteken.
ARIEJAN KORTEWEG
'Pelléas et Mélisande' van Claude
Debussy door de Ned. Operastich
ting m.m.v. het Rotterdams Philhar-
monisch Orkest. Dirigent: Michel
Plasson. Regie, decors en kostuums:
Filippo Sanjust. Gezien in het Cir
custheater op 1 mei. Voorstellingen
in stadsschouwburg Amsterdam op
5. 6. 8 en 15 mei.
SCHEVENINGEN - Toen deze
enscenering in 1973 voor het
eerst te zien was, ontlokte zij te
recht alom bewondering. Simpe
le maar in hun suggestiviteit bij
na realistische decors werden ge
vangen in een subtiel lichtspel
dat gelijke tred hield met de
kleuringen die Debussy in het
orkest had aangebracht. Het bij
na onvermijdelijke gaasdoek
werd zowaar functioneel toege
past en daarachter bewogen de
personages in dit symbolistische
drama van Maeterlinck zich met
gepaste wazigheid.
Sindsdien hebben er echter in
de operawereld een aantal rigou
reuze wijzigingen plaatsgegre
pen met als duidelijkste expo
nenten het werk van Friedrich
en Kupfer (o.a. in Nederland), de
Ring van Chéreau in Bayreuth
en diverse opzienbarende voor
stellingen in Brussel. Verheven
Ned. Operastichting met
'Pelléas en Mélisande'
symboliek en mysterieuze vaag
heden moesten plaats maken
voor een aanpak die duidelijke
vragen stelde: wie zijn de toneel
figuren, wat doen zij en (de be
langrijkste van alle) waaróm
doen zij dat?
Wordt men na de 'Pelléas et
Mélisande' in Brussel, die begin
juli hopelijk ook in Amsterdam
te zien zal zijn, geconfronteerd
met de esthetiek en het kleuren
spel van Sanjust, dan waant men
zich weer teruggezet in een tijd,
waarin operazangers fraaie poses
aannamen, omdat die meer diep
te suggereerden dan een realisti
sche wijze van bewegen. Verder
dan een lange reeks schitterende
toneelbeelden met hier en daar
bijzonder onlogische momenten
in de regie kwamen de toneel
beelden van Sanjust niet. De ge
zond ogende en zingende Sheri
Greenawald leek bovendien
- geen geboren Mélisande, terwijl
de uitstekend articulerende Ho
ward Crook de melodiek van De
bussy wat al te veel opofferde
aan een declamatorische voor
dracht. De bariton Mare Vento
was eigenlijk te licht van stem
voor Golaud, maar wist wel meer
van het karakter te maken en Co-
ra Canne Meyer bleek een be
trouwbare Geneviève.
Bijzonder fraai was het aan
deel van het Rotterdams Philhar-
monisch Orkest, dat als enige or
kest in Nederland een typisch
Franse klankkleur kan oproe
pen. Dirigent Michel Plasson
Danserscollectief met 'Hartstuk'
wist daarvan dankbaar gebruik
te maken, zodat die vreemde, on
grijpbare muzikale wereld van
Debussy bij deze reprise beter
Mare Vento in 'Pelléas en
(foto Jaap Pieper)
tot haar recht kwam dan bij een
van de vorige series.
PAUL KORENHOF
hoorn, met werken van J.S. Bach, B.
Britten, S. Prokofjev en J. Koetsier.
Gehoord op woensdag 1 mei in de
Dorpskerk in Leiderdorp.
LEIDERDORP Een orkest
zonder naam vond dirigent Henk
Briër niet zo geslaagd toen hem
vijf jaar geleden gevraagd werd
een gelegenheidsensemble sa
men te stellen ter versterking
van zijn Madrigaalkoor. Waarop
hij in de haast de naam 'Madriga-
lesco' ten tonele voerde, zich la
ter bedenkend dat dit ook de titel
van een orkestwerk van Vivaldi
is. Het eerste concert verliep ech
ter zo succesvol dat de orkestle
den besloten om door te gaan.
Hetgeen gisteravond resulteerde
in een eigentijds en dynamisch
eerste lustrum-concert, waarbij
in dit gedenkjaar ook Bach niet
op het programma ontbrak.
Zoals in" de pittig en uiterst
doorzichtig gehouden Suite nr. 1
van Bach, die mede door de so
listische medewerking van de
hoboïsten Han Kapaan en Frits
de Vries en van Erika van Olden-
deel op fagot, bleef 'dansen' van
af het dartele Vivace tot aan de
plechtige Passepied. Op verzoek
van een veeltallig publiek, dat
vorig jaar diep onder de indruk
raakte van de uitvoering van de
'Serenade voor tenor, hoorn en
strijkorkest' opus 31 van Benja
min Britten, werd dit werk met
medewerking van dezelfde solis
ten nog eens op sublieme wijze
herhaald. Een schitterend ge
toonzet werk waar elementen
van oude Engelse vocale muziek
in een zeer persoonlijk idioom,
van Britten verwerkt zijn. Een
stijl die de natuurlijke en lichte
tenor Harry Verberne op het lijf
geschreven was, terwijl de warm
geblazen hoornsoli van Herman
Jeurissen de spanning van dit
toongedicht tot ongekende hoog
te wisten op te voeren.
Totaal anders van sfeer maar
niet minder interessant klonk
daarna de zelden te horen versie
voor strijkorkest van het oor
spronkelijk voor piano geschre
ven 'Visions fugatives' van Pro-
koQev. Een kleurrijk en levendig
werk waar de strijkers Prokof-
jevs hoekige ritmiek niet hele
maal feilloos, maar wel zeer dy
namisch over het voetlicht
brachten. Het virtuoze en stem
mige 'Divertimento' van de Ne
derlander Jan Koetsier, waar dit
eerste lustrumconcert mee be
sloot, vol verrassende solopartij
en voor viool, hobo, klarinet en
fluit, vormde een weelderig mu
zikaal slot.
ANNEKE VAN VLIET
ma en Rlcardo Anemaet, muziek:
The art of noise, Brian Eno, Mecano
en Klaus Normi. Gezien op 1 mei in
het LAK-theater, Leiden. Aldaar ook
vanavond.
LEIDEN - Zij ligt op de grond uit
te hijgen. Hij pakt een zware
steen, klimt op de stoel en houdt
de steen boven haar lichaam. Hij
zal de steen toch niet laten val
len...? Het voorafgaande was ge
voelloos genoeg om daar bang
voor te zijn. Bhammm, net als je
je ogen wilt sluiten uit angst voor
een bloedbad, valt de steen... En
zij? Zij was net bijtijds opzij ge
rold.
Het gebeurt een tweede keer,
het Danserscollectief hecht aan
symmetrie. Maar nu zijn de rol
len omgedraaid: hij ligt ter aarde
en zü heft de steen. Ze wankelt
even, aarzelt, maar laat dan toch
de steen los. En weer gaat het
goed.
Als toeschouwer zit je bij
'Hartstuk' voortdurend met
kromme tenen. Lilian Bruinsma
en Ricardo Anemaet onderwer
pen hun eigen hart en dat van de
ander aan een krachtproef met
volledig uit de hand gelopen kin
derspelletjes. Ze doen dat vol
strekt gevoelloos, als machines.
Dat maakt 'Hartstuk' een angst
aanjagende voorstelling.
Het stuk speelt zich af in een
vrijwel kaal decor. De beide dan
sers zitten op stoeltjes aan een ta
fel. Daarachter staat de geluids-
en lichtapparatuur. Links op het
podium staat een kleuren-tv aan.
De strijd om aandacht met de
beelden ervan wordt door de
dansers gemakkelijk gewonnen,
mede door de vaak zeer luide
muziek bij hun bewegingen.
Het tv-toestel zit in een door
zichtige, plastic zak: eeri verstik
te wereld. Later zullen ook de
dansers zich een zak over het
hoofd trekken. Je ziet hoe de zak
opbolt en rimpelt door de adem
haling, en hoe het gezicht daar
door vervormd wordt. Een be
nauwend beeld, dat ademen als
een nog niet geboren kind.
Een Engelse stem vertelt on
dertussen over de werking van
het hart: een mensenleven telt
2.500.000.000 hartekloppen. De
verschillende afwijkingen wor
den ten gehore gebracht en ook
hoe het klinkt als je iemands
hartslag vele malen versneld af
draait: als een vliegensvlug in
sect dat soms tegen een raam
botst. Dat zijn de momenten
waarop de eigenaar van het hart
zich inspant.
Het tempo van de voorstelling
is op dat ritme afgestemd: over
wegend traag als een ritueel
waarbij geen fouten mogen wor
den gemaakt. Maar soms ineens
zijn er hectische uitbarstingen,
die vaak worden herhaald. De
dansers lijken wanhopig de weg
naar het hart te zoeken, dat toch
de zetel van het gevoel zou moe
ten zijn. De paradox is, dat aan
dat onderzoek geen greintje ge
voel te pas komt.
'Hartstuk' is zeker geen mooie
voorstelling. De vele herhalingen
werken dan wel beklemmend,
maar halen ook een deel van de
spanning weg. Toch heb ik
steeds op het puntje van m'n
stoel gezeten, want het Dansers
collectief speelt hoog spel met
het publiek en zichzelf op een
zeer intense manier.
ARIEJAN KORTEWEG
