b
p]
k
je
nj
Briljant proza van Machado de Assis
O
Fante
tax i
leven
Ongewone thriller
uit Brits Guyana
*5-
DE
KEER
Opvallend debuut
13-jarig meisje
zandvliet1
'De wondere
zoon': een
matig boek
Oorlogsboeken voor jongeren
DONDERDAG 2 MEI 1985
Een niet alledaagse verschijning:
een thriller uit Brits Guyana. En
kele jaren geleden geschreven
door Roy A. K. Heath, die er in
middels de literatuurprijs van
het Britse dagblad The Guardian
voor heeft ontvangen.
Nu kan men niet blindvaren op
dergelijke onderscheidingen,
maar het is een feit dat Heath op
subtiele en bewogen wijze het
beeld geeft van een onzekere en
gesloten jongen uit de mid
denklasse, die in Georgetown in
de schaduw van zijn broer op
groeit tot een uiterst oneven
wichtige persoonlijkheid.
De man weet met de teleurstel
lende omstandigheden geen raad
en ten slotte vermoordt hij de
hem min om meer opgedrongen
vrouw. Niet de angst om te falen
houdt hem voortdurend bezig,
het is meer de angst dat anderen
dat zullen zien. In heldere stijl te
kent Heath de loop der drama
tisch gebeurtenissen in een voor
ons niet altijd voor de hand lig
gend cultuur. Een gelukkige
greep van Het Wereldvenster.
Voorts: 'Een moordprimeur'
en 'Het kamerscherm', twee ver
halen die eens als feuilleton wer
den geschreven door een aantal
leden van de Detection Club,
waarin vele prominenten zitting
hadden. Om enkele grote namen
te noemen: Agatha Christie,
Hugh Walpole, Dorothy Sayers.
Stuk voor stuk schreven zij een
aflevering. Ik ben niet zo en
thousiast over dit verbrokkelen
de genre, maar het is interessant
genoeg om er kennis van te ne
men. (Sijhoff, prijs 19,50)
'Dreiging uit Praag' schreef
Helen Maclnnes al meer dan der
tig jaar geleden. Het is nu weer
verschenen. Natuurlijk is het
nog zo goed, maar het blijkt toch
erg gedateerd te zijn. Menselijke
verhoudingen, waarover van
daag de dag geen wenkbrauw
meer wordt gefronst, waren toen
kennelijk aanleiding tot schok
kende gebeurtenissen. Het doet
daarom na zoveel jaren nogal
zoet aan. (Sijhoff, prijs 19,95).
KOOS POST
De Braziliaanse schrijver Ma
chado de Assis werd in 1839 ge
boren in Rio de Janeiro. Zijn ou
ders waren eenvoudige burger
mensen. Van de eerste vijftien
jaar van zijn leven is hoege
naamd niets in de literatuurge
schiedenis opgetekend. Wel we
ten we dat Machado de Assis
nogal ziekelijk was; hij leed aan
epilepsie en kampte met een
oogziekte. Dit alles verhinderde
hem niet op latere leeftijd een
hoge overheidsfunctie te verwer
ven en ettelijke romans, novellen
en essays te schrijven.
Van die romans zijn er tot nu
toe drie door August Willemsen
vertaald. Na mij te hebben verza
digd aan de overvloed van Zuid-
amerikaanse literatuur van de
afgelopen jaren heb ik - ik moet
het tot mijn grote schande be
kennen - de eerste twee romans
ongelezen gelaten. Dat is, achter
af bezien, dom van mij geweest.
Had ik de geestelijke buikriem
een gaatje verder gezet, dan zou
ik al veel eerder kennis hebben
kunnen maken met het meest
briljante proza dat mij de laatste
jaren onder ogen is gekomen.
Dat werd mij duidelijk na het le
zen van de roman "Dom Casmur-
ro', een kloek, mooi gebonden,
boekwerk dat onlangs bij De Ar
beiderspers is verschenen.
Dom Casmurro, hetgeen zo
veel betekent als 'Heer Nurks', is
een oude weduwnaar die de ba
lans opmaakt van een turbulent
leven. Om zich zijn jeugd zo
nauwkeurig mogelijk voor de
geest te kunnen halen, heeft hij
zijn intrek genomen in een wo
ning, die een soort replica is van
zijn geboortehuis. Maar hoewel
alles tot in de details is nage
bootst, wil het verleden maar
niet echt tot leven komen. "En
toen was het dat de op de wan
den geschilderde bustes tot mij
begonnen te spreken, zeggende
dat, aangezien zij er niet in slaag
den voor mij de voorbije tijden te
doen herleven, ik de pen moest
opnemen om van enkele te ver
halen."
Hoofdthema van de roman is
de liefde van Dom Casmurro
voor zijn buurmeisje Capitu.
Omdat haar eerste kind dood is
geboren heeft de moeder van
Bentinho, zo luidt Dom Casmur-
ro's voornaam, bij de geboorte
van haar zoon gezworen dat ze
hem priester zal laten worden.
Als Bentinho zo'n jaar of veer
tien is, vangt hij een gesprek op
waarin de huisvriend, José Dias,
zijn moeder, die al vroeg wedu
we is geworden, aan die gelofte
herinnert. De man heeft daar zo
zijn redenen voor, maar de be
langrijkste is wel dat hij heeft op
gemerkt dat Bentinho wat al te
veel uren in het gezelschap van
het buurmeisje doorbrengt. Hij
vreest dat hij verliefd op haar is.
Dat zou geen ramp zijn, als het
meisje maar uit een gelijkwaar
dig milieu kwam. Dat is niet zo.
De ouders van Capitu zyn in te
genstelling tot die van Bentinho
niet gefortuneerd. Haar vader is
maar een gewone ambtenaar, die
maatschappelijk gezien weinig
in de melk heeft te brokkelen.
Bentinho is dus een goede partij
voor hun dochter.
De naïeve Bentinho hoort voor
het eerst de gevoelens die hij
voor het buurmeisje koestert
door een ander benoemen. Hij
kan haast niet wachten om zijn
liefde aan Capitu te bekennen.
Als hij naar haar toe wil gaan,
ziet hij dat ze net bezig is zijn
naam op de muur te krijten. De
liefde blijkt wederzijds, al lijkt er
bij het meisje sprake van enige
berekening. Ze zweren plechtig
met elkaar te trouwen, wat er
ook gebeurt. Het priesterschap
van Bentinho moet hoe dan ook
worden voorkomen.
Samen met Capitu en de huis
vriend José Dias, die omslaat als
het blad aan een boom als hem
een Europese reis in het vooruit
zicht wordt gesteld, worden er
sluwe plannen beraamd om aan
het kazuivel te ontkomen. Ben
tinho, gehoorzaam als hy is, gaat
met tegenzin naar het seminarie,
maar hij voelt zich gesterkt door
hinderlijk stereotiep vastklampt
aan de veilige carrière die hij in
Amerika heeft gemaakt. Zijn po
gingen iets van het verleden te
hervinden lopen voorspelbaar op
niets uit en de verwarde politie
ke, sociale en economische ge
sprekken die hij her en der voert,
maken hem nóch de lezer iets
wijzer. Een mislukt romanperso
nage.
Dat geldt minder, literair al
thans, voor zijn vriend Mees Fis
set, "een vitale maar maatschap
pelijk in feite afgeschreven Ne
derlandse journalist, het nieuwe
type van de werkloze intellectu
eel, die zijn gevoel van eigen
waarde probeert te behouden".
Dat probeert hij tenminste: hij
snuffelt rond in kranten en no
teert allerhande zaken die nooit
Groot Nieuws zijn geworden,
maar tezamen een weinig
rooskleurige toekomst voor de
mensheid doen veronderstellen.
Hoewel Fisset meer herken
ning oproept bij de lezer dan zijn
treurige Amerikaanse tegenpool,
blijven z(jn innerlijke roerselen
ook behoorlijk vaag. Dat de voor
malige journalist een aanbod af
slaat om een column te verzor
gen voor een "kwaliteitskrant"
om de verkoop te bevorderen is
logisch gezien de opdracht: "De
vrouw. Destijds met een griffel
bekroond.
(uitg. Westfriesland)
'Blijf van mijn fiets af, Gertie
Evenhuis:
Drie verhalen in een boek over
de oorlog, o.a. kinderen in het
verzet en het uitmoorden van de
mannelijke bevolking van Put
ten door de Duitsers.
(uitg. Elsevier)
Het luik in de vloer, René van
Harten:
Een eenvoudig geschreven
verhaal over enkele gebeurtenis
sen tijdens de oorlog, speciaal
voor kinderen die moeite hebben
met lezen.
(uitg. Leopold)
'Oorlog zonder vrienden',
Evert Hartman:
Een 14-jarige zoon van een
NSB'er wordt geconfronteerd
met de negatieve reacties van
zijn omgeving en gaat langza
merhand twyfelen aan zijn va
ders idealen.
(uitg. Lemniscaat)
Engelandvaarders, K.Norel:
Oorlogsavonturen van een Ur-
ker vissersjongen, die naar Enge
land vlucht en zich aansluit bij
het verzet. Ouderwets geschre
ven, maar onderhoudend.
(uitg. Elsevier)
De kinderen van het Achtste
Woud, Els Pelgrom:
de wetenschap dat hij het er geen
eeuwigheid hoeft uit te zitten.
De moeder van Bentinho, die
tijdens het verblijf van haar zoon
op het seminarie zeer gehecht is
geraakt aan Capitu, in wie zij een
uiterst geschikte huwelijkskan
didaat voor haar Bentinho her
kent, is maar al te blii als José
Dias met een oplossing komt die
haar in staat stelt zich onder de
eed uit te wurmen. Weldra is er
geen wolkje meer aan de hemel
en 'krijgen' Capitu en Bentinho
elkaar.
Eind goed, al goed, ben je dan
geneigd te denken. Mis evenwel.
Capitu en Bentinho krijgen een
zoon. De vader is aanvankelijk
dol op zijn kind totdat hij op een
dag iets afschuwelijks ontdekt
Machado de Assis
aan het uiterlijk van de jongen.
Zijn zoon lijkt als twee druppels
water op zijn beste kameraad Es
cobar, met wie hij bevriend is ge
raakt op het seminarie, en die net
als hij voor een werelds bestaan
heeft gekozen. Als Escobar na
een dodelijk ongeluk moet wor
den begraven en Bentinho de
smachtende blik opmerkt die
zijn vrouw werpt op het lijk,
krijgt hij de neiging zijn levenlo
ze vriend met doodskist en al de
straat op te smijten.
De herinneringen van Dom
Casmurro zijn ondergebracht in
148 kleine hoofdstukjes. Het is of
monologue intérieur van de man
die werkloos werd... Schuldeloos
aan de kant gezet. Door een sa
menleving die haar problemen
niet aan kan". Iedereen heeft
recht op behoud van eigenwaar
de. Maar dat Fisset niet verder
komt dan het filosofisch onge
twijfeld integere naslag-, knip-
en plakwerk en het stuk laten lo
pen van zijn ogenschijnlijk vrij
hechte huwelijk is dwaas en naar
mijn smaak onwaarschijnlijk.
Dat zijn vrouw Jeannet hem om
zijn starheid en innerlijke afslui
ting verlaat, daarentegen uiter
mate begrijpelijk.
De wondere zoon is niet alleen
om die magere karakterbeschrij
vingen een matig boek; het is als
of de schrijver op twee gedach
ten hinkt: een idee uitdragen van
een krampachtig naar een som
ber doel voortstruikelende maat
schappij, belicht vanuit twee ver
schillende gehandicapte perso
nages; en anderzijds een roman
te schrijven, een verhaal waarin
diezelfde personen in hun rela
ties en eigen levén de lezer van
hun bestaanbaarheid dienen te
overtuigen. Als men zo van het
ene been op het ander hipt, ra
ken deze instrumenten van
voortstuwing in elkaar verward
en valt men op zijn bek. Niet écht
hard in dit geval, daarvoor is het
boek ook weer te vlot geschre
ven, maar prettig is het niet. Ik
val - als lezer - liever niet mee.
ROB VOOREN
Ger Verrips, De wondere zoon. Uitg.
De Arbeiderspers, Amsterdam 1985,
29,50.
Belevenissen van een 13-jarige
joods meisje dat tijdens de oor
log met haar vader onderduikt
op een boerderij. Een destijds
bekroond verhaal.
(uitg. Kosmos)
Hij was mijn buurjongen, Hans
Peter Richter:
Een van de meest indringende
boeken over de oorlog. Een ver
haal over twee gezinnen in Duits
land die door het nazi-regime on
herroepelijk uit elkaar worden
gedreven.
(uitg. Elsevier)
Oorlogswinter, Jan Terlouw:
Een jongen raakt betrokken bij
het verzet tijdens de oorlog,
waarbij een goede vriend een
verrader blijkt.
(uitg. Lemniscaat)
Uitverkoren, Beccy de Vries:
Een bundel verhalen en ge
dichten over mensen die tijdens
de oorlog vervolgd zijn.
(uitg. Querido)
Reis door de nacht, Anne de
Vries:
Een boek over de ervaringen
van een Drents gezin tijdens de
oorlog, geschreven vanuit een
protestants-christelijke achter
grond. Nu in een speciale editie
verschenen waarbij vier delen in
een band zijn gebundeld. Prijs f
17,90.
(uitg. Callenbach)
Machado de Assis bang is ge
weest de lezer te overvoeren.
Nee, kleine, mooi afgestreken,
hapjes, dat eet lekker weg. Van
die sympathieke consideratie
met de lezer getuigen ook tus-
senwerpingen als 'Ik zal het niet
te lang maken.' en 'Schud uw
hoofd, lezer; maak alle gebaren
van ongeloof. Gooi dit boek zelfs
weg, als verveling u daar niet al
eerder toe gedreven heeft...'.
Ik heb het nu wel over 'de le
zer' maar opvallend vaker richt
Machado de Assis zich tot een
'lezeres', met wie hij een innige
relatie lijkt te willen aangaan.
Dat klopt ook wel, want in een
eerdere roman heeft de auteur
zijn stijl eens als volgt omschre
ven: "...mijn stijl is zoals mijn
maaltijden met Virgflia waren
d-Wijn, fruit, compote. We aten,
zeker, maar het was een eten dat
werd geïnterpuncteerd met lie
ve woordjes, tedere blikken, kin
derlijke dwaasheden, een einde
loze stoet van die terzijdes van
het hart die de werkelijke, onon
derbroken dialoog der liefde zijn.
Af en toe een kibbelpartijtje om
het al te zoetige van de situatie te
temperen."
Ja, déze schrijver is zelf inder
daad zijn beste critius. Wat moet
ik hier nog aan toevoegen? Dit
misschien: dat Machado de-Assis
ook heel schelms uit de hoek kan
komen. Neem bijvoorbeeld dit
voorval: de jonge Bentinho ziet
op straat hoe een vrouw strui
kelt, een ongelukje waarbij haar
benen tot aan de boorden van
haar kousen zichtbaar worden.
Jammer voor de bewuste dame,
maar pikant voor de toeschou
wer. Op de jongen maakt het in
elk geval nogal indruk. Macha
do de Assis legt Dom Casmurro
de volgende woorden in de
mond:"Niet in staat die beelden
uit mijn geest te bannen, nam ik
mijn toevlucht tot een pact tus
sen mijn geweten en mijn ver
beelding. Mijn visioenen van
vrouwen zou ik voortaan slechts
als incarnaties zien van de zon
den, en juist daarom aanschouw
baar, als de beste methode om
mijn karakter te stalen en te ster-
kea voor de bittere gevechten
1940. De jongen die in de open
bare leeszaal van Los Angeles zat
en al heel wat meesterwerken
had verslonden, pakte een boek
dat hij nog niet kende: 'Ask the
Dust'. Hij begon te lezen. Na de
eerste regels was hij verloren, in
de goede zin des woords.
"Als een man die goud had ge
vonden op de vuilstort nam ik
het boek mee naar de tafel. De
zinnen rolden soepel over de
bladzij, ze vormden een stroom.
Elke regel had zijn eigen kracht
en werd weer gevolgd door nog
zo'n zin. De substantie van elke
zin gaf de pagina een vorm, een
gevoel dat er iets in gekerfd
stond. Hier was eindelijk een
man die niet bang was voor emo
tie. De humor en pijn waren ver
mengd in een schitterende een
voud. Het begin van dat boek
was een wild en enorm wonder
voor me".
Charles Bukowski is hier aan
het woord, de schrijver die ook
in Nederland bekendheid geniet
als chroniqueur van het leven
aan de zelfkant. Het boek dat hij
las, was geschreven door John
Fante, de zoon van Italiaanse im
migranten die een paar mooie
boeken schreef.
Eén van die boeken is nu in het
Wie niet weg is wordt gezien, Ida
Vos:
Een eenvoudig verteld verhaal
over een joods meisje. dat moet
onderduiken.
(uitg. Leopold)
Apart vermeld ik de reeks Jon
ge Geuzen van de Friese schrij
ver U.G. de Jong. Vijf verhalen
over de ervaringen van een 15-ja-
rige Friese jongen tijdens de
Tweede Wereldoorlog. Het eerste
boek speelt zich af in begin 1940,
wanneer de hoofdpersonen voor
het eerst worden geconfronteerd
met het verschijnsel oorlog. De
Jong weet de mengeling van
spanning, angst en afschuw re
delijk onderhoudend weer te ge-
In de andere delen komen al
lerlei facetten van de oorlog naar
voren: het verzet, de jacht op de
joden, het heulen met de bezet
ters enz. De serie doet zeker au
thentiek aan en is ingehouden
geschreven, zonder gezwollen
taal of overdreven heldendaden.
Jammer dat de schrijver te veel
informatie kwijt wil. De vaart
van elk verhaal wordt sterk afge
remd en voor de lezer is het soms
moeilijk om de aandacht vast te
houden.
Titels: Ze kwamen bij nacht,
Klopjacht in het veen, Vuurpijl
in de nacht, Vlucht in het moe
ras, Als ratten in de val. Uitgever
is de Friese Pers Boekerij, prijs
van de eerste twee delen f 14,25,
van de overige f 15,50.
MARGOT KLOMPMAKER
des levens. Ik formuleerde dit
niet in woorden, en dat was ook
niet nodig; het pact werd stil
zwijgend gesloten, met enige
weerzin, maar het werd geslo
ten." Dit is subliem. Vooral dat
'met enige weerzin'. Als Willem
Jan Otten dat had geweten, had
hij dit argument vast in zijn plei
dooi voor de pornografie opge-
Is dit boek nu een roman over
de ontrouw? Ja en nee. Er wordt
weliswaar op gezinspeeld dat Ca
pitu overspel heeft begaan, maar
echt bewezen wordt het nergens.
Daar is het Machado de Assis uit
eindelijk ook niet om te doen.
"...het is de intrinsieke valsheid
van hét drijfzand dat wij leven
noemen", die hij zichtbaar wil
maken, meldt de schrijver van de
achterflap.
Het zal wel zo zijn, maar voor
mij is 'Dom Casmurro' vooral
een roman waarin een man te
rugkijkt naar zijn liefde als naar
een toneelspel waarin hem op
het laatst nog de hoofdrol is ont
nomen. De kwaadheid is najaren
gewekèn. Het irriteert hem nog
wel, maar hij is niet echt boos
meer op het lot, die onbetrouw
bare regisseur. Hij moet zelfs be
kennen dat het 'stuk' hem deson
danks heeft geboeid. Het is het
soort geestesgesteldheid waarop
de ouderdom het patent lijkt te
hebben. Een troostend vooruit
zicht.
Maarten 't Hart heeft in zijn re
censie over dit boek al gewezen
op het voortreffelijke nawoord
van August Willemsen. Hij had
graag nog iets nieuws te berde
willen brengen over deze auteur,
maar het gras was hem door de
vertaler voor de voeten wegge
maaid. Dat ligt bij mij wat an
ders. Voor mij heeft Willemsen
het gras juist gezaaid.
CEES VAN HOORE
Machado de Assis, Dom Casmurro,
vertaald en van een nawoord voor
zien door August Willemsen, Uitge
verij De Arbeiderspers, Amster
dam 1984.
Ook de twee andere romans van
Machado de Assis, 'Posthume her
inneringen van Brés Cubas' en
'Quincas Borba', zijn bij De Arbei
derspers verkrijgbaar.
John Fante
Nederlands vertaald: 'Wacht tot
het vooijaar Bandini'. Ik wil niet
zeggen dat ik hetzelfde ervaarde
als Bukowski toen ik voor het
eerst in een roman van Fante be
gon, dat zou overdreven zijn,
maar ik weet nog dat het begin
van 'Wait until Spring, Bandini',
indertijd wèl grote indruk maak
te.
En ook tijdens het lezen van de
Nederlandse vertaling was dat
idee er weer: dit is literatuur.
Voor wie me niet gelooft hier het
begin van de roman: "Hij liep te
gen de diepe sneeuw te schop
Een kwalitatief goed boek, ge
schreven door een 13-jarige. Be
staat dat? Ja (we hebben Anne
Frank ten slotte), ipaar dergelij
ke publicaties blijven uitzonde
ringen. Een van die zeldzame ta
lenten is Fabiènne Meershoek,
een pittige middelbare scholiere
uit Hilversum. Een duizendpoot
met talloze hobby's, waaronder
viool spelen, dansen en schrij
ven. Talentvol schrijven. Dat
blijkt wel uit het feit dat een door
haar geschreven scenario is
verfilmd en uit haar onlangs ver
schenen boek Post op zondag.
Post op zondag is een ouder
wets avonturenverhaal rond
twee vriendinnen, Winnie en Ida.
Het avontuur begint op een re
genachtige zondag met een ge
heimzinnig briefje dat tegen
Winnie's raam wordt gegooid.
Een cryptisch briefje waar de
vriendinnen weinig van begrij
pen, met de tekstvoorbij Zon
dag vind je iets misschien. Een
Zonaanbidder'.
Er staat iets te gebeuren, dat is
duidelijk. De meisjes ontdekken
dat Zondag ook de naam is van
een villa in een naburig bos, waar
onbekende mannen rondschar
relen. Vervolgens bijten de twee
'De moordenaar' door Roy A. K.
Heath. In de Derde Spreker-serie
van het Het Wereldvenster 20,-)
.Voor liefhebbers van thrillers,
avonturenromans en het betere
griezel werk is er de laatste tijd
ook een aantal boeken met wat
oudere inhoud verschenen.
Bijvoorbeeld: 'De Satanskin
deren' en andere verhalen die
Stephen King in de jaren zeven
tig schreef. In het titelverhaal
staat een groep religieuze kinde
ren centraal die in hun omgeving
een afgrijselijk schrikbewind uit
oefenen. En ook in de andere
verhalen mondt het alledaagse
uit in een nachtmerrie. (Veen,
prijs 19,50)
pen. Alles stond hem tegen. Hij
heette Svevo Bandini en hij
woonde drie blokken verderop
in de straat. Hij had het koud en
er zaten gaten in zijn schoenen.
Die ochtend had hij de gaten van
binnen gedicht met stukken kar
ton van een macaronidoos. De
macaroni uit de doos was niet be
taald. Daar had hy aan gedacht
toen hy het karton in zijn schoe
nen legde".
'Wacht tot het vooijaar Bandi
ni' zijn jeugdherinneringen van
Fante. Evenals het geval was met
Fante groeit de hoofdpersoon in
deze roman, Arturo Bandini, op
in een Italiaans metselaarsgezin.
Het gezin wordt voortdurend ge
teisterd door armoede en zeker
in dit jaargetijde: de winter. Als
het sneeuwt en vriest, kan de va
der immers niet metselen en rest
de moeder, een vrome vrouw,
niets anders dan te bedelen bij
de hardvochtige kruidenier die
deze armoedzaaiers wel eens zal
laten weten wie hij is.
De sfeer in dit gezin weet Fan
te treffend te beschrijven, bijna
terloops vertelt hij dingen over
de moeder, de twee broertjes van
Arturo en over de vader, een man
die in deze winter de kuierlatten
zich vast in het raadsel rond de
villa. Dat het ook heel gevaarlijk
kan zijn om je neus in ander
mans zaken te steken merkt Win
nie pas als het te laat is. Maar
wees gerust, alles loopt goed af.
Het is moeilijk te geloven dat
Post op zondag door zo'n jong
ADVERTENTIE
BOEKHANDEL
LEIDEN LEIDERDORP
OEGSTGEEST - KATWIJK
VOORSCHOTEN
Alle op deze pagina besproken
boeken zijn bij ons dlrekt lever
baar, óf vla onze TERMINAL te
bestellen en dan binnen drié da-
gen verkrijgbaar.
neemt en by een ryke dame in
bed belandt.
Arturo is een soort Kees de
jongen. Een rauwe versie, dan
wel te verstaan. Hij haat zijn va
der, heeft tegelijkertijd eigenlijk
sympathie voor hem; hij wil
graag trouwen met Rosa, maar
zy moet hem niet en hy wil een
groot sportman worden. Maar ja,
in de winter kun je niet oefenen,
je zou op het veld tot aan je en
kels in de modder zakken. Wat
moet hy dan? Wacht tot het voor
jaar Bandini. Het vooijaar, de
toekomst waarin alles ten goede
zal keren, tenminste...
Vaak blijven romanfiguren do
de personages. In het hoofd van
de lezer willen ze maar niet tot
leven komen, alle mooie vond
sten van de schrijver ten spijt.
Fante beheerst de kunst om ze te
laten leven. Ik denk dat dat niet
in de laatste plaats komt doordat
hij met zijn personages praat:
"Waar heb je dat geld vandaan,
Bandini? Gewonnen met poker.
Ik heb tien dagen poker ge
speeld. Zo". Wacht u vooral niet
tot het nieuwe vooijaar om dit
boek te lezen. WIM BRANDS
Wacht tot het voorjaar Bandini
John Fante Uitgeverij Meulenhoff
Vertaling: Mea Flothuis
meisje is geschreven. Zouden
ouderen de jeugd dan zo chro
nisch onderschatten, dat ik met
dit vooroordeel behept ben? De
uitgever heeft me verzekerd dat
er aan het oorsprohkelyke ma
nuscript nauwelijks iets is veran
derd, afgezien van een ander slot.
Taalgebruik, bepaalde uitdruk
kingen, het is allemaal Fabien-
nes eigen idee.
Ik vermoed dat zy een liefheb
ber is van avonturenverhalen,
want de ingrediënten en de uit
werking doen sterk denken aan
de avonturenboeken die ik zo'n
vijftien jaar geleden las. Dat is
vooral te merken aan de stereo
tiepe tekening van de personen
en bepaalde elementen in het
verhaal: Winnes moeder is jour
naliste en houdt zich bezig met
een geheimzinnige smokkelaars
bende, mysterie rond een gou
den schat enz. Allerminst sto
rend, maar het doet soms wat
kneuterig aan, een indruk die
wordt versterkt wanneer de
schrijfster hier en daar een
plechtstatig en belegen taal be
zigt. En toch, een fijn boek om te
lezen. Heel spannend, soms wat
ongeloofwaardig, maar een knie
soor die daarop let.
Post op zondag, Fablenne Meers
hoek, uitg. Fontein, f 19,50
Van Amerikanen hebben wij in
Europa over het algemeen een al
dan niet vertekend, maar in elk
geval weinig positief beeld. Wij
vinden hen arrogant, naïef, plat,
geldbelust en egocentrisch - om
maar enkele vooroordelen op te
noemen. In de nieuwste roman
van Ger Verrips, De wondere
zoon, doet de auteur maar weinig
pogingen deze karikatuur le
nuanceren. Dat is wat vreemd
omdat het wel de thematiek van
de roman, de vervreemding van
een Hollander die na dertig jaar
verblijf en carrière in Amerika
terugkeert en bar weinig snapt
van "de mentale en sociale om
wentelingen die we hier in de ja
ren zestig en zeventig meemaak
ten", versterkt - maar ook ver
zwakt: zulke Archie Bunkers
kan ik me toch maar moeilijk
voorstellen, anno 1985. Een voor
beeld: als Sander, na een moei
zaam bezoek aan zyn broer Huub
die hij dertig jaar niet heeft ge
zien, een tijdje in Parijs verblijft,
verdwaalt hij en wordt, 's
avonds, beroofd in een doodstille
ondergrondse. Een Amerikaan
van de rechtse stempel die in een
vreemde stad door de enge on
dergrondse scharrelt en een stel
opgeschoten tuig vraagt hem
wegwijs te maken. Dat zie ik een
Amerikaan in Amerika niet uit
halen.
Het is trouwens toch een wat
onsamenhangend werkstuk, de
ze roman. Om het andere hoofd
stuk lezen we van Sander die het
maar moeilijk heeft met het hui
dige Europa, zichzelf en zijn
overleden ouders, en die zich
De naderende viering van veer
tig jaar bevrijding is ook in de
boekwinkel nadrukkelijk zicht
baar. Stapels boeken met herin
neringen en ervaringen varië
rend van concentratiekampgru-
welen tot de worsteling van twee
de generatie joden en NSB-kinde-
ren. Vreemd genoeg verschijnt er
voor jongeren weinig nieuws.
Daarom een klein en verre van
volledig overzicht van oorlogs
boeken voor de jeugd vanaf onge
veer 11 jaar. Er is met name gelet
op verhalen die zich afspelen in
eigen land.
'Joèl en de veenheks', B.Dub
belboer:
Verhaal over een joodse jon
gen die de bezetters ontvlucht en
onderduikt bij een alleenstaande
ADVERTENTIE
BOEKHAND!! BV
Haarlemmerstraat 117
I Leiden-tel. 120421
algemene- en
assortimentsboekhandel
full-time
beste/afdeling
levertijd
vanaf 2 dagen
'Wacht tot het voorjaar, Bandini
