Bitburg drukt stempel
op economische top Bonn
Gesprek paus met organisaties nu anders
Japan bang
om zondebok
te worden
Reagan: succesje
is nu broodnodig
Gemengde gevoelens
over Nederlands
Meerkeuze ingeburgerd
DINSDAG 30 APRIL 1985
PAGINA 11
TOKIO De Japanse premier
Nakasone zal tijdens de econo
mische topconferentie eind deze
week in Bonn de deelnemers op
roepen de westelijke solidariteit
te versterken. In Tokio wordt ge
vreesd dat Japan de zondebok
zal worden op de tweedaagse
conferentie, vanwege het grote
overschot op de handelsbalans.
Nakasone is gisteren naar
Bonn vertrokken, waar hij ook
aparte ontmoetingen zal hebben
met president Reagan, bonds
kanselier Helmut Kohl, en de po
litieke leiders van de EG, Italië,
Frankrijk en Groot-Brittannië.
De laatste tijd is Japan van ver
schillende zijden sterk bekriti
seerd vanwege het overschot op
de handelsbalans, dat een hoogte
heeft bereikt van 35 miljard dol
lar. De jaarlijkse economische
top in Bonn belooft dit keer dan
ook de moeilijkste te worden
voor Japan, zeker nu gevreesd
wordt voor een lichte inzinking
in de wereldeconomie als gevolg
van de verminderde groei in de
Verenigde Staten.
Premier Nakasone zal alle zei
len bij moeten zetten om niet de
zondebok van de conferentie te
worden. In de slotverklaring zal
Japan naar verwachting beloven
alles te doen om het overschot op
de handelsbalans recht te trek
ken door de mogelijkheid voor
importen te verbeteren. Nakaso
ne zal, net als de Europese deel
nemers, bij de Amerikanen aan
dringen op een terugdringing
van de overheidstekorten, die
mede oorzaak zijn van de over
waardering van de dollar en dus
ook van de toegenomen export-
stroom van Japan naar de VS.
De taktiek die Nakasone in
Bonn zal volgen is een veelbe
proefde: de aandacht zoveel mo
gelijk afleiden van specifieke
problemen en de nadruk leggen
op symbolische eenheid, gecom
bineerd met een verbale toe
schietelijkheid op politiek ge
bied, die vooral in Washington
erg wordt gewaardeerd. En dan
maar hopen dat de andere deel
nemers het Japanse probleem
een beetje zullen vergeten door
dat ze te druk zijn met onderlin
ge ruzies over andere problemen.
Die onderlinge tegenstellingen
zijn er voldoende om het gezel
schap een paar dagen bezig te
houden. Zo willen een aantal
deelnemers (waaronder Japan)
dat er een beslissing wordt geno
men over het opstarten van een
nieuwe ronde multilaterale han
delsbesprekingen om het tij van
protectionisme in de wereld tij
dig te keren.
Nakasone noemde het al dan
niet expliciet vermelden van een
datum „het hoofdpunt van de
komende top". Uit de voorbe
sprekingen van de conferentie
zijn twee alternatieven gekomen
voor de slottekst, die ofwel „in
de lente van 1986", ofwel "op een
zo vroeg mogelijk tijdstip" zal
bevatten.
Op politiek gebied is er het
Amerikaanse verzoek aan de
bondgenoten om deel te nemen
aan het onderzoek voor het Stra
tegische Defensie Initiatief (Star
Wars). Premier Nakasone zei
voor zijn vertrek naar Europa,
dat de onenigheid over deze ma
terie de westerse eenheid niet
mag ondermijnen. Zelf zal hij
een "terughoudend" standpunt
innemen, hoewel hij zich zeker
zal inspannen om te voorkomen
dat president Reagan op dit punt
politiek gezichtsverlies leidt. Al
eerder heeft Japan laten weten
geen haast te willen maken met
een beslissing over SDI, mede
vanwege de te verwachten bin
nenlandse oppositie tegen een
eventueel positieve reactie op
het Amerikaanse verzoek.
BONN De pijnlijkheden rondom het bezoek van pre
sident Reagan aan de Bondsrepubliek Duitsland heb
ben de elfde economische topconferentie, die donder
dag in Bonn begint en tot zaterdag duurt, voorlopig
naar de achtergrond gedrongen. Daar zal snel verande
ring in komen, want de koplopers van het uit maar
liefst 5000 man bestaande journalistenpeloton zijn in
middels in de Westduitse hoofdstad gearriveerd. De
regeringsleiders van Amerika, Frankrijk, Engeland,
Duitsland, Italië, Canada en Japan (de voorzitter van
de Europese Gemeenschap, Delors, mag er ook bij
zijn), zullen spoedig volgen.
De vraag is opnieuw of de top
van de zeven belangrijkse indus
trielanden iets zal opleveren.
Voormalig bondskanselier Hel-
muth Schmidt, in 1978 zelfs gast
heer tijdens zo'n bijeenkomst,
verwacht er niet veel meer van
dan theater. En de ervaringen tot
nu toe geven ook daar ook aan
leiding voor. Twee jaar geleden
in Williamsburg ontaardde het
gebeuren in een televisieshow
van de Britse premier Margaret
Thatcher, die vlak voor de ver
kiezingen in Engeland stond. Zij
bleef 24 uur, liet vooral televisie
opnames maken en in Londen
heette het dat zij zeer succesvol
was opgetreden. Vorig jaar was
de beurt aan Ronald Reagan, die
aan de vooravond van zijn eigen
herverkiezing aan de weg mocht
timmeren.
In de Bondsrepubiek zijn bin
nenkort ook verkiezingen. Geen
nationale weliswaar, maar niette
min belangrijke. Op zondag 12
mei moet in de deelstaat Nor-
drijn-Westfalen een nieuw parle
ment gekozen worden. Het gaat
hier om het drukbevolkste deel
van West-Duitsland. Aan Rijn en
Roer woont bijna éénderde van
de Westduitse bevolking: 17 mil
joen mensen.
Voor de gastheren is het na
tuurlijk niet schadelijk dat de
'groten der wereld' bij hen ver
toeven. En daarom ministers van
beide regeringspartijen nadruk
kelijk plaatsnemen naast bonds
kanselier Kohl. Met diens partij
genoot Stoltenberg (financiën)
en de liberale ministers Bange-
mann (economische zaken) en
Genscher (buitenlandse zaken)
zal de Duitse delegatie één be
windsman meer tellen dan die
van de zes andere landen.
Bescheidener
In de loop van elf jaar zijn de
doelen van de economische top
conferentie steeds bescheidener
geworden. Het gaat eigenlijk niet
meer om het formuleren van een
economisch-politiek actiepro
gramma, zoals bijvoorbeeld nog
in 1978 in Bonn. Toen beloofde
Amerika de olie-invoer te ver
minderen en zei de toenmalige
president Carter dat hij de olie-
en daarmee de benzineprijs in ei
gen land op het niveau van de
wereldmarkt zou brengen om
ook zo energie te sparen.
Canada, Frankrijk, Engeland,
Italië en Japan verklaarden
plechtig dat zij stappen zouden
ondernemen om de inflatie in te
dammen en de groei te stimule
ren. De Bondsrepubliek zou bin
nen enkele maanden een pro
gramma van één procent van het
bruto sociaal produkt (12 tot 13
miljoen mark) uitvoeren tenein
de de binnenlandse vraag te sti
muleren en een hoger groeicijfer
te bereiken. Dat heette toen de
locomotief-functie. Van al die
voornemens is veel minder te
recht gekomen dan was gehoopt,
ondanks vaak fraaie slotverkla
ringen.
De problemen zijn ditmaal
groot. De hele conferentie komt
neer op de vraag of en hoe een
veel te dure dollar, hoge Ameri
kaanse rentestanden, een op hol
geslagen begrotingstekort in de
VS, een enorm tekort op de Ame
rikaanse handelsbalans, afne
mende economische groei in de
VS en achterblijvende expansie
in Europa, gepaard aan weer stij
gende inflatie en verlammende
Europese werkloosheid en een
zeer gesloten Japanse markt, in
een gelid kunnen worden ge
dwongen van economische en
monetaire stabiliteit.
In Bonn zal, naar verwacht,
achter de schermen fors gestre
den worden, terwijl er ook nog
gesproken zal worden over ande
re dan strikt economische aange
legenheden. In Williamsburg in
1983 stemden de Japanners al in
met een tekst die als antwoord
op het Westen op de nota van de
toenmalige Sowjet-leider Andro
pov over het tweesporenbesluit
van de NAVO was geformuleerd.
In Bonn staat ditmaal het strate
gische defensie initiatief (SDI),
de zogenaamde Star Wars, op het
programma. In zoverre is de be
naming 'economische wereld
top' niet meer juist.
Verzegelde stad
Langs de Rijn en rondom de
Bondskanselarij, waar de eigen
lijke top in de zogenaamde NA-
VO-zaal wordt gehouden, zijn de
vlaggemasten inmiddels als pad
destoelen uit de grond verrezen.
De regeringsleiders en hun dele
gaties (alleen de Amerikaanse
telt al 450 leden) worden ontvan
gen in een welhaast verzegelde
stad en voor hun veiligheid
wordt gezorgd door meer dan
10.000 man politie. Alle putdek
sels in het regeringskwartier zijn
met kunststof bewerkt, zodat
precies kan worden gecontro
leerd of er 'iets' mee gedaan is.
Zaterdagmiddag om vier uur
zal Kohl in aanwezigheid van de
andere deelnemers in de Bonds
dag het gezamenlijk communi
qué voorlezen. De economische
top eindigt met een banket bij
Bondspresident Richard von
Weizsacher. Zondagmorgen
gaan de deelnemers, met uitzon
dering van minister-president
Nakasone van Japan en presi
dent Reagan van Amerika naar
huis. Nakasone vliegt naar Ber
lijn en Reagan begint aan het
tweede, pijnlijke gedeelte van
zijn staatsbezoek: het neerleggen
van een krans op het soldaten-
kerkhof in Bitburg.
Reagan.
(foto AP) *Kohl.
(foto AP) Nakasone.
(foto ANP) Thatcher.
(foto AP)
WASHINGTON - Tegen de tijd
dat president Reagan in Bonn
zijn stoel aanschuift in Bonn zal
moeten blijken of de Verenigde
Staten een beleid hebben, waar
ook de rest van de wereld iets
mee opschiet. Het voorspel van
deze topconferentie belooft niet
veel goeds. Er zijn fundamentele
meningsverschillen tussen Ja
pan, de VS en Europa.
De Amerikanen willen eigen
lijk niet praten over herzienin
gen in het monetaire systeem,
maatregelen kortom die de valu
ta ten opzichte van elkaar in een
rustige en realistische verhou
ding moeten brengen. De Ameri
kaanse regering ziet in de veel te
dure dollar vooral een bewijs van
een sterke Amerikaanse econo
mie en een achterblijven van die
elders.
Niettemin betekent die dure
dollar een vloed van invoer in de
VS en een sterk teruglopen van
de export. Dat heeft een tekort
op de handelsbalans over 1984
veroorzaakt van 123,3 miljard
dollar en het ziet er naar uit dat
dit in 1985 nog zal toenemen. De
onmiddellijke gevolgen voor de
VS zijn rampzalig: de Ameri
kaanse industrie heeft aan zijn
buitenlandse concurrenten se
dert 1980 twee miljoen arbeids
plaatsen moeten prijsgeven.
In sommige Amerikaanse krin
gen (vakbonden, onder andere)
wordt luidkeels geroepen om
wraak. Tegenover Japan bijvoor
beeld. dat ook naar Europees in
zicht het minst van alle betrok
kenen bijdraagt aan een systeem
van vrije handel. Bescherming
van de eigen industrie en de ei
gen markt vindt bij Reagan voor
alsnog geen genade. Maar hij
heeft evenmin een oplossing bij
de hand voor het feit dat, geheel
ongeacht de status van de dollar,
de Amerikaanse industrie gedu
rende de laatste 25 jaar in ver
hoogde produktiviteit ruim
schoots is achtergebleven bij Ja
pan en West-Europa, minder in
vesteert in nieuwbouw en machi
nerie, maar wel ver uit de hoog
ste uurlonen betaalt.
De deur staat met dit al wijd
open voor niet alleen een uitwis
seling van gedachten, maar ook
een ruil van belangen. Reagan
wil Europa betrekken bij zijn
'Star Wars'-project (het Strate
gisch Defensie Initiatief), hoewel
zijn bondgenoten er zeer terug
houdend tegenover staan. Euro
pa wil besprekingen over het in
ternationale monetaire systeem,
omdat bij ontstentenis daarvan
een handelsronde geen perspec
tief biedt.
De VS zijn uit op beperking
van subsidies en handelsobsta
kels van andere aard dan heffin
gen, een evenwichtiger handel in
diensten van landbouwproduk-
ten, naast wereldwijde erken
ning van octrooien, handelsmer
ken en copyrights. Europa wil
meer Amerikaans initiatief bij de
besprekingen over wapens in
Genève en er zal ongetwijfeld
worden gesproken over een ont
moeting tussen Reagan en Gor-
batsjov.
Reagan had zich zijn Europese
reis zo mooi voorgesteld: een
top, herdenkingen, verzoening,
toespraken. Maar de elementen
verzoening en herdenking zijn
dank zij het knoeiwerk van Duit
se en Amerikaanse kant tot zo'n
explosief gegeven uitgegroeid,
dat overeenstemming tijdens de
top die aan dit alles vooraf gaat
belangrijker is geworden dan
ooit.
Zoals voorheen zal de prakti
sche betekenis gering blijken.
Het monetaire systeem heeft ook
in Versailles en in Williamsburg
bij eerdere topconferenties al ge
leid tot fraaie papieren verklarin
gen. Ze moeten ditmaal de ma
tras vormen waarop de Ameri
kaanse president tijdens de rest
van zijn bezoek zonder zichtbaar
ongerief op zijn gezicht kan val
len.
Het centraal schriftelijk vwo-exa-
men Nederlands stelde de leerlin
gen van het Agnes in Leiden giste
ren niet voor al te veel problemen.
Het ging om een samenvatting van
vijfhonderd woorden van een rede
van de psycholoog H.F.M. Crom-
berg over de vraag 'Is de economi
sche crisis van economische of so
ciaal-psychologische aard?'.
Volgens Agnes-docent R. Kuy-
per was het een prima tekst om sa
men te vatten. "Het is niet te spe
cialistisch voor de gemiddelde
leerling. Een psycholoog is ook een
outsider als het om de economi
sche crisis gaat. Een puur econo
misch verhaal had de leerlingen
met economie in het pakket be
voordeeld, maar dit niet".
"De moeilijkheid zit hem erin
dat eerst de psychologische feiten
worden opgesomd, daarna de eco
nomische en dan moet de kandi
daat dat op elkaar zien toe te pas
sen. Het psychologisch denken
wordt verweven met economische
ervaringen. Een opgave met een
gemiddelde moeilijkheidsgraad",
vindt Kuyper.
De vwo-leerlingen Joop Braken-
hoff en Richard van Velzen karak
teriseerden het verhaal als een dui
delijke tekst. "Niet te veel moeilij
ke woorden en de drie moeilijke
woorden 'euforie', 'aversie' en 'af
firmatieve' worden uitgelegd. De
voorbeelden en toelichtingen zijn
duidelijk afgebakend". Volgens
beide leerlingen zijn de samenvat
tingen die zij klassikaal hebben
geoefend van dezelfde moeilijk
heidsgraad.
Minder eenvoudig bleek de tekst
met vragen die de mavo-leerlingen
werd voorgeschoteld. Het was een
artikel uit het NRC Handelsblad
over computers. "Moeilijke taal en
veel vaktermen", vond Emiel
Schoutse. "Deze tekst is beslist
langer en moeilijker dan die we
hebben geoefend. Ik denk dat het
voor mensen die veel met compu
ters te maken hebben makkelijker
Diana Modderman vond het
daarentegen wel meevallen. "Het
probleem is om in je eigen woor
den te antwoorden. Dat moest bij
vrij veel vragen. Maar het staat er
allemaal wel duidelijk in". Julie
Michiels van Kesselich kwalifi
ceerde de tekst ook als niet echt
moeilijk. "Ik doe zelf niet veel met
computers, maar ik vond de vak
termen geen probleem. Het is voor
iedereen wel te begrijpen".
Het NRC is populair bij de sa
menstellers van de eindexamens,
want ook de havo-leerlingen kre
gen een artikel over discriminatie
en vooroordelen hieruit onder de
neus. Docente Ineke Putto had
niet de indruk dat deze tekst met
vragen meeviel. "De meeste leer
lingen hebben er extreem lang
over gedaan", heeft zij gemerkt.
"Ik vind het vrij pittig, de tekst was
van een hoog niveau, maar niet te
hoog gegrepen. De vragen waren
niet opvallend moeilijk. Maar de
kandidaten moesten heel nauw
keurig lezen en zoeken naar subtie
le verschillen".
Vraag 8 kenschetst ze als 'een
beetje gemeen'. Daarbij werd de
leerlingen de suggestie gegeven
dat naar twee verschillende geval
len van discriminatie moest wor
den gezocht. De Agnes-lerares
meent echter dat het twee keer om
hetzelfde voorbeeld ging.
Leerling John Vintges vond van
de Nederlandse tekst eigenlijk al
leen de vragen naar een eigen me
ning in vijftien woorden vrij lastig.
"Je moet je dan nogal beperken.
Maar verder vond ik het vrij mak
kelijk. Het niveau is ongeveer het
zelfde als vorig jaar", aldus deze re
cidivist. "Het was allemaal vrij een
voudig uit de tekst te halen".
De mavo-leerlingen gingen gis
termiddag in de slag met vijf En
gelse teksten. Voor Wilbert Bon-
gers en Rolf Laimbock geen al te
zware opgave. "Iedereen was voor
tijd klaar. Er zaten weinig moeilij
ke woorden in. Wel een paar moei
lijke vragen". Onder meer de vraag
'hoe vestigt de sollicitant de aan
dacht op zich' bij de tekst over 'hoe
kom je aan werk?' behoort volgens
beide scholieren tot deze categorie.
De Latinisten wierpen zich gis
termiddag op de zieleroerselen van
de schrijver Livius aangaande de
tweede Punische oorlog. Volgens
de enige examenkandidaat met de
ze klassieke taal in de bagage op
het Agnes, Aldo Bouwman, was
het wel te maken. "Alleen de open
vragen op het laatst waren wat
moeilijk". Een bijzin in regel 11 en
12 van de twintig regels uit 'Ab ur-
be condita' bevatte weliswaar een
geniepige bijzin, maar de verkla
rende noot bij de tekst bracht hier
uitkomst.
RAYMOND PEIL
ARNHEM (GPD) - Een groot deel
van de tegenwoordige middelbare
schoolexamens bestaat uit meer
keuzevragen. Multiple choice op
z'n Engels, of eigenlijk Ameri
kaans, want in dit land is het sys
teem in de jaren twintig voor het
eerst gebruikt. Dat gebeurde bij
soldaten die vreemde talen moes
ten leren.
Het bleek veel eenvoudiger om
talenkennis te testen met meerkeu
zevragen, dan met 'open vragen'
waarbij de kandidaat zelf het ant
woord uitschrijft. Afgezien van het
ongetwijfeld erbarmelijke hand
schrift van velen, bespaart het mul
tiple choice-examen de docenten
veel kopzorgen en handenvol tijd.
De leerling komt niet meer met
verkrampte vingers van het schrij
ven de examenzaal uit.
Bij multiple choice worden vier
mogelijke antwoorden naast de
vraag gedrukt. Meestal is één ant
woord helemaal fout, één is een
beetje fout, één is een beetje goed
en slechts één antwoord is hele
maal goed. De kandidaat moet het
meest juiste antwoord aankruisen.
Soms zijn de verschillen tussen
goed en bijna goed zö klein, datje
verdraaid goed moet lezen om het
juiste antwoord te vinden.
Cito
De Nederlandse multiple choice
examens worden gemaakt door het
Centraal Instituut voor Toetsont
wikkeling in Arnhem. Dat insti
tuut heeft zijn bestaan te danken
aan de man die het multiple choice
naar Nederland haalde: de beken
de professor A.D. de Groot, van
wie in de hal van het Cito een schil
derij hangt.
Multiple choice examens zijn ob
jectiever dan gewone examens. Er
komen geen mensen aan te pas die
afwegen of een antwoord goed of
fout is. De examens worden nage
keken door een machine.
Door de jaren heen is gebleken
dat meerkeuze vragen met drie of
vier mogelijkheden het betrouw
baarste beeld geven van de kennis
van de examenkandidaat. Er is wel
eens geprobeerd om de antwoor
den die een beetje goed zijn een
half punt te geven. Gebleken is dat
bij examens van veertig tot vijftig
vragen, de uitslag hetzelfde blijft.
Voorzitter professor dr. A. G.
Weiier van de Katholieke Raad
voor Kerk en Samenleving wil
niet optreden als gespreksleider
bij de ontmoeting tussen de paus
en rooms-katholieke maatschap
pelijke organisaties op 12 mei in
Utrecht. Ook professor dr. F.
Oostvogel en de heer M. Peijnen-
burg, respectievelijk voorzitter
en secretaris van de werkgroep
'Kerk en gezondheidszorg' van
de genoemde raad, wensen de
paus niet toe te spreken.
Alle drie hebben hun aanvan
kelijke toezegging om aan de
ontmoeting mee te werken inge
trokken omdat de feministische
theologe professor Catharina
Halkes van aartsbisschop Simo-
nis niet tot de paus mag spreken.
Oostvogel heeft verklaard, dat
hij alleen tot medewerking be
reid is als er geen beperkende
voorwaarden worden gesteld.
Hij had de paus willen zeggen,
dat de kerk met mensen die in de
gezondheidszorg actief zijn in ge
sprek moet gaan over de ethi
sche kanten van nieuwe ontwik
kelingen op dat gebied. De kerk
zou ervan moeten afzien, onmid
dellijk met geboden of verboden
klaar te staan.
Professor Weiier en de heer
Peijnenburg hebben er op dit
ogenblik geen behoefte aan, op
hun motieven tot niet-deelne-
ming aan de ontmoeting met de
paus nader in te gaan.
Dr. P. A. van Gennip, secreta
ris van de werkgroep die de ont
moeting tussen de paus en de
maatschappelijke organisaties
voorbereidt, deelde mee, dat de
werkgroep nu een andere opzet
aan het gebeuren zal geven.
Werd eerst uitgegaan van een
rondetafelgesprek, nu worden
zeven mensen geïnterviewd over
hun opvattingen over de rol van
de vrouw in de kerk en de hou
ding van de kerk met betrekking
tot de gezondheidszorg en de
werkgelegenheid.
- Het bestuur van de Stichting
Nederlandse Vrouwelijke Reli
gieuzen zegt in een verklaring,
dat door de houding van aarts
bisschop Simonis in de kwestie-
Catharina Halkes veel meer
vrouwelijke kerkleden vreemd
staan tegenover het komende
pausbezoek dan een openbaar
optreden van mevrouw Halkes
ooit had kunnen bewerkstelli
gen.
Wij blijven achter mevrouw
Halkes staan, verzekert het be
stuur van de vrouwelijke reli
gieuzen. "Zij is een betrouwbare
woordvoerster inzake de positie
van de vrouw in de kerk".
- Het bestuur van de Katholie
ke Plattelandsvrouwen zal zich
in Utrecht toch laten vertegen
woordigen "omdat veel leden
vinden, dat een katholieke orga
nisatie daar aanwezig moet zijn"
Wel zegt het bestuur in een ver
klaring, het 'ten diepste' te be
treuren, dat mevrouw Halkes
niet mag spreken. Zelf wil het al
le mogelijkheden benutten om
het gesprek met paus en bisscho-
pen open te houden.
De Stichting Pausbezoek heeft
het bestuur van de plattelands
vrouwen de verzekering gegeven
dat er geen censuur op de toe
spraken zal worden toegepast.
Doorbraak winst
"Dankzij de doorbraak na de
Tweede Wereldoorlog bezit de
Hervormde Kerk nu nog het in
strumentarium om kerk in de
'wereld te zijn en werelds over de
kerk te praten". Dat zei dr. C. P.
van Andel, secretaris van de her
vormde Raad voor de zaken van
Kerk en Theologie en directeur
van de Anne Frank-Stichting,
gisteren op een predikantencon
ferentie in 'Kerk en Wereld' te
Driebergen. Deze conferentie
werd gehouden ter gelegenheid
van het 40-jarig bestaan van het
hervormde vormingsinstituut
'Kerk en Wereld'. (Onder de
'Doorbraak' wordt verstaan de
keuze van hervormde predikan
ten voor een niet-confessionele,
vooral socialistische politieke
partij).
Van Andel stelde, dat de Her
vormde Kerk dankzij de 'door
braak uit het christelijke getto'
het licht van het evangelie in de
wereld kon laten schijnen. Daar
naast werd ook de politieke en
maatschappelijke betrokken
heid van de kerk groter. Hoogte
punten van kerkelijk spreken
noemde hij het herderlijk schrij
ven over oorlog en vrede en over
het christén-zijn in de Neder
landse samenleving.
Overigens erkende dr. Van An
del, dat de doorbraak gedeelte
lijk is mislukt. Dat weet hij voor
al aan de buitenkerkelijke sfeer
van het socialisme en aan het feit
van de PvdA niet echt voor het
evangelie en het kerkelijk spre
ken open staat. "De secularisatie
heeft ertoe bijgedsragen, dat de
Hervormde Kerk onmogelijk
nog langer kan volhouden een
volkskerk te zijn".
Deze ontwikkelingen zijn de
'kleine belijdeniskerken' voor
bijgegaan, merkte dr. Th. Frede-
rikse, vroeger predikant in Was
senaar en auteur van het boekje
'Klare Wijn', op. "Daar viert de
antithese-gedachte nog altijd
hoogtij en wordt de mondigheid
van de mens niet erkend. In deze
kerken en in de Rooms-Katholie-
ke Kerk wordt het vrije, kritische
vragen gemuilkorfd. Men is daar
onder het gezag van de Schrift
nog altijd niet vrij".
Onder 'kleine belijdenisker
ken' verstond Frederikse delen
van de Gereformeerde Kerken^
de vrijgemaakt-gereformeerden
en de christelijke gereformeer
den. "Daar wordt de belijdenis
gebruikt als een stok om te slaan
in plaats van als een staf om te
gaan".
Hervormde Kerk: beroepen
te Zevenhuizen (ZH) H. Gaas
beek (voorheen zendingspredi
kant) Apeldoorn, te Hasselt L.
Ruijgrok Bruchem-Kerkwijk;
aangenomen naar Marknesse-
Luttelgeest kandidaat P. Ooster-
hoff Zwolle, naar 's Heerenhoek-
Nieuwdorp (Z.) kandidaat S. M.
Roozenboom Huizen; bedankt
voor Wijk (bij Heusden) J. West-
land Ede.
Gereformeerde Kerken: aan
genomen naar Ten Post (Gr.)
voor deelwerk kandidaat H. van
de Burg aldaar, naar Bruchter-
Gereformeerde Kerken Vrij
gemaakt: aangenomen naar Rot
terdam-Noord J. Borgdorff Axel;
bedankt voor Dronten, Nieuwe-
gein en Urk J. Janssen Lopper-
Christelijke Gereformeerde
Kerken: aangenomen naar Korn-
hom kandidaat J. Trommel Al-
blasserdam, naar Zwaagwestein-
de kandidaat P. Buijs Apel
doorn.
Gereformeerde Gemeenten:
bedankt voor Hoofddorp L. Blok
Nunspeet.
