Varen onder goedkope vlag
Vleeseter in de vensterbank
Slavernij geen uitzondering op rimram-schepen
Nieuwe uitgaven
PAGINA 12
EXTRA
MAANDAG 29 APRIL 1985
Varen onder goedkope vlag neemt toe. En niet alleen omdat het belastingvoordeel oplevert. Reders
kiezen een registratie in Liberia of Cyprus omdat deze landen het niet zo nauw kijken naar de
veiligheid aanboord of het naleven van de internationaal vastgestelde miniumlonen. Een uniforme
controle is vrijwel onmogelijk maar de sinds 1981 werkende 'havenstaatcontrole' lijkt een stap in
de goede richting.
Het al half gesloopte vracht
schip dat schuin tegen de
kant hangt in een vergeten
stukje Rotterdamse haven
zal de zeven wereldzeeën niet
meer bevaren. Talloze roest-
plekken en gaten in de romp
tekenen de vergankelijkheid
van een schip. Alleen de
naam is nog goed leesbaar.
Het is het ms „Pieter Winse-
mius", vernoemd naar de va
der van onze huidige milieu
minister, in de scheepsbouw
(RSV) en in de grootste zee
haven ter wereld een beken
de naam.
Honderden andere zeeschepen
varen wèl rond, al zijn ze volgens
internationale normen niet meer
zeewaardig. Voorzitter C. Roo-
denburg van de Federatie van
Werknemers in de Zeevaart
(FWZ) spreekt van „rimram-
schepen": de reddingsboten zijn
lek, te klein of moeilijk uit te zet
ten, er is geen of onvoldoende
brandblusapparatuur aan boord,
de navigatie-apparatuur voldoet
niet, de bemanning is niet of on
voldoende gekwalificeerd, de
huisvesting, betaling, medische
en hygiënische verzorging zijn
allerbelabberdst.
door
Ben Rogmans
De havenstaatcontrole, waar
over verderop meer, meldt dat de
scheepvaartinspecties in één jaar
tijd meer dan 13.000 gebreken
hebben gevonden bij het nalo
pen van een deel van de interna
tionale zeevaartvloot.
Kapitalisten
Het zijn gebreken die niets te
maken hebben met het harde en
soms romantische, Hollands
Glorie-achtige bestaan van zee
varenden. Ook op veilige sche
pen kunnen alleen de harde jon
gens overleven. In een jaar tijd is
het ruim vierhonderd schepen
verboden om de Europese zeeha
vens uit te varen omdat ze niet
zeewaardig waren. Dat is geen
romantiek, maar dat is onver
schilligheid van een groeiende
groep puur kapitalistische re
ders. Eigenaren van schepen die
alleen in termen van geld denken
en voor wie het leven en welzijn
van hun bemanning totaal onbe
langrijk is.
Omdat de zeevrachtvaart een
internationaal wijdvertakte be
drijvigheid is, is de uniforme
controle erop vrijwel onmoge
lijk. Er zijn schepen met een
Griekse eigenaar, die onder de
vlag van Cyprus varen met een
bemanning die uit Indiërs en
Phillipino's bestaat en die han
del vervoeren van Japan naar de
Verenigde Staten. Zes naties, elk
met zijn eigen regels en wetten,
zijn betrokken bij de vaart van
één schip.
Goedkope vlaggen
In Nederland is de afgelopen
dertig jaar gestreefd naar het
normaliseren van de arbeidsom
standigheden aan boord. Natuur
lijk moeten er lange dagen ge
draaid worden, maar daar staat
dan een behoorlijk salaris en een
goede verlofregeling tegenover.
Bovendien is de veiligheid aan
boord over het algemeen in orde.
Aan de hygiënische omstandig
heden wordt veel zorg besteed,
de medische faciliteiten zijn in
orde en de bemanning is bere
kend voor zijn taak.
Hoe anders is het gesteld op
veel schepen die onder „goedko
pe" vlag varen. Onder goedkope
vlag varen wil zeggen dat het
schip geregistreerd staat in een
land waar de belastingen laag
zijn en de voorschriften erg soe
pel of de controle daarop waar
deloos. Jarenlang was Panama
nummer één, nu de zeevaartwet
in dat land herzien wordt zijn Li
beria en Cyprus erg in trek. Veer
tig procent van het wereldtonna
ge (laadvermogen) vaart onder
goedkope vlag, méér dan een
paar jaar geleden.
Op initiatief van de Nederlan
der drs. H. J. Janssen (oud-direc-
teur-generaal scheepvaart) is in
1975 begonnen met de oprich
ting van de Port State Control,
de havenstaatcontrole, die in
1981 in werking trad. Inmiddels
hebben zich veertien Westeuro-
pese landen bij deze organisatie
aangesloten. Een gezamelijk
computercentrum in het Franse
St. Malo is onlangs in gebruik ge
nomen. De haveninspecties van
de veertien landen hebben afge
sproken om aan de hand van uni
forme voorschriften steeds meer
zeeschepen te gaan controleren
en hun bevindingen door te ge
ven aan het secretariaat van de
organisatie, dat in Rijswijk is ge
vestigd.
Gangboord
Roodenburg: „Het uitvoeren
van scherpere controles kan je
natuurlijk niet als Rotterdam al
leen doen, want dan gaan sche
pen naar Antwerpen en Ham
burg. De eigenaren van de slech
te schepen zijn pure kapitalisten,
niet in de politieke zin van het
woord, maar in de zin van „catch
as catch can", pakken watje pak
ken kan. Het zijn totaal ongerem
de figuren, die niet veel opheb
ben met het welzijn van de be
manning".
Aanleiding voor deze afspraak
was een reeks bijna-ongelukken
in de Rotterdamse haven in het
begin van de jaren zeventig.
„Een wonder dat er geen rampen
zijn gebeurd", zegt FWZ-voorzit-
ter Roodenburg achteraf. Vol
gens drs. Sylvie Maier van Port
State Control wordt in 1985 vier
vijfde deel van de schepen die op
Europa varen, gecontroleerd.
De scheepscontroles worden
uitgevoerd door de scheepvaart
inspectie. Volgens de PSC-over-
eenkomst moeten de inspecteurs
vooral uitkijken naar schepen
met gevaarlijke lading en naar
schepen waarvan ze op een kilo
meter afstand al kunnen zien dat
er iets mis is.
In veel gevallen krijgt de
scheepvaartinspectie tips van de
zeeliedenvakbond FWZ. Roo
denburg: „Wij zijn aangesloten
bij een internationale vervoers
organisatie. Die heeft een afde
ling bestrijding goedkope vlag
gen. Twee mensen van die afde
ling werken in de haven van Rot
terdam. Ze bezoeken schepen
om met de bemanning te praten
over hun leef- en werkomstan
digheden en over hun betaling.
Vaak blijken de reders namelijk
niet overeenkomstig de contrac
ten uit te betalen. In 1983 is bijna
acht miljoen gulden op die ma
nier achterhaald. En als deze
mensen op een schip komen,
kunnen ze bij wijze van spreken
al na één minuut zeggen of het
een goed schip is of niet. Het zijn
kleine dingetjes waar je op moet
letten... ziet het gangboord er
netjes uit, is het opgeruimd in de
kamer van de kapitein. Als ze
een troep aantreffen, geven ze
dat door aan de scheepvaartin
spectie". „En die", zo vult drs.
Sylvie Maier aan, „moet volgens
de PSC altijd gehoor geven aan
zo'n melding. En in de praktijk
gebeurt dat ook altijd".
Onder goedkope vlag varen is
voor een aantal scheepseigena
ren alleen maar interessant om
belasting-technische redenen.
Een Shelltanker met 22 beman
ningsleden die onder Liberiaan
se vlag 250.000 ton olie vervoert.
vaart onder die vlag om aan be
lastingaanslagen te ontkomen.
Niet om een onvolwaardige be
manning te kunnen aannemen.
Op grote schepen maken de per
soneelskosten volgens de FWZ
maar 9 tot 13 procent uit van de
totale vervoerskosten. Anders
dan de reders overigens, rekent
de vakbond bij de totale kosten
ook de brandstof en de afschrij
ving van het schip.
Betaling
Op kleinere schepen echter,
belopen de arbeidskosten vol
gens dezelfde berekeningen
soms wel 40 tot 45 procent van de
totale kosten. En dat zijn de
schepen die onder goedkope
vlag gaan varen om op personeel
te kunnen besparen. Rooden
burg: „De betaling is vaak bene
den alle peil. Ze ronselen men
sen uit Bangla Desh, India en de
Philippijnen. Die krijgen dan
vijfentwintig of vijftig dollar per
week voor tachtig uur werken.
Dat kan alleen maar op schepen
die onder goedkope vlag varen.
Een van de gevolgen daarvan is
dat de werkgelegenheid voor Ne
derlandse zeelieden erg onder
druk staat".
De internationale arbeidsorga
nisatie ILO heeft minimumlonen
voor matrozen vastgesteld. De
internationale vervoersorganisa
tie en de FWZ hanteren weer an
dere tarieven. De controleurs
van de vakbond hanteren het ta
rief dat geldt in het land waar de
winst van de vaart terecht komt,
meestal het land van de eigenaar
van het schip. Roodenburg: „Als
we wantoestanden aantreffen,
dan arresteren we het schip. We
houden het net zo lang vast tot er
betaald wordt. Gebeurt dat niet,
dan maken we er een rechtszaak
van. Soms laten we een schip
gaan met een bankgarantie of de
positorekening".
Hetzelfde overkomt de
scheepseigenaar als de scheep
vaartinspectie gebreken consta
teert. Als het om ernstige gebre
ken gaat (brandblusapparatuur,
reddingmiddelen, navigatie)
moeten ze ter plekke verholpen
worden. Minder ernstige fouten
moeten op korte termijn hersteld
worden.
Over een paar jaar zal de con
trole op schepen die Europese
havens aandoen, zodanig zijn,
dat de veiligheid op schepen en
in havens voldoende gewaar
borgd is.
Verstekelingen
Maar daarmee is het leed de
scheepvaartwereld nog niet uit.
Mannen uit Zuidoost-Azië ver
richten slavenarbeid voor een
hongerloontje aan boord van
rimramschepen. Voor de kusten
van Afrika zwerven steeds meer
piraten rond. En in Rotterdam,
met ruim dertigduizend aanlo
pen per jaar 's werelds grootste
haven, haalt de rivierpolitie per
jaar ruim honderd verstekelin
gen van boord. Hun aantal is
groeiende. Het gaat meestal om
mensen uit ontwikkelingslan
den, die ergens in Europa een
menswaardig bestaan hopen op
te bouwen.
Hoe ijdel is die hoop: de rivier
politie draagt de verstekeling im
mers over aan de vreemdelingen
politie. Die belt de eigenaar van
het schip waarmee de betreffen
de persoon is gearriveerd. Die ei
genaar is volgens het internatio
nale scheepvaartrecht verant
woordelijk voor alles wat zich
aan boord bevindt. De vreemde
lingenpolitie vraagt of de eige
naar de terugreis van de verste
keling wil betalen. Het antwoord
is bijna altijd ontkennend. De
verstekeling wordt dan, kort
voor vertrek, door de politie
weer aan boord gebracht van het
schip waarmee hij binnenkwam.
In de volgende haven kan de ge
schiedenis zich herhalen.
Soms blijft de verstekeling
meer dan een jaar op een schip
voordat hij weer de haven bin
nenkomt waar hij stiekem aan
boord is gegaan. Soms ook wor
den ze onderweg voor de haaien
gegooid. Navraag in scheep
vaartkringen leert dat dat laatste
alleen voorkomt op schepen van
malafide reders met een beman
ning die het niet zo nauw neemt
met de internationale zeevaartre-
gels. En dat die schepen niet al
leen om belastingtechnische re
denen onder goedkope vlag va
ren, zal geen verwondering wek
ken. Nog een reden voor de inter
nationale vervoersorganisatie
om de bestrijding van goedkope
vlaggen voort te zetten.
In de zomer kan men in een ondiepe schaal met levend veenmos een
aantal verschillende vleeseters grootbrengen als men maar met zacht wa
ter sproeit. (foto gpd>
Er is een groeiende belangstelling
voor vleesetende planten. Dat zijn
dus planten die op de een of andere
manier o.a. insekten vangen om
zich met de stikstof daaruit te voe
den. Bij te voeden, want de bodem
waarin zij groeien bevat eigenlijk
voor hen te weinig stikstof. Zonne
dauw en vetblad, Cobralelie en be-
kerplanten, zeker niet te vergeten
de Venus' vliegenval, koesteren
zich al op vele Nederlandse ven
sterbanken en blijken zich best
thuis te voelen!
Bij de bloemist staan deze plan
ten, keurig tegen beschadigen ver
pakt of in mini-kasjes. Een origi
neel cadeau. Het zijn veelal exoti
sche planten, die echter op Neder
landse bodem zijn gekweekt. Er is
dus geen aanslag gepleegd op in
ons land beschermde planten als
zonnedauw en vetblad. Nabij Aals
meer worden ze in kassen ge
kweekt. Dat wil óók zeggen: ver-
eerderd. Door zaaien en stekken,
én het gebeurt ook door middel
van weefselcultuur; planten kwe
ken in een reageerbuis...
Theo de Groot van Cresco BV
noemt het een uit de hand gelopen
hobby, dat kweken van vleeseters.
In de zeventiger jaren is hij er al
mee begonnen, als hobby. Veel
Aziatische bekerplanten (Nepen
thes) waarvan hij wel 35 soorten
had.
Theo de Groot, begon drie jaar
geleden in een derde deel van een
kas op 600 m2 met het kweken van
vleeseeters. Nu beschikt hij over
12.000 m2, waar de vleeseters in on
afzienbare rijen worden gekweekt.
Uit zaad of uit stek. Veertig ver
schillende soorten trompetbeker-
planten, zo'n twintig soorten zon
nedauw. Vele soorten kruisen ge
makkelijk, hetgeen heel bijzondere
planten (hybriden) oplevert. Co
bralelies (Darlingtonia) bloeien er
uitbundig en ook vertonen zonne
dauw en vetblad er hun ranke
bloempjes. Drosophyllum, de Por
tugese zonnedauw, laat duidelijk
de rijen kliertjes langs de stengels
zien, waarmee kleine insekten wor
den gevangen, daar ze allemaal een
druppeltje kleefstof afscheiden.
En daar het hobbybloed kruipt
waar het maar even gaan kan, heeft
Theo de Groot hier en daar in een
hoekje van een van de kassen ook
nog wel wat bijzonderheden staan,
zoals Cephalotus uit West-Austra-
lië. Allemaal planten die op een ei
gen, specifieke manier insekten
verschalken. Er zijn er met diepe
bekers welke zich met water vul
len, andere hebben weer een kapje
erboven opdat er geen regenwater
inkomt. Sommige lokken met 'ho
ning' om de bekerrand, andere ma
ken het insekten die in de beker
verzeild zijn op verschillende ma-
niere moeilijk om er uit te komen,
door misleidende vensters, stekeli
ge haren of spiegelgladde glijba
nen.
Stuk voor stuk zijn het uiterst
boeiende planten, die de aandacht
van de liefhebber zeker verdienen.
Een aantal, zoals enkele zonne-
dauwsoorten, het vetblad Pingui-
cula moranensis, Sarracenia pur
purea en dergelijke kunnen in de
vensterbank uw gasten verbaasd
doen staan. Voor anderen is een
kamerkasje aan te bevelen, dat
goed in de zon staat (luchten niet
vergeten!) en wie er serieus mee
aan het kweken wil, die heeft dan
wel een matig verwarmd kasje no
dig bijvoorbeeld voor Nepenthes
én om de planten de winter over te
houden.
„In principe hebben vele vleese
ters geen kasje nodig", vindt Theo
de Groot. „Een oud aquarium, een
bolle fles is ook goed. Ze houden
van een vochtig klimaatje om zich
heen. Het beste is wel dat je ze re
genwater geeft. Hard kraanwater is
op de lange duur funest, zacht lei
dingwater kan heel goed. Belang
rijk is ook dat je ze in de winter
steenkoud wegzet, behalve Nepen
thes (bekerplant). Wie dat moeilijk
vindt, kan de plant van alle blade
ren ontdoen en vochtig in een plas
tic zakje in de koelkast leggen. Het
leuke van vleeseters is, dat ze je in
het voorjaar met een mooie bloem
verrassen. Vele gooien de Venus'
vliegenval voor de winter weg. Zet
hem koud en laat hem niet uitdro
gen. Er komen in 't voorjaar weer
nieuwe bladeren aan. Elke liefheb
ber kan ze met wat zorg in leven
houden.
Van belang is ook de bodem
waar ze in staan. Wij kweken ze in
levend veenmos, dat groeit hier in
de kassen enorm. De particulier
hoeft niet van die moeilijke grond-
mengsels te maken als wel eens
wordt geschreven. Neem Finpeat,
veenmos uit Finland en houd dat
goed vochtig. Werk niet te veel met
compost en gebruik zeker geen
kunstmest voor deze planten. Je
kunt er jaren plezier van hebben".
Wie meer over deze boeiende
vleesetende planten wil weten kan
in de boekhandel of bibliotheek te
recht, waar in het Nederlands on
der andere verkrijgbaar zijn 'Vlees
lende planten' van Alfred Fessier
(Thieme, Zutphen), 'Orchideeën en
andere exotische planten' (Lektu-
rama, Breda) en 'Vleesetende plan
ten' van Adrian Slack (Spectrum).
- 'Krijgen zal ik je', de angst en pijn van
een overlevende jood, beschreven door
Karei Logher. De auteur behoort tot de
zogenaamde 'tweede generatie van oor
logsslachtoffers', joden die de holocaust
hebben overleefd maar gebukt gaan on
der de schuldvraag: waarom zij wel en
ik niet? Velen van deze generatie zijn
psychisch gestoord of lijden aan ernsti
ge fysieke klachten. Sijthoff, prijs
23,50.
- 'Het luik in de vloer', een verhaal uit de
bezettingstijd door René van Harten.
Voor de jeugd van acht jaar en ouder,
speciaal voor hen die een taalachter
stand hebben. Leopold, prijs 18,-.
- 'Kinderen uit één straat', nog een ver
haal uit de oorlogstijd, ditmaal verteld
door Jan Banen. Voor jongeren van tien
jaar en ouder Van Holkema en Waren-
dorf. Prijs 19,50.
- 'Kinder-EHBO', voor alle grote en klei
ne kinderen, wat je wel of niet moet
doen na een ongeval. Geschreven door
Herma Vergauwen en getekend door
Karen Bodenhausen. Bert Bakkef, prijs
12,90.
- 'De eend en de vos', een dierenfabel
voor kleuters van drie jaar en ouder, ge
tekend en verteld door Max Velthuijs.
Leopold, prijs 17,50.
- Drie nieuwe Mickey Spillanes: 'Slan
gegif voor een senator', 'Kogels zijn
geen kinderspeelgoed' en 'Kus me voor
je sterft'. Privédetective Mike Hammer
en zijn onafscheidelijke secretaresse
Vera weer volop op oorlogspad. Lui-
tingh, prijs 6,90 per stuk.
- 'Karol Wojtyla - paus en politicus', een
uitvoerige analyse door Adalbert Krims
van het concept van de huidige katho
lieke kerk en de rol die het Vaticaan in
de wereldpolitiek van vandaag de dag
speelt onder leiding van een Poolse
paus. In de Knipscheer, prijs 39,50.
- 'Engagement of escapisme?'. Fernand
Auwera heeft weer een aantal gesprek
ken gevoerd met schrijvers, die hem in
het verleden wat te zeggen hadden. Ko
men zy nu op hun woorden terug of blij
ven hun meningen overeind? Wat is er
van hun stelligheid en optimisme over?
Het Wereldvenster, prijs 24,50.
- 'Dossier NN'. Veertig jaar na het einde
van de oorlogsverschrikkingen komen
in woord en geschrift vele gruwelijke
herinneringen boven. Zoals van Don
Bamberg, die in 1941 wegens spionage
ter dood werd veroordeeld. De executie
bleef uit. Na dertien maanden dodencel
werd het vonis gewijzigd in levenslang.
Hij overleefde elf concentratiekampen.
Hoe, kan men nu lezen Van Holkema
en Warendorf, prijs 29,50.
- 'Een nieuw model in de geneeskunde',
de internist dr. Larry Dossey geeft een
uitvoerige 'holistische' visie op ziekte
en gezondheid. Geen bestrijding van
symptomen van zieken en pijn, maar
zoeken naar patronen en oorzaken en
slechts dat zoeken naar de oorsprong
aanvullen met behandeling van die
symptomen. Ankh-Hermes, prijs
49,50.
- 'Kroniek der jodenvervolging 1940-
1945'. De herdruk van een werkstuk van
Abel J. Herzberg, waarin hij in 1950 een
overzicht gaf van de loop der tragische
gebeurtenissen en probeerde de lezers
een helder inzicht te geven in de onaf
wendbaarheid onder die omstandighe
den in die situatie. Querido, prijs 59,-.
- 'Het Nederlands koloniale meubel',
studie over meubels in de voormalige
Nederlandse koloniën Indonesië en Sri
Lanka. Door J. Terwen- de Loos. Uiter
aard met een macht aan illustraties. We
ver. prijs 39,50.
- 'Foto-video-filmwijzer 85/86', samenge
steld onder redactie van de maandbla
den Foto en Focus. Annoventura, prijs
29,50.
- 'Zo ben je op je best' door Jane Procter
begint met het bijbrengen van een stuk
je zelfkennis. Zelfkritiek is de beste lei
draad voor de vrouw om er goed en ele
gant uit te zien. En daarnaast geeft de
schrijfster talloze tips en adviezen over
schoonheidsverzorging, op het gebied
van kleding en wat al niet meer. Spec
trum, prijs 39,90.
By uitgeverij Christofoor zyn drie nieu
we jeugdboeken verschenen:
- Duizend schepen voor de wind, B. Bar-
tos-Höppner, f26,50. Een verhaal over
de veroveringstochten van de Vikingen.
- Tsjaske Wolkenzoon, I. Samann-Hey-
ne, f21,50. Een boek over de moeizame
stryd van een jonge indiaan om zyn
identiteit als indiaan te bewaren.
- De goochelaar en de duivelsster, E. -
Dühnfort, f28,50. Volgens de uitgever
een 'geniaal' boek met verhalen over
sterrenbeelden.
De stroom boeken met herinneringen
aan de Tweede Wereldoorlog houdt
- De tweede generatie, herinneringen
van een NSB-kind, P. Berserik, uitg.
Spectrum, f 19,90.
- Dagboekfragmenten 1940-1945, een se
lectie met fragmenten uit de verzame
ling oorlogsdagboeken van het Rijksin
stituut voor Oorlogsdocumentatie, ge
tuigenissen van mensen uit alle lagen
van de bevolking, uitg. Veen, f 34,50
- De goede oorlog, S. Terkei, uitg. Veen,
f39,50. De herinneringen van een groot
aantal mannen en vrouwen uit de hele
wereld die direct of indirect by de oor
log betrokken zyn geweest.
- De bevrijding van Europa, tweehon
derd unieke kleurenfoto's over de
Tweede Wereldoorlog van George Ste-
voormalig oorlogscorrespondent Max
Hastings. Uitg. Spectrum, f39,90
- 'Aan het goede adres' door Bert Kok.
Een jeugdboek over twee joodse kinde
ren, die net als 250 lotgenoten dank zij
de NV-groep in de oorlog een schuila
dres konden krijgen. Voor twaalf jaar en
ouder. Sjaloom, prijs 22,50.
- 'Hanna en Walter' is ook een oorlogs
boek. Maar ook een liefdesgeschiedenis.
Het verhaal, dat Hanna en Walter Koh-
ner met Frederick Kohner opschreven
over hun ervaringen tijdens de tweede
wereldoorlog. Twee jonge joodse men
sen, die van elkaar worden gescheiden.
Hij haalde als Amerikaanse militair het
einde van de oorlog, zij overleefde de
concentratiekampen. Becht, prijs
f 24,50.
- 'Het gehavende huis' door Horst Krij
ger, die als verslaggever aanwezig was
bij het Auswitz-proces in Frankfurt en
zich daarna ging afvragen hoe het met
hemzelf was gesteld, die als gewoon sol
daat de oorlog meemaakte. De Neder
landse vertaling van een negen jaar ge
leden in Duitsland verschenen boek.
Kok, prys 22,50.
- 'Honderd kansen to. inkeer' noemt
André Dumas zijn boek, waarin hij zyn
gebeden gesprekken met God heeft on
dergebracht. Kok, prijs 17,50.
- 'Petersburgse verhalen' van Nikolaj
Wasiljewitsj Gogol (1809-1852). Vijfde
druk met tekeningen van Kurt Lob
Meulenhoff, prijs 32,50.
- 'Nachtmonster' door Michelle Morris.
Een zeventienjarig meisje aan het
woord dat jarenlang seksueel werd mis
bruikt door haar vader. Becht, prijs
f 24.50.
- 'Een kwestie van kiezen' is het tweede
boek van de actrice Liv Ullmann. Zij
geeft de ervaringen van een vrouw, die
veel beleeft, maar niet terugdienst voor
de waarheid. Overpeinzingen, herinne
ringen en ontboezemingen. Een eerlijk
zelfportret. Meulenhoff, prijs 24,90.
C. Roodenburg, voorzitter van de Federatie van Werknemers in de Zeevaart: De eigenaren van slechte
schepen hebben niet veel op met het welzijn van de bemanning. (foto gpd>
