m, m jê m mm. Dammen Filatelie KLASSIEK Fascinerende Maria-vespers Lyriek in een gouden lijstje Verrassende kijk op Bach Suggestie van sensualiteit Stabat Mater zonder koor Gemengde gevoelens KRYPTOGRAM s M m m m u m m m ZATERDAG 27 APRIL 1985 EXTRA PAGINA 29 Bijdragen: Paul Korenhof De Taverner Players. Andrew Parott Monteverdi: Vespro della beata Vergine. Taverner Consort, Ta verner Choir Taverner Players o.l.v. Andrew Parrott. EMI 2701293 (2 lp's), CDC 7470788 (2 cd's). Over het algemeen lijden uitvoe ringen van Monteverdi's Maria- vespers aan iets halfslachtigs, omdat een duidelijk religieus be doelde compositie wordt losge rukt van haar context en een zelf standig leven moet gaan leiden. Het resultaat is een schilderij zonder lijst en in het verleden hebben verschillende dirigenten dan ook naar een aanvaardbaar compromis gezocht. Andrew Parott, aan wie enkele weken geleden AVRO's Platen Publieksprijs werd uitgereikt, hakte voor deze nieuwe plaatop name rigoureus alle knopen door en presenteerde dit schitterende werk op de enige manier, waarop het helemaal tot zijn recht kan komen: als onderdeel van een traditionele rooms-katholieke vesperviering. De daardoor ont stane mengeling van gregoriaan se antifonen met de vroeg 17de- eeuwse, sterk dramatisch getinte muziek van Montiverdi levert een uitvoering op, die bij"ha twee keer zo lang duurt als een tradi tionele 'concertuitvoering', maar die ook een veel grotere mate van sfeer, levendigheid en sa menhang bezit. De uitvoering door de Taver- nes, die alle stemmen enkel be zetten, levert een nog veel door zichtiger klankbeeld op dan we gewend zijn, maar doet soms ook het gebrek aan accuratesse van enkele vocale solisten beter uit komen. Over het door Parrott be haalde eindresultaat zal het laat ste woord nog wel niet gezegd zijn, maar zijn uitgangspunten leveren wel de fascinerendste Maria-vespers op, die ik tot nu toe gehoord heb. Borodin Trio Dvorak: Pianotrio nr. 3 in f, op. 65. Het Borodin Trio. Chandos ABRD 1107 (lp), CHAN 8320 (cd). Voor een groot publiek zal Dvo rak op de eerste plaats de compo nist van de 'Nieuwe Wereld' blij ven, maar een van de absolute hoogtepunen van zijn kunste naarsschap had de componist in 1883, tien jaar vóór deze symfo nie, bereikt met het pianotrio in f. Dit drie kwartier durende werk voor viool, cello en piano ont stond na een jaar van grote natio nale en internationale successen, dat tragisch werd afgesoten met de dood van zijn moeder. De combinatie van die elementen verklaart misschien het trage scheppingsproces, maar ander zijds ook de zelfverzekerdheid waarmee de melodieus Dvorak zich hier weet te uiten. De beno digde drie maanden compositie leidden bovendien tot een minu tieuze aandacht voor details, die maken dat alle contrasterende kleuren op een steeds weer ver bazingwekkende wijze met el kaar in balans zijn. Die balans, gecombineerd met een constant plezier in het musi ceren zelf, vormt ook een van de kenmerken van deze sublieme uitvoering door het Borodin Trio, dat de lyriek van Dvorak in een gouden lijstje zet. Een apart woord van lof verdient de uiter mate heldere en rustige opname, waarbij via de compact disc zelfs de hars op de strijkstok van de cellist hoorbaar werd. Academy of Ancient Music Bach: Brandenburgse Concer ten (1-6). The Academy of An cient Music o.l.v. Christopher Hogwood. L'Oiseau Lyre 414 187-1 (2 lp's), 414 187-2 (2 cd's). Dit zijn de bekende Branden burgse Concerten, maar ik ben bang, dat niet iedereen ze onmid dellijk zal herkennen. De uitvoe ring wijkt niet weinig af van die waarmee wij in de loop van vele jaren vertrouwd zijn geraakt. Hogwood greep in alle gevallen terug op de oudste versie die er te vinden was en liet deze uitvoe ren op originele instrumenten in solopositie. Dat betekent dus, dat we hier geen romantische strijkersgroepen aan het werk horen, maar ensembles van zes tot twaalf musici, die in een op vallende harmonie hun eigen weg gaan. Dat daarbij tamelijk vlotte tempi worden gekozen, zal niemand nog verbazen, maar wel zal bij menigeen de vraag opko men, of de sterk syncopische in slag van sommige delen en de overheersende positie van be paalde instrumenten inderdaad wel zo 'authentiek' is. Hogwood zou Hogwood niet zijn, als hij daarbij niet nog een paar verassingen in petto had. bijvoorbeeld de opsplitsing van het eerste concert in drie groe pen met de strijkers links en de hobo's met de fagot rechts in het stereobeeld, terwijl de beide na tuurhoorns daar in het midden brutaal tussendoor zitten te toe teren. Een gevolg van zowel de gekozen tempi als de gebruikte instrumenten is wel, dat er voor al bij de blazers af en toe merk waardige nootjes tussendoor rol len, maar dat doet weinig af aan het bijzondere van deze uitvoe ringen (die overigens lang niet bij iedereen in de smaak zullen vallen!). Roberta Alexander Richard Strauss: Liederen op. 10, op. 22, op. 27 en op. 29 Rober ta Alexander (sopraan), Tan Crone (piano). Etcetera ETC 1028 (lp), KTC 1028 (cd). Hier bleek weer eens hoe gevaar lijk een eerste indruk kan zijn. Deze plaat opent met 'Zueig- nung', een van de bekendste lie deren van Strauss en dat is toe vallig ook het enige lied dat hier minder goed uit de verf komt. Het besluit van Etcetera (een jong Amsterdams label met een voorkeur voor minder bekend repertoire) om vier complete opusnummers op te nemen, maakte geen andere volgorde echter nauwelijks mogelijk. Na 'Zueignung' volgen naast ever greens als 'Morgen' dan ook ver schillende liederen die voorheen niet of nauwelijks op de plaat te vinden waren, al kan men zich terecht verbazen over deze ver waarlozing. De vertolkingen van Roberta Alexander maken de verrassing nog groter en maken voor hon derd procent de faam waar, die deze Amerikaans-Nederlandse sopraan in het buitenland als Strauss-vertolkster heeft opge bouwd. Op die ene uitzondering na horen we hier Strauss in opti ma forma met net die suggestie van sensualiteit, die bij deze mu ziek past. Aanbevolen! Claudio Abbado Pergolesi: Stabat Mater. Marga ret Marshall (sopraan), Lucia Valentini Terrani (alt), Leslie Pearson (orgel), London Sym phony Orchestra o.l.v. Claudio Abbado. Pergolesi's Stabat Mater bezit noch de uitbundigheid van Ros sini's gelijknamige compositie, noch de geslotenheid die Verdi aan zijn zetting wist mee te ge ven. Recentelijk kreeg het echter weer de status van meesterwerk door de manier waarop in de film 'Amadeus' van het slotdeel 'Quando Corpus' gebruik werd gemaakt. Wie op basis daarvan deze plaat aanschaft, staat een flinke verrassing te wachten. Voor de film werd gebruik ge maakt van het koor van de West minster Abbey, terwijl op deze plaat zelfs helemaal geen koor voorkomt. Abbado heeft echter het gelijk aan zijn zijde, want Pergolesi schreef zijn Stabat Mater als een aaneenschakeling van aria's en duetten voor twee solostemmen plus orgel en strijkorkest. In Margaret Marshall en Lucia Va lentini Terrani beschikte de diri gent bovendien over twee volle operastemmen, die niet alleen tot een schitterende uitvoering in staat waren, maar het ook met gemak tegen het instrumentale aandeel konden opnemen. De plaat doet vermoeden dat de techniek daarbij een duidelijk handje geholpen heeft; via de aanmerkelijk sfeergevoeliger compact disc komt de balans echter natuurlijker over. Berdien Stenberg Jaap van Zweden Dankzij de film 'Amadeus' ge niet Mozart momenteel een gro tere populariteit dan ooit, maar ook de combinatie van 'Berdien en Jaap' bleek een succesformu le op te leveren. Een Mozart- plaat van beiden kon dus niet uitblijven, maar mijn reactie daarop is verdeeld. Op de A-kant vinden we een fragment uit 'Die Zauberfiöte' in een bewerking voor piano, fluit en orkest, de speciaal voor deze gelegenheid geschreven 'Ode aan Amadeus' van Louis van Dijk en twee delen uit twee verschillende fluitcom- posities van Mozart, beide in een bewerking van Berdien Sten- berg. Die A-kant hoeft dus voor mij niet, behalve mischien als achtergrondmuziek (altijd beter dan 'muzak'). Het werkje van Louis van Dijk bezit kraak noch smaak en de bewerkingen roe pen vooral de vraag op, waarom er zo nodig bewerkt moest wor den. Gelukkig blijkt Jaap van Zwe den wèl in staat de muziek van Mozart te spelen zoals die ge schreven staat en het resultaat horen we op de B-kant met het vioolconcert in G. KV 216. Van Zweden toont zich daar een uit nemend vakman, maar ook een sensibile solist die met zijn flu welen toonvorming en zijn voor keur voor vloeiende lijnen volle dig zijn eigen stempel op de mu ziek weet te drukken. De begelei dingen zijn in handen van het Concertgebouw Kamerorkest, samengesteld uit enthousiaste leden van het "grote" Concertge bouworkest - en dat is te horen ook! Berdien Stenberg en Jaap Horizontaal 7. Alleen reclame om naar te kijken? Hij haalt de buit binnen. 8. Geen jonge en niet actief bij vader en moeder. 13. Een deel is slechts zuiver. 14. Gemopper waar de pep uit is. 15. Dat is het hele eiere- ten. 16. Energie eenheid voor een dier maakt je een lafaard. 17. Dat geschiedt daar bij die molen. 20. Behalve die kan de rest stikken. 21. Met een verzoek om N maken we er een rotzooi van. 22. Heb je in Parijs in een ei gezeten dan doe je 't daarin. 27. In welke plaats ga je eten? 28. Ik zie beslist een gezwelletje bij A. Verticaal 1. Met de schoonmaak gaat de bol er af, dat is in. 2. Staat vaak ginds bij 25 als er opper-' vlakkig wordt gezocht. 3. De drank in een vat met muziek. 4. De onderwereld voor P die in moeilijkheden zit. 5. Hoe denken we over kikkers? Dat zoeken we uit. 6. De sigaar en de onmeetbare borrel. 9. Pas op dat het slot van de volgen de er niet in de boom komt. 10. Leven in de lucht. 11. Voor haar zit Ad in buiten lands fruit. 12. En dit is voor hem, vooral voor de laatsten hiervan. 18. Doen kippen met vacantie, dat moet duidelijk zijn. 19. Rusten in fruit. 23. Dit is de bekende waar we een hond mee slaan. 24. Slechts een maand zonder thee. 25. Dit is dus de andere kant van deze 2. 26. Textiel geeft pluizen. De prijs van 25,- werd toege kend aan R. de Jong, Leidseweg 455, 2253 JG Voorschoten. De prijs wordt de winnaar toe gezonden. Oplossingen met vermelding van 'Puzzel' voor donderdag op briefkaart of in enveloppe zen den aan Redactie Leidsch Dag blad, Postbus 54, 2300 AB Lei den. In het laatste Schach-Echo kwam ik een arti kel tegen waarin onder andere de partijen Hübner-Nunn, Chand- ier-Spasski, Robatsch-Miles en Miles-Hecht werden besproken. Mogelijk denkt u nu dat het hier ging om een sterk grootmeester- toernooi, maar dan hebt u het mis. De partijen zijn afkomtig uit de Duitse Bundesliga, waarin wordt gespeeld om het kam pioenschap voor clubteams. Nog meer dan in Nederland lopen er bij onze oosterburen sponsors rond die bereid zijn voor grote sommen geld buitenlandse top- spelers aan te trekken. Deze sponsors moeten dit doen uit pu re liefhebberij, want publicitair is clubschaak nu eenmaal nau welijks interessant. De partijen in de Bundesliga zijn technisch wel zeer interessant. Van het bo vengenoemde rijtje vond ik de volgende partij de aardigste. Wit: Robatsch (Oostenrijk); zwart: Miles (Engeland). l.Pf3 Pf6 2.c4 b6 3.g3 c5 4.Lg2 Lb7 5.0- 0 g6 6.d4 cd4: 7.Dd4: (Vervlak kend is Pd4: Lg2:) Pc6 8.Df4 Lg7 9.Pc3 Tc8 10.Ld2 Pa5 ll.b4 d5 12- .Tadl (niet cd5: Pd5: 13.Pd5: Lal:) Ph5 13.Dh4 (DIAGRAM). Wfr k. w» 4w WA i.Ai (Zwart is erg agressief te keer ge gaan en zijn volgende zet is dan ook wel haast gedwongen, wil hij niet in het nadeel raken; dc4: 14.Lf4 kost de dame en 0-0 14.P- d5: Ld5: 15.La5: kost een pion) Tijdnoodis een bekend maar zeer zeker ook een berucht feno meen in de damsport. Voor de spelers, die tijdens de partij met tijdgebrek te kampen hebben, is het m.n. berucht omdat, willen ze het vereiste aantal zetten ha len, dan moet er binnen korte tijd veel zetten worden gedaan. Dat leidt tot zenuwachtige toe standen die vooral de toeschou wer graag ziet. De volgende par tij uit het afgelopen kampioen schap van Nederland 1985 is daar een goed voorbeeld van. Stokkel-Scholma: 1.33-29 16- 21 2.31-26 11-16 3.39-33 7-11 4.44- 39 1-7 5.36-31 20-24 6.29x20 15x24 7.31-27 10-15 8.50-44 5-10. Zwart speelt eigenlijk een opening, welke analytisch gezien onge twijfeld niet door de beugel kan. Maar ja, het betreft hier een dam- partij tussen twee mensen. 9.34- 30 15-20 10.30-25 10-15 11.41-36 18-23 12.46-41 12-18 13.36-31 8-12. U begrijpt het waarschijnlijk wel: zo'n opening vreet tijd. 14.33-29 23x34 15.39x30 2-8 16.44- 39 18-23 17.49-44 13-18 18.39-33 9- 13 19.33-28 4-9 20.44-39 18-22 21.27x29 24x22 22.41-36 19-23 23.39-33 23-28 24.32x23 22-27 25.31x22 17x18 26.26x17 11x22. Pc4: 14.bc4: Tc4: 15. Dg5!? (Hier mee geeft wit te kennen dat hij gelooft dat het offer correct is. Een weerleggingspoging zou zijn g4 met bijvoorbeeld Dc8 16.e4 de4: 17.Pg5 of f5 16.e4 met een onduidelijke stelling) Tc3: 16.L- c3: Lc3: 17.Pd4 (agressiever is e4) Dd7 18.De3 Lb4 19.Db3 Lc5 20.P- b5 Pf6 21.e4 Lc6! 22.a4 a6 23.ed5: Lb5: 24.ab5: ab5: 25.d6 (met de bedoeling wat aktiever spel te krijgen) Ld6: 26.Tcl 0-0 27.Tc6 Lc5 (Beter dan b4 28.Tb6: omdat zwart nu het zwakke punt f2 on der schot houdt) 28.Db5: Dd2 29.Tc5: (Dit moet wel omdat de zwarte loper hier sterker is dan de toren) bc5: 30.Dc5: De2 31.h3? (De stelling is nog binnen de re mise-marge, maar in tijdnood be gint wit nu zijn pionnenstruk- tuur te verzwakken) Td8 32.Dc6 Td3 33.Da8+ Kg7 34.Dal Td7 Tel Dd3 36.Te3 Dc2 37.Tel h5! 38.D- cl? (De beslissende fout: hier was h4 noodzakelijk) Del: 39.T- cl: h4! 40.g4 Td4 41.Tc7 e6 42.KH Ph7 43.Ke2 Pg5 44.Tc3 e5 45.Tc5 Kf6 46.Tc6+ Pe6 47.Ke3 Kg5 48- .Le4 Pf4 49.Tc5 f6 en in deze ho peloze stand overschreed wit de tijd. door Hans Vermin De opening is afgelopen en men zou zeggen de spelers bereiden zich voor op een spannend mid denspel. Alleen de opening heeft beide spelers zoveel tijd gekost dat de resterende zetten "uitge- vluggerd" moet worden. Wit heeft nu nog maar 2 minuten en zwart 1 minuut bedenktijd. 27.33-29 16-21 28.38-33 12-18 29.43-38 8-12 30.30-24 19x30 31.25- x34? Ondanks de achtergebleven schijven op 40-45 was 35x24 na tuurlijk veel sterker geweest. 3121-27 32.34-30 20-25 33.29-24 25x34 34.40x29 6-11 35.45-40 18- 23 36.29x18 12x23. Met name door wit's 31e zet is zwart nu in het voordeel gekomen al heeft het niet veel om het lijf. Beide vlaggetjes staan echter op sprin gen. De klok heeft het trouwens hard te verduren. Er wordt ge ramd op de klok. 37.30-34 23-28 38.35-30 28x39 39.34x43 13-18 40.43-39 7-12 31.47-41?? Even een 'Ik zat ingegooid en moest de kleur brengen' is een vaak ge hoorde kreet, vooral als er goede spelers aan tafel zitten. Dat in gooien is een techniek die u in staat stelt een hopeloos lijkend contract toch thuis te brengen, domweg door de tegenpartij het werk voor u te laten opknappen dat u zelf niet kunt doen. 85 <3 9 7 54 3 10 9 8 5 V6 AH 10 94 N V B 6 3 C A62 w0<?H8 O A 4 3 V OV62 *B7 Z 5 4 3 2 72 C> VB 10 O H B 7 A H 10 9 8 Zuid opent I KI, waarna u als west in 4 Sch belandt. Noord start KI V en speelt klaveren na. Zuid speelt een derde ronde die u hoog troeft. U trekt de troeven en het zou nu naïef zijn noord op Ru H te taxeren. Die kaart zit na tuurlijk bij zuid, die immers heeft geopend, en het verlies van twee slagen in die kleur lijkt on- O 10 9 N B O A 4 3 - Z 5 VOOR 4 JUNI zijn de jaarlijkse twee Europa-CEPT-zegels ge pland. Het thema is dit jaar, zoals reeds gemeld bij de bespreking van onder andere de Liechten steinse Europa-zegels, "muziek". Dit thema is mede ingegeven door een in het Europees Parle ment aangenomen resolutie om 1985 uit te roepen tot het Euro pees Jaar van de Muziek. De aan leiding tot deze resolutie was op haar beurt weer het feit dat het 300 jaar is geleden dat de compo nisten Georg Friedrich Handel, Johann Sebastian Bach en Do- Scarlatti werden gebo- De zegels, beide staande, heb ben waarden van 50 cent en 70 cent. De zegel van 50 cent (uitge voerd in de kleuren geel, rood, grijs en zwart) met daarop een pianoklavier, is ontworpen door Jaap Drupsteen, die al negen ze gels op zijn naam heeft staan en de zegel van 70 cent (zilvergrijs, blauw, donkerbrons, turquoise, geelgroen en paars) met een ge stileerd orgelfront, is van de hand van Gielijn Escher, die in 1980 debuteerde met de 50 ct.-ze- gel ter gelegenheid van het 100- jarig bestaan van de Vrije Uni versiteit te Amsterdam. zetje meenemen moet wit ge dacht hebben (24-20), maar bij zo'n belachelijke zet gaan na tuurlijk de alarmklokken bij zwart luiden. 41...11-17 (beter 22- 28) 42.37-31 18-23 43.41-37 23-28 44.38-33 14-20 45.42-38 20x29 46.33x24 9-14?? Beide speler overzien 28-32, 22x42 12-17, 44- 50-45. 47.30-25 12-18 48.38-33 3-9 49.31-26? (beter 33-29) 9-13 50.37- 31 13-19 51.24x13 18x9 52.33-29 9- 13 53.39-34 27-32 54.34-30 17-21 55.26x17 22x11. Eindelijk begeeft de witte vlag het. Wit heeft z'n zetten gehaald, de partij echter niet: 56.30-24 11-17 57.31-26 32-37. Wit geeft op. Het is een wonder dat de klok heel is gebleven. yM>- Wï, '<M 19 O pp O JHI Cl HP O Hl Cl 'Hl Hl O Hl Hl Hl Hl w O O O M door Ton Schipperheyn vermijdelijk. Tenzij... u zuid kunt dwingen ruiten te spelen. En dat kan inderdaad. U incasseert Ha H, steekt over naar Ha A en troeft een harten. Dat leidt tot: 9 O 10 9 8 5 - C - O H B 7 9 8 U bent op tafel aan slag en speelt de laatste klaveren. Zuid speelt de 9 en u troeft niet, maar gooit een ruitentje af. Zuid mag vervolgens kiezen uit ruiten spe len en u een extra slag te bezor gen, of klaveren spelen en u eveneens een extra slag te bezor gen. Een ander voorbeeld, ont leent aan ons boekje Elimineren de Speelwijzen: V 10 8 4 AV3 O A V5 H 4 2 2 N 6 O 10 874 wnOHB9 O 10 86 <C> B 7 3 2 VB 10 85 Z A 9 7 6 3 AHB9753 ^6 52 O H94 - Als zuid speelt u 6 Sch west start met KI V - en het zal u nu weinig moeite kosten de winnen de speelwijze te vinden die met wiskundige zekerheid tot 12 sla gen leidt. Dan tot slot nog eenmaal het 6 Ha-spel uit de selectiewedstrij den. N.a.v. de oplossing van de heer Reurink, eveneens geba seerd op een ingooi, merkte ik op dat dat zeker nog niet het laatste woord zou zijn. Welnu, dat klop te: west kan namelijk aan de in gooi ontsnappen door Ha B on der te gooien, zoals diverse lezers opmerkten. Oost maakt daarna de laatste twee slagen. door Hero Wit Van beide zegels zullen 14 mil joen stuks worden aangemaakt. Dat is één miljoen minder dan het vorige jaar en twee miljoen minder dan in 1983. Het zullen er ongetwijfeld voldoende zijn, maar we hebben toch het idee dat er voor deze zegels veel be langstelling zal bestaan, want het zullen niet alleen de "Europa verzamelaars" uit heel Europa zijn die deze zegels in hun collec tie zullen willen opnemen, maar ook de verzamelaars met het the ma "muziek". Wat de ontwerpen betreft moet helaas worden geconstateerd dat die nogal vlak zijn. Gezien de vroegere ontwerpen van vooral Jaap Drupsteen, die getuigen van veel fantasie en sprankelen van vindingrijkheid, komt het pianoklavier mat over. Dan zijn de zegels met het embleem van het Koningin Wilhelmina Fonds onder een grote druppel (1974), de stamboekkoeien, de beroem de koeienzegel (1974), 150 jaar reddingwezen (1974), de zegel met de invalide voor een ontoe gankelijk landschap (1977) en de Europa-zegels van 1979 en 1983 geheel iets anders. Nu zullen de kleuren het moe ten doen en dat geldt ook voor de zégel met het gestileerde orgel front van Gielijn Escher. Daar komt nog bij dat beide zegels niets eigens hebben, niets speci fiek Nederlands. De PTT laat nog weten dat de zegels willen attenderen op twee grote muziekevenementen. Ne derland heeft namelijk de orga nisatie gekregen van de Wereld muziekdagen van de Internatio nal Society for Contemporary Music (ISCM), een jaarlijks festi val van hedendaagse muziek, die van 4 tot en met 13 oktober plaats zullen hebben. Bovendien wordt aandacht gevraagd voor het tiende Wereld Muziek Con cours dat van 5 tot en met 28 juli in Kerkrade wordt gehouden. Waren de ontwerpers niet op de hoogte van deze evenementen of hebben ze toch een link willen leggen naar de componisten wier geboortejaar wordt herdacht?

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1985 | | pagina 29