Schietschijf nummer één
Links
België vreest misbruik pausbezoek
Leger veiligheidsmensen omringt paus
Bidden, eten en
bezoek ontvangen
Een dag in het Vaticaan
ZATERDAG 27 APRIL 1985
PAGINA 19
Een leger politiemensen, rechercheurs en potige lijfwachten zal over enkele weken
paus Johannes Paulus II tijdens zijn bezoek aan Nederland geen moment uit het oog
verliezen. Tal van veiligheidsmaatregelen zijn getroffen om te voorkomen dat de
zoveelste aanslag op het leven van de 'bisschop van Rome' zal slagen. De reisgrage
paus is op deze wereld een populaire schietschijf. Enthousiaste gelovigen die de
Heilige Vader spontaan willen benaderen kunnen dat idee maar beter uit hun hoofd
zetten.
Bijlage van het Leidsch/Alphens Dagblad
Wat dóet een paus zoal de hele dag?
Die vraag is makkelijk te beantwoor
den wanneer Johannes Paulus II op
reis is, \|fant dan is hij van 's morgens
vroeg tot 'avonds laat onder het oog
van de menigten en in het licht van de
schijnwerpers. „Het spijt me dat ik u
allemaal uit de slaap houd", zei hij te
gen de mensen in Lima, die al in de
vroege ochtenduren voor de nuntia
tuur om hem stonden te roepen, zoals
hij even later de burgemeester excuus
vroeg voor „de bezetting van de stad",
met een ironische verwijzing naar de
enorme legermacht die op de been was
om hem te beschermen.
Maar hoe brengt hij zijn dagen door
op de bovenste verdiepingen van het
Vaticaanse paleis, wanneer het publiek
hem alleen ziet op de wekelijkse au
diëntie op woensdag of bij zijn perio
dieke bezoeken aan Romeinse paro
chies? Ook hier maakt hij dagen van 17
uur, die beginnen met het opstaan om
6 uur, douche, gymnastiek en toilet.
Scheren doet de paus zich zelf, maar
om de twintig dagen, en altijd voor het
begin van een reis, komt kapper Lino
Damiani, uit de nabij gelegen Borgo
Vittorio, zijn haar knippen. Tot 7 uur
bidt de paus alleen in zijn privé-kapel,
dan komen zijn secretarissen, de Pool
Stanislaw Dziwisz en de Zairees Eme
ry Kabongo, hem assisteren bij het
aantrekken van de misgewaden.
De mis wordt bijna altijd bijgewoond
door genodigden, waarvan een enkele
na afloop aan het ontbijt wordt ge
vraagd. Dit bestaat uit roereieren met
ham, brood, boter, jam en koffie, toebe
reid door de Poolse zusters die de huis
houding voor de paus verzorgen. Te
gen achten, na een korte bespreking
van het dagprogramma met zijn naaste
medewerkers, begeeft de paus zich
naar zijn werkkamer waar hij de Ita
liaanse kranten doorneemt en een rap
port van zijn staatssecretariaat over het
voornaamste wereldnieuws leest. Ver
der bereidt hij zich voor op de redevoe
ringen die hij die dag moet houden en
op de problemen die ter sprake zullen
komen op de audiënties, die om 11 uur
beginnen.
Iedere morgen ontvangt de paus kar
dinalen, bisschoppen, staatshoofden,
ministers, vertegenwoordigers van ka
tholieke en andere organisaties, terwijl
de curiekardinalen hem volgens een
vast wekelijks schema bezoeken. Om 2
uur is het tijd voor de lunch, waarbij
gasten ook maar zelden ontbreken: zo
ontvangt de paus bijna iedere week de
zielzorgers van de parochie:, die hij de
volgende zondag gaat bezoeken, om
kennis met hen te maken en hun speci
fieke problemen te bespreken.
Na de lunch, die vaak uit Poolse spe
cialiteiten bestaat, neemt de paus een
half uur rust, waarna hij een wandeling
maakt op de daktuin die Paulus VI
heeft laten aanleggen. Hier bidt hij zijn
brevier en oefent zich in het Neder
lands, het Svahili of het Koreaans, de
talen waarin hij zich op zijn reizen
moet uitdrukken. De rest van de mid
dag brengt hij door in zijn werkkamer,
waar hijn „eerste minister" kardinaal
Agostino Casaroli, diens rechterhand
mgr. Martinez Somaio of zijn „minister
van buitenlandse zaken" mgr. Silve-
strini ontvangt. Hij bestudeert docu
menten en rapporten, schrijft zijn rede
voeringen, tekent besluiten.
Na het avondeten gaat hij opnieuw
aan het werk, maar deze uren besteedt
hij vooral aan lezen: theologie en wijs
begeerte, maar ook sociologische
werken, geschiedenis en, als het enigs
zins kan, romans en gedichten. Televi
sie kijken doet hij zelden of nooit
Na het avondgebed in zijn kapel
eindigt de dag van de paus in de regel
om elf uur.
Meer dan zijn voorgangers maakt Jo
hannes Paulus gebruik van het buiten
verblijf in Castel Gandolgo, niet alleen
om er de zomermaanden door te bren
gen, maar ook om er uit te rusten, met
name na afloop van zijn reizen. Hij ver
blijft er dan enkele dagen, waarin hij
zich niet meer dan strikt noodzakelijk
met bestuurlijke zaken bezighoudt. Hij
wandelt er in het prachtige park boven
het Meer van Albano, zwemt veel in het
zwembad dat hij meteen na zijn paus
keuze heeft laten aanleggen en ont
vangt zo min mogelijk bezoek.
Zijn geliefde skisport heeft hij prak
tisch vaarwel moeten zeggen, al heeft
hij er vorig jaar in de Dolomieten, on
der het bewonderend oog van presi
dent Pertini, (rechts op de foto) enkele
dagen aan kunnen besteden.
jaar later raakte de paus gewond toen op
het Sint-Pietersplein een Turk met een
pistool hem neerschoot. In Pakistan
werd nog net op tijd een man met een
handgranaat door lijfwachten tegen de
grond gesmeten. En in Portugal, toen de
paus in het bedevaartoord Fatima een
mis bijwoonde, werd een als priester
verklede man aangehouden die onder
zijn habijt een bajonet had verstopt.
Schietschijf
„De paus is op dezè wereld schiet
schijf nummer één", zegt drs. Nol Jans
sen uit Boxtel, één van de organisatoren
van het pausbezoek aan ons land. „Die
man trekt allerlei figuren uit linkse en
rechtse hoek naar zich toe. Daarom moet
je hem wel goed beveiligen, ook als dat
ten koste gaat van het spontane karakter
van het bezoek. Daarom hebben ook al
leen genodigden die een speciaal pasje
hebben, toegang tot de paus. Mensen
van het comité zullen dat controleren.
Op de achtergrond houdt de politie een
oogje in het zeil om mensen die zonder
pasje naar binnen willen af te voeren".
Als paus Johannes Paulus II zater
dag 11 mei het beton van de lan
dingsbaan van de semi-militaire
i luchthaven Eindhoven Airport
kust, begint de grootste beveili-
I gingsoperatie in de geschiedenis
van ons land. Tienduizend politie
mensen, waaronder arrestatieteams
van de rijkspolitie, worden inge
schakeld otn te voorkomen dat hem
iets overkomt. Alleen in Brabant al
worden 2000 politiemensen ingezet.
In een speciaal coördinatiecentrum op
het ministerie van binnenlandse zaken
in Den Haag, volgestouwd met commu
nicatieapparatuur en monitors, wordt de
paus op de voet gevolgd. Speciale came
ra's onder vliegtuigen en helikopters
van de dienst luchtvaart van de rijkspo-
litie zullen beelden doorseinen van 'ter-
reurgevoelige plaatsen' naar het com
mandocentrum.
Vluchtwegen
Van dat centrum lopen directe lijnen
naar de commandanten van de verschil
lende politieonderdelen die, als dat no
dig is, de paus via speciale, vrijgehouden
vluchtwegen in veiligheid kunnen bren
gen. De operatie, waarvan de kosten
worden geschat op 10 miljoen gulden,
i staat onder leiding van de directeur-ge-
neraal openbare orde en veiligheid J. de
I Graaf van binnenlandse zaken en zijn
collega mr J. Grosheide van justitie. De
j burgemeesters blijven, als hoofden van
de politie op het gebied van openbare
orde en veiligheid, in de plaatsen waar
de paus verblijft verantwoordelijk voor
I diens lichamelijke welzijn.
De rijkspolitie neemt het leeuwendeel
van de beveiliging voor haar rekening.
I In de tweede week van mei zijn de verlo
ven van de meeste rijkspolitiemannen
I ingetrokken. Die worden, als ze niet no
dig zijn voor het regelen van het verkeer
en het in bedwang houden van de te ver
wachten honderdduizenden toeschou-
j wers, in ME-verband achter de hand ge
houden. Daaraan zal ook de marechaus
see deelnemen. Mochten er ordeversto
ringen of rellen komen dan kunnen die
politiemensen daarvoor worden ingezet.
De andere maatregelen zijn speciaal
gericht op de beveiliging van de paus
zelf. De Heilige Vader neemt eigen Zwit
serse bodyguards mee. Die zijn dag en
nacht bij hem. Op straat en in ruimten
waar de paus in contact komt met het
publiek, wordt hij behalve door deze 'go
rilla's' bewaakt door leden van de arres
tatieteams van de rijkspolitie. Goedge-
trainde en zwaarbewapende politieman
nen die bereid zijn zonodig tegenstan
ders te doden.
Gepantserd
Drie dagen lang verliezen ze de paus
geen seconde uit het oog. Ze verplaatsen
zich in gepantserde auto's en houden
i contact met elkaar via speciale radio-ap-
paratuur, zenders en ontvangers gemon
teerd in oordopjes. Ter ondersteuning
bevinden zich tussen het publiek recher
cheurs en geüniformeerde politiemen
sen die het gedrag van de toeschouwers
observeren en zonodig kunnen optre
den.
Altijd als de paus in het het buitenland
is heeft hij een speciale engelbewaarder
in de persoon van mgr. Paul Marcincus
(60) bij zich. De paus kan geen voet ver
zetten of hij wordt vergezeld door de po
tige monseigneur, wiens spieren nauwe
lijks verhuld worden door zijn habijt, en
die mensen die te dicht bij de paus ko
men hardhandig wegmaait. De van oor
sprong Amerikaanse bisschop bereidt
alle buitenlandse reizen voor van Johan
nes Paulus II.
De on-Nederlandse maatregelen lijken
wat overdreven, maar zijn gebaseerd op
de ervaringen met vorige pausbezoeken
aan het buitenland. De paus bezocht in
middels 25 landen en in bijna elk van die
landen zijn aanslagen op hem beraamd
of gepleegd. In september 1980 wilde
een man in Rome paus Karol Wojtyla
met een mes vermoorden. Goed een half
De paus krijgt elke week een half
uurtje Nederlandse les ter
voorbereiding op zijn reis naar de
Lage Landen over enkele weken.
Dat is handig voor de gesprekjes die
Johannes Paulus II met vele
gelovigen in Nederland en België
hoopt te voeren.
Het is dubbel handig, omdat hij zo ook
de spandoeken zal kunnen lezen,
waarop sommige Belgen hun protest
tegen zijn bezoek tot uitdrukking zullen
brengen, nadat hij de grond van het
Jubelpark in Brussel (waar hij op 16 mei
met een helikopter zal landen) heeft
gekust.
Want terwijl in het grotendeels
protestantse of ongelovige Nederland
slechts de joodse gemeenschap, enkele
gereformeerden en een handvol linkse
katholieken zich zorgen maken over het
pausbezoek, hebben in het overwegend
katholieke België tal van groepen voor
die week in mei 'zachte' en 'harde' acties
aangekondigd
Vlaanderen
Een voorproefje? Begin januari werden
uit enkele kerken in Antwerpen,
Brugge, Gent, Brussel en Leuven Maria-
en Christusbeelden gestolen door een
groep'die zich de 'Anonieme
door Joop Hoek
De bisschop van Rome zal zich, behal
ve in de gepantserde 'pausmobiel', een
auto met een opbouw van kogelvrij glas,
ook in een bij de KLM gehuurde heli
kopter verplaatsen. Dat gebeurt op ver
zoek van de vijf regionale staven van de
politie in Limburg, Brabant, Amers
foort, Utrecht en Den Haag. Vervoer
over de weg levert een extra veiligheids
risico op. Waar de paus wel gebruik
maakt van zijn auto, zal het publiek dat
langs de weg staat niet meer zien dan
een flits. De pauselijke stoet zal, bege
leid door motorrijders van de verkeers
dienst in Driebergen, in een zeer hoog
tempo passeren.
De paus slaapt de eerste drie nachten
van zijn bezoek aan ons land in Den
Haag, in het gebouw van de pauselijke
nuntiatuur. De laatste nacht van zijn ver
blijf zal hij doorbrengen in het klooster
Maria ter Eem in Amersfoort. Die gebou
wen zullen door speciale politie-eenhe-
den worden afgeschermd. Bomexperts
van rijks- en gemeentepolitie hebben die
onderkomens, voordat de paus daar arri
veert, uitgekamd op de aanwezigheid
van explosieven.
Anarchisten in Actie' noemde, en in een
uiteraard anonieme verklaring stelde
daarmee tegen het pausbezoek te
protesteren. De laatste maanden zijn de
actiegroepen als paddestoelen uit de
grond geschoten. Vooral in Vlaanderen,
waar elke stad van enige betekenis nu
wel een anti-pauscomité heeft. Dat is op
zich al opmerkelijk, omdat het
anti-clericalisme voorzover het in België
bestaat tot nog toe vooral in intellectuele
kringen in Wallonië werd aangetroffen.
Er is zelfs al een 'Nationaal Beraad van
Vlaamse Comités tegen het
Pausbezoek', waarin veel van die
plaatselijke actiegroepjes samenwerken.
Ook is er het 'Antwerpse
Animatiekomité tegen Pausbezoek '85'
en voert het 'Vlaams-Waalse
Anarchistische Coördinatie Comité'
actie voor, of beter tegen hetzelfde doel,
net zoals de GNAP, de uit Leuvense
studenten bestaande 'Groupe
Naturellement Anti-Papiste'.
Tegenacties
Tegenacties lieten niet op zich wachten,
want een vergadering van het eerder
genoemde Nationale Beraad in
Mechelen werd onlangs opgehouden
door een (valse) bommelding. De meeste
van de actiecomités hebben overigens in
alle openheid verklaard geen
gewelddaden in de zin te hebben tijdens
het pausbezoek. Een,demonstratie, liefst
binnen oogbereik van de Heilige Vader,
is zo ongeveer het hardste actiemiddel.
Of zou Jo Vancauwemberghe, de
hoofdredacteur van het zeer
anticlericale tijdschrift 'De Bronstige
Pater' iets anders in de zin hebben? Hij
deed immers een oproep de paus te
vermoorden, liefst in Nederland want
anders geeft het weer zoveel heibel in
België. Maar nee, zo serieus valt dat nu
ook weer niet te nemen.
De Belgische overheid weet dan ook nog
niet'zo goed wat zij met de actiegroepen
aan moet. En daarom beperkt zij zich
voorlopig maar tot het optreden tegen
pamfletten en stickers die op een wat al
te provocerende wijze tegen de paus
ageren.
Zo werden in Vlaanderen diverse
mensen gesommeerd affiches en
stickers te verwijderen, hoewel daarvoor
nauwelijks rechtsgrond bestond. De
actie van bijvoorbeeld de Gentse politie
richtte zich tegen een sticker met de
tekst: 'Hij komt, hij kan ze kussen', en
daaronder een afbeelding van twee blote
billen met daartussen een trompet
gestoken. En weer daaronder de leuze:
'De repetities zijn al begonnen'.
Duizenden van de stickers waren al
verkocht (voor 20 franc) toen de politie
optrad omdat hier sprake zou zijn van
belediging van een bevriend
staatshoofd, en dat mag niet volgens de
wet van 20 december 1852. Maximale
straf: 2 jaar cel of 120.000 franc (7000
gulden). De betrokkenen kozen de
wijste weg en verwijderden de stickers.
Een dag later al waren de volgende in
omloop: 'Neen, de paus is geen bevriend
staatshoofd'.
Dat is ook een van de punten waar de
actievoerders zich tegen richten. De
paus is in hun ogen geen politiek maar
een kerkelijk leider. Dus mag de
Belgische staat (lees: de
belastingbetaler) niet gedwongen
worden aan het pausbezoek mee te
betalen. Nu gebeurt dat ook maar ten
dele. Net als in Nederland worden de
meeste kosten betaald uit privé-donaties
aan het door de Mechelse kardinaal
Danneels en oud-CVP-minister Harmei
geleide organisatiecomité. De Belgische
staat wordt slechts op kosten gejaagd in
verband met de ongetwijfeld massale
veiligheidsmaatregelen die de paus nu
eenmaal bij al zijn reizen over de hele
wereld begeleiden.
Maar ook, of misschien wel vooral het
kerkelijk leiderschap van de paus staat
bij de actievoerders ter discussie. Ook
bij meer serieuze groepen als het Centre
d'Action Laique, het
leken-actiecentrum, een organisatie van
tamelijk vooruitstrevende katholieken,
die zich met geloofszaken maar ook met
kerkelijke en maatschappelijke
problemen bezighouden.
Puur kerkelijk
Deze kritici vrezen dat het bezoek van
de Heilige Vader zal leiden tot een
'inmenging in interne
aangelegenheden'. Zij willen dat de paus
zich onthoudt van uitspraken over
bijvoorbeeld abortus,
onderwijskwesties (die in België zeer
omstreden zijn), seksualiteit of andere
moraalszaken. De paus moet zijn bezoek
puur kerkelijk houden en niets doen dat
politiek zou kunnen worden gebruikt,
vindt bijvoorbeeld het Antwerpse
Animatiecomité.
In België, waar kerk en politiek nogal
gauw met elkaar vermengd worden
vreest vooral het progressievere
volksdeel dat de christendemocratische
CVP, de partij van premier Wilfried
Martens, met het pausbezoek 'aan de
haal zal gaan'. Voor eind 1985 zijn
algemene verkiezingen voorzien en een
'plaatje' van Martens met de paus is
natuurlijk uit electoraal oogpunt aardig
meegenomen voor de nu zwaar op
verlies staande CVP.
HANS DE BRUIJN
