Steeds
j| 'Omdat christelijke kerken monopolie verliezen'
emene religiestudie aan universiteit
Onrust in Koningstraat
over afvalwater EBR
Gemeente: vervuiling niet ernstig
Stalen buis
van vijftien
mille gestolen
Spelen met
een heipaal
ff; DINSDAG 23 APRIL 1985
LEIDEN
Redactie: Wim Brands Bart Jungmann
Nieuwbouw aan
Waardgracht
voor jongeren
LEIDEN - Op de hoek Waard-
gracht/Oosterkerkstraat verrijst
momenteel een complex woningen
dat het sluitstuk vormt van de
j nieuwbouw die de afgelopen jaren
langs deze smalle gracht is neerge-
zet.
t Langs ,,'t Slootje Gods", zoals de
bijnaam van de gracht in vroeger
jaren was, zijn al honderden nieu
we woningen gebouwd die, net als
j de overige nieuwbouw in de omge
ving, grotendeels zijn bestemd
voor gezinnen en bejaarden. De
hoekbebouwing trekt de enigzins
scheef gegroeide bevolkingsop-
bouw in de wijk weer een beetje
i recht. Het nieuwe complex is na-
I melijk een gezamenlijk project van
de Stichting Huisvesting
Werkende Jongeren en de Stich-
ting Studenten Huisvesting.
J Het bouwplan omvat de bouw
van 25 appartementen, met zelf
standige voorzieningen, bestemd
i voor jongeren. De nieuwbouw
wordt opgetrokken uit een lichte
steen en krijgt, in tegenstelling tot
de omringende huizen, een strak
uiterlijk en een plat dak. Het
nieuwbouwontwerp is van de hand
van architect Gavev uit Capelle
aan de IJssel. De bedoeling is dat
j het complex tegen het einde van
j dit jaar wordt opgeleverd.
Restaureren
centraal in
tentoonstelling
LEIDEN - De vier restaurerende
instellingen in Leiden, de stichtin
gen Diogenes, Het Kleine Leidse
Woonhuis, Stadsherstel en Leidse
Hofjes organiseren van tot en met
zaterdag een tentoonstelling voor
het behoud van het restauratie-am
bacht.
In de Hooglandsekerk wordt
door middel van affiches met teke
ningen en fotocollages een over
zicht gegeven van een groot aantal
restauratie-ambachten. Voorts
wordt een video-film getoond over
de restauratie van een woonhuis,
het pand Nieuwe Rijn 12. In de
film zullen ook erkende ambach
ten in atelier of werkplaats te zien
zijn. Een groot aantal ambachtslie
den laat bovendien op de tentoon
stelling materialen zien en zal het
gebruik van gereedschappen de
monstreren, die vroeger gebruikt
werden maar die ook nu nog op de
bouwplaats te vinden zijn.
De tentoonstelling wordt georga
niseerd in samenwerking met de
NCM, de Nationale Contactcom
missie Monumentenbescherming,
die op 28 maart j.l. in Den Bosch de
Campagne Restauratie Ambacht is
begonnen. Reden daarvoor is on
der meer de vrees dat, door de te
ruglopende werkgelegenheid, over
een aantal jaren onvoldoende vak
mensen beschikbaar zullen zijn
voor de restauratiebouw.
De vierdaagse ambachtentoon
stelling is vandaag geopend door
burgemeester Goekoop. Vanaf
morgen zal de tentoonstelling tot
en met zaterdag, dagelijks geopend
zijn van 11.00 tot 16.00 uur, met uit
zondering van zaterdag wanneer
de Hooglandsekerk al om 10.00 uur
en tot 17.00 uur haar deuren zal
openen.
Het nieuwbouw-
complex voor jon
geren op de hoek
van Waardgracht
en Oosterkerk
straat vordert ge
staag. (foto Holvast)
Het blik (1)
Voor sommige mensen was het
een feest als er bollen op tafel
kwamen, herinnert de 73-jarige
mevrouw S.E. van der Burg zich.
Ook zij heeft wel eens bollen ge
geten in die oorlogsjaren. Bij de
buren, want die hadden een
groot fornuis.
En elke vrijdag ging je naar de
Beestenmarkt. Boeren stonden
daar hun waren te verkopen. "Je
kocht dus niet bij ze, je ruilde,
alles ging met gesloten beurzen.
Meestal kon ik wel een kippetje
op de kop tikken op die markt,
want de boeren waren dol op de
blauwe kielen van m'n man. En
op z'n manchester broeken".
"Het waren over het algemeen
trouwens wel goeié boeren. Niet
van die lui die je helemaal kaal
plukten voor een handjevol
voedsel. Want die had je ook, dat
soort boeren, van die lui die echt
rijk zijn geworden van de oorlog.
Hoeveel goud ze de mensen wel
niet hebben afgetroggeld. Maar
ik zeg al: daar op de Beesten
markt vielen ze doorgaans reuze
Op een vrijdag, het zal tegen
het einde van de oorlog zijn ge
weest, kwam ze een hoogzwan
gere vrouw tegen. "Ik kende
haar wel een beetje, we hadden
wel eens een praatje gemaakt. Ja,
zo gaat dat toch op een markt-
...hoe dan ook, ze wist dat ik nog
baby-uitzet had en die wilde ze
wel hebben, want ze liep op alle
dag".
Een blik met biscuits kon me
vrouw Van der Burg krijgen.
"Een groot blik. Waarschijnlijk
afkomstig van het Rode Kruis.
Dat blik was in elk geval niet ge
dropt, dan had er namelijk wel
een deuk in gezeten".
C. van der Burg, haar man:
"Die had je dus ook, gedeukte
blikken. Maar ik denk dat die
vrouw dat blik met bonnen bij el
kaar had gespaard".
S.E. van der Burg: "Die vrouw
is later in elk geval weggegaan
uit Nederland. Het hele gezin
ging na de oorlog naar Amerika;
dat deden wel meer grote gezin
nen in die tijd, als ik het me goed
herinner. En het blik hebben wij
nog steeds, zoals u ziet".
Het blik (2)
Op de tafel in de voorkamer staat
het onderwerp van gesprek, het
blik. Meneer Van der Burg schat
dat-ie toch snel "effe nabij de
vier kilo zal wegen". Hoeveel
koekjes er wel niet inzitten? Het
zal bUjken op vijf mei want dan
gaat-ie open. Eindelijk.
"We dachten: nou wordt het
tijd", zegt mevrouw Van der
Burg. "Elk jaar weer zeiden we
tegen elkaar: nu? Maar dan
kwam het er toch niet van. Maar
dit jaar gaat het gebeuren. Mooi
tijdstip: het is veertig jaar na de
bevrijding en bovendien komt er
een neef uit Canada over om die
bevrijding met ons te vieren".
Maar waarom ging het blik
nooit eerder open? S.E. van der
Burg: "Tegen de tijd dat-ie eigen
lijk open had gemoeten, kregen
we het Zweedse wittebrood, toen
hoefde het niet meer. Daar komt
bij dat ik de meeste tijd wel rede
lijk te eten kreeg. Dat komt zo:
m'n man zat ondergedoken bij
een zus van hem in Hillegom en
ik kreeg z'n bonnen nog. En m'n
zoon hielp de man van de gaar
keuken vaak, die kreeg ook rede
lijk te eten, dus".
Het blik bleef gespaard bij on
geveer vijf bombardementen en
na de oorlog verhuisde het mee
naar de Piet Heinstraat. Elk jaar
tijdens de grote schoonmaak
kwam het weer tevoorschijn en
mevrouw Van der Burg dacht
dan steevast: rotblik, je moet
open.
Maar dat gebeurde niet, want
zoals de schoondochter al zegt:
het zijn mensen van bewaren, dit
echtpaar. En dat heeft natuurlek
ook weer alles met de oorlog te
maken.
Het blik (3)
De schoondochter herinnert zich
overigens dat zij vroeger ook
zo'n blik heeft gehad. Maar die
was waarschijnlijk gedropt, in
een voedselpakket. Waarna ze
vertelt dat het lege blik later als
speelgoed werd gebruikt en dat
haar vader de oorlog niet over
leefde. Gestorven, van de hon
ger. "Voor mij hoeft het dan bok
niet, oorlog", zegt ze.
"Maar dat heb jij nou weer niet
in de hand", zegt haar schoonva
Het echtpaar Van der Burg met
kwam het er weer niet van".
der. "Het was inderdaad een rare
rottijd. Enkel en alleen dat ge
luid van die Duitse laarzen al. Als
je dat geluid hoorde, dan stierf je,
zo angstaanjagend was dat. En ik
weet me ook nog de nacht te her
inneren dat de joodse mensen in
treinen werden weggevoerd. Die
nacht...ik zat in de wachtkamer
van het station, heb nog een
rotklap met de kolf van een ge
weer gekregen ook. Die mof'.
Sommige dingen blijven hem
trouwens verbazen wat betreft
die oorlog. Neem het geval Van
der Lubbe. Heeft ook betrekking
op die tijd. "Doodgoeie jongen.
Ik stempelde samen met hem,
lees je vervolgens in de krant
dat-ie in Berlijn de boel in de
brand heeft gestoken, nou, toen
ik dat hoorde, was het ook net
alsof ik water zag branden".
Het blik (4)
Zouden die koekjes nog te eten
zijn, wil mevrouw Van der Burg
weten.
"Geen idee", antwoordt haar
man. "We kunnen 'm natuurlijk
nu even openmaken en dan zien
we meteen wat er inzit. Dan doen
we op vijf mei net alsof-ie voor
het eerst opengaat".
"Zeg, ben je nou helemaal.
Nee, we hebben al zo lang ge
wacht. Vijf mei, dat is onze da
tum".
Waarna meneer Van der Burg
bewuste blik. "Elk jaar zeiden we
een tijdje stilzwijgend voor zich
uitkijkt. "Ja, zo'n blik, dat is de
oorlog hè. De dingen die gebeur
den. Heb ik dat verhaal al verteld
van dat kleine jongetje? Nou
kijk, de Duitsers kwamen voor
z'n oudere broer, maar die was
niet thuis, hebben ze hem mee
genomen. Elf jaar oud, dat man
netje. Ze hebben nooit meer niks
van hem gehoord. Ja meneer, dat
benne dingen..."
Schoolfeest
Toen rector De Koe vrijdagoch
tend op het Visser 't Hooftly-
ceum kwam, was hij verbaasd.
De ommuurde fietsenstalling
waarin de avond ervoor een eind-
examenfeest was gehouden,
bleek keurig opgeruimd te zijn.
Hij maakte de tien scholieren die
verantwoordelijk waren voor de
gang van zaken een compliment.
Waren er verder nog problemen
geweest? Nee.
Groot was dan ook zyn verba
zing toen hy 's avonds in de
krant las dat het feest uit de hand
was gelopen volgens de politie.
Veel gebral en gelal 's nachts
waardoor buurtbewoners wak
ker werden, een charge van de
politie, twee jongens van acht
tien, een Voorhouter en een War-
monder aangehouden en twee
jongens diep in de nacht opge
pikt omdat ze straal bezopen wa
ren.
tegen elkaar: nu? Maar dan
(foto Holvast)
De Koe riep het tiental ter ver
antwoording: hadden ze tegen
hem gelogen? Ze ontkenden het.
Waarna de rector zelf op onder
zoek uitging en tot de slotsom
kwam dat het verhaal van de po
litie niet klopt.
"Om te beginnen zat dat twee
tal dat werd aangehouden niet
bij ons op school. En ik sluit het
uit dat ze op het feest zijn ge
weest, want kijk: wij hebben te
gen de scholieren gezegd dat ze
een eindexamenfeest mochten
houden, maar dan moesten ze
wel een strenge controle uitvoe
ren. En dat hebben ze gedaan.
Twijfelden ze of een leerling bij
ons op school zat, dan werd het
eindexamennummer gecontro
leerd".
Wie gingen er dan lallend over
straat? "Ik denk dat het leerlin
gen van een school uit de buurt
waren. Ook daar werd een feest
gehouden. Maar dat duurde tot
twee uur. Toen waren wij nog be
zig en ik heb ook gehoord dat die
andere scholieren hebben gepro
beerd om bij ons binnen te ko
men. Toen dat niet lukte, zijn ze
aan het zwerven geslagen".
Politievoorlichter Graveland
denkt dat het verhaal van de rec
tor niet geheel waar is: "Het is
mogelijk dat het om leerlingen
van een andere school ging, vast
staat volgens ons dat ze het Vis
ser 't Hooft verlieten. Daar blij
ven wü bij".
LEIDEN - Naast de traditionele
studie theologie begint de faculteit
der godgeleerdheid van de Leidse
universiteit in september met een
vrije studierichting. De eerste in
Nederland. In deze vrije studie
richting theologie richt men zich
niet in de eerste plaats op het chris
tendom, maar meer op de religie in
het algemeen.
Godsdiensten en levensbeschou
wingen die in Nederland van be
lang zijn, zullen in de nieuwe rich
ting aan de orde komen. Hierbij
valt te denken aan: Jodendom,
Christendom, Islam, Hindoeïsme,
Boedhisme, Humanisme en Mar
xisme.
door
Saskia Stoelinga
De minder prominente plaats
van dé christelijke traditie komt
tot uiting in het wegvallen van de
noodzaak voor de studenten van
het beheersen van Latijn, Grieks
en Hebreeuws. Algemene gods
dienstwetenschap, alsmede filoso
fie, sociologie en psychologie van
godsdienst en levensbeschouwing
zijn belangrijke vakken in de vrije
studierichting.
Predikant zal men op grond van
deze studie niet kunnen worden.
Waar het gaat om beroepsuitoefe
ning wordt gemikt op functies in
de sfeer van de media, de volksge
zondheid en het minderhedenbe
leid. De nieuwe studierichting
staat open voor studenten met een
propedeuse of een kandidaatsdi
ploma in de godgeleerdheid, rech
ten, letteren, economie, wijsbe
geerte of één van de sociale weten
schappen.
"De noodzaak om tot deze vrije
studierichting te komen kan ik op
twee manieren formuleren". L.
Leertouwer, decaan van de facul
teit godgeleerdheid, begint met de
voor zijn gevoel wat negatieve re
den: het op peil houden van het
studentenaantal. "De Leidse theo
logische faculteit is met 25 nieuwe
studenten per jaar een klein insti
tuut, dat te kostbaar zou worden
als er door het dalende geboortecij
fer minder aanmeldingen kwamen.
Ook wordt het aantal studenten
dat zich voorbereidt op het beroep
van predikant kleiner". Leertou
wer wijt dat aan de rol van de kerk,
die volgens hem in Nederland
steeds onbelangrijker wordt. Hij
heeft hiermee de link gelegd naar
zijn tweede argumentatie.
Verlegenheid
De religieuze situatie in Neder
land is ingrijpend aan het verande
ren. De christelijke kerken hebben
niet alleen hun monopolie op de
godsdienstoefening verloren, zij
lijken zelfs hun hoofdrol te verlie
zen. De Islam is inmiddels de twee
de godsdienst van Nederland.
Leertouwer: "De kerk verliest aan
betekenis, met de godsdienst in
het algemeen is dat echter niet het
geval. In alle sectoren van de maat
schappij is men er mee bezig: pro
gramma's, boeken, cursussen,
noem maar op. Tegelijkertijd sig
naleer ik dat er een tamelijk grote
verlegenheid aan het ontstaan is
als de godsdienst in verband moet
worden gebracht met een maat
schappelijk verschijnsel. Men kan
er dan niet echt mee uit de voeten".
Er is volgens de theoloog een
steeds grotere noodzaak dat er
mensen komen die verstand heb
ben van godsdienst. Leertouwer
komt met een aantal recente voor
beelden waarbij de meest onzinni
ge argumenten te berde zijn ge
bracht: het hoofddoekjesverbod
voor Islamitische meisjes op een
christelijke school in Alphen a/d
Rijn; minister Brinkman die een
aanvraag voor een Israëlitische ra
dio- en televisieomroep afwijst.
"Duidelijk is hier gebleken dat een
samenhangend minderhedenbe
leid niet mogelijk is zonder daarin
de vaak doorslaggevende rol van
godsdienst en levensbeschouwing
te betrekken".
Verder noemt hjj de vraag naar
deskundigen door de media. "Er is
grote behoefte aan voorlichting op
allerlei terreinen. Eén oorzaak
daarvan is de blijvende aanwezig
heid van mensen met een andere
godsdienstige of levenbeschouwe-
lijke achtergrond in Nederland".
Ook in de gezondheidszorg spe
len kwesties waarbij de religie
nauw betrokken is. Abortus, eu
thanasie zijn vertrouwde, steeds te
rugkerende kwesties. De decaan
werpt de vraag op: hebben licha
melijk gehandicapten recht op een
seksueel leven? Welke taboes en
moeilijkheden komen daarbij om
de hoek kijken? Tot dusver is de
dominee van zo'n instelling de aan
gewezene om deze vragen te beant
woorden. Geen ideale situatie,
vindt hij, omdat deze geestelijke
verzorger teveel tot de 'eigen' partij
behoort, waardoor deze niet altijd
even objectief zijn taak kan vervul
len.
Verplicht
Het is duidelijk: de afgestudeer
den van de vrije studierichting
springen in deze gaten? Leertou
wer glimlacht. "Ja, in onze theolo
gische faculteit is de kennis aanwe
zig, waarom zouden we die dan
niet gebruiken? We kunnen 25 ex
tra studenten voor een tweede stu
dierichting ook goed begeleiden.
De Leidse faculteit is dit zelfs aan
zichzelf verplicht", zo waarschuwt
hij, "want zij dankt per slot van re
kening haar oprichting in 1575 ook
aan een ingrijpende religieuze ver
andering". Maar er zijn nog ander
overwegingen.
De decaan vindt het tijd worden
dat het stereotiepe beleid van de
faculteit wordt doorbroken. "Nog
altijd wordt deze faculteit gezien
als een fokloristische uithoek van
de universiteit, waar ze met hele
diepzinnige zaken bezig zijn". Dat
hindert hem een beetje. In de klas
sieke opleiding gaat de eerste jaren
de meeste aandacht uit naar de ou
de talen: Latijn, Grieks en He
breeuws. "Een veeleisende weten
schappelijke studie waaraan niet
moet worden getornd", zegt hij
streng. "Er moeten deskundigen
zijn die de oorspronkelijke teksten
uit eerste hand kunnen lezen. In de
vrije studierichting hebben we dat
bewust laten vallen, omdat ook wij
weten dat godsdienst meer is dan
alleen het kunnen lezen van schrif
telijke tradities. In plaats van een
literaire invalshoek wordt nu voor
een meer sociaal wetenschappelij
ke gekozen".
Dit betekent overigens niet dat
de klassieke talen niet meer aan
bod komen. Leertouwer kan zich
de situatie voorstellen dat een stu
dent Hebreeuws verder gaat op dit
gebied in samenhang met de gods
dienst. Een 'maatpakket' ligt dan
voor hem in het verschiet. Datzelf
de geldt voor de rechtenstudent
die na zijn propedeuse overzwaait.
De theoloog ziet het al voor zich.
Hardop zegt hij: 'juridische aspec
ten van het minderhedenbeleid' als
afstudeerrichting. Niet gek, juris
ten hebben daar als ze tenminste
weten wat de Koran behelst, onge
twijfeld een wat scherper oog voor
dan de klassieke dominees".
Tweede kans
De decaan doelt hier met name
op de wisselwerking die kan ont
staan tussen de klassieken en de
vrijen, maar ook tussen andere fa
culteiten, waardoor er specifieke
en bruikbare afstudeerrichtingen
kunnen ontstaan. "Er moet wel sa
menhang in de gekozen vakken zit
ten, maar dat houden wij natuur
lijk haarscherp in de gaten. We zijn
geen supermarkt met een bon
kaart", zo luidt zijn waarschuwing.
Wie zou interesse hebben in deze
vrije studierichting? Leertouwer
denkt aan twee groepen; zij die het
propedeuse aan een andere facul
teit hebben gehaald maar het vage
gevoel hebben toch niet de juiste
studierichting te hebben gekozen
en zij die een academische oplei
ding achter de rug hebben of na
het kandidaats de studie vroeger
om wat voor een reden dan ook
hebben gestaakt.
Decaan Leertouwer: "We zijn geen supermarkt met een bonkaart".
(foto Holvast)
dit
Kijk, voor sommige
prachtige tweede kans.
Daarnaast kun je het ook
een soort bijscholing voor
die in de maatschappij druk doen
de zijn met by voorbeeld minderhe
denbeleid, maar ik zou ook vele an
dere voorbeelden kunnen aanha
len, en in die problematiek toch
niet voldoende zijn geschoold".
"Over de rol van de kerk in deze
studierichting heb ik me nog geen
voorstelling gemaakt. Over ont
wikkelingen in die richting valt
ook niets te voorspellen. We moe
ten eerst maar eens kijken of dit
aanslaat".
LEIDEN - Tijdens werkzaamhe
den op het terrein van de voormali
ge gashouder van het Energiebe
drijf Rijnland, zou volgens één van
de bewoners van de Koningstraat
verontreinigd grondwater deze
straat zijn ingespoten. Een woord
voerder van de milieudienst van de
gemeente Leiden bevestigt dit des
gevraagd. Volgens hem is er echter
maar een geringe hoeveelheid wa
ter in de straat zelf terecht geko-
Het water is opgepompt om de
sleuven die in het terrein van de
oude gashouder werden gegraven,
droog te houden. Het terrein waar
de gashouder heeft gestaan, is ech
ter vervuild.
De Koningstraat-bewoner, die
het opgepompte water via de straat
in het riool zag verdwijnen, waar
schuwde onmiddellijk de gemeen
te. Die heeft de grondwerkers ver
zocht het water op een andere ma
nier af te voeren. Volgens de
woprdvoerder van de gemeentelij
ke milieudienst is het water daarna
op het terrein zelf geloosd.
De milieudienst meent dat het
water eigenlijk niet zo veel kwaad
kon, zelfs al werd het via de straat
in het riool geloosd. "Maar om alle
risico's uit te sluiten, vonden we
het toch maar beter dat het water
op een andere manier werd afge
voerd. Eerlijk gezegd is het psy
chologisch gezien, niet zo'n ver
standige zet geweest van het
EBR".
EBR-secretaris Sandbergen
vindt de beschuldiging dat het
energiebedrijf vervuild grondwa
ter via de Koningstraat heeft ge
loosd zwaar overdreven. "Dat wa
ter was helemaal niet verontrei
nigd. Het werd opgepompt uit de
bovenste gedeelten van het terrein.
De vervuiling zit veel dieper. Het
water dat is weggepompt kan daar
mee nooit in contact zijn geweest.
Overigens moet een nader onder
zoek nog uitwijzen hoe sterk het
terrein waar de gashouder heeft ge
staan verontreinigd is".
Sandbergen zegt dat het EBR, na
klachten van bewoners, het water
op een andere manier heeft ge
loosd. Hy ontkent echter dat dit is
gebeurd na tussenkomst van de ge
meente. "We hebben op eigen ini
tiatief naar een andere manier ge
zocht. Dat dit op aandringen van
de gemeente is gebeurd, is onzin",
aldus Sandbergen.
LEIDEN/NIEUW-VENNEP
Leidse oud-ijzerhandelaars heb
ben gisteren bij Stork in Nieuw-
Vennep een roestvrijstalen buis ter
waarde van 15.000 gulden ont
vreemd. Behalve een lading oud
metaal, die zij van het bedrijf had
den gekocht, laadden zij ook twee
buizen met een doorsnede van vijf
tig centimeter en een lengte van
respectievelijk vier en een halve
meter op hun auto.
In Leiden werd het materiaal
vervolgens verkocht aan een ande
re oud-ijzerhandelaar. Deze sneed
de flenzen van de buizen af en ver
kocht de handel vervolgens aan
een bedrijf in Hendrik Ido Am
bacht. De Leidse politie heeft de
stukken, inmiddels zwaar bescha
digde, buis aangetroffen bij de
tweede handelaar, terwijl ook het
doorverkochte gedeelte vanoch
tend is teruggekomen.
LEIDEN - Vermoedelijk drie bal
dadige jongeren zijn gisteravond in
de weer geweest met een naar
schatting drie ton zware, betonnen
heipaal. Dat gebeurde aan de
Zandzegge, waar momenteel een
tunnel in aanbouw is. De jongelui
duwden het twintig meter lange
gevaarte van een stelling in de
bouwput. De paal knikte als gevolg
van deze actie en is nu waardeloos,
een schadepost van ongeveer 500
gulden voor de aannemer,
