iDOEZASTRAAT 1-Bi
LEIDEN!
Beschilderen nog altijd
het werk van één man
C. La Lau Zoon Jj}
DE PERFEKTE HARMONIE
VAN STIJL EN KWALITEIT
-U-LU-
Makkumer aardewerk al drie eeuwen oud
30[Ö]BE
ÜB00E
3E(5]0C
D00E1E
Geselecteerde materialen, subliem
verwerkt tot gracieuze zitmeubelen
Karaktervolle zitmeubelen
een waardevol bezit
voor jarenlang
exclusief woongenot
Toonbeelden van stijlvolle
creativiteit en
ambachtelijk! vakmanschap
met 10 jaarj garantie
Wij stofferen
oude meubelen
Met garantie.
Zie óók onze kollektie
vloerbedekking, gordijnen,
bedden, perzen en
oosterse tapijten, etc
Levendaal 96-100 - Leiden - Tel.071-130345 ff
B[ö]BI )B[ö]BI 3B[D]B10[ö]
EEN VERTROUWDE NAAM IN HUIZEN
TEL. 071-140745/121580
- Driemasterwal 17. Aan open vaarwater gelegen groot herenhuis met garage, grote
living, 6 slpk. 2 badk. zeer luxe, dubb. begl. Vraagprijs 340.000,- k.k.
Jac v. Campenlaan 57. Mooie hoekwoning met VRIJ UITZICHT, garage, woonkamer
"met parket, 5 royale slpk., badk. m. ligb., 2 balkons, dubb. begl.
Vraagprijs 257.000,- k.k.
_Azaliaduin 5. Goed onderhouden woonhuis (breed type) gr. T woonk., 4 slpk., badk.
met l.bad, douche, etc. zolder, dubb. beglVraagprijs 102.000,- k.k.
"Forsitiadal 2. Geheel licht ingericht groot woonhuis (breed type) gr. T woonk., witte
_keuken, tuin z., 4 slpk., doka. Vraagprijs 188.000,- k.k.
Park die Leithe 12. Rustig gelegen halfvrijstaand woonhuis met 3 zijden tuin. Mog. v.
garage, woonk. met open haard, open keuken, 3 slp.l.bad. Vraagprijs 168.000,- k.k.
- Korvetwal 25. Werkelijk uniek verbouwd woonhuis, zeer luxe keuken, schuifpui, tuin
west, 3 slpk., badk. met l.bad, zolder. Vraagprijs 162.000,- k.k.
Haagweg 7". Herenhuis met voor en achter vrij uitzicht, grote achtertuin, dubb. begl.,
"uitgeb. keuken, 1e 2e woonk., badk., 2e et. gr. slpk. Vraagprijs 155.000,- k.k.
"Galjoenwal 25. Mooie eengezinswoning met tuin, 3 slpk., badk. met l.bad, balkenpla-
fond, plavuizen, zokJerberging, c.v.-gas. Vraagprijs 159.000,- k.k.
Levendaal 81. Zeer sfeervol groot gerestaureerd hoekpand, fraaie woonk., dubb. begl.,
-orig. balken, woonkeuken, 2 ruime slpk., badk. m. l.bad, dakterras, org. marmerente--
geis, zeer, grote zolderkamer geïsoleerd, doka. Vraagprijs 147.000 k.k.
Schelpenkade 60. Leuk gelegen hoekwoning met vrij uitzicht, gr. woonk. met open
haard, 4 slpk., ruime badk., gr. zolder, c.v.-gas, nieuw g.l.w. Vraagprijs 134.000,- k.k.
-Uiterstegracht 10. Gerenoveerde hoekwoning met achtertuin, L woonk., open keuken.
4 slpk., badk. met l.bad en douche, c.v.-gas Vraagprijs 128.000,- k.k.
Lammermarkt 53/53a. Groot geheel leeg boven- en benedenhuis, bovenwoning zeer
-goed verbouwd, gr. woonk., badk., 2 slpk., dakterras (z), zolder, beg.gr.: 2 kmrs, dou- -
che, toilet, binnenplaats. Vraagprijs 123.000,- k.k.
Leuvenstraat 17. Mooi verbouwde hoekwoning, L. kamer, parket, open haard, zonnige
- tuin. Nieuwe keuken, 3 slpk., dakterras, c.v.-gas, dubb. begl.
Vraagprijs 115.000,- k.k.
Onafhankelljkheldsweg 85. In jonge wijk, zeer exclusief verbouwde maisonnette, gro-
~te L. woonk. met zonnig dakterras, nieuwe keuken, 2 slpk. badk., dubb. begl., c.v.,'
erfpacht 571,83 p. half jaar. Vraagprijs 112.000,- k.k.
Morsweg 183. Zowel binnen als buiten goed onderhouden woonhuis met achtertuin,
royale woonk. badk. met l.bad, 3 slpk., zolder, goed geïsoleerd.
Vraagprijs 106.000,- k.k.
Leuvenstraat 22. Zeer gezellige woning met voor- en achtertuin, nieuwe open keuken,
douche en toilet, 2 sfeervolle slpk., zolderberging. Vraagprijs ƒ115.000,- k.k.
Havenkade 45/49. Nieuwe appartementen, royale woonk. met open keuken, balkon, 2
grote slpk., ruime badk., eigen c.v., geheel thermopane, erfpacht f 555,- p. halfjaar.
Vraagprijs 110.000,- v.o.n.
"Middelstegracht 51. Gerestaureerd grachtenpand (deel van 3 woningen) woonkeu-
ken, grote woonk. met inp. balkon, slaapzolder, c.v., erfpacht 382,- p. h. jaar.
Vraagprijs 103.000,-v.o.n.
-4—L
4L
Julianastraat 57. Zeer mooi verbouwd woonhuis met hardhouten kozijnen, woonk. met
open haard, c.v., 3 slaapk., dakterras. Vraagprijs 99.000,- k.k.
Vollersgracht 22. Groot pand voor veel doeleinden geschikt, b.v. dubb. bew., 6 ka- -
mers, 3 keukens, 2 toiletten, 2 douches. Vraagprijs 80.000,- k.k.
Groenoordstraat 13. Gedeeltelijk verbouwd woonhuis met zonnige binnenplaats, gr. L.
woonk., 2 grote slpk., dakkapel. Vraagprijs 62.500,- k.k. -
Nassaustraat 9. In rustige straat, verbouwd woonh. met tuin (z), gr. L-woonk.. uitgeb.
keuken, douche, toilet, 2 gr. slpk., dakterras, goed onderh. Vr.pr. 79.000,- k.k.
Musschenbroekstraat 17. Prachtig verbouwde parterrewoning met vrij uitzicht op"
plantsoen, gr. woonk. met open haard, badk. m. l.bad, plaats (z). Vr.pr. 77.000,- k.k. -
V. Vollenhovenpleln 21.3 kamerhoekapp. met uitzicht op Roomburgerpark, balkon op_
Z. Vr.pr./89.000,-k.k.
Genestetstraat 17. Goed verbouwd woonhuis met open haard, zonnige plaats, 3 slp.,~
luxe badk., dakterras, zolder, c.v., zeer goed onderhouden. Vr.pr. 97.000,- k.k._
Schutterstraat 20. Groot woonhuis met tuin, gr. woonk., serre, keuken, luxe badk., 2_
grote slpk., zolder (mog. v. 2 slpk.). Vr.pr. 92.000,- k.k.
Maredijk 57. Verbouwd woonh., L-woonk. met open haard, open keuken, plaats. 2"
royale slpk., mog. 3., zolder, c.v. Vr.pr. 89.000,- k.k.
.Lombokstraat 1b. Sfeervol verbouwd woonh. aan plein^e gelegen, nieuwe keuken,
c.v., 1 grote slpk. Vr.pr. 86.500,- k.k.
Luchtmanspleln 2. In jonge wijk, mooie parterreapp. met voor- en achtertuin, ruime"
woonk., 1 slpk., badk., c.v. Vr.pr. 93.000,- k.k.
Sieboltstraat 21. Goed onderhouden woonhuis met plaats. Nieuwe gas, licht en water.
Vr.pr. 85.000,- k.k.
Rijndijkstraat 17. Gezellig woonhuis. 3 slaapkamers, c.v.-gss. Vr.pr. 93.000,- k.k.
Haarlemmerweg 52. Groot verheeld dubbel woonhuis aan open vaarwater, open
haard, 4 grote slaapkamers, goed onderhouden, nieuwe elektra. Vr.pr. 140.000,- k.k._
Vollersgracht 6a. In centrum gelegen woonhuis, geschikt voor dubbele bewoning,
dakterras. Vr.pr. 98.000,- k.k.
Rapenburg 20. Winkel/woonhuis. Winkel, ruime woonkamer, 2 slaapkamers, vliering.
Vr.pr. 185.000,- k.k.
Rooseveltstraat. 70 m2 moderne kantoorruimte, met keuken, toilet en extra ruimte,"
c.v.-gas. Huurprijs 18.000,- -
I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I
Mauritssingel 68. Zeer mooi hoekhuis met uitgebouwde woonkamer, garage, etc.
open haard, 3 slaapk., luxe badk., dubb. begl. Vraagprijs 285.000,- k.k.
i i i i i i i i i i i i i
i i i
FINANCIEEL DIENSTENCENTRUM
HYPOTHEEKADVISEURS
Doezastraat 1b Leiden
Tel. 071-140447
Wij bemiddelen voor
iedere geldverstrekker b.v.:
banken, pensioenfondsen,
verzekeringsmaatschapp.
Renteaanbiedingen:
variabel7,3%
5 jaar vast7,8%
10 jaar vast8,1%
15 jaar vast8,4%
WONEN
door Marka Schiller
Reeds drie eeuwen lang
wordt er in het Friese vis
sersplaatsje Makkum aarde
werk gemaakt. Misschien
wat minder befaamd, met
name in het buitenland dan
ons 'Delfts', maar toch met
een eigen bekoring.
Wat is keramiek? Het is de ver
zamelnaam voor allerlei ge
bruiksvoorwerpen die uit klei
zijn gevormd en gebakken. Of
ficieel onderscheidt men in ke
ramiek de volgende groepen:
porselein, dat een dichte scherf
heeft die enigszins is verglaasd.
Steengoed (ook wel grèswaar
genoemd) heeft een goed gesin
terde, dichte scherf, die niet
glasachtig is. Tenslotte is er
nog aardewerk; dit heeft een
poreuze scherf.
Tichelaar
Terug naar Makkum. Het zal
ongeveer in het midden van de
zeventiende eeuw zijn geweest
toen een boerenzoon, Freek
Jans geheten, naar Makkum
kwam en daar een reeds be
staande 'gleibakkerij' kocht.
Van beroep was hij steenma
ker. In het oud-Hollands bete
kent dit Tichelaar. Dit werd in
de loop der jaren dan ook de of
ficiële achternaam. Het bedrijf
is sinds het midden van de 17e
eeuw in handen van de familie
Tichelaar gebleven en de huidi
ge directeur Pieter Jan, is de
tiende in de reeks en ook een
directe nakomeling van Freek
Jans.
In Tichelaars Koninklijke
Makkumer Aardewerk- en Te
gelfabriek wordt Friese zeeklei
verwerkt. Per jaar zo'n 150 ton.
De geelbakkende Friese
zeeklei is rijk aan kalk en krijt
en heeft zich hier 200 jaar voor
Christus afgezet. In die tijd was
Friesland nog niet omringd
door dijken.
Tot 1900 bezat de familie Ti
chelaar in Makkum een glei
bakkerij, een dakpannenfa-
briek en daarnaast een kleine
pottenbakkerij. Pas in 1924
werd besloten zich geheel te
gaan toeleggen op de fabricage
van muurtegels en sieraarde-
werk.
Roodbakkende klei graaft
men in de buurt van Makkum,
de geelbakkende klei bij Frane-
ker. Hoewel het er naar uitziet
dat men zich voorlopig geen
zorgen hoeft te maken over de
beschikbaarheid van deze
grondstof, is men in het labora
torium van de fabriek constant
bezig met het testen van
nieuwe kleisoorten.
Eeuwenoude
Zijn andere aardewerk-fa-
brieken al gauw op de witte
(Engelse) klei overgestapt, die
meteen na het bakken beschil
derd kan worden, in Makkum
moet elk voorwerp dat de oven
verlaat, eerst met een laagje tin-
glazuur worden bedekt. Dit ge
beurt volgens een eeuwenoud
procédé. De Perzen kenden het
al in 1100. Het kwam nader
hand via Italië naar Nederland.
Dit mysterieuze tinglazuur
geeft de blauwe en meerkleuri-
ge beschildering een gloed wel
ke nog niet door nieuwe tech
nieken werd geëvenaard.
De Tichelaars zijn nooit van
de oude recepten afgeweken.
Het is de enig overgebleven fa
briek in Nederland, waar nog
steeds deze oude techniek
wordt toegepast.
Aan het vormen van schalen,
borden, potten, vazen, kande
laars, paardjes en het bekende
koetje komt geen machine te
pas. Op een met zorg gehand
haafde ambachtelijke wijze
wordt gevormd, gebakken,
geglazuurd, geschilderd en nog
eens gebakken. Voor de sier
voorwerpen worden „mallen"
Wie het Makummer aardewerk heeft beschilderd, is altijd te achterhalen want de
schilder zet naast het waarmerk zijn initialen. (fotoGPDt
gebruikt. Mallen zijn gietvor
men waarin de kleipap wordt
gegoten als de klei droog is gaat
de vorm de oven in.
Schalen en vazen komen niet
uit mallen, maar worden op de
draaischijf vervaardigd. Met de
vingers, houtjes en sponzen
wordt vorm gegeven aan de
schaaltjes, bordjes enz. Dit geld
voor alle vormen met een glooi
ing, plooien, ovaal, rechthoe-
king enz.
Nadat de klei gebakken is
wordt het voorwerp van tin-gla
zuur voorzien. Zoals eerder ge
zegd, dient dit als basis van de
karakteristieke blauwe of
meerkleurige beschilderingen.
Dan gaat de schilder aan het
werk.
Schilderen
Het schilderen is het werk
van één man. Afbeeldingen en
kleuren zijn voorgeschreven.
De echte kenner kan evenwel
uit elk beschilderd voorwerp
de penseelvoering van de schil
der herkennen. Nog altijd doet
de kunstenaar dit met de hand,
zonder ook maar de geringste
hulp van druk of stempeltech-
nieken.
De schilder brengt op de gla-
zuurlaag eerst het decor aan, in
fijne houtskoolpuntjes. Hij gaat
als volgt te werk. Hij legt een
tekening (spons) op het te be
schilderen voorwerp. In deze
tekening zijn de contouren
doorgeprikt en met een zakje
houtskoolpoeder slaat hij het
decor door de gaatjes op het
voorwerp. Als eerste worden de
contouren getrokken met een
trekker.
Daarna worden met een zoge
heten dieper de vlakken inge
vuld. Eerst de lichte, daarna de
donkere kleuren. De penselen
zijn gemaakt van haren uit
koeieoren. Dit is een veerkrach
tige en gladde haarsoort. Een
penseel bestaat uit een reser
voir waarin zich de verf op
hoopt en een dun breed puntje
waarmee wordt geschilderd.
Tenslotte zet hij met trots zijn
initialen of zijn nummer naast
het Makkumer waarmerk op
het voorwerp waaraan hij zo
veel zorg besteedde!
Het versieren van een groot
bord kost een schilder drie tot
vier uur, maar aan een vaas of
pot met deksel in zo'n zes kleu
ren, is hij soms wel twee dagen
bezig. Persoonlijk brengt de
schilder zijn beschilderde aar
dewerk naar het ovenhuis,
waar het in de oven wordt ge
plaatst om voor de tweede keer
gebakken te worden.
Dit wordt ook wel gladbrand
genoemd. De ovens worden
elektrisch gestookt en nu duurt
het weer een dertig uur om het
aardewerk af te laten koelen.
Na het afkoelen wordt het aar
dewerk gecontroleerd. Is alles
goedgekeurd, dan is het pro-
dukt gereed voor de verkoop.
De meeste voorwerpen die
tot op de dag van vandaag in
Makkum worden gemaakt, zijn
eeuwen geleden ontworpen. De
antieke borden hebben uitslui
tend oud-Hollandse en soms
ook wel Friese spreuken.
Niet goedkoop
Het mooie Makkumer aarde
werk is niet goedkoop. De aar-
dewerkfabrior.pe is nu eenmaal
een ambachtelijk bedrijf en
handwerk moet tegenwoordig
duur worden betaald. Maar het
past in elk interieur: antiek,
klassiek en zelfs in hypermo
dern. Slechts één enkel voor
werp geeft cachet aan uw om
geving en het gaat nooit verve
len, daarvoor zorgt de diepe en
unieke kleurenschakering, die
weliswaar bont maar nooit te
bont is.
Pantserlaag
voor de vloer
Een forse opknapbeurt voor de
vloer is van tijd tot tijd nodig.
Linoleum, rubber, vinyl, kurk,
plavuizen en tegels, parket en
andere houten vloeren zijn wel
makkelijk schoon te maken,
maar vertonen al gauw weer
strepen, krassen en andere
„sporen" van loopverkeer. Een
behandeling met het onlangs
geïntroduceerde onderhouds-
en renovatieprodukt Rhinol
legt op die oppervlakken een
soort pantser, dat glans en
kleur ophaalt en dat de vloer
voor lange tijd beschermt tegen
nieuwe vervuiling en beschadi
ging.
Er zijn drie types, resp. voor
linoleum, vinyl, rubber en
kurk, voor tegels en plavuizen,
en voor parket en hout.
Rhinol is een nieuw Neder
lands produkt, dat intussen
vrijwel overal verkrijgbaar is.
De prijs van een flacon ligt zo
tegen de 18. Fabrikant is Klei
ne in Leiden, tel. 071-123289.
