De verkrachter is
een doodgewone man
Hervormde Kerk Zuid-Holland niet naar dienst met paus
Strijdbare Gerbrandy
100 jaar na geboorte
Interview
Onthutsend onderzoek van politicoloog:
VRIJDAG 19 APRIL 1985
PAGINA 21
U dacht dat vrouwen al
leen door enge, gestoorde
gekken werden ver
kracht? Helaas, verkrach
ters zijn overwegend
doodgewone mannen, al
dan niet getrouwd met
kinderen. Vaak zijn het
zelfs bekenden. De kennis
die een vrouw na een
feestje thuis brengt en dan
meer verwacht dan een
'tot ziens'. De echtgenoot
die door zijn baas is afge
bekt en dat op zijn vrouw
afreageert. De man die
met een vrouw in het café
een praatje maakt en haar
na afloop buiten opwacht.
De jongen die door zijn
kameraden wordt opgejut
om zijn vriendin eindelijk
eens 'een lekkere beurt te
geven'.
door
Margot Klompmaker
Het beeld van de verkrachter als
gestoorde man is een hardnekkig
vooroordeel. Dat stelt de Amster
damse politicoloog Bert van
Herk in een uitgebreid onder
zoek-naar de achtergronden van
seksueel geweld. Zijn boek
'Waarom mannen verkrachten'
stemt niet tot blijdschap.
Volgens Van Herk verbergen
de vooroordelen over verkrach
ters de voor mannen onaangena
me werkelijkheid: verkrachting
heeft namelijk weinig met seks
te maken maar alles met macht
en geweld. Mannen verkrachten
om hun prestige tegenover zich
zelf en hun vrienden te vergro
ten. Verkrachting is een opwel
ling van 'mannelijkheid' en
machtswellust.
Met ideeën en idealen over
mannelijkheid zijn vrijwel alle
mannen in meer of mindere mate
behept. Daaruit trekt Van Herk
de conclusie dat het overgrote
deel van de verkrachters doodge
wone mannen zijn. Mannen uit
alle lagen van de bevolking.
Psychopaten
In de loop der jaren zijn onder
zoeken naar de achtergrond van
verkrachters voornamelijk ver
richt door psychiaters. Zij zagen
de verkrachter vooral als een ge
stoorde man. Onhandig, een
zaam, contactgestoord. Zielig ei
genlijk. Dergelijke mannen zou
den vrouwen verkrachten uit een
onbedwingbare seksuele behoef
te. Daarbij zouden de slachtof
fers de verkrachting min of meer
hebben uitgelokt door zich 'uit
dagend' op te stellen. Door bij
voorbeeld alleen een café te be
zoeken
Van Herk noemt dergelijke
theorieën volkomen uit de tijd.
Volgens hem is slechts een ui
terst klein percentage van de ver
krachters een echte psychopaat.
In hun onderzoeken concen
treerden de psychiaters zich op
het handjevol verkrachters dat is
opgepakt en veroordeeld. De
overgrote meerderheid van vrou
wenschenders loopt vrij rond.
Bovendien waren de onderzoe
kers zelf niet vrij van de nodige
vooroordelen. Verkrachters wer
den gezien als vrijpostige
stoeiers, die een beetje onhandig
een vrouw probeerden te versie
ren en daarbij te ver waren ge
gaan. Seksueel geweld ten op
zichte van vrouwen werd gezien
als een incident
Vooroordelen
Dit beeld werd bijgesteld on-
der invloed van de vrouwenbe
weging. Zij constateerden dat
mannen zich op grote schaal al
lerlei vormen van seksueel ge
weid ten opzichte van vrouwen
permitteren. Mannen merken dit
niet op omdat het wordt verhuld
door een aantal vooroordelen:
verkrachting bestaat alleen op
straat, vrouwen lokken het uit, ze
vinden het prettig, verkrachters
zijn gestoorde mannen.
Door deze vooroordelen, die
nog steeds bestaan en door Van
Roger Moore alias James Bond, een ideale held, altijd omringd door vrouwelijk schoon. Volgens Van
Herk vormt Bond een prikkelend voorbeeld voor vele mannen. (foto *p>
Herk allemaal worden doorge
prikt, bleef en blijft de omvang
van seksueel geweid verborgen.
'Een man realiseert zich niet wat
de dreiging van seksueel geweld
en vooral verkrachting voor een
vrouw betekent. Ook ik heb me
er nooit in verdiept voordat ik
aan dit onderzoek begon', bekent
Van Herk.
Zijn bevindingen verruimden
'zijn mannelijke blik', schrijft hij
in zijn boek. Tijdens zijn onder
zoek werd het de politicoloog
duidelijk hoe verkrampt vrou
wen moeten leven door de drei
ging van mannelijk geweld. 'Ik
kan rustig 's avonds over straat,
zij niet'.
Onthutsend
Hoe reëel is de dreiging voor
vrouwen om te worden ver
kracht? Hoe vaak komt ver
krachting voor? Van Herk stelt
dat harde cijfers ontbreken.
Maar door enquetes over seksu
eel geweld en politiegegevens
(cijfers over aangiften van ge
weld tegen vrouwen) met elkaar
te vergelijken komt hij tot ont
hutsende conclusies.
Het seksueel geweld tegen
vrouwen neemt toe. Bijna een
derde van alle vrouwen zegt wel
eens ermee geconfronteerd te
zijn. Daarbij moet ook worden
bedacht dat lang niet alle mis
handelde vrouwen aangifte
doen. Een vrouw die door haar
echtgenoot is verkracht kan
niets doen omdat voor de wet
verkrachting binnen het huwe
lijk niet bestaat. En een vrouw
die door een vriend of kennis is
verkracht vindt bij justitie even
eens geen gehoor.
Dat betekent dat alleen ver
krachtingen door onbekenden
worden behandeld. En déze vor
men volgens Van Herk slechts
een topje van de ijsberg. Immers,
in tweederde van de gevallen
wordt een vrouw verkracht door
een man die ze kent.
Van Herk rekent ook af met de
mythe dat alleen mannen uit la
gere sociale milieus zich aan
vrouwen zouden vergrijpen.
Seksueel geweld komt voor in al
le lagen van de bevolking, niet al
leen bij de arbeider, maar ook bij
de directeur. Alleen zal de laatste
het eerder in het geniep doen.
Toch blijft het idee dat mannen
van aanzien niet verkrachten
hardnekkig. Van Herk noemt het
voorbeeld van een vrouw die een
aanklacht tegen een ingenieur
wilde indienen. De politie be
schuldigde haar een valse verkla
ring te hebben afgelegd. 'Inge
nieurs verkrachten niet', werd
Macht
Volgens Van Herk zijn de
meest botte vooroordelen enigs
zins afgezwakt. Men legt minder
dan vroeger de schuld bij de
vrouw. Ook raakt de gedachte
dat seksueel geweld veel voor
komt ingeburgerd. Hardnekkig
blijft echter de opvatting dat ver
krachters uit arbeiderswijken
komen, gestoord zijn en vrou
wen grijpen uit een onbedwing
bare seksuele behoefte.
In zijn onderzoek is Van Herk
uitgegaan van één vaststaand ge
veven over verkrachters: het zijn
mannen. Het blijkt dat omstan
digheden als bijvoorbeeld werk
loosheid, weinig geld, een vrouw
die nooit wil vrijen, een slechte
jeugd, een strenge moeder of een
agressieve vader, niet alles bepa
lend zijn. Van Herk: Theorieën
die zeggen dat iemand daardoor
gaat verkrachten zijn te beperkt.
Dan houd je maar één ding over:
verkrachten heeft te maken met
het man-zijn. Een vrouw in soort
gelijke omstandigheden slaat
toch ook niet aan het verkrach
ten?'
James Bond
Verkrachten heeft volgens Van
Herk te maken met macht. Man
nen hebben in de maatschappij -
ondanks alle emancipatie - meer
macht dan vrouwen. Een man
wordt van begin af aan geleerd
zijn gevoel voor eigenwaarde en
zelfrespect te ontlenen aan
macht over zichzelf en anderen.
Het gebruik van agressie en ge
weld mag, want dat 'hoort im
mers bij het man-zijn'. Opvattin
gen over mannelijkheid en man
nelijk gedrag worden vooral
beinvloed door boeken, strips,
televisieprogramma's en films.
Graag spiegelt men zich aan
filmhelden zoals James Bond, de
stoere held en grote vrouwenver
sierder.
Van jongs af aan leert een jon
gen om een ruzie of probleem op
te lossen met geweld (zoals in de
tv-serie het A-team) Mannelijk
heid, macht en geweld hangen
met elkaar samen. Menig man
die zich vernedert voelt zal met
geweld en agressie reageren.
Andere mensen, onderge
schikten of vrouwen, zijn voor
mannen handige voorwerpen om
meer macht te bereiken. Manne
lijkheid en macht worden afge
meten aan de snelheid waarmee
een man een vrouw in bed krijgt.
Seksualiteit is een van de voor
naamste gebieden waarop een
man zich moet waarmaken. Man-
De hervormde provinciale
kerkvergadering van Zuid-Hol
land en de centrale kerkeraad
van de Utrechtse hervormde ge
meente nemen niet deel aan de
oecumenische gebedsdienst met
de paus op 13 mei in Utrecht.
Beide hebben dat aan het mode-
ramen (bestuur) van de hervorm
de synode meegedeeld. Eerder al
hadden de hervormde provincia
le kerkvergadering van Gronin
gen en de landelijke Hervormde
Vrouwendienst (HVD) laten we
ten, niet naar de paus te zullen
gaan.
De Zuidhollandse kerkverga
dering schrijft het synodebe-
stuur, dat ze niets tegen de per
soon van de paus heeft, maar
"dat erkenning van de paus op
dit niveau niet kan".
De centrale kerkeraad van de
Utrechtse hervormde gemeente
ziet niet in, waaróm hij zich bü
deze gebedsdienst zou moeten
laten vertegenwoordigen. "Dat
de paus in een van de Utrechtse
kerken komt - een kerk overi
gens die eigendom is van de
Waalse gemeente - is nog geen
reden voor de hervormde ge
meente om acte de presence te
geven".
Een bezwaar van de kerkeraad
is, dat het om een gebedsdienst
gaat en niet om een gesprek. Een
gesprek gebeurt tussen mensen,
maar bij een gezamenlijk gebed
wordt 'de naam van de Here
God' aangeroepen. "En juist op
dat punt rijzen er bij ons nogal
wat vragen. Wat zal er gezegd
worden in de voorbeden en voor
wie zal er gebeden worden? En
moeten ook de gebeden tevoren
worden 'goedgekeurd' door de
paus. Als dat inderdaad het geval
is, dan vrezen wij, dat er niet
méér uit komt dan wat vage alge
meenheden. En daarmee behoe
ven we echt niet bij de Here God
aan te komen".
De centrale kerkeraad vraagt
zich ook af, of er wel gebeden
kan en mag worden met "een
paus die niet of nauwelijks luis
teren wil naar kritische geluiden
uit de wereldkerk, met name uit
de Derde Wereld, maar in toene
mende mate ook uit de Neder
landse kerkprovincie". Er is, vol
gens de kerkeraad, niet voldoen
de gemeenschappelijkheid om
samen te kunnen bidden.
De kerkeraad voelt zich meer
verbonden met 'de vele veront
ruste katholieke geloofsgenoten
in onze kerkprovincie' dan met
'de officiële kerkelijke hiërarchie
van Rome'. "Om nog maar te
zwijgen van de Joodse gemeen
schap in ons land, die we niet
voor de zoveelste keer in de kou
willen laten staan".
Vloeken. In rooms-katholie-
ke kring bestaat belangstelling
voor het werk van de Bond tegen
het Vloeken, zo werd gister
avond op de jaarvergadering van
de bond in Amersfoort meege
deeld. Enkele leden van het
bondsbestuur hebben een onder
houd daarover gehad met bis
schop De Kok van Utrecht. Be
sprekingen over samenwerking
worden nog gevoerd.
Twee provincies subsidiëren
de bond. Het aantal subsidiëren
de gemeenten is gedaald van 192
naar 174. Daar staat tegenover
dat het aantal kerken dat steun
verleent met 7 is toegenomen,
van 1852 naar 1859.
Voorzitter B. J. Wiegeraad zei
waardering te hebben voor het
besluit van minister Brinkman
om de schrijver Hugo Brandt
Corstius de P. C. Hooftprijs niet
toe te kennen. Hij constateerde,
dat vooral in de massamedia de
taaiverruwing en met misbruik
van de naam van God er niet
minder op worden.
In een voordracht over vloe
ken in de literatuur zei de boek-
recensent Hans Werkman van
het Nederlands Dagblad (vrijge-
maakt-gereformeerd), dat de
bond nog meer moet letten op de
geest échter het vloeken dan op
het vloeken zelf. "Het schrappen
van vloeken in boeken heeft
nen prikkelen elkaar om 'hun
mannelijkheid te bewijzen' en
doen dit vaak in hun seksueel ge
drag. Wie niet aan deze 'wed
strijd' meedoet, wordt als gauw
voor een mietje versleten.
Over vrouwen wordt gedacht
als een prooi, een object, dat
dient om prestige te verwerven.
Wie nog nooit met een vrouw
heeft gevreëen voelt zich ge
noodzaakt iets te doen, om door
zijn vrienden niet belachelijk te
worden gemaakt. Dat zijn situa
ties waarin een man gemakkelijk
een verkrachter kan worden.
Plaats wijzen
Van Herk: 'In gesprekken met
verkrachters komt het begrip
macht steeds weer terug. Man
nen wordt geleerd dat macht on
der andere betekent het hebben
van macht over vrouwen. Kijk
maar eens naar de agressie van
mannen ten opzichte van een
vrouwelijke chef. Mannen pik
ken dat niet. Seksueel geweld is
voor hen het middel om vrouwen
hun plaats te wijzen'.
'Macht en status zijn voor man
nen erg belangrijk en worden
uitgedrukt in een paar symbo
len: succes op je werk, een snel
le, dure auto, en een mooie
vrouw. Als een man zijn manna-
lijkheid wil bewijzen, valt hij op
deze dingen terug'.
'Veel mannen kunnen zich niet
in een vrouw verplaatsen, omdat
ze gewend zijn hun gevoelens af
te knijpen. Een man kan zich
niet voorstellen hoe een ver
krachte vrouw zich voelt. In mijn
boek citeer ik een verkrachter
die zegt: 'ik verkracht een vrouw
maar ik zou haar nooit pijn wil
len doen'. Die man realiseert zich
absoluut niet waarmee hij bezig
is. Of mannen die denken dat een
vrouw plezier aan de verkrach
ting beleeft. Ik noem als voor
beeld een verkrachter die een
klap in zijn gezicht krijgt van zijn
slachtoffer. Dan pas realiseert hij
zich dat hij niet met een film be
zig is, maar een mens verkracht'.
Gevangenissen
Dat verkrachting alles met
macht te maken heeft wordt
vooral duidelijk wanneer men
kijkt naar de omgang van man
nen met elkaar in gevangenissen.
Daar verkrachten mannen el
kaar, niet omdat ze homoseksu
eel zijn of seksueel opgewonden
maar om hun mannelijkheid en
macht te bewijzen. Zo'n ver
krachting maakt duidelijk wie de
baas is en wie de ondergeschikte.
Uit onderzoek is bekend dat
mannen die in de gevangenis zijn
verkracht vaak volkomen los
slaan.
Onaangenaam
Van Herk maakt zich geen illu
sies over het aantal mannen dat
zijn boek enthousiast zal ontvan
gen. 'Ik denk niet dat mannen dit
verhaal zulen pikken, 't Komt te
dicht op hun huid. De bood
schap is te onaangenaam: een
man leert denken als een ver
krachter. Alle mannen delen in
meer of mindere mate de gevoe
lens en denkbeelden die aan een
verkrachting ten grondslag lig
gen'.
'Wat ik wil duidelijk maken is
dat seksueel geweld wijd en zijd
in onze samenleving is verbreid
en welke motieven daarachter
schuil gaan. Uit een onderzoek in
de VS en Canada is gebleken dat
eenderde van de ondervraagde
mannen een vrouw zou ver
krachten als het niet bestraft zou
worden. Eenderde! De vraag
'waarom plegen mannen seksu
eel geweld?' kun je beter veran
deren in 'wat weerhoudt mannen
ervan seksueel geweld te ple
gen'. Mogelijke straf? Morele
overwegingen?'
'Om misverstanden te voorko
men: wanneer ik het heb over
mannen die gefrustreerd een ide
aal beeld van een man najagen
heb ik het ook over mezelf. Door
dit onderzoek ben ik me bewus
ter geworden van waarmee man
nen eigenlijk bezig zijn. Het
heeft me niet vrolijker gemaakt'.
(Waarom mannen verkrachten;
maatschappelijke achtergronden
van seksueel geweld tegen vrouwen,
drs. B van Herk, uitg. Boom).
meestal niet veel zin. Dat veran
dert nog niets aan de geest van
het boek. In de literatuur een
vloekwaardige situatie schetsen
is erger dan vloeken".
De recensent voerde een plei
dooi voor christelijke literatuur.
Tegen de algemeen geldende op
vatting in meende hij, dat een
dergelijke literatuur wel degelijk
kan bestaan.
Vertrouwenscommissie. De
'Professor L. Lindeboomstich
ting' in Zwolle, een organisatie
van gereformeerde kerken voor
welzijnsbevordering in Overijs
sel, heeft een 'vertrouwenscom
missie' ingesteld voor mensen
die in hun beroep voor moeilijke
beslissingen komen. Het is de
bedoeling, dat ook iemand na
mens de Hervormde Kerk in de
commissie wordt opgenomen.
De commissie hèëft ten doel
mensen te helpen die in gewe
tensnood raken als zij op hun
werk beslissingen moeten ne
De aanbieding twee weken gele
den van een boek over prof.mr.
Pieter Sjoerds Gerbrandy vormde
het begin van een omvangrijke
herdenking van deze in 1961
overleden christen-staatsman. Af
gelopen zaterdag -13 april - was het
precies honderd jaar geleden dat
Gerbrandy in het Friese Goenga,
nabij Sneek, werd geboren.
door
Gijs Korevaar
Pieter Sjoerds Gerbrandy heeft
vooral bekendheid gekregen als
premier van het oorlogskabinet in
Londen. „Net als koningin Wilhel-
mina was hij een symbool voor een
strijdbaar Nederland", zo is over
hem geschreven. Gerbrandy was
achtereenvolgens advocaat, eerst
in Leiden en daarna in Sneek, lid
van het college van Gedeputeerde
Staten in Friesland, hoogleraar aan
de Vrije Universiteit in Amster
dam, minister van justitie in het
kabinet-De Geer (1939) en na de
oorlog 'gewoon' lid van de Tweede
Kamer, waar hij deel uitmaakte
van de toen nog bestaande AR-
fractie.
Onstuitbaar
Typerend voor Pieter Sjoerds
Gerbrandy is de manier waarop de
ze Friese advocaat en academicus
in de politiek verzeild raakte. Vóór
1940 geschrapt van de ARP-kandi-
datenlijst voor de Tweede Kamer,
tegen de zin van zijn partij in het
kabinet De Geer gestapt en na de
oorlog ondanks nieuw verzet uit
zijn partij onstuitbaar het parle
ment ingerold.
Dat laatste deed Gerbrandy, naar
hij zei, eigenlijk alleen om te pro
beren de onafhankelijkheid van In
donesië tegen te gaan. Hij vond dat
het Nederlandse koninkrijk in zo'n
grote rampspoed terecht kwam dat
hij de dwang voelde in te grijpen.
Dezelfde reden voerde de Fries
aan in 1939, toen hij tegen de wens
van Colijn - de ijzeren hand van de
ARP in die tijd als minister van
justitie in het tweede kabinet-De
Geer zitting nam. Na de inval van
de Duitsers en de oversteek van
kabinet en koningin naar Londen,
nam Gerbrandy het roer van De
Geer over. Aan deze periode als
premier in den vreemde dankt
Gerbrandy in hoge mate zijn roem.
Over de 'rode advocaat uit
Sneek', die later wel werd afge
schilderd als conservatief kamer
lid, is ter gelegenheid van zijn 100-
jarige geboortedag een herden
kingsbundel verschenen. Het ini
tiatief is genomen door het histo
risch comité van het CDA, erfge
naam van de opgeheven ARP.
De bundel is een mengeling van
persoonlijke herinneringen van
schrijvers als oud-premier dr. J.
Zijlstra en dr. G. Abma tot (min of
meer) wetenschappelijke verhan
delingen van dr. G. Puchinger en
dr. J. de Bruijn. De schrijvers heb
ben één ding gemeen in hun over
wegend positieve oordeel over mr.
Gerbrandy: het was een man die
zijn eigen lijn trok en er niet meer
van afweek.
Minder bedeelden
Gerbrandy werd in 1885 geboren
in Wymbritseradeel. Hoewel af
komstig van een redelijk gefortu
neerde familie had hij een open
oog voor de afgrijselijke levensom
standigheden van de minder be
deelden.
Na zijn rechtenstudie aan de Am
sterdamse Vrije Universiteit (VU)
vestigde hij een advocatenkantoor
in Leiden. Maar al snel keerde hij
terug naar Friesland om daar de
ARP-afdeling te leiden. Bovendien
wilde volgens sommige historici
zijn Leidse praktijk niet vlotten en
kwam de roep uit Sneek hem dus
goed uit. Gerbrandy vormde een
nieuwe praktijk, waarbij hij zijn
bijnaam ('rode advocaat') verkreeg
door zijn aandacht voor de arbei
ders en zijn pleidooien voor alge
meen vrouwenkiesrecht.
Door het laatste en met zijn plei
dooi voor het toestaan van lijkver
branding kwam Gerbrandy in bot
sing met de ARP. Gerbrandy week
uit naar de VU waar hij hoogleraar
handels- en burgerlijk recht werd.
'Mr. Sherrybrandy'
In 1939 volgde de overstap naar
men waar ze als christen niet
achter kunnen staan. Bijvoor
beeld: de directeur van een fa
briek, die met het aanvaarden
van een order waar een luchtje
aan zit zijn bedrijf kan redden, of
de vakbondsbestuurder die weet
dat er in een bedrijf ontslagen
moeten vallen.
De commissie wil ook pastores
helpen die in hun plaatselijke si
tuatie met dit soort vragen te ma
ken krijgen en er zelf geen ant
woord op weten.
Noodfonds. Het bestuur van
de Zuidafrikaanse Raad van Ker
ken keurde gisteren de instelling
goed van een noodfonds voor
slachtoffers van de recente on
lusten in Zuid-Afrika. In het be
stuur van het fonds zijn drie
geestelijken benoemd, onder wie
de voorzitter en secretaris-gene
raal van de raad, bisschop Buthe-
lezi en dr. Beyers Naudé. Mensen
uit de ondernemerswereld zullen
de andere plaatsen innemen.
het kabinet-De Geer. Dit kabinet,
met voor het eerst socialisten in de
regering, kwam na het volkomen
mislukte, vijfde kabinet-Colijn.
Gerbrandy voelde zich niet be
zwaard op de zojuist door Colijn
verlaten zetel plaats te nemen,
want hij stond met zijn partijge
noot op slechte voet.
De nieuwe minister kreeg maar
weinig tijd om te wennen. Een
maand na zijn aantreden brak de
Tweede Wereldoorlog uit. Drie
kwart jaar later vielen 'de barba
ren', zoals Gerbrandy de nazi's
noemde, Nederland binnen. Na
drie dagen volgde de oversteek
naar Engeland.
Daar bleken al snel de tegenstel
lingen binnen het kabinet. De Geer
wilde met de Duitsers onderhande
len over vrede, maar Gerbrandy
wilde van geen compromis weten.
Zoals de Engelsen de 'vredesbood
schapper' Chamberlain aan de
kant schoven voor oorlogsleider
Churchill ('kerkuil' noemde Ger
brandy hem), zo wisselden De
Geer en Gerbrandy (Churchill: 'Mr.
Sherrybrandy') van plaats.
Het doorzettingsvermogen .van
Gerbrandy in zijn Londense jaren
wordt terecht door velen geroemd.
Dat geldt in mindere mate als het
gaat om de problemen die Ger
brandy had met zijn collega-minis
ters. De moeilijkheden blijken
vooral uit het feit dat het kabinet in
gang werd gehouden door een
stoet van komende en gaande be
windslieden. In 1945 waren er van
het oorspronkelijke kabinet nog
maar twee ministerssamen met
Gerbrandy over.
Eigenzinnig
•Na terugkeer in Nederland
kwam hij weer in botsing met zijn
partij, de ARP, in verband met de
aanvulling van het parlement in de
periode tot de verkiezingen van
1946. Daarna kwam de Indië-kwes-
tie, waarby Gerbrandy zich fel
bleef verzetten tegen de onafhan
kelijkheid van 's koninkrijks over
zeese gebiedsdeel. Al eerder had
de ARP geprobeerd Gerbrandy uit
de Tweede Kamer te houden van
wege zijn eigenzinnige opstelling.
Maar mede dank zij zijn prestige
als premier in oorlogstijd trad hij
in 1948 toch tot de Kamer toe.
Pieter Sjoerds Gerbrandy
(foto ANP).
Voordat Gerbrandy zich in 1959
om gezondheidsredenen uit de Ka
mer terugtrok - hij overleed in
1961-werd hij in 1955 door pre
mier Drees benoemd tot Minister
van Staat. In een interview in de
bundel noemt Drees dit „een zeker
eerherstel". De vooral na de oorlog
zo verguisde 'held' van Londen
kreeg een belangrijke adviseurs
functie voor de koningin.
Zoals vaak het geval is met her
denkingsbundels ontbreekt in het
boek over Gerbrandy in het alge
meen kritiek op de hoofdpersoon.
Tegenstellingen en controverses
worden omzeild, zoals in de artike
len van Abma en (vooral) Puchin
ger. Uitzondering daarop vormt
het artikel van De Bru(jn die man
en paard noemt. De bundel geeft
een inzicht in het leven en werk
van Gerbrandy, maar is voor een
goed beeld ontoereikend.
(Pieter Sjoerds Gerbrandy, her
denkingsbundel, uitgegeven ter
gelegenheid van de honderdste
geboortedag van Pieter Sjoerds
Gerbrandy, Franeker, f 19,50.)
Het fonds wil zo min mogelijk
afhankelijk zijn van geld uit het
buitenland. "Wij hopen dat we
voor elke rand die uit het buiten
land komt een rand uit Zuid-
Afrika ontvangen", - zei Beyers
Naudé in een toelichting. Het
geld zal voornamelijk worden ge
bruikt voor steun aan gezinnen,
voedselhulp en juridische en me
dische bijstand.
Zevenhoven. De hervormde
gemeente in Zevenhoven heeft
de heer J. de Haan, hulpprediker
in Bodegraven, benoemd tot ca
techeet-pastoraal medewerker.
