d
Een buurt voor de betere standen
CASINO
Churchillbrug maakt
sloop woning nodig
Walenkamp definitief
voorzitter 'Rijnland'
Singelloop wordt voor
tiende keer gehouden
9Raadsheren beschrijven zestigjarige geschiedenis
ZATERDAG 13 APRIL 1985
LEIDEN
LEIDEN - "Dit verhaal laat
zich lezen als de sociale ge
schiedenis van een buurt
voor de betere standen". In
hun verantwoording geven
de samenstellers van
'Raadsherenbuurt, zestig
jaar wonen en leven in een
Leidse buurt' de teneur van
hun boek aan.
door
Bart Jungmann
Een keurig verzorgde uitgave van
de vereniging Raadsherenbuurt.
Uit gesprekken met buurtbewo
ners en gesnuffel in archieven is
een helder geformuleerde en logi
sche geschiedschrijving ontstaan.
Eigenlijk komt het boek een jaar te
laat uit; inmiddels is het wonen en
leven al met een halfjaar verlengd.
"De Raadsherenbuurt is een
kleine, wat smal uitgevallen buurt,
die vanaf 1924 aan de rand van de
gemeente Leiden is gebouwd", ka
rakteriseren de zes schrijvende
raadsheren en -vrouwen hun
buurt. Realisering van de Leidse
Hout hield de Raadsherenbuurt
klein.
Aanvankelijk was dit gebied bij
Warmonder- en Rijnsburgerweg ei
gendom van de gemeente Oeg-
steest, zelfs het station is ooit Oeg-
steester bezit geweest. In 1896
werd de grens verlegd naar de
Posthof en in 1907 klopte de ge
meente Leiden aan bij de provincie
met voorstellen voor annexatie.
Leiden had een steeds dringen
der behoefte aan gebiedsuitbrei
ding. De gegoede burgers verlieten
de stad; zij die het minder hadden
getroffen, bleven achter. Een jaar
voor de daadwerkelijke inlijving
van dit stukje Oegsteest kwam Lei
den al met prestigieuze plannen:
de Raadsherenbuurt moest een
sjieke villawijk worden, grenzend
aan Oegstgeest en ook lijkend op
Oegstgeest.
Voor er nog maar twee stenen op
elkaar lagen, werden de plannen al
gewijzigd. Het moest simpeler,
strakker van opzet. Het uitvoerend
bedrijf wilde ook ruimte hebben
voor een groot aantal midden
standswoningen. Uiteindelijk
bleef de villa-oogst tot één beperkt
Halverwege 1925 konden de eer
ste huizen worden betrokken.
Maar de belangstelling viel bitter
tegen, een kraakbeweging had des
tijds goede zaken kunnen doen. De
bouwmaatschappij kreeg toestem
ming voor verdere vereenvoudi
ging. Vooral de Fagelstraat had
daarvan te 'lijden'.
Kruispunt onveiligte veel lawaai
LEIDEN - De woning op de hoek
van de Herman Costerstraat en de
Morsweg wordt aangekocht en ge
sloopt door de gemeente. Dat al
thans stellen burgemeester en wet
houders van Leiden de gemeente
raad voor. Sinds de opening van de
Churchillbrug is er door het ver
keer een grote geluidoverlast ont
staan in en rond de woning.
Het verkeer rijdt aan drie zijden
langs de woning. Volgens het colle
ge blijft de geluidoverlast ook be-
Wasserij mag
chemicaliën
niet lozen
LEIDEN - De chemische wasserij
Palthe aan de Breestraat mag geen
chemicalièn lozen die via het riool
in het Leidse oppervlaktewater be
landen. De raadsleden van com
missie voor beroeps- en bezwaar
schriften zijn het eens met de af
wijzing van de bezwaren van Pal-
the tegen de lozingsvergunning,
waarin een verbod op de lozing van
perchloorethyleen en trichloor-
ehyleen is opgenomen, door burge
meester en wethouders.
Het gevolg van deze uitspraak is
dat de wasserij, als zij niet in be
roep gaat tegen deze uitspraak, zelf
de chemicalièn van het afvalwater
moet scheiden, volgens de com
missie een redelijk eenvoudige
taak. Perchloorethyleen komt voor
op de zogenaamde 'zwarte lijst1:
het goedje is zeer slecht afbreek
baar en erg giftig.
Palthe had er voorts bezwaar te
gen gemaakt dat zij niet meer dan
1500 kubieke meter afvalwater per
jaar mag lozen. Hoewel er geen be
hoefte is aan een grotere capaciteit,
wil het bedrijf deze mogelijkheid
toch openhouden. Burgemeester
en wethouders menen echter dat
het verruimen van deze beperking
vrij simpel is, zodat de noodzaak
om de lozingsvergunning nu al uit
te breiden momenteel niet i
zig is.
staan als geluidbeperkende maat
regelen rond het huis worden ge
nomen. Bovendien is het huis er
mede de oorzaak van dat het kruis
punt Costerstraat-Morsweg onvei
lig is. Het verkeer dat op het Am-
phorapad rijdt heeft door het huis
geen zicht op het verkeer dat vanaf
het viaduct onder de spoorlijn
komt. De weggebruikers zijn in fei
te gedwongen de Costerstraat op te
rijden om te kijken of ze kunnen
invoegen of oversteken.
Al met al vinden B en W dat er
geen andere keus over blijft dan
het pand te slopen. De gemeente
heeft inmmiddels overeenstem
ming bereikt over de aankoopprijs.
De sloopkosten bedragen 55.000
gulden. Daarbij is een bedrag inbe
grepen voor het afwerken van het
naastgelegen pand, dat wel mag
blijven staan.
Sportgala is
pas in najaar
LEIDEN- Het sportgala dat oor
spronkelijk voor deze maand stond
gepland in de Stadsgehoorzaal is
verschoven naar het najaar. Dit
komt beter uit omdat in april het
seizoen ten einde loopt en pas in
oktober weer begint aldus direc
teur André de Jong.Het sportgala
is met name gericht op de 'fitness-
sporten'. Zoals het er nu uitziet
worden er demonstraties body
building, aerobics en dergelijke ge
houden.
KNOV vergadert
LEIDEN- Het Koninklijke Neder
lands Ondernemersverbond-afde-
ling Leiden organiseert op maan
dag 15 april een algemene leden
vergadering. Om ongeveer half ne
gen zal iemand van de gemeente
politie een lezing houden over win
keldiefstal en winkelbeveiliging.
De avond zelf begint om half acht
in het Antonius Clubhuis, Lange
Mare 43.
ADVERTENTIE
Lisse
GOLDEN TULIP
DE NACHTEGAAL VAN LISSË
Dagelijks geopend van 14.00 tot 02.00 uur.
Vrijdag en zaterdag tot 03.00 uur.
VANAVOND vanaf 20.00 uur
pü<3<t5 e» CHINEES KOUD BUFFET
s gs<,U Wij zien uw bezoek
gaarne tegemoet
Bestuursverkiezingen bij omroep
Koningstraatbewoner Pet wijst de problemen aan die hij ondervindt als hij met zijn bolide door de verkeers-
sluis wil. Die er juist op verzoek van medebewoners is gekomen. (foto Holvast)
LEIDEN - De nieuwe verkeerssluis
in de Koningstraat is te smal. Dat
is de stellige overtuiging van bewo
ner Pet. Hij en zijn auto hebben dat
inmiddels al ondervonden. "De zij
kant opengehaald", karakteriseert
hij de schade. "Taxi's kunnen er
niet meer door, de ambulance en de
brandweer ook niet".
De vorige week geplaatste bloem
bakken die het verkeer moeten af
remmen, zijn volgens hem scheef
geplaatst en dat zouden meer be-,
woners uit de Koningstraat al heb
ben ondervonden. De politie heeft,
aldus Pet, zijn klachten al beves
tigd.
Daar weet politievoorlichier
Gravéland dan in elk geval niets'
van af. Hij zegt: "Op nadrukkelijk
verzoek van de bewonerscommissie
is daar een nieuwe sluis gemaakt.
Net zo één als er tot groter tevreden
heid in de Brahmslaan staat".
Verkeerssluis
Koningstraat:
te smal of niet?
"Het verkeer ging de Konings
traat steeds meer als sluiproute ge
bruiken om de verkeerslichten op
de Willem de Zwijgerlaan te mij
den. De oude sluis was twee meter
veertig breed. Daar konden ook
kleine vrachtwagens door. De door
gang is nu één meter tachtig gewor
den. Ook de grote personenauto's,
zoals de Amerikanen, moeten daar
doorheen kunnen. Ze moeten na
tuurlijk wel afremmen en voorzich
tig
Ook de gemeente meent dat de
sluis goed aan de maat is. Klachten
over beschadigingen aan auto's
zijn daar nog niet binnengekomen.
De bewonerscommissie van de Ko
ningstraat zal zeker niet klagen, zij
is tevreden over de smallere sluis.
"De ander was duidelijk te breed",
zegt Ben Apeldoorn. "Sommige au
to's reden er met tachtig kilometer
door. Dat werd echt te gevaarlijk,
zeker voor de kinderen".
Over de nieuwe sluis zegt hij: "Je
kunt er best doorheen met een per
sonenauto. De automobilisten moe
ten alleen leren af te remmen. Met
een beetje manoeuvreren lukt het
dan best. De auto's van begrafenis
onderneming Van der Luit kunnen
er bijvoorbeeld ook door en dat zijn
toch behoorlijk grote wagens", al
dus Apeldoorn die zegt namens het
merendeel van de bewoners in de
Koningstraat te spreken.
LEIDEN Joop Walenkamp blijft
waarschijnlijk voorzitter van de
Omroep Rijnland, ook nadat het
definitieve dagelijkse bestuur van
deze omroep is gekozen. Het dage
lijks bestuur stelt Walenkamp kan
didaat voor deze post. De algeme
ne ledenvergadering kiest op 19
april een definitief algemeen en da
gelijks bestuur. Nu heeft de streek-
omroep nog altijd een voorlopig
bestuur.
Het huidige dagelijks bestuur
van 'Rijnland' stelt voor J. Maat te
benoemen tot vice-voorzitter en
portefeuillehouder 'radio'. W.
Ploeg zou volgens het bestuurs
voorstel portefeuillehouder 'televi
sie' moeten worden en mevrouw
M. Schut omroepsecretaris.
Verder wordt voorgesteld om W.
Kruijshaar te benoemen tot pen
ningmeester. Bij dit voorstel geldt
echter een voorbehoud omdat
Kruijshaar nog niet definitief heeft
toegezegd of hij wel penningmees
ter wil worden. "Hij heeft hét er
ooit wel eens over gehad met onze
adviseur. We hebben nog niet met
hem erover kunnen praten. Hij is
op dit moment met vakantie. Van
daar dat we het er maar op hebben
gegokt", aldus een woordvoerster
van de Omroep Rijnland.
In totaal worden volgende week
vrijdag 25 nieuwe bestuursleden
gekozen. Twee plaatsen zijn gere
serveerd voor vertegenwoordigers
van de Katwijkse lokale omroep
VLOK en de Noordwijkse plaatse
lijke omroep 'Noordwijk Lokaal'.
De Noordwijkse lokale omroep
Verzetskruis
LEIDEN - De 72-jarige Leidenaar
A. van de Nagel heeft deze week
het verzetsherdenkingskruis ont
vangen. Hij kreeg het kruis voor
zijn werk in het Leidse verzet.
gaat een zelfstandige omroep bin
nen 'Rijnland' vormen. De streek-
omroep hoopt dat ook de VLOK
een dergelijke samenwerking wil
aangaan. De Katwijkse omroep
streeft echter nog steeds naar een
'eigen zendmachtiging.
Buurtwinkels
Groenesteeg
onverhuurbaar
LEIDEN - Drie buurtwinkels aan
de Groenesteeg zijn nauwelijks als
winkelruimte te verhuren. Volgens
de economische ambtenaren van
de gemeente Leiden is het beter
om de drie dichtgetimmerde pan
den te bestemmen als onderkomen
voor een wijkagent, een opzichter
van de Leidse Woningstichting
(LWS) of als woning te verhuren.
De LWS heeft eind vorig jaar bij
de gemeente gevraagd om de leeg
stand aan te pakken. Van omwo
nenden waren klachten ontvangen
over de dichtgetimmerde panden,
omdat het aanzien van de buurt er
onder lijdt. Pogingen om de win
kelpanden als bedrijfsruimte te
verhuren zijn afgezien van enke
le aanvankelijke succegsen over
het algemeen op niets uitgelopen.
De ambtenaren stellen vast dat
de verhuur van de panden vanaf
het begin moeizaam is verlopen,
mede omdat in de omgeving al aar
dig wat winkels zijn gevestigd. Zij
vrezen dat zelfs als de huur (nu 130
gulden per vierkante meter) flink
wordt verlaagd, de kansen op ver
huur klein blijven. Daarom advise
ren zij de winkels een anderee be
stemming te geven om een einde te
maken aan de leegstand.
LEIDEN- Als sportorganisator Joop Westbroek van de Leidse Politie
Sportvereniging het over 'zijn' Singelloop heeft, verschijnen er pretlicht
jes in zijn ogen. Dit jaar krijgt het gebeuren een extra tintje omdat het de
tiende keer is dat de loop zal worden gehouden. Dit wordt gevierd met
een extra mooie, speciaal geslagen, jubileum medaille. "Met lintje", aldus
Joop Westbroek.
Iedereen die op 26 april de zeven kilometer uitloopt, krijgt het zeer
fraaie eremetaal. Zoals gewoonlijk is de start om half acht op de hoek van
de Witte Singel en het Noordeinde bij het Leidsch Dagblad. Aanwezig is
ook burgemeester Goekoop. De presentatie wordt verzorgd door Olaf
Hoenson. Evenals vorige jaren loopt het parcours over de Singels. Voor
gaande jaren liepen er soms ruim tweeduizend mensen mee. Dit jaar
zullen het er meer zijn, "ik vermoed een recordaantal", aldus Joop West
broek.
Inschrijven kan men by alle kantoren van de Leidse Spaarbank. Kos
ten: drie gulden in de voorverkoop en vier gulden tijdens de avond zelf.
De opbrengst gaat naar een goed doel. Voor meer informatie: Joop West
broek, 071- 149961 (politie Leiden).
Bijeenkomst JOVD
De Leidse afdeling van de
JOVD organiseert op maandag
15 april een algemene ledenver-
gadeing in het restaurant Het
Koetshuis, Burgsteeg 13. Na de
vergadering zal het WD- Twee
de Kamerlid Jacobse een spreek
beurt houden over het onderwerp
'Economisch herstel'. De leden
vergadering begint om half acht,
de spreker een uur later.
Poëzie en proza
Toneelspeler Reinier Heide-
man (Haagse Comedie) geeft
maandagavond een voordracht
over de Griekse poëzie en proza.
Hij vertélt een verhaal van Ka-
zantzakis (bekend van de film
'Zorba de Griek') en geeft voor
beelden van hedendaagse Griek
se poëzie. De lezing wordt gehou
den in het K&O-gebouw aan de
Hazewindsteeg (bij de Oude
Vesten begint om kwart over
acht.
Astrologie
De homeopaat Hans v.d. Braak
houdt dinsdagavond een lezing
over medische astrologie - de in
vloed van hemellichamen op men
sen. Dat doet hij in clubhuis
Morschwijk aan de Topaaslaan;
aanvang acht uur.
Oost—Groenland.
De film 'De vergeten kust'
wordt zondag gedraaid in het
museum voor volkenkunde aan
de Steenstraat. Deze film handelt
over het leven in een klein dorpje
in Oost-Groenland. De vertoning
begint om 15.00 uur en wordt in
geleid door dr. G.D. van Wengen,
hoofd van de educatieve dienst.
Ruilavond
De Leidse postzegelvereniging
'De postzegelvrienden' houdt
maandag in de kantine van
HCG aan de Vijf Meilaan haar
maandelijke ruil-, contact- en
veilingavond. Vanaf 19.30 uur is
er gelegenheid tot bezichtiging
van de kavels.
Bingo
Speeltuinvereniging Rondom
de Maredijk houdt maandag een
bingo-avond in het speeltuinge
bouw. Aanvang acht uur.
Buurtleven op straat. Het kan in de Raadsherenbuurt. Deze foto is in 1984 gemaakt.
Hoewel simpeler van opzet ble
ken de vraagprijzen in de Raadshe
renbuurt toch nog een probleem.
Verkoopprijzen zakten en aan de
rand van de buurt verschenen bor
den met de tekst 'Komt in Leiden
wonen'. Was dat toen dus vooral
aan dovemans oren gericht, nu is
de Raadsherenbuurt één van de
meest begeerde woonwijken van
Leiden.
Dagelijks leven
Uit het boek: "Van meet af aan
gold de Raadsherenbuurt als één
van de betere buurten van de stad.
De buurt bleek een grote aantrek
kingskracht uit te oefenen op on
derwijzers en leraren, medewer
kers van de universiteit en vanzelf
sprekend ook op ambtenaren in
dienst van de gemeente Leiden".
Twee beroemdheden kwamen uit
de archieven te voorschijn: de
schrijver Marien Toonder (Warm-
onderweg) en de historicus Huizin-
ga (Van Slingelandtlaan).
In dit milieu was het vooral in de
vooroorlogse periode gewoon
dienstbodes te hebben. Meestal
jonge meisjes ("Die waren goedko
per en gezelliger", herinnert zich
een bewoonster) en vaak uit Rijns-
burg ("Van de meisjes uit Rijns-
burg was bekend dat ze hard werk
ten").
Anderen in de Raadsherenbuurt
hadden het toch minder breed en
verhuurden kamers. Uit het boek:
"Aan de even kant van de Johan de
Wittstraat barstte het van de stu
denten". Ook dat is inmiddels ver
anderd.
Zoals ook het straatleven des
tijds een andere aanblik bood. Veel
huizen droegen vroeger een naam.
Sleutelbloem bijvoorbeeld, want
"voor ons was het een bloemetje in
de sleutelstad". Uit het boek: "Wat
op sommige huizen nog wel herin
nert aan vroeger tijden is een vaag
witte T naast de voordeur. In de
mobilisatietijd zyn die Ts aange
bracht op huizen waar een telefoon
aanwezig was".
Buren waren destijds niet echt
dik met elkaar, het bleef meneer en
mevrouw of op z'n hoogst buur
man en buurvrouw. Oud-Raads
heer Lambinon in het boek: "Soms
ontmoette je elkaar in het buiten
land. 'Zo komt u ook uit Leiden?'
Dat was op een 3 oktoberavond,
toen die andere mensen net als wy
hutspot aten in Spanje. Ze woon
den niet alleen in Leiden, maar
zelfs in onze straat. We kenden el
kaar helemaal niet".
Pas in 1979 kwam er een buurt
vereniging om de contacten te ver
stevigen. Eerdere pogingen daar
toe waren immer gestrand. Zo pro
beerde Raadsheer Kleibrink in
1938 zijn buurtgenoten te interes
seren voor de bouw van een collec
tieve schuilkelder uit angst voor
een gasoorlog. Die kelder kwam er
niet, maar Kleibrink werd wel de
eerste voorzitter van de Vereniging
Raadsheer.
De Raadsherenbuurt is vooral
een woonwijk, slechts enkele win
kels en bedrijven heeft ze gekend
en het overgrote merendeel daar
van verdween in de loop der jaren.
Zo was er een tijd lang in de buurt
'het ijsfabriekje van Voortman', la
ter verhuisd naar de Haarlemmer
straat. Veel langer kende de buurt
de dahliakwekerij van Ballego,
"een begrip, een bedrijf dat we
reldfaam genoot op het gebied van
tentoonstellingsdahlia's".
Als enig bedrijf hield eigenlijk de
Leidse Autoboxengarage (LAG)
stand. De eerste bron van inkom
sten was de verhuur van autobo
xen, waar de bevoorrechte buurt
bewoner zijn bezit kon stallen. La
ter wierp men zich op het stadsver
voer met bussen naar de Kooi en
Tuinstadwijk. Toen de Eltax daar
voor in de plaats trad, werd de
LAG een touringcarbedrijf en mo
menteel is het een autodealer.
Begrenzing
De Raadsherenbuurt wordt min
of meer begrensd door Rijnsbur
gerweg en Leidse Hout. Aan beide
wordt in het boek speciale aan
dacht besteed. Over de weg: "Eeu
wenlang vormde de oude Steen-
wegh op Oegstgeest, zoals de naam
oorspronkelijk luidde, de westelij
ke toegang tot de stad". De weg is
in de veertiende eeuw aangelegd
op last van onder andere hertog Al-
brecht van Beieren.
Het klooster Mariënpoel had een
eeuw lang de verantwoordelijk
heid voor het onderhoud. Pas in
1807 werd de Rijnsburgerweg be
straat. Dat gebeurde met het puin
van de huizen die waren ingestort hout
na de ramp met het kruitschip. De
Rijnsburgerweg heeft in de loop
der jaren een complete gedaante
wisseling doorgemaakt. Een be
woonster: "Eerst woonde je aan
een rustige, toch wel gezellige laan.
Waar de Leidenaar 's zondags fla
neerde. Achter het huis lag het wei
land dat 's zomers vol vliegen zat.
Je kon de ramen aan de voorkant
open hebben. Later werd het voor
veel te lawaaiig en verhuisden we
naar de achterkant".
De Leidse Hout heeft altijd een
essentiële rol gespeeld in het leven
van de Raadsherenbuurt. Daar kon
men zich verpozen. Toen het stads
park in 1931 werd geopend, ver
tolkte een briefschrijver in de
krant zijn gevoelens als volgt: "Een
enkele maal gebeurt het in ons le
ven dat wij ons voor een wijle vol
maakt gelukkig voelen. Een derge
lijk oogenblik heb ik vanmorgen
gehad bij mijn eerste wandeling in
de Leidsche Hout".
Uiteraard komt in het boek nog
een keer de muziektent ter sprake
die ook in de stadsrubriek Steeds
heeft gefigureerd. Jan Wolkers
schreef er over en was ook min of
meer verantwoordelijk voor de af
braak tijdens de hongerwinter.
Een foto uit '36 van de tent is eens
te meer het bewijs dat de zij wel
degelijk bestaan heeft.
de muziektent in de Leidse
foto uit
l'Xin
Het absolute bewijs:
