'Bij gebrek aan bewijs'
toont twee slachtoffers
Concertagenda
Paola Tuin zingt Brecht
Theater ook overdag
KUNST
PAGINA 19
LEIDEN - De organist Charles de
Wolff zal op donderdagavond inte
graal de Grote Orgelmis van J.S.
Bach ten gehore brengen in de
Leidse Pieterskerk. Een bijzonder
heid is dat de koralen voorafgaan
de aan de orgelwerken niet door
een koor maar door het Ned. Kope
rensemble worden vertolkt. Char
les de Wolff is niet alleen als orga
nist zeer bekend maar ook als diri
gent van het Bachkoor Holland.
Toegangskaarten zijn op de avond
van het concert aan de kerk ver
krijgbaar.
Het Kamerkoor en het strijker
sensemble van het Leids Studen
tenkoor en -orkest verzorgt vrij
dagavond een concert in De Waag.
Op het programma staan het Alle
gro voor vier strijkkwartetten van
Joh. van Bree, drie motetten van
Palestrina, een aantal Italiaanse
madrigalen en twee koorliederen
van Kodaly. (Het Leids Studenten
muziekgezelschap 'Sempre Cres
cendo' geeft zoals reeds eerder aan
gekondigd morgenavond een uit
voering in De Waag met werken
van o.a. Josquin des Pres, Handel
en Elgar).
Het Amsterdams Philharmo-
nisch Orkest geeft vrijdagavond
een concert in de Leidse Stadsge
hoorzaal in het kader van de Mees-
terserie van K&O. Solist is de pia
nist Rian de Waal, die het eerste
pianoconcert van Liszt zal uitvoe
ren. Verder staan de Maroszeker
dansen van Kodóly en de achtste
symfofiie van Dvorak op het pro
gramma. Rian de Waal werd zeven
de op het Concours Reine Elisa
beth in Brussel in 1983 en verkreeg
daardoor opeens grote bekend
heid.
Het Mendelssohn-trio treedt zon
dagmiddag in het Groene Kerkje
in Oegstgeest op. Het programma
vermeldt composities van Hum
mel, Rachmaninoff en Ravel. Het
trio bestaat uit de violist Lex Korff
de Gidts, de pianist Alwin Bar en
de cellist Elias Arizcuren.
Achterberg verbeeld
LEIDEN - Bij Stichting Burcht
wordt vanaf woensdag een eerbe
toon gebracht aan de dichter Gerrit
Achterberg, die tachtig jaar gele
den werd geboren. De tentoonstel
ling 'Achterberg verbeeld' wordt
dan om 20.00 uur geopend door
Anton Korteweg, hoofdconserva
tor van het Letterkundig Museum
in Den Haag. Vanaf 21.00 uur gaan
de Achterberg-kenners Andries
Middeldorp en Redbad Fokkema
met elkaar in discussie over hun
idool. Fokkema is de schrijver van
'Varianten bij Achterberg', van
Middeldorp verschijnt in augustus
'De wereld van Gerrit Achterberg'.
De tentoonstelling kan tot het
eind van de maand worden beke
ken.
SCHRIJVER OVERLEDEN - De
Friese schrijver Abe Brouwer is
gisteren in een bejaardenhuis in
Franeker op 83-jarige leeftijd
overleden. Brouwer schreef steeds
in het Fries, maar sommige van
zijn boeken werden onder meer
ook in het Nederlands, Engels en
Noors vertaald.
LEIDEN - Johnny van Doorn komt
vanavond niet in Scarabee. In zijn
plaats treedt op de multimedia-per
former Koos Dalstra, wiens eerste
bundel vorige week is uitgekomen.
Zijn optreden begint om tien uur en
wordt zondagavond op Veronica-ra
dio uitgezonden. Na het optreden
van Koos Dalstra zal het trio Chris
Koene van zich doen horen.
'In den finsteren Zeiten,
wird da noch gesungen werden?
Ja! Da wird gesungen werden
von den finsteren Zeiten'.
Bertolt Brecht
(In sombere tijden,
zal er dan nog gezongen worden?
Ja! Dan zal er getongen worden
over sombere tijden.)
LEIDEN - Na de 'Brecht-moe-
heid' in de jaren zeventig is de
belangstelling voor deze belang
rijke en omstreden Duitse schrij
ver, die leefde van 1898 tot 1956,
weer levendig. Echter de bena
dering van zijn werk heeft veran
deringen ondergaan. Brecht is
min of meer klassiek geworden
en dat opent mogelijkheden tot
verschillende interpretaties. Dit
zou Brecht overigens plezier
hebben gedaan, want hij was
wars van elk dogma en dus ook
van een eenzijdige opvatting van
een tekst, een kunstwerk.
Jarenlang was de versie die
Lotte Lenya en Ernst Busch ga
ven van de liederen die Kurt
Weill maakte op teksten van
Brecht de enig mogelijke: meer
deklamerend dan zingend, met
beperkte stemomvang (vooral
Lotte Lenya), rauw expressief.
Verrassend was dan ook de
plaatopname die de Griekse ope
razangeres Teresa Stratas maak
te van - over het algemeen - min
der bekende Weill/Brecht liede
ren. Schitterend zingend, breed
en lyrisch, liet zij horen dat de
teksten eveneens indringend
kunnen zijn wanneer zy 'mooi'
gezongen worden.
Kortom de weg is vrij tot eigen
interpretatie en het in Leiden
wonende duo Paola Tuin en Ton
Stauttener heeft in de vier jaar
dat zij samenwerken en veel
Brechtteksten het podium heb
ben laten passeren, een eigen
stijl gevonden, waarmee zij lang
zaam maar zeker bekendheid
verwerven. Het programma
waarmee zij a.s. woensdagavond
in de Kapelzaal van K&O zullen
optreden heet 'Bei der Laterne'
en bestaat niet alleen uit liederen
van Weill/Brecht, maar bevat ook
o.a. liederen die gezongen zijn
door Edith Piaff en Zarah Lean-
der en een gesproken monoloog
'Over de verdraaidheid van de
burgerlijkheid en het rechtsbe
grip', een tekst van Ergon
Kirsch.
Een programma vol contrasten
dus. Paola Tuin vindt die tegen
stellingen juist heel functioneel:
"De jaren dertig: dat was een bij
zonder tegenstrijdige tijd en er
gebeurde ontzettend veel. Ik
vind dat er veel paralellen zijn
met onze tijd: nu komen onbe
nulligheid en hypocrisie ook
voor en het is goed om dat aan te
pakken in een programma waar
in amusement en maatschappij
kritiek in evenwicht zijn met el
kaar. Wij kiezen ervoor om het
show-element niet te schuwen;
er moet iets te zien zijn. "Met be
wegingen van handen en hoofd
worden de woorden onder
streept - de theaterachtergrond
van Paola Tuin komt om de hoek
kijken. Jarenlang trad zij op in
"Tijdens het zingen laat je zo
veel mogelijk de emoties die in
de muziek en de tekst aanwezig
zijn doorklinken. Met je hou
ding, mimiek en gebaren kun je
deze benadrukken ofwel relati
veren. Dat is voortdurend een
keuze. De reakties van het pu
bliek zijn daarbij erg belangrijk.
Toen ik net solistisch optrad
werkten deze reacties vaak aflei
dend en verwarrend, omdat de
confrontatie met het publiek
veel direkter is wanneer je in je
eentje optreedt dan met een
groep. Maar nu zijn ze stimule
rend en inspirerend. Daardoor
wordt elk optreden anders, een
nieuw avontuur. Overigens is het
niet ons streven de maatschappij
te veranderen - het is al heel wat
als wij de mensen een beetje aan
het denken zetten, en dat kan
ook door de mooie muziek mooi
te brengen, zowel voor het oor,
door lyrisch te zingen, als voor
het oog, door het theatrale aspect
(kleding, beweging) niet uit de
weg te gaan".
In muzikaal opzicht onder
vindt Paola Tuin veel steun van
de zangeres Thea Ekker-van der
Pas, en vooral van haar pianist
Ton Stauttener. Samen zoeken
zij muziek die voor de extreem
lage stem van Paola Tuin en haar
expressieve persoonlijkheid ge
schikt zijn. Enthousiast vertellen
zij over hun nieuwe programma
dat begin mei in theater Pepijn,
Den Haag, ten doop gehouden
zal worden, met o.a. werken van
Theodorakis (de bekende Mau-
thausen-cyclus), in het Grieks
gezongen, en Gershwin. Er zqn
dus nog mogelijkheden te over
voor dit duo, want zoals Brecht
zegt: er zal altijd gezongen wor
den, ook in sombere tijden.
ELLEN LOOYESTIJN
Culturele Raad Zuid-Holland:
DEN HAAG/LEIDEN Muziek en theater overdag.
Voor een dergelijk experiment heeft de Culturele Raad Zuid-Holland dezer
dagen een plan ingediend bij de minister van WVC, het provinciaal bestuur
van Zuid-Holland en bij zeven gemeentebesturen in Zuid-Holland, waaronder
die van Rotterdam, Den Haag. en Leiden.
Uiteenlopende overwegingen liggen aan het project ten grondslag. De Cul
turele Raad meent dat schouwburgen en culturele centra wellicht meer reke
ning kunnen houden met een groot publiek dat overdag tijd en gelegenheid
heeft. Ten derde zou er overdag een publiek naar de zalen zijn te trekken dat 's
avonds geen gelegenheid heeft of die gelegenheid niet neemt.
De Culturele Raad hoopt op een zodanige medewerking van de overheden
dat het experiment in het seizoen 1985-1986 kan beginnen.
AMSTERDAM - Een schilderij van Karei Appel uit de nalatenschap van
oud-museumdirecteur Willem Sandberg heeft gistermiddag bij Sotheby's in
Amsterdam een bedrag van 172.000 opgeleverd. Een in Venezuela wonende
Nederlander had dat bedrag er voor over. <f„to anp>
Cabaret Dubbel en Dwars: in schouwburg.
pakt: de eerste kruisraket in Ne
derland, het eerste pausbezoek
aan Nederland, de politiek van
Nederland en de mode van het
demonstreren in Nederland. Mu
zikaal begeleid door Arie v.d.
Wulp en Joop van Dijk brengt
Dubbel en Dwars volgens eigen
zeggen 'authentiek, maatschap
pijkritisch cabaret'.
Jazz-& tapdance, een educatief
programma gericht op jongeren
van 8 tot 16 jaar. Aldus wordt de
voorstelling zondagmiddag door
Theater Dance Workshop in de
Leidse Schouwburg aangekon
digd. Het programma bevat o.m.
de geschiedenis en de techniek
van jazz- en tapdans. Aan elke
demonstratie gaat een korte uit
leg vooraf. Trouwens het gehele
programma zal door een presen
tator worden toegelicht. De voor
stelling, die speciaal voor de
jeugd is bedoeld, begint om 14
'Spin Marty's Beef Squad' is
de nieuwste produktie van de
technische theatergroep 'Per-
spekt' uit Haarlem. Deze als 'car
toontheater' omschreven voorstel
ling wordt gespeeld door Michal
Helmerhorst en Mark Kingsford
en staat morgenavond in de
LAK-kelder. In dit stuk, waarin
de comedylijn van vroeger wordt
voortgezet, wordt gebruik ge
maakt van een agressief geluids
decor en van mechanische requi-
sieten. Het gaat in deze van gags
en mime-acts doortrokken voor
stelling om mensen die hun tijd
doden aan electronische biljarts,
in de gokhal of thuis met een vi
deospelletje. Zij zijn het die in dit
'visuele drdma' onder vuur wor
den gekomen.
Dansproduktie komt op don
derdag- en vrijdagavond met een
uit drie onderdelen bestaand
programma naar het LAK-thea-
ter. 'I Etcetera' is een solo die cho
reograaf Ton Lutgerink maakte
voor Beppie Blankert op basis
van een literaire tekst van Susan
Sontag. 'San', al in 1978 door
choreografe Bianca van Dillen
zelf gedanst, is nu opnieuw inge
studeerd door Annemarie Blom,
die haar eigen persoonlijkheid er
in heeft gebracht. 'En suite' ten
slotte is een choreografie van
Beppie.Blankert, waarin de dan
seressen (Annemarie Blom en
Bianca van Dillen) volgens de
programmatoelichting een 'ge
heel eigen bewegingsautentici-
teit' hebben. Op een geluidscolla
ge door Harry de Wit met o.a. de
stemmen van de danseressen zelf
dansen ze eerst ieder hun eigen
dans om aan het slot in een duet
samen te komen.
'Spring Collection' van Foltz
Co, men kan er zaterdagavond
voor terecht in het LAK-theater.
Bob Foltz is een van de jonge cho
reografen die de laatste tijd. voor,
naar het schijnt, interessante
nieuwe dansvoorstellingen zor
gen. Het programma vermeldt
drie nieuwe choreografieën. 'The
Ballet' is een licht dansstuk op
klassieke muziek, met veel wisse-
Beppie Blankert in 'I, Etcetera'.
lingen van partner, plaats en
ruimte. 'Silence on the floor, plea
se!' is heel anders dan wat men
van Foltz Co gewend is te zien:
in zeer laag tempo wordt op de
vloer een minimale hoeveelheid
bewegingen uitgevoerd. '22nd
and 10th' is voortgekomen uit een
samenwerking tussen Bob Foltz
en componist Alan Evans. Het
verhaal speelt zich af in een 24-
uurs snackbar.
'Tyl Uilenspiegel' hoopt op
zondagmiddag de kinderen te
vermaken in het LAK-theater.
Een spel met levensgrote hand
poppen voor iedereen vanaf acht
jaar, uitgevoerd door Lucas
Goudzwaard. Hoofdpersoon is
uiteraard de schelm Tyl Uilen
spiegel, maar het stuk geeft ook
een beeld van de tijd waarin Tyl
leefde (Tachtigjarige Oorlog) en
van een andere hoofdpersoon in
deze tijd, te weten Philips II.
'Le Roi Fanny' is een recent
werk van Daniel Boulanger. De
Groupe d'Expression Scénique et
Theatrale, een Franstalig ama-
teurtoneelgêzelschap, dat jaar
lijks een toneelstuk opvoert in de
omgeving van Den Haag en Lei
den, heeft haar keuze ditmaal op
Boulangers werk laten vallen.
Het betreft een modern sprookje,
dat dartelheid en dichtvorm ver
mengd. Ten tonele wordt gevoerd
koning Fanny VIII, bijgenaamd
'De Eigenaardige'. Op een cru
ciaal tijdstip uit zijn regeerpe
riode: de koning, mengeling van
Ubu en Blauwbaard, verneemt
dat hij geen opvolging zal heb
ben. Zijn hovelingen en naasten
worden daarvan op de hoogte ge
steld en beramen een samenzwe
ring, waarbij de wanorde der ze
den met politieke onrust wordt
vermeerderd. Er zijn voorstellin
gen op vrijdag- en zaterdag
avond in de aula van het Rijn
lands Lyceum in Oegstgeest.
'Kooien' is de titel van een pro
gramma, waarmee de solotoneel
speler Tob de Bordes zaterdag
avond naar het K&O-gebouw
aan de Sluisweg in Katwijk
komt. In het deel voor de pauze
gaat het om een kooi, waarin een
Bretonse boer zit opesloten. Als
speelbal van de willekeur van het
lot zit hij, ter dood veroordeeld,
maar onschuldig en toch niet in
staat zijn onschuld te bewijzen,
opstandig jegens God, die zuk on
recht maar toelaat, machteloos te
wachten, totdat er dingen gebeu
ren, die alles zullen kunnen ver
anderen, die hoop en uitzicht ge
ven op een nieuwe toekomst. Na
de pauze volgen meer lichtvoeti
ge en humoristische teksten van
o.a. Godfried Bomans en Man
fred Kyber, waarin op speelse
manier steeds het thema kooien
centraal staat. De voorstelling
wordt aangekondigd als een 'in
tieme toneelavond'.
'De Leidse Meid' paradeert
nog steeds gedurende de weekein
den in Imperiums eigen Micro
theater. Dit op Heijermans geen-
te stuk is er ook de komende vrij
dag- en zaterdagavond te zien.
LEIDEN - Toen 'Bij gebrek aan
bewijs' van William Mastrosimo-
ne in november van het vorig
jaar in première ging, had het
stuk al de nodige voorpubliciteit
gehad. De belangstelling voor
een proefvoorstelling in het Win-
schoter Cultureel Centrum viel
aanvankelijk tegen. Omdat de di
recteur van genoemd centrum
wel degelijk van de kwaliteit van
het stuk overtuigd was, bedacht
hij het volgende. Alleen bezoe
kers, die ook na de pauze naar de
voorstelling bleven kijken, zou
den achteraf alsnog de entree
prijs moeten betalen. Die stunt
baarde opzien - naderhand
bleek, dat de tweehonderd be
zoekers het stuk interessant ge
noeg vonden om te blijven zitten
en na afloop te befalen.
Inderdaad laat dit toneelstuk,
dat donderdagavond in de Leid
se schouwburg staat, een andere
Jasperina de Jong zien. Niet de
cabaretière, zangeres of musical
ster, die dit jaar een kwart eeuw
op de planken staat, maar een
echte actrice in een Lureleipro-
duktie met ernstige strekking.
De door haar gespeelde vrouw
woont samen met twee vriendin
nen in een afgelegen boerderijtje
(een functioneel decor van Jaap
Binnerts). Zij wordt op een dag
bedreigd door een man, die met
een smoes haar woning is bin
nengedrongen. Het is de indrin
gende, realistisch gespeelde ope
ningsscène, waarin ae man de
vrouw al gauw overmeestert en
Jasperina de Jong in stuk over verkrachting
probeert te verkrachten. Dan op
eens ziet zij haar kans schoon en
met insectenspray overrompelt
zij de binnendringer. Insecten-
spray? - dat blijkt uit de eerste
scène, waarin ze met dezelfde
bus een vlieg te lijf is gegaan. Als
zij de man eenmaal in de open
haard heeft opgesloten, zijn de,
rollen omgekeerd: hij is nu in
haar macht.
Is daarmee nu alles van het
plot al weggegeven - neen, aller
minst. In de ontstane situatie
gaat het om de uitzichtloze posi
tie van deze vrouw, die haar
steeds meer tot een zinloze
wraakneming dreigt aan te zet
ten. 'Het gebrek aan bewijs' is
daarvan de reden: de angst om
door niemand geloofd te zullen
worden. Vertaler Ivo de Wijs
heeft hiermee een juiste titel
meegegeven aan dit naar een Ne
derlandse situatie overgeplaatste
stuk. Thema van het stuk is het
gevoel van machteloosheid, juist
omdat 'bewjjs ontbreekt'.
Het publiek heeft gezien, dat
de binnendringer een poging tot
verkrachting heeft gewaagd.
Daarom gaat de sympathie on
voorwaardelijk naar de vrouw
uit. Maar als zij in haar in feite
machteloze machtspositie te ver
gaat en steeds verder dreigt te
gaan, wordt het moeilijker. Door
haar toedoen heeft de man blij
vend lichamelijk letsel opgelo
pen dat wordt ook getoond. De
wijze, waarop dat gebeurt, vormt
een zwak moment in het regie
concept van Jan Keja, want het
neigt naar goedkoop effectbejag.
Jasperina de Jong legt in haar
spel sterk de nadruk op het niet-
bewuste aspect in het handelen
van de vrouw; alsof zij met een
pantser tegen alle emoties in een
trance-achtige toestand op alles
reageert. Paul Gieske geeft in
drukwekkend gestalte aan deze
binnendringer, die weerzinwek
kende praatjes blijft houden en
tussen de vrouw en haar beide
vriendinnen onderling een sluw
verdeel-en-heers-spelletje toe
past. Deze wat minder geprofi
leerde rollen van vriendinnen
worden redelijk gespeeld door
Marja Lieuwen en Ellis van den
Brink.
Tot slot krqgt het stuk dan
toch nog een wending: dan is er
wel 'geen bewijs' geleverd, maar
het gelijk van de vrouw wordt
geloofwaardiger. Op dat moment
geeft zij pas toe aan haar emo
ties: het slotbeeld toont twee
slachtoffers.
WIJNAND ZEILSTRA
Jasperina de Jong en Paul Gieske in 'Bij gebrek aan bewijs'.
(foto Jan Swinkels)
Paola Tuin
cabaretgroepjes en deed zij mee
aan produkties van het LAK. Zij
volgde een drama-opleiding en
werkt nu als consulente dragma-
tische expressie bij de schoolbe
geleidingsdienst in Leiden.
Fragment uit de muzikale comedie 'Song'.
Redactie Pleter C. Rosier
LEIDEN - Toneel, cabaret en
dans, de theateragenda's uit Lei
den en naaste omgeving maken
er deze week melding van.
'Bij gebrek aan bewijs', een
met veel publiciteit omgeven to-
neelproduktie, is donderdag
avond in de Leidse Schouwburg
te zien. Het stuk gaat over een
vrouw, die in haar woning dreigt
te worden verkracht maar die
haar belager later in haar macht
krijgt. Een opvallend thema van
een opvallend stuk met daarin
een opvallende verschijning, na
melijk die van Jasperina de
Jong, tot nog toe meer bekend als
musicalster en cabaretière. El
ders op deze pagina een uitvoeri
ge beschouwing over deze toneél-
produktie, die in het afgelopen
najaar in première ging.
'Song'. Zo luidt de titel van de
muzikale komedie die vrijdag
avond in de Leidse Schouwburg
is te zien. Het betreft de Neder
landstalige versie van Neil Si
mons musical 'They're playing
our song', die in 1979 op Broad
way enthousiast werd ontvan
gen. 'Song' is een Belgisch-Neder
landse produktie, op poten gezet
door Teater Arena in Gent in sa
menwerking met producer Peter
Weijdeveld en geadopteerd door
de bekende producent René Solle-
veld. De hoofdrollen worden ver
tolkt door de Nederlandse actrice
Carólien van den Berg en de
Vlaamse acteur Robert Borre-
mans. Zoals gebruikelijk bij ko
medies is het verhaal van 'Song'
simpel. Een succesvol componist
van liedjes en filmmuziek werkt
voor het eerst samen met een jon
ge tekstschrijfster. Beroepsmatig
zijn ze aan elkaar gewaagd,
maar wat karakter betreft zijn er
schijnbaar onoverbrugbare te
genstellingen. De wat cynische
coinponist ontdooit tenslotte toch
voor haar charmes, waarop een
stormachtige romance volgt. Het
stuk ontleent zijn kracht niet al
leen aan de pittige tekst van taal
virtuoos Neil Simon, maart ook
aan de talrijke liedjes, die er in
voorkomen. Er is voor deze muzi
kale produktie een ingenieus de
cor ontworpen met twee draai
schijven. Ook aan de aankleding
is veel zorg besteed. Kortom het
stuk draagt alle elementen van
een publiekstrekker in zich.
'Mag ik even afrekenen?', heet
het programma waarmee caba
ret Dubbel en Dwars zaterdag
avond de Leidse Schouwburg
aandoet. Centrale figuur in Dub
bel en Dwars is conferencier Jack
Spijkerman, die allerlei voor de
hand liggende onderwerpen aan-
