Steiger houdt dak
van Waalse kerk
nog op zijn plaats
Verhuizing
AZL begint
in november
Instortingsgevaar was groot.
Kooplust nog niet groot
op Bovag-occasionshow
Ifo/iMAmïck'IM
rnMwtefUoAUfr
vneMbot $Ah/0.
VRIJDAG 15 MAART 1985
LEIDEN
LEIDEN - De verhuizing naar de
nieuwbouw van het Academisch
Ziekenhuis Leiden kan, als alles
volgens plan blijft verlopen, begin
nen op 25 november. Met het mi
nisterie van onderwijs en weten
schappen is overeenstemming be
reikt over alle kosten die voor de
verhuizing moeten worden ge
maakt. Met de kale verhuizing al
leen al zijn miljoenen gemoeid.
AZL-voorlichter P. van Dam
meldt dat alles nu rond is. "Het
draaiboek kan worden gemaakt".
Het is de bedoeling dat in de perio
de van 25 november tot 20 decem
ber eerst het meubilair en alle ap
paratuur worden overgebracht en
geïnstalleerd. Dan zullen enkele
dagen van proefdraaien volgen.
"Pas aan het eind van die periode
gaan de patiënten en het personeel
over", aldus Van Dam.
Het ministerie heeft volgens het
AZL ook een informele toezegging
gedaan over de verdere financie
ring van de volgende fasen. Dit be
tekent dat het AZL zonder opont
houd kan verder bouwen. In 1992
staat er dan een heel nieuw zieken
huis. Daarmee zou vier jaar zijn ge
wonnen op de oorspronkelijke da
tum.
Overvallers
veroordeeld
DEN HAAG/LEIDEN - De Haagse
rechtbank heeft drie Leidenaars
vanmorgen veroordeeld tot gevan
genisstraffen van 21 en 15 maan
den voor drie gewapende overval
len die zij in november vorig jaar in
Leiden hebben gepleegd. De cel
straffen van 21 maanden zijn voor
de eigenlijke daders, 20 en 25 jaar
oud, de 21-jarige chauffeur komt er
met 15 maanden celstraf af. Ook
zijn van de overvallers twee perso
nenauto's die bij de overvallén zijn
gebruikt verbeurd verklaard. De
officier van justitie had twee we
ken geleden dezelfde straffen
geëist.
De overvallen hadden plaats op
een pompbediende die een geld-
cassette naar een bankfiliaal aan de
Papiermolen bracht, op een filiaal
houder van een supermarkt aan de
Kopermolen en op een 62-jarige
pompbediende die vlak bij zijn wo
ning aan de Goejestraat op zijn
fiets was overvallen. In totaal werd
zo'n 14.000 gulden buitgemaakt.
Geslaagd
LEIDEN In het Academisch Zie
kenhuis Leiden zijn de volgende kandi-.
daten geslaagd voor het diploma A-ver
pleegkundige:
Mw. I. Adriaans, dhr. F. T. M. van
Dam, mw. S. van Goch, mw. K. den Hol
lander, mw. E. C. Hoogendoorn, mw.
S.J. Hoogeveen, mw. M. Hüner-Boe-
lens, dhr. J. T. van Kesteren, mw. A. A.
Koelewijn, mw. M. L. de Koster, mw. J.
M. van Oostende, mw. M. J. Oosterwyk,
dhr. F. D. J. Overpelt, mw. M.P. Pieter-
se, mw. J. Roos,
mw. I. C. P. van Rossen, mw. M. T.
van Rossum-van den Berg, dhr. P. A.
Schouten, mw: J. S. Tiggelman, mw. D.
M. P. de Vriend, dhr. H. J. de Waard.
LEIDEN - Het dak van de Waalse kerk aan de Breestraat in Leiden is in de loop der jaren
zo slecht geworden dat er acuut gevaar voor instorten heeft bestaan. Dit is aan het licht
gekomen tijdens de restauratie van deze kerk en de naast gelegen 'kosterswoning, die op
dit moment in volle gang is.
Architect CM. Verboom wijst op de loze binnenmuur in de Waalse kerk. Deze r
De balken waarop het dak steunt,
bleken ernstig te zijn aangetast
door houtworm en zwammen.
Daardoor kon het dak nauwelijks
meer steunen op de draagmuren.
In feite bleef het op zijn plaats
doordat het nog hing in de overige
draagconstructies in de kerk. Met
een na het begin van de restauratie
is in de Waalse kerk een steiger
neergezet die het dak moet dragen.
Opmerkelijk is dat, voordat de
werkzaamheden begonnen, er wei
nig aan de hand leek te zijn met de
steunbalken. Ze zagen er solide uit.
Bij nadere inspectie bleek echter
dat de balken waren overtimmerd
met houten platen. Na verwijde
ring van die platen kwam pas aan
het licht hoe slecht de constructie
was geworden.
De balken, die een doorsnede
hebben van ongeveer een halve
meter, zullen allemaal worden ver
vangen. De overige delen van de
kap zijn niet of minder ernstig aan
getast. Dit hout wordt, waar nodig,
gerepareerd en behandeld tegen
houtworm.
door
Wim Wegman
Hagel
ADVERTENTIE
JUBILEUM *N
ADVERTENTIESPEL
Doel u ook mee met hel
JUBILEUM
ADVERTENTIESPEL
Nee?
Dan mist u een kans op
één van de vele jubileum-
prijzen! In de krant van
maandag 11 maarl staan
de spelregels maar u kunt
natuurlijk ook het Leidsch
Dagblad even bellen voor
informatie: 071-144941.
toestel 134
(Paul Beerenfenger).
De Waalse kerk, tussen de Stads
gehoorzaal en de kosterswoning.
Peetoom - dat de plannen voor de
restauratie heeft gemaakt klimt
de steiger op en loopt naar een van
de steunbalken. Hij wijst een rotte
plek aan. Het hout ziet eruit alsof
iemand er met hagel op heeft ge
schoten: in het gehavende opper
vlak zitten ontelbare kleine
gaatjes.
Verboon port met zijn duimstok
in het verrotte hout en verkruimelt
het moeiteloos. "Houtworm", zegt
hij. "Eigenlijk is dat nog niet eens
het ergste. Hout dat door hout
worm is aangetast behoudt nog
een beetje zijn oorspronkelijke
structuur. Ernstiger wordt het als
het wordt aangevreten door zwam
men. Dan vermolmt het binnen
korte tijd volledig".
Elders zijn de sporen te vinden
van een in het verleden uitgevoer
de reparatie. Een van de delen van
een^ steunbalk is verdwenen en ver
vangen door een stalen bint. "Dat
is nouook weer niet de meest idea
le oplossing", vindt Verboon.
Lappendeken
De renovatie van de Waalse kerk
die ongeveer twee miljoen gul
den kost omvat nog meer dan al
leen de vervanging van de draag-
balken. Zo wordt onder meer de
natuurstenen gevel opgeknapt en
opnieuw verankerd. De ijzeren
muurankers zijn in de loop der ja
ren gaan roesten. Daardoor zijn ze
uitgezet en hebben ze de natuur
stenen platen kapotgedrukt of naar
voren geduwd.
Tijdens de grondige opknap
beurt wordt eveneens het metsel
werk en het pleisterwerk hersteld.
In de kerk wordt bovendien een
'loze' binnenmuur gesloopt. Deze
muur is in het verleden voor de
oorspronkelijke binnenmuur ge
plaatst. Deze later gebouwde muur
heeft weinig nut omdat hij bijvoor
beeld te zwak is om de dakcon
structie te dragen.
Bij het slopen van de 'loze' muur
is trouwens een ware 'lappende
ken' van dichtgemetselde nissen,
kasten, deuren en ramen te voor
schijn gekomen. Deze worden alle
maal opengebroken om vervolgens
weer te worden dichtgemetseld.
"We hebben gemerkt dat collega's
tijdens opknapbeurten in het
verleden nogal eens slordig en on
zorgvuldig te werk zijn gegaan",
zegt Verboon. "Ze gooiden bijvoor
beeld afvalhout in de kasten en
achter de dichtgemetselde deuren
en ramen. Die rommel moeten we
weghalen, anders lukt het ons niet
om de zwammen en de houtworm
goed te bestrijden. Ook het afval
hout is aangetast, waardoor hout
worm en zwammen terug blijven
komen", aldus Verboon.
Geschiedvervalsing
Hoewel er enkele zaken zijn te
ruggevonden die stammen uit de
begintijd van de kerk, wordt het
gebouw niet teruggebracht in zijn
'oorspronkelijke' staat. Verboon:
"Een paar jaar geleden gebeurde
het nog wel dat tijdens restauraties
wijzigingen uit latere eeuwen wer
den weggesloopt. Zelf ben ik daar
niet zo'n voorstander van. Ook de
latere toevoegingen maken deel uit
van de geschiedkundige waarde
van de kerk. Bovendien is het veel
goedkoper als we ze laten zitten".
Dat wil overigens niet zeggen dat
het verleden van de kerk helemaal
wordt weggemoffeld. De plaatsen
van de' ramen die tijdens het slo
pen van de binnenmuur tevoor
schijn zijn gekomen, worden met
dunne lijnen in het pleisterwerk
aangegeven. "Het openbreken en
herstellen van de dichtgemetselde
ramen had trouwens geen enkele
zin omdat ze alleen maar zicht zou
den bieden op de - pal tegen de
Waalse kerk gebouwde Stadsge
hoorzaal".
Onder de vloer van kosterswo
ning naast de Waalse kerk zijn tij
dens de restauratie menselijke
overblijfselen gevonden. Boven
dien werd in de tuin van de kerk
een zogenoemde knekelput ont
dekt. De beenderen zijn verzameld
en opnieuw begraven in de knekel
put.
Marekerk
Een andere Leidse kerk die op
dit moment in de steigers staat, is
De Marekerk in de steigers. Scheuren in de r
gevel wordt opgeknapt.
de Marekerk aan de Lange Mare.
Eigenlijk is hier geen sprake van
een 'echte' restauratie, maar meer
van een grote onderhoudsbeurt.
Het werk spitst zich voornamelijk
toe op het herstellen van grote
scheuren die zijn. ontstaan in de
muren van deze kerk en het op
knappen van de zandstenen gevel.
De scheuren in de acht muren
van de Marekerk zijn ontstaaru
door de druk van de grote koepar
op deze kerk. Verboon (Van der
Sterre/Peetoom heeft ook het res
tauratieplan voor deze kerk ge
maakt): "De muren zijn als het wa
re iets naar buiten gedrukt. Nu is
daar in het verleden al iets tegen
gedaan. Een aantal jaren geleden is
de koepel van de kerk gehaald en
is er een grote betonnen ring onder
gelegd. Destijds is echter niets ge
daan aan de al ontstane scheuren".
Door een dun gaas op de muren
te bevestigen en daarover een nieu
we pleisterlaag aan te brengen,
worden de scheuren nu wegge
werkt. "Als de scheur blijft 'door
werken', wordt de grootste span
ning opgevangen door het gaas. Op
die manier kan de kerk er voorlo
pig weer twintig tot dertig jaar te
gen", aldus Verboon.
Zoals gezegd krijgt ook de zand
stenen versiering aan de buiten
kant van de2e kerk een opknap
beurt. Overigens verkeert het
zandsteen nog in een redelijke
staat. "Er zijn hier en daar wat
stukken verweerd. En of er ook
schade is door zure regen? Ach, dat
valt wel mee", vindt Verboon.
Hij vertelt nog dat enige bouw
vakkers tijdens het afschrappen
van oude pleisterlagen verbaasd
opkeken toen opeens schilderin
gen te voorschijn kwamen. Een
'echte' kunsthistorische ontdek
king bleek het niet te zijn. De be
schilderingen zijn tijdens een vori
ge restauratie aangebracht door
enige collega's van hen. Wanneer
dat is gebeurd, is volgens Verboon
niet meer te achterhalen. Voordat
de schilderingen opnieuw werden
bedekt met een pleisterlaag, zijn er
foto's van genomen. Overigens zijn
ze intact gelaten. "Misschien wil
een toekomstige kunsthistoricus
ze nog eens onderzoeken, je weet
maar nooit", zegt Verboon la
chend.
LEIDEN - De voorjaarseditie van
de inmiddels traditioneel gewor
den Bovag-occasionshow had gis
teravond in de Leidse Groenoord-
hallen geen overweldigende start.
Zeker, er was genoeg aanbod.
Zo'n 200 glanzend opgepoetste au
to's in alle mogelijke prijsklassen.
Tot dik vijftig mille toe. En er was
ook flink wat belangstelling van de
kant van het publiek.
Maar de kooplust was op deze
eerste avond niet bijster groot. Het
in geel en wit gestoken Blij-dat-ik-
rij-meisje was om even negen uur
nog maar tien keer in het geweer
geroepen. En haar was de taak toe
bedeeld de eigenaars van nieuw
gekochte auto's in de bloemetjes té
zetten.
Die matige aanloop kon het opti
misme van de deelnemers echter
niet temperen. Meer dan tien jaar
ervaring met deze beurs heeft ge
leerd dan men geen staat kan ma
ken op het resultaat van de eerste
avond. De consument is mondiger
en kritischer geworden, hij wikt en
weegt wat langer. De hoop is dus
gevestigd op vanavond (tot tien
uur) en morgen (van tien tot vijf
uur).
De bezetting van zo'n show wis
selt nogal eens. Sommige deelne
mers verdwijnen na een aantal ke
ren, andere nemen hun plaatsen in.
Maar de Leiderdorpse groep be
drijven, die vorig jaar als 'Autobou
levard' voor de eerste maal als een
heid voor het voetlicht trad, heeft
ditmaal weer de krachten gebun
deld. Gezamenlijke inspanning
schijnt te lonen in deze voor de ga
rages verre van gemakkelijke ty-
den.
Informatie over
Mostertcomplex
LEIDEN - Omwonenden van het
Mostertgebouwen tussen de Uiter
stegracht en Middelstegracht krij
gen volgende week donderdag de
gelegenheid om hun zegje te doen
over de verbouwing van dit com
plex. In het buurthuis De Pancrat
organiseert de gemeente dan een
informatieavond over de plannen.
In het Mostertcomplex worden
een bedrijfsverzamelgebouw en
een buurthuis ondergebracht.
Donderdagavond 21 maart zijn ver
tegenwoordigers van de gemeente
en het buurtcomité aanwezig om in
te gaan op vragen en suggesties
van de omwonenden over de ver
bouwing. De informatieavond be
gint om 20.30 uur.
The Family (1)
Ze zijn met z'n achten. Hebben
bijna allemaal dezelfde achter
naam, op Overdijk en Slijkhuis
na, maar die horen ook op de een
of andere manier bij de familie.
Sommigen hebben trouwens
zelfs de voornaam gemeen. Pra
ten door elkaar heen, maar dat
doen ze meestal. Wat ze nog meer
gemeen hebben is dat ze samen
op vakantie gaan en meestal
schor of ziek weer terugkomen.
De verslaggever op bezoek bij
de woordvoerders van de familie
Keijzer. Omdat het onmogelijk is
gebleken de aanwezige leden
van de clan uit elkaar te houden,
doen we maar net alsof er in die
huiskamer aan de Voorstraat één
persoon zat: Keijzer.
Vijfendertig jaar geleden, vijf
jaar na de oorlog dus, werd hun
familiereisvereniging 'Onder
Ons' opgericht. Een paar van de
oudere leden weten nog wel hoe
het idee ontstond. Het was op
een zondagmiddag. Ze zaten bij
elkaar en opeens moet iemand
hebben gezegd: waarom gaan we
eigenlijk niet eens met z'n allen
een dagje uit?
Besloten werd dat iedereen
een kwartje zou geven voor dat
dagje uit. Dat geld werd door één
van de leden van de familie opge
haald. Op de fiets. Moest-ie.al die
huizen langs. Heel karwei, want
er waren wel veertig familiele
den die meewilden. Het duurde
nog anderhalf jaar eer het zover
Keijzer: "En toen gingen we
naar een soort restaurant in de
buurt van Vinkeveen. Tegen
woordig is het een pretpark, het
is geloof ik eigendom van Bolti-
ni. We waren daar met z'n veerti
gen en we vonden allemaal ge
lijk: dit moet herhaald worden".
The Family (2)
Een kwartje contributie bleek na
verloop van tijd toch te weinig te
zijn. Het werden er twee. Drie, na
verloop van tijd. Maar toen bleef
de familie dan ook al langer dan
één dag weg. Keijzer: "De eerste
keer dat we een nacht overble
ven was in Vaals, als ik het me
goed herinner".
Limburg, daar zijn ze vaker ge
weest. En het is niet ondenkbaar
dat veel Limburgers de rillingen
over de rug lopen als ze de naam
Keijzer horen. Niet dat ze een
spoor van verwoestingen achter
laten. Ze zijn geen Hunnen uit de
twintigste eeuw, welnee, maar ze
laten wel weten dat ze er zijn.
Keijzer: "Soms reageren men
sen heel leuk als we met die hele
meute komen aanzeilen. Zoals
die keer in Valkenburg. Nee,
wacht...het was in de buurt van
Valkenburg. Daar gingen we
naar een boer toe. Wat een kinde
ren had die man trouwens. Wel
47 als je het mij vraagt. In elk ge
val was die boer niet te beroerd
om ons z'n knol ter beschikking
te stellen, zodat we konden
ringsteken".
"Natuurlijk bleef bijna nie
mand op dat paard zitten, maar
dat was ook juist het leuke. Een
jaar daarop hadden we géén
paard, toen hebben we maar ge
bruik gemaakt van stepjes voor
het ringsteken. En we hebben
ook wel eens een fiets gedemon
teerd. Weet je^vel, dat je dus de
stang vervangt door een groot
stuk hout. Dan krijg je als het
ware een lange fiets. Daarmee
hebben we op de hei gereden".
The Family (3)
Wat zullen toevallige voorbijgan
gers gedacht hebben; een stel
gekken?
Keijzer: "Ongetwijfeld. We
hebben sowieso de indruk dat
we overal maar één keer mogen
komen. Onzin natuurlijk, maar je
weet maar nooit, dus gaan we
meestal overal maar één keer
naar toe met z'n allen".
- Reisvereniging Onder Ons, oftewel de familie Keijze'
wen gek zijn".
"Het gaat altijd goed, omdat we allemaal
Hun tochtjes vallen nooit in
het water, zelfs niet als het re
gent. Keijzer: "Nee, we zijn niet
voor één gat te vangen. Vorig
jaar waren we dus weer in Lim
burg, begon het opeens te stor
tregenen. Daar zat je dan. Toen
zijn we met z'n allen zo'n restau
rantje in Roermond binnen ge
gaan. Nou, die man dacht ook:
wat zullen we nou krijgen. Op
een gegeven ogenblik zei hij...".
Imiteert een Limburger: "Heren,
het spijt me, maar ik kan geen
koffie meer schenken. Ik heb
maar zestien tassen".
Ze organiseren altijd zelf hun
spelletjes. "Blaasvoetbal tussen
de koeienflatsen bijvoorbeeld.
Of we houden een gemaskerd
bal. En dat gebeurt dan zeer se
rieus hoor".
Volgt het verhaal over het fa
milielid dat gips om zijn been
deed. Leek hem leuk voor het ge
maskerd bal. Laat hij nou verge
ten om verband aan te brengen.
"Geschreeuwd van de pijn heeft
hij toen dat gips er weer af
moest. Dat gips zat echt aan z'n
haartjes vast".
Ze hebben trouwens ook een
eigen brandwacht bij zich. Altijd
gehad. De huidige is een beetje
getikt, als we de woordvoerders
mogen geloven. "Die heeft de ei
genschap dat-ie alle deuren erui-
thaalt. Had je een gang met ze
ventien deuren, had-ie ze er alle
zeventien uitgehaald. Merkwaar
dig heerschap, bepaald gekker
dan de rest".
The Family (4)
Dit jaar gaan ze drie dagen naar
Ootmarsum. Waarschijnlijk gaat
er ook een muziekband mee,
want je bestaat natuurlijk niet
voor niets vijfendertig jaar. Keij
zer, ironisch: "Het zal toch niet
waar zijn, een bandje? Denk jé
rust te krijgen, en wat gebeurt er:
herrie aan je hoofd".
Gaan alle familieleden mee?
Keijzer: "Nee, sommigen niet,
maar de meesten wel. Kijk, het is
bij ons zo dat het makkelijker is
om een nieuw lid te krijgen dan
dat iemand eruitgaat. De leden -
we hebben er op dit
vijfenveertig - verlaten de club
meestal pas als ze dood gaan".
Honderdnegentig gulden beta
len ze tegenwoordig om mee te
mogen. "Dat is de enige afspraak
die we hebben. Ja kijk, ooit heb
ben we ons eens druk gemaakt
over wetten...of hoe heet dat ook
alweer, wat een vereniging heeft-
?...ja precies, reglementen. We
hebben eens een keer gezegd:
jongens, moeten we geen regle
menten hebben? Maar daar zijn
we niet uitgekomen en dus ook
maar weer mee opgehouden".
Het blijft verbazingwekkend,
een familie die een eigen reisver
eniging heeft. Hoe'komt het dat
ze zo goed met elkaar kunnen op
schieten, of is dat maar schiin?
Keijzer: "Ja, kijk eens...tijdens
die dagen gaat het altijd goed
omdat we allemaal even gek zijn.
Voorbijgangers zullen wel eens
denken: tsjonge, wat heeft dat
stel ruzie met elkaar zeg. Die in
druk krijgen ze dan hè. Maar zo
is het niet: we staan dan gewoon
plezier te maken".
