AZL doet al hartoperaties
bij twee dagen oude baby's
Patiëntjes uit alle windstreken naar Leiden
GAB kan nog meer
mensen aan werk
helpen in Rijnmond
DE POLO SHOPPER. GROOT IN
MOGELIJKHEDEN,KLEIN IN PRIJS:14.995
Driedubbele botsing op Haagweg
(vervolg van pagina 1)
Het Leidse GAB kan waarschijn
lijk dit jaar nog meer werkloze
metaalarbeiders in de Rijnmond
aan de slag helpen. Volgens B.G.M.
van Welie, de Rotterdamse project
leider van de Bedrijfsinvesterings
regeling Rijnmond (Bir) - die het
gevolg is van de overeenkomst tus
sen de werkgevers en de staat -
verloopt de toestroom van arbei
ders uit den lande minder soepel
dan verwacht. "Het is voor ons ab
soluut geen probleem als Leiden
meer mensen kan leveren".
Een deel van de arbeidsplaatsen
zijn leerlingplaatsen voor jonge
ren, om het aantal in de Rijnmond-
se bedrijven werkende jongeren op
te Schroeven. Tijdens de econo
misch moeilijke, afgelopen jaren is
de hoeveelheid werkende jongeren
drastisch teruggelopen. Het andere
gedeelte is voor ervaren metaalar
beiders, die enige scholing nodig
hebben cmdat zij de technische
ontwikkeling in deze setor hebben
gemist, onder meer als gevolg van
werkloosheid.
De opleiding zal erg praktijkge
richt zijn. Het Rotterdamse GAB
heeft scholingsfaciliteiten bij be
drijven gehuurd. Tevens kan een
deel van de gegadigden bij het c
trum voor vakopleiding voor vol
wassenen terecht. "De scholing is
geen garantie voor een baan, maar
de cursisten hebben tot dusvèr al
lemaal werk gekregen. We moeten
uitkijken dat ze niet worden weg
gekocht voordat ze de opleiding
hebben voltooid", aldus Van Welie.
Voor het Leidse GAB is de Bir
erg aantrekkelijk omdat de werk
loosheid onder metaalarbeiders in
het gewest hoog is. Eind januari
waren er in deze sector ruim 900
mensen werkloos, van wie bijna de
helft langer dan een jaar. Hoewel
Rijnmond vooral pijpfitters en in-
strumentatiefïtters nodig heeft, ko
men ook andere metaalarbeiders
als draaiers en frezers in aanmer
king.
De Bir is in het kort te omschrij
ven als een overeenkomst tussen
de bedrijven in Rijnmond en het
Rotterdamse GAB. De bedrijven
hebben zich verbonden op tijd va
catures aan te melden - iets waar
aan het in het verleden nogal eens
schortte zodat het arbeidsbureau
ïeid heeft gekwalifi-
werknemers op te sporen
bij te scholen.
Het gevolg van de botsing ter hoogte van de Potgieterlaan.
(foto Holvast) Vervolgens de ravage die dezelfde automobilist e
LEIDEN - Een 33-jarige Haarlem
mer is zaterdagmiddag gewond ge
raakt op de Oegstgeesterweg in
Leiden.
De man vloog, ter hoogte van het
spoorwegviaduct, met zijn race
fiets uit de bocht en klapte tegen
een hekwerk.
De Polo Shopper is een veelzijdige auto. Want hij verandert net
zo gemakkelijk van functie als een kameleon van kleur Met z'n eigen
zinnige lijn, z'n toegankelijke derde deur en z'n flexibele achterruimte
liggen de mogelijkheden letterlijk voor
het grijpen. Zo laat de bagageruimte
zich spelenderwijs uitbouwen van
294 naar 1170 liter.
De Polo Shopper. Dat is
/^T^\ heel veel auto voor
WéW zo'n scherpe prijs.
LEIDEN - Een 23-jange Leide-
naar, die onder invloed van sterke
drank verkeerde, heeft zaterdag
avond zichzelf en nog twee mensen
het ziekenhuis in geholpen en drie
auto's totaal in de vernieling gere
den.
De 23-jarige reed op de linker rij
baan van de Haagweg toen hij ter
hoogte van de Potgieterlaan bo
venop een auto botste die de Haag-
weg wilde oprijden. De man zag na
dit ongeval kans door te rijden t
klapte vervolgens, voorbij de Ge- Leidenaar, moest met
die werd aangereden, een 26-jarige sleutelbeen op. Een passagier had
ge- een pijnlijk schouderletsel. De
nestetstraat, frontaal op een tegen- kneusde schouder naar het Acade- brokkenmaker zelf moest met
ligger. De 23-jarige automobilist misch Ziekenhuis worden ge- borstletsel naar het AZL worden
kwam uiteindelijk tot stilstand te- bracht. De bestuurder van de twee- gebracht. Drie auto's werden totaal
gen een geparkeerde auto. de auto, een 56-jarigè vrouw uit vernield en een vierde zwaar be-
De bestuurder van de eerste auto Voorschoten, hep een gebroken schadigd.
Foto-puzzeltocht
De Leidse Amateur-Fotografen
Vereniging (LAFV) organiseert
zondag samen met de VVV eenfo-
to-wandel-puzzeltocht door de
binnenstad van Leiden. Deelne
mers kunnen starten tussen half
tien en twee uur bij restaurant
Bernsen aan de Br eestraat 157.
De tocht duurt ongeveer ander
halfuur. Tijdens de route moeten
achttien vragen worden beant
woord en twaalf foto-opdrachten
(zwart-wit of kleur) uitgevoerd.
Aan het einde van de tocht ont
vangen de deelnemers een vra
genformulier en een opplakvel
voor de foto's die ze uiterlijk 30
maart moeten inleveren. Een se
lectie van de bekroonde foto's
wordt geëxposeerd tijdens de ten
toonstelling van de LAFV van 6
tot en met 20 april in de Waag.
Op 6 april is daar om elf uur ook
de prijsuitreiking. De hoofdprijs
is een bedrag van 250 gulden.
Archeologie
De serie archeologische lezin
gen in het museum van oudheden
wordt dinsdagavond afgesloten
door drs. A. Peddemors. Hij be
spreekt het onderwerp 'Midde
leeuws aardewerk uitNeder
land'. In de Taffeh-zaal aan de
Papengracht, aanvaiig acht uur.
Greenpeace
De Leidse Biologen Club orga
niseert dinsdag een informatieve
avond over het werk van Green
peace, in samenwerking met de
kerngroep Leiden van deze
milieuorganisatie. Greenpeace-
medewerker André Viergever zal
het een en ander vertellen en er
wordt een film vertoond over de
met uitroeiing bedreigde walvis
sen. De bijeenkomst wordt gehou
den in de grote collegezaal van
het Zoölogisch Laboratorium
aan de Kaiserstraat 63, aanvang
acht uur.
Homeopathie
In het kader van de cyclus rond
zelfhulp met alternatieve (ge-
nees)middelen van het Centrum
voor Klassieke Homeopathie
spreekt de homeopaat en me-
disch-astroloog J. van den Braak
dinsdagavond over de astrologie
als middel om een beter begrip
i ziekte en gezondheid te ver-
De bijeenkomst wordt
gehouden in de Zaailing, Hooi
gracht 41, aanvang acht uur.
Maasbach
Evangelist Johan Maasbach
spreekt morgenavond in het ge
bouw van AugiLStinus, Rapen
burg 24, aanvang negen uur.
Kustlijn
In het kader van de tentoonstel
ling 'Neder - land uit water' over
de geologie van Nederland wordt
in het museum voor geologie en
mineralogie de serie lezingen
over dit onderwerp dinsdag
avond afgerond. Mevrouw S. Jel-
gersma geeft in de filmzaal van
het museum aan de Hooglandse-
kerkgracht 17 een lezing over de
veranderingen in de Nederland
se kustlijn gedurende de laatste
tienduizend jaar. Aanvang acht
Actieweek BOA
krijgt vervolg
LEIDEN - De jubileumactivitei
ten van de anti-apartheidsbewe
ging Boycot Outspan Actie (BOA)
krijgen in mei een vervolg met een
grote tentoonstelling van Neder
landse en Zuidafrikaanse kunste
naars in ballingschap in De
Burcht. Bovendien verwacht BOA-
coördinator Esau du Plessis met de
vakbonden en de universiteit tot
concrete activiteiten tegen de
apartheid in mei komen.
Na de zeer tot tevredenheid
stemmende jubileumweek, waarin
een aantal vooraanstaande Zuid
afrikaanse actievoerders Leiden
aandeden, maakt Du Plessis de ba
lans op en komt tot de conclusie
dat meer dan duizend belangstel
lenden de BOA-initiatieven heb
ben bezocht. De actiegroep kon be
halve een aantal nieuwe vrijwilli
gers ook dagelijke eenmalige gif
ten noteren.
Du Plessis hecht echter vooral
waarde aan de goede contacten die
de Zuidafrikaanse vakbeweging
met de Nederlandse bonden FNV
en CNV had. Bovendien verwacht
hij dat de Leidse universiteit in de
nabije toekomst actie zal onderne
men tegen de apartheid. "Andere
hogescholen doen dat wel, zoals
het toekennen van studiebeurzen
aan Zuidafrikaanse studenten.
Men zou Nelson Mandela een ere-
dofctoraat kunnen toekennen",
geeft Du Plessis voorbeelden.
Spugen en slaan
om parkeerplek
LEIDEN - Een 43-jarige mevrouw
uit Oegstgeest en een Leids echt
paar hebben zaterdagochtend
'slaande' ruzie gekregen over een
parkeerplaats op de Kaasmarkt.
Beide meenden het meest recht
te hebben op het parkeervak en de
onenigheid daarover liep zo hoog
op dat de vrouw uit Oegstgeest de
man uit Leiden in het gezicht
spuwde. De 44-jarige Leidenaar
zou de Oegstgeestse daarop een
oorvijg hebben verkocht. Beide
partijen hebben vervolgens hun
beklag gedaan bij de Leidse poli
tie.
Inbrekers betrapt
LEIDEN - De Leidse politie heeft
in de nacht van zaterdag op zondag
twee Leidenaren op heterdaad be
trapt bij een inbraak in kelderbo
xen aan het Haagplein. Het twee
tal, 24 en 36 jaar oud, had een twin
tigtal kelderboxen met grof geweld
opengetrapt en de nodige fietsen,
buitenboordmotors en andere
spullen voor transport klaar gezet.
De Leidse politie heeft zondag
middag twee mannen aangehou
den die op de Prinsessekade hepen
te sjouwen met zeven plasticzak-
ken vol kleding.
Het tweetal, 25 en 30 jaar oud
zonder vaste woon- of verblijf
plaats, bleek even tevoren te heb
ben ingebroken in een kledingzaak
aan de Haarlemmerstraat.
LEIDEN De" kinderhartchirurgie
boekt grote vooruitgang. Baby's van
nauwelijks twee dagen oud met een
hartafwijking waarbij de lichaams
slagader en longslagader niet op de
juiste plaats zitten, gaan al onder het
mes. Tot een van de specialisaties
van het hartchirurgische team van
het Academisch Ziekenhuis behoort
de omzetting van deze grote vaten.
De aandoening is verantwoordelijk
voor 4.6 procent van alle aangeboren
hartafwijkingen. Volgens hartchi
rurg Quaegebeur neemt Leiden op
dit gebied een vooraanstaande posi
tie in.
Hartchirurg Quaegebeur: "Er zijn
deze operatie aandurven".
de wat oudere kinderen erbij ko
men we op het aantal van 55 opera
ties. Het oudste kind, waarbij we
deze techniek hebben toegepast, is
nu acht jaar. Prachtig hartje, haast
niet van een normaal te onder
scheiden".
Door experimenten op biggen
kwam men er achter dat bij de los
gesneden kransslagader op de plek
van aanhechting een vernauwing
optrad. Quaegebeur: "Dat pro
bleem is nu ondervangen door bij
het lossnijden van de kransslaga
der ook nog een flinke hap uit de
aorta mee te nemen. Wanneer de
kranslagader met deze extra 'flap'
eraan weer aan de aorta werd ge
hecht ontstaat geen vernauwing.
De biggen hebben verder aange
toond dat het hechtdraad steeds
beter wordt en zelfs helemaal op
lost, waardoor de naden op de va
ten veel mooier vergroeien".
Uit alle windstreken worden de
baby's met deze hartafwijking naar
Leiden gebracht. De afwijking
wordt ook veel sneller herkend
dan vroeger. Quaegebeur: "Dat is
een groot voordeel, want deze kin
deren hebben nog geen enkele be
schadiging aan de hartspier opge
lopen. Hoewel, je moet deze opera
tie ook weer niet gaan idealiseren.
maar weinig mensen in de wereld die
(foto Holvast)
Te vroeg victorie kraaien is nooit
goed", zegt hij wat zorgelijk.
Herstel
"Kijk, we staan elke keer weer
voor het probleem dat het afweer
mechanisme van zo'n jonge baby
nog niet helemaal is ontwikkeld en
sommige weefsels nog niet vol
groeid zijn. Je moet er dus heel
goed voor zorgen dat er geen infec
ties en beschadigingen optreden.
Verder staat zo'n grote hart-long-
machine natuurlijk in geen ver
houding tot een baby. Zo'n appa
raat moet je heel goed instellen.
Maar als je erin slaagt om dat alle
maal onder controle te houden,
dan verloopt het herstel vlot. Na
twee weken ziekenhuis kunnen de
kinderen veelal weer naar huis".
"Een heel team werkt daaraan.
Niet alleen tijdens de operatie,
maar ook de dagen daarna in de in
tensive care. Het mooiste vind ik
dat je na elke operatie denkt: dat
zou eigenlijk nog beter kunnen en
je daardoor steeds weer op zoek
gaat naar de simpelste oplossing
met het grootste effect. Misschien
dat we het over een jaar of tien
weer anders doen en de risico's
voor de patiënt dan nog kleiner
zijn".
Het voornaamste defect bij deze
aangeboren afwijking is dat de li
chaamsslagader (aorta) en de long-
slagader op de verkeerde plaats zit
ten. De lichaamsslagader ont
springt vanuit de rechterkamer in
plaats vanuit de linker, en de long-
slagader zit op de linkerkamer aan-
door
Saskia Stoelinga
gesloten. Het gevolg van deze con
structiefout is dat zuurstofrijk
bloed uit de longen via de longslag
ader wederom in de longen
stroomt in plaats van door li
chaamsslagader naar het weefsel.
De baby die met deze afwijking
ter wereld komt krijgt nauwelijks
vers zuurstofrijk bloed aange
voerd, wordt blauw, voelt zich erg
ziek en is niet. in staat om te drin
ken. Deze gevaarlijke aandoening
is als er geen behandeling volgt
een van de belangrijkste doodsoor
zaken bij baby's in de eerste twee
maanden.
De aanleiding voor een gesprek
met dr. J.M. Quaegebeur was dat er
vorige maand twee baby's uit
Duitsland per vliegtuig werden
overgebracht naar het AZL om te
worden geopereerd. De hartchi
rurg geeft daarvoor de volgende
verklaring: "Er zijn nog maar wei
nig mensen in de wereld die deze
operatie aandurven. Wij hebben na
twintig jaar, denken we, de juiste
methode gevonden. Wat niemand
destijds voor mogelijk hield, maar
in feite de simpelste oplossing is,
doen we nu: het omzetten van de
grote vaten. Men durfde dat niet
aan, omdat de zijtakken van de aor
ta, de kranslagaders, moesten mee
verhuizen en dat werd als een te
moeilijke en te riskante klus ge-
In Europa hebben specialisten
het wel eerder geprobeerd, maar
dit leidde tot te grote sterfte, waar
door er snel werd besloten deze in
greep niet meer uit te voeren.
Tunnel
Quaegebeur is een leerling ge
weest van de reeds gepensioneerde
thoraxchirurg professor Brom. De
ze bekwame chirurg is volgens
Quaegebeur de man geweest die de
hartchirugie in Leiden tot grote
hoogte heeft gebracht. Brom was
na de Zweedse chirurg Senning
een van de eerste mensen die in
1959 deze operatie bij een kind uit
voerde, maar dan op een volstrekt
andere manier.
Quaegebeur: "Het belangrijkste
is dat er vanaf het begin menging
optreedt, zodat er zuurstofrijk
bloed wordt aangevoerd. Dat kun
je bewerkstelligen door een gaatje
in de boezem te maken. Een tijde
lijk manoeuvre, noodzakelijk om
het kind te laten overleven. Daarop
voortgeborduurd werd bedacht
dat je in een later stadium als het
kind wat ouder was, iets moest re-
De kransslagaders worden losgesnedei} en op de nieuwe plaats, daar waar de inkepingen zijn gemaakt,
vastgenaaid. (archieffoto azu
gelen van de rechter- naar de lin
kerboezem. Senning maakte van
het weefsel van de patiënt een
soort tunnel. Hoewel deze metho
de steeds werd verbeterd, ook
Brom heeft daarin zijn aandeel ge
had, bleef het gewenste resultaat
achterwege. Na verloop van tijd
ontstonden er toch vernauwingen
of ritmestoornissen door litteken
weefsel. Een ander probleem was
dat de rechterkamer de functie van
de linkerkamer niet helemaal aan
kon".
Bij deze methode liet men de
fout dus gewoon bestaan. De rech-
terhartkamer die kleiner is en een
dunnere spierwand heeft dan de
linkerkamer bleef belast met de
grote lichaamscirculatie van het
bloed, terwijl de veel sterkere lin
kerhelft (die deze functie eigenlijk
zou moeten hebben) moest blijven
zorgen voor de longcirculatie.
Pas in 1976 durfde de Brazilaan
Jatene het aan om de omzetting
waar een aantal Europeanen mee
was gestopt, weer toe te passen. De
'arterial switch' lukte dit keer veel
beter. Toch kwamen de onvolko
menheden weer snel om de hoek
kijken. Bij wat oudere kinderen
die werden geopereerd, bleek de
linkerkamer al zodanig verzwakt,
dat optimaal herstel achterwege
bleef. Er werd een tussenoplossing
gevonden: men vernauwde direct
na de geboorte de longslagader,
waardoor de linker kamer hard
moest blijven werken en in goede
conditie bleef tot de leeftijd aan
brak, zo'n jaar of vijf, waarop men
durfde te opereren.
Prachtig hartje
Quaegebeur vertelt dat Leiden
nooit iets heeft gevoeld voor die
'tweestapsoperatie'. "Wij zijn be
gonnen met kinderen, waarvan we
zeker wisten dat de linker kamer
het kon verwerken. Daarna heb
ben we de leeftijd steeds verder
omlaag gehaald. En nu doen we
het bij baby's van nauwelijks twee
dagen oud. Van die hele kleintjes
hebben we er nu dertien uitge
voerd en slechts één heeft daarbij
het leven gelaten. In het totaal met
