Steun voor
Moebarak
Genève: ongeloof, hoop en vijandschap
Russen in offensief
Reagan stuurt
onderhandelaars
Zimbabwe laat
Nederlandse vrij
India spant proces aan
Van voorzichtige Mitterrand
Daders van
Westduitse
aanslagen
nog spoorloos
Afghanistan laakt VN-rapport
Tegen Union Carbide wegens giframp
ZATERDAG 9 MAART 1985
BUITENLAND
PAGINA 7
PARIJS (GPD) - De Egyptische president Moebarak
heeft gisteren een drie uur durend gesprek gehad met pre
sident Mitterrand, waarbij de staatslieden het plan van
Moebarak en van koning Hoessein van Jordanië bespra
ken om te komen tot een internationale conferentie over
een oplossing van de toestand in het Nabije Oosten.
De Egyptische president is onder
weg naar Washington waar hij de
Amerikaanse president Reagan er
toe zal proberen te bewegen een
dialoog te beginnen met ee 'Pale
stijns-Jordaanse' delegatie, waarin
ongetwijfeld ook vertegenwoordi
gers van de PLO zitting zouden
hebben. President Mitterrand
heeft het initiatief van president
Moebarak en van koning Hoessein
met sympathie begroet. Hij spoor
de de initiatiefnemers echter tot
grote voorzichtigheid aan.
President Mitterrand toonde
zich in zijn onderhoud met presi
dent Moebarak buitengewoon
voorzichtig. Tot nu toe had de
Franse regering zich van commen
taar over het nieuwe initiatief ont-
HAMBURG (DPA) - Er schuilt ver
moedelijk meer dan één dader ach
ter de nieuwe reeks bomaanslagen
in de Bondsrepubliek. Hierop
wees gisteren het resultaat van het
politie-onderzoek.
In het geval van de aanslag op
het warenhuis in Dortmund -
waarbij donderdag acht mensen
deels ernstig werden gewond -
sprak de politie over de „amateu
ristische" aard van de springla
ding.
De verantwoordelijkheid voor de
drie nieuwe aanslagen in Essen,
Bochum en Hamburg, werd in een
brief aan het Westduitse persbu
reau DPA, aanvaard door een groe
pering die zich noemde "Revolu
tionaire cellen". Het motief wijst
op internationale belangen van de
terroristen.
Het zoeken naar de twee jonge
mannen die de aanslag in Dort
mund zouden hebben gepleegd,
heeft nog geen succes opgeleverd.
De justitie heeft een beloning van
100.000 mark beloofd aan diegenen
die inlichtingen verstrekken die
tot hun aanhouding leiden. Voor
de aanslag stelde zich bij een krant
in Essen "Aktion Christian Klar"
verantwoordelijk.
Klar geldt als een van de leiders
van de links-terroristische "Rote
Armee Fraktiori".
houden en de Franse president gaf
nu tegenover zijn Egyptische colle
ga te verstaan dat er nog tal van
moeilijkheden uit de weg te rui-
door
Rudolph Bakker
men zijn, zowel van Arabische als
van Israëlische kant. Bovendien
erkende president Mitterrand dat
de sleutel tot de oplossing van het
probleem niet in Parijs ligt, maar
in Washington.
Schouderblok
President Moebarak kreeg bij
zijn vertrek uit Parijs van de Fran
se gastheren een bemoedigend
schouderklopje mee voor zijn ont
moeting met president Reagan. De
Fransen legden er de nadruk op
dat naar hun mening de dingen
niet moeten worden overhaast.
President Mitterrand is bovendien
van mening dat het plan-Moeba-
rak-Hoessein er wel wat al te
krachtdadig uitziet en dat het groot
gevaar loopt als gevolg daarvan in
Washington al snel op de klippen
te lopen.
Het zal voor de Amerikanen bui
tengewoon moeilijk zijn zich te
verenigen met een 'Palestijns-Jor
daanse delegatie' waarin afgevaar
digden van de PLO zitting hebben
en wellicht PLO-leider Arafat in
persoon als de zogenaamde 'enige
en wettelijke vertegenwoordiger
van het Palestijnse volk'. Voorlo
pig voorziet het plan-Moebarak-
Hoessein in een internationale con
ferentie, waarbij met name - vol
gens Hoessein - de vijf permanen
te leden van de veiligheidsraad
aanwezig zouden zijn, terwijl Moe
barak eerder denkt aan de drie
westelijke veiligheidsraadleden, te
weten de Britten, de Fransen en de
Amerikanen.
De Franse les voor Moebarak is
geweest, dat men in Parijs zijn nek
niet te ver wil uitsteken. De Ameri
kaanse zal straks waarschijnlijk
zijn dat Washington na zijn afgang
in Libanon voorlopig evenmin zin
heeft handen voor het Midden-
Oosten in het vuur te steken.
WASHINGTON (AP) - Met de
waarschuwing dat de wapenbe-
heersingsonderhan delingen met
de Sowjet Unie lang en moeilijk
zullen zijn en de instructie om 'ie
dere veelbelovende weg naar voor
uitgang te onderzoeken' heeft pre
sident Reagan gisteren zijn Ameri
kaanse onderhandelingsteam naar
Geneve gezonden.
In een formele ceremonie annex
ontbijt op het Witte Huis verklaar
de Reagan: 'Zoals alle Amerikanen
wil ik ook dat de onderhandelin
gen slagen en zal ik er alles aan
doen dat dit gebeurt. Ik hoop dat
de Russische leiders hetzelfde wil
len.'
Na het ontbijt gaf de president
zijn onderhandelingsteam nog in
structies voor de eerste ronde van
de onderhandelingen. 'Omdat er
zeer vitale veiligheidsbelangen in
het spel zijn, zullen de onderhan
delingen duidelijk lang en moeilijk
zijn,' aldus Reagan. 'Geduld,
kracht en Westerse eenheid zullen
daarom nodig zijn voor een succes
vol resultaat.'
Leden van het onderhandelings
team zijn onder andere senator
John Tower, de voormalige men-
senrechtenonderhandelaar Max
Kampeiman en de kernwapenon
derhandelaar Maynard Glitman.
De eerste ronde van de besprekin
gen met de Russen begint volgen
de week dinsdag.
De Egyptische president Moebarak sprak gisteren drie uur met de Franse president over zijn plan voor een
oplossing van de toestand in het Nabije Oosten. Hij kreeg steun, maar Moebarak wilde na afloop niet over de
besprekingen in details treden. (Foto ap>
ISLAMABAD (AP) - Russi
sche strijdkrachten in het
zuid-oosten van Afghanis
tan zijn gisteren opgerukt
tot dicht bij de grens met
Pakistan in een militaire
operatie die door zegslieden
van het Afghaanse verzet
wordt omschreven als een
poging om de bevoorrading
van de guerrillastrijders in
de belegerde stad Kandahar
af te snijden.
Op nog geen 45 kilometer van de
Pakistaanse grens deden zich felle
gevechten voor tussen islamitische
opstandelingen en Russische troe
pen, aldus twee goed geinformeer-
de zegslieden.
Een van hen, een voormalige Af
ghaanse diplomaat bij de Verenig
de Naties, Habibullah Karzai,
schatte dat voor de operatie tussen
de 3.000 tot 5.000 militairen waren
ingezet.
Afghanistan heeft gisteren overi
gens het rapport van de Commissie
voor de Mensenrechten van de
Verenigde Naties over de ernstige
schendingen van de mensenrech
ten door Afghaanse en Russische
troepen een door de CIA geïnspi
reerd web van leugens genoemd.
De Afghaanse afgevaardigde Mo
hammed Akbar Kherad in de 43
landen tellende commissie noem
de het rapport dat bewijzen geeft
van massamoorden, systematische
martelingen en bombardementen
op vluchtelingen, deel van een 'stil
le oorlog tegen Afghanistan door
de imperialistische Verenigde Sta
ten en zijn medeplichtigen' en een
door de CIA aangewakkerde cam
pagne.
Het door de Oostenrijkse jurist
Felix Ermacora samengestelde
rapport werd ook nog betiteld als
een verzameling 'leugenachtige,
belachelijke en banale verklarin
gen' en een inmenging in Afghaan
se interne aangelegenheden.
De jurist Ermacora werd bij zijn
onderzoek naar schendingen van
de mensenrechten niet toegelaten
tot het land en baseerde zijn rap
port op uitvoerige interviews met
uit 15 Afghaanse provincies af
komstige vluchtelingen die nu in
Pakistan verblijven.
DEN HAAG (ANP)- De Nederlandse lerares Anneke Poppe, die
vorige week in Zimbabwe werd gearresteerd, is donderdag door
de politie in de Zimbabwaanse stad Quèque in vrijheid gesteld, zo
heeft een woordvoerder van het ministerie van buitenlandse za
ken in Den Haag vrijdag bevestigd.
Haar man, de Zuidafrikaanse balling Darcy du Toit, is nog in
hechtenis. Hij is in Zimbabwe betrokken bij projecten voor vak
bondsscholing. Du Toit maakte in de jaren '70 deel uit van een
orthodox-marxistische stroming van overwegend blanke leden
van de Zuidafrikaanse bevrijdingsbeweging African National
Congress (ANC). Hij werd met een aantal andere leden van deze
vleugel eind jaren '70 uit het ANC en de daarmee verboden vak
bond SACTU (South African Congress of Trade Unions) gezet.
Met andere uitgestoten ANC-leden richtte hij in Londen de orga
nisatie SALEP (Southern Africa Education Labour Project) op,
die zich toelegt op vakbondsscholing. Voor deze organisatie is hij
later naar Zimbabwe Vertrokken.
Met Du Toit werden nog een andere Zuidafrikaanse balling en
vijf Zimbabwaanse vakbondsleiders aangehouden.
NEW DELHI (Reuter) - De
regering van India zal na
mens alle slachtoffers van
de giframp van vorig jaar
december in Bhopal een
proces aanspannen tegen
Union Carbide, de eige
naars van de fabriek waar
uit het gif methyl isocya-
naat ontsnapte. Bij de ramp
kwamen 2.500 mensen om
het leven en raakten 125.000
anderen gewond.
Door deze stap moeten alle Ameri
kaanse advocaten die namens
slachtoffers of nabestaanden reeds
eisen tot schadevergoeding bij
Union Carbide hebben ingediend
zich richten naar de instructies van
de landsadvocaat van India. „Deze
advocaten hebben de situatie on
nodig gecompliceerd gemaakt",
verklaarde gisteren minister van
justitie H.R.Bharadwaj.
Een hoge functionaris is deze
week in de Verenigde Staten ge
weest om de procedure te bespre
ken met een Amerikaanse advoca-
tenfirma die de Indiase regering bij
het rechtsgeding zal vertegenwoor
digen. De Indische minister van
justitie noemde de naam van het
Amerikaanse advocatenkantoor
niet.
Naar hij zei heeft de Indische
procureur-generaal, K. Parasaran,
tijdens een bezoek aan de Verenig
de Staten in januari vastgesteld dat
de Indische staat op kan komen
voor de slachtoffers van de gif
ramp en dat Amerikaanse recht
banken een uitspraak kunnen
doen over schadevergoeding.
„Wij spannen het proces aan om
een hogere schadevergoeding te
verkrijgen en ook omdat Union
Carbide verantwoordelijk is voor
het gaslek in haar filiaal in Bho
pal", aldus minister Bharadw^j die
verklaarde dat individuele slacht
offers het niet tegen Union Carbide
op kunnen nemen en dat daarom
de Indische autoriteiten volgens
het principe van „parens patria"
besloten hebben het voor hen op te
25 JAAR VASTENAKTIE
180 miljoen gulden voor
kleinschalige projekten van de zwaksten
in Afrika, Azië en Latijns Amerika.
Blijf helpen a.u.b.l
Giro 5850 te Zeist.
Banknummer 70.70.70.147
t.g.v. Vastenaktie-Nederland
Uruguay
De senaat van Uruguay heeft gis
teren een compromisvoorstel aan
genomen dat voorziet in de vrijla
ting van alle overgebleven politie
ke gevangenen in het land, inclu
sief de 61 die de nieuwe burgerre
gering wilde vasthouden, omdat zij
waren veroordeeld wegens gewel-
dadige terreurdaden.Het compro
mis werd bereikt tussen de cen
trum-rechtse Coloradopartij van
president Julio Sanguinetti en de
oppositionele meerderheid in de
senaat. Het voorstel gaat nu naar
het Huis van Afgevaardigden.
Rellen in India
Vier mensen zijn gisteren omge
komen en elf gewond geraakt bij
rellen rond de verkiezingen in de
Zuidindische staat Andhra Pra
desh, waar de oppositie aan de
macht is. In de oude wijk van de
hoofdstad Hyderabad is voor onbe
paalde tyd een uitgaansverbod af
gekondigd.
Bolivia plat
Een algemene staking heeft het
openbare leven in Bolivia gisteren
totaal lamgelegd. De staking was
uitgeroepen door de overkoepelen
de Boliviaanse vakcentrale als on
dersteuning voor stakende mijn
werkers. De regering heeft inmid
dels gedreigd het massale protest
de kop in te zullen drukken door
een ingreep van het leger.
Israël ontkent
De directeur-generaal van het Is
raëlische ministerie van buiten
landse zaken, David Kimche, heeft
gisteren berichten van onder meer
de BBC en de London Time over
wreedheden van Israëlische solda
ten jegens de bevolking van Zuid-
Libanon tegengesproken.
WASHINGTON - Jaarlijks vinden
in Genève 30.000 conferenties
plaats. Slechts zelden zullen die
met zoveel spanning zijn verbeid
als de nieuwste ronde van wa
penonderhandelingen tussen de
Verenigde Staten en de Sowjet-
Unie, die daar na een onderbreking
van vijftien maanden op het punt
staan te beginnen. Volgens de
Amerikaanse minister van buiten
landse zaken George P. Shultz is
het misschien wel de laatste keer
om sommige van de (wapen)vraag-
stukken met enig vooruitzicht van
succes aan te pakken.
door
Henk Kolb
Meer dan ooit zijn de onderhan
delingen van drama doortrokken,
niet alleen vanwege die 'laatste
kans' of omdat de betrokkenen een
bijkans benauwend gebrek aan op
timisme tonen omtrent de uit
komst, maar ook omdat de wapen
technologie zo snel en zo ver voort
schrijdt, dat binnen niet al te lange
tijd een volstrekte verandering van
de strategische concepten voor de
deur kan staan. Of men nu wel of
niet gelooft in de mogelijkheid van
een defensie in de ruimte, of men
gegeven die mogelijk ervoor is of
ertegen: vast staat dat Ronald Rea-
gans 'Star War'-project aan het be
raad van de supermachten een ge
heel nieuwe dimensie heeft ver
leend en de onderhandelingen aan
merkelijk compliceert.
Georgi Arbatov, lid van het Cen
trale Comité van de Sowjet-Unie
en van de Russische Academie van
Wetenschappen, tevens belangrijk
woordvoerder buiten de eigen
landsgrenzen op het gebied van de
buitenlandse politiek, klaagde
donderdag in Amerika: „Wij koes
teren steeds grotere twijfel aan de
bedoelingen van de Verenigde Sta
ten. Nog voor de besprekingen zijn
begonnen hebben zij hun toekom--
stige deelgenoot in eventuele ak
koorden beschuldigd van leugen
en bedrog. Wij vragen ons af waar-
Te Washington zal Arbatov on
middellijk dit zijn uitgelegd: de VS
hebben goede redenen om aan te
nemen dat de Russen te Kras
noyarsk (Siberië) in strijd met het
bestaande ABM-verdrag, dat de
bouw van meer dan één lokaal ver
dedigingssysteem tegen raketten
verbiedt, een zeer grote radarin
stallatie hebben gebouwd, die al
leen maar onderdeel van zo'n de
fensie kan dienen.
Controle
Reagan en zijn in dit opzicht
door menig gematigde politieke
denker gesteunde conservatieve
consorten willen een nadrukkelijk
aan voorwaarden gebonden over
eenkomst. De naleving van afspra
ken moet controleerbaar zijn, zij
moeten een belangrijke verminde
ring betekenen in de aantallen
kernwapens en de VS moeten de
handen vrij kunnen houden om
verder te werken aan de ontwikke
ling van hun defensie in de ruimte.
De Amerikanen zijn ervan over
tuigd dat hun onderzoek naar wa
pens in de ruimte die vijandelijke
raketten kunnen afschieten kort
nadat zij zijn opgestegen en dat -
vreedzame bedoelingen vooropge
steld - noopt tot het omschakelen
van het offensief concept van 'we
derzijds verzekerde afschrikking'
(Mutual Assured Deterrence, ofte
wel MAD, hetgeen gek betekent)
tot een defensieve strategie, de
Russen heeft gedwongen tot her
vatting van de onderhandelingen.
Reagans grote investeringen, poli
tiek en financieel, in het 'Star War'-
project zoals de Russen het bij
voorkeur noemen, hebben de na
druk gelegd op strategische ont
wikkelingen in plaats van de plaat
sing van kruisvluchtwapens en
Pershing Il-raketten in Europa,
waarin de Sowjet-Unie aanleiding
vond eerdere besprekingen af te
breken.
Zo goed als de Russen hebben
gepoogd politiek profijt te trekken
uit de Europese vredesbeweging,
die na de eerste plaatsingen duide
lijk aan ademnood is gaan lijden,
zo goed hebben zij een diplomatiek
offensief ontvouwd tegenover de
bondgenoten van de VS om verzet
tegen Reagans 'Strategisch Defen
sie Initiatief (SDI, zoals het ruim-
tewapen-plan officieel heet) aan te
wakkeren. Te Washington daaren
tegen is een stoet van Westelijke
leiders de zwaarder dan ooit bevei
ligde hekken van het Witte Huis
gepasseerd om althans te zeggen
dat de Amerikanen het recht en de
ïeid moeten hebben om
onderzoek daarnaar te voltooi-
Reagan moet niet alleen Euro-
Een Amerikaanse kruisraket ligt met de rug in de sneeuw na een proef
vlucht boven Canada. Dank zij de parachute maakte de raket een zachte
landing. (foto ap>
pese bondgenoten, maar ook zijn
eigen Congres en de Russen over
tuigen dat SDI meer is dan een
kostbare hersenschim en de beste
garanties biedt op voortduren van
vrede of wat daarvoor doorgaat.
Complex
Hardnekkig heeft Reagan zich
verzet tegen de opvatting dat over
deze ontwikkeling kan worden on
derhandeld in Genève. Hij is wel
bereid om indien het onderzoek
succes heeft te onderhandelen
over de opstelling van een nieuwe
ruimte-verdediging en de gevolgen
die dat kan hebben voor andere
soorten kernbewapening. Het
communiqué dat Russen en Ame
rikanen begin januari serveerden
na de inleidende besprekingen tus
sen Shultz en Gromyko in Genève,
waarbij werd beslist de wapenbe
sprekingen te hervatten, zegt: „De
onderhandelingen zullen een com
plex zijn van vragen ten aanzien
van ruimte- en nucleaire wapens,
die zullen worden overwogen en
beantwoord in hun onderlinge ver
houding".
In Genève zijn de onderhande
lingen opgedeeld in drie sectoren.
De ervaren onderhandelaar Max
Kampelmann behandelt SDI en
heeft de leiding van de meer dan 70
man sterke delegatie, voormalig
senator en voorzitter van de com
missie voor de strijdkrachten John
Tower, doet de strategische (inter
continentale) wapens en de diplo
maat Maynard Glickman, met er
varing van de onderhandelingen
over wederzijdse vermindering
van troepen (MBFR) bemoeit zich
met de INF-wapens voor de mid
denafstand.
Voorspellingen omtrent de uit
komst hebben geen zin. De VS en
de Sowjet-Unie lijken beiden ge
neigd zich, ook na het verstrijken
van de nooit geratificeerde over
eenkomst, aan de SALT II-afspra-
ken te houden. Dat zou een eerste
onderhandelingsresultaat kunnen
vormen, bij wijze van vertrouwen
wekkende maatregel. De eerdere
onderhandelingen zouden volgens
zowel Paul Nitze, toen INF-onder-
handelaar, nu de voornaamste ad
viseur van Shultz voor de nieuwe
besprekingen, als volgens Edward
Rowny, destijds belast met de
START-onderhandelingen en nu
buiten beeld gezet, tot resultaat
hebben kunnen leiden. Reagans
SDI betekent een geheel nieuw ob
stakel.
De Russen hebben van overeen
stemming over defensieve wapens
in de ruimte een voorwaarde ge
maakt voor afspraken op de andere
terreinen van nucleaire bewape
ning. Het is niet aannemelijk dat zij
daarvan snel zullen afstappen. Het
wordt wel mogelijk geacht dat zij
ten aanzien van START en INF
sneller tot overeenstemming zul
len willen komen om van SDI het
hete hangijzer te maken.
Resultaat
De Sowjets willen allereerst uit
vinden wat Reagan precies bedoelt
als hij zegt dat over SDI niet kan
worden onderhandeld. Georgi Ar
batov en generaal Nikolai Cher-
wov, met een Russische parlemen
taire delegatie in Washington, heb
ben gezegd dat de Russen in geen
geval een eigen defensie in de
ruimte zullen ontwikkelen. Derge
lijke Amerikaanse initiatieven zou
den er alleen maar toe leiden dat de
Sowjet-Unie zoveel nieuwe kern
wapens zal bouwen dat zij het ver
moedelijk niet waterdicht te ma
ken ruimte-scherm zouden kun
nen doorbreken. Reagan heeft
donderdagmiddag de Russische
delegatieleider en lid van het Polit
bureau Wladimir Sjerbitsky inge
prent dat de VS zo snel mogelijk
tot resultaat willen komen in Genè
ve. Sjerbitsky heeft leiders van het
Congres voorgehouden dat de Rus
sen allereerst een wapenwedloop
in de ruimte willen voorkomen en
het einde ervan op aarde pogen te
bereiken.
Op snelle resultaten echter mag
niet worden gerekend. Deskundi
gen spreken in termen van jaren.
Uiteindelijk zal moeten blijken of
SDI tot bruikbare resultaten leidt
en zo ja, tegen welke prijs. Daarna
is het de vraag of de wereld te ma
ken krijgt met een nieuwe tomelo
ze wedloop van wapen naar tegen-
wapen of dat zelfs in een nooit vol
maakte ruimtedefensie de kern ligt
voor een besluit belangrijke aantal
len kernwapens naar de schroot
hoop te verwijzen.
Van optimisme mag geen sprake
zijn en het is wel zeker dat in de
komende periode de saamhorig
heid binnen het Atlantisch bond
genootschap opnieuw zwaar zal
worden beproefd.
