r 1LLi j7 ij8 H H n M M M M J L LJ h M H M H 13 M h r T R Lr T H PtTTt* H M 1 r T X 2 ►4 >4 N N H H* j juRn n H H M H M M >h n n n n Klassiek Levendige Bruckner Poe inspireert tot meesterwerk Charme van het onbekende Mozar perfect vertolkt Gezellige Mélange Foutjes drukken stemming niet KRYPTOGRAM m *+4 N M M 1 OPLOSSING 7 ZATERDAG 2 MAART 1985 EXTRA PAGINA 25 Bijdragen: Paul Korenhof Riccardo Chailly (toto pn Riccardo Chailly Bruckner: Symfonie nr. 7 in E, door het Radio-Symfonie-Orkest van Ber lijn o.l.v. Riccardo Chailly. (Decca 414 290-1 (lp) en 414 290-2 (cd).) De jonge Italiaanse dirigent Ric cardo Chailly, die in januari furo re maakte bij het Concertge bouworkest, is in zijn vaderland een van de grote voorvechters van de symfonieën van Bruck ner. Zijn opname van de zevende symfonie hangt dan ook nauw samen met het succes, dat zijn Bruckner-interpretaties in Mi laan geboekt hebben en uit alles blijkt duidelijk, dat Chailly bij zonder goed weet, waar hij mee bezig is. Onvermijdelijk dringt zich na tuurlijk de vergelijking op met Haitink, een Bruckner-specialist bij uitstek, maar naast diens twee plaatversies (uit 1967 en 1979) weet Chailly zich uitmun tend staande te houden. De supe rieure rust die Haitink met name in zijn jongste opname in het adagio weet te leggen, ontbreekt natuurlijk nog bij de ruim twin tig jaar jongere Italiaanse diri gent, hoewel diens tempi over het algemeen eerder t»ager dan sneller zijn. Zijn accentuering is echter levendiger en het Berlijn- se radio-orkest speelt onder zijn leiding met een merkbaar en thousiasme. Erg prettig is bovendien dat de hele symfonie (69 minuten) dit keer op één plaat werd uitge bracht. Bij de plaatversie bete kent dat echter wel een onder breking van het adagio, een re den temeer om de compact disc te prefereren. Claude Debussy Debussy: La Chute de Ia maison Us her. Caplet: Conté fantastique. Schmitt: Étude pour 'Le Palais han- té'. Christine Barbaux (sopraan), Franqois Le Roux, Pierre-Yves Le Maigat en Jean- Philippe Lafont (ba riton), Frédérique Cambreling (harp), Orchestre Philharmonique de Monte-Carlo o.l.v. Georges Prê- tre. (EM1 173160-1). Op de eerste kant van deze plaat vinden we een van de interes santste plaat premières van zijn afgelopen jaren: de door Debus sy nagelaten fragmenten van zijn onvoltooide eenakter 'De val van het huis Usher' naar het gelijkna mige verhaal van Edgar Allan Poe. Met deze compositie volgde Debussy de door Baudelaire op gang gebrachte belangstelling voor het werk van Poe, parallel aan de belangstelling voor het on- en bovennatuurlijke, die uit groeide tot een van de kenmer ken van de Franse fin-de-siècle- cultuur. De doorwerking waar van in de muziek volgde pas in de eerste decennia van deze eeuw, en zo ontstond Debussy's onvoltooide partituur pas in de jaren 1908-10. De door hen nagelaten schet sen en fragmenten bleven onuit voerbaar tot 1976 en werden pas in 1979 in druk uitgegeven, maar sindsdien weten we ook, dat dit torso (waarvoor de componist zelf de tekst schreef) behoort tot het intrigerendste wat Debussy ons heeft nagelaten. De muzikale taal vertoont op het eerste ge hoor opvallende overeenkom sten met Pelléas et Mélisande, maar de muzikale dramatiek staat ontegenzeglijk op een ho ger niveau en de tekst verraadt zelfs meer gevoel voor het thea ter, dan menigeen ooit achter De bussy gezocht zal hebben. De combinatie met twee sym fonische composities van respec tievelijk Caplet en Schmitt uit dezelfde periode (eveneens met het werk van Poe als inspiratie bron) is zonder meer een vondst van de eerste orde en de uitvoe ringen zijn voortreffelijk. Symfonieën van Weber Weber: Symfonie nr. 1 in C en nr. 2 in C, door het Symfonie-orkest van de Beierse Radio o.l.v. Wolfgang Sa- wallisch. (Orfeo S 091 841 A.) In dit geval gaat het niet om een plaatpremière, maar een curiosi teit vormen deze twee door Orfeo uitgebrachte symfonieën zeker. De componist die veel later we reldroem zou verwerven met zijn opera 'Der Freischütz' schreef deze beide symfonieën (zijn eni ge) in 1806/7 voor het orkest van de hertog van Württemberg. Hoewel vooral in de finale van de eerste symfonie de ouverture van 'Der Freischütz' al hoorbaar wordt, spreekt uit deze beide symfonische werken nog een an dere componist, dan degene die later de muzikale voorvechter van de Duitse romantiek zou worden. De invloed van Haydn en Mozart is onmiskenbaar, hoe wel Weber zeker ook zijn eigen gang gaat. Heel merkwaardig is bovendien de finale van de twee de symfonie, die nog geen drie minuten duurt en eindigt zonder de gebruikelijke slotakkoorden van het hele orkest. Dirigent Wolfgang Sawallisch benadert deze muziek vanuit de verwantschap met 'Der Frei schütz', dus met een nadruk op een brede klank en romantische effecten, hoewel een strakkere en ook speelsere opvatting mis schien meer op haar plaats zou zijn geweest. Aan de charme van het onbekende doet dat hier ech ter weinig af. Murray Perahia Mozart: Pianoconcert nr. 26, KV 537 ('Kroningsconcert') - Rondo's KV 382 en 386 door Murray Perahia en het English Chamber Orchestra. (CBS IM 39223 (lp) en CD 39224 (cd).) De pianist Murray Perahia heeft zijn opnamen van alle pianocon certen van Mozart afgesloten met het Kroningsconcert en de twee schitterende rondo's in D, KV 382, en in A, KV 386. Daarmee is een project voltooid, dat welis waar niet uniek is, maar waarin wel over de gehele linie een op vallend hoog uitvoeringsniveau is gehandhaafd. Het pianospel van Perahia is pure perfectie, vervat in vloeiende lijnen en steunend op een opvallend ele gante aanslag. Het feit dat Pera hia daarnaast ook als dirigent van het English Chamber Orche stra optrad, zorgde bovendien voor een ideale stilistische een heid en leidde slechts bij hoge uitzondering tot een (minimale) ongelijkheid bij gezamenlijke in zetten van solist en orkest. Een aantrekkelijker uitvoering van het Kroningsconcert is moeilijk te vinden, maar dat geldt in feite voor alle opnamen in deze serie. Waar het deze plaat betreft, heb ik echter nog meer genoten van de beide rondo's, waarvan het tweede hier klinkt in een ver sie die nog niet eerder op de plaat verscheen. Via de compact disc klonk de opname eerder flu welig dan over-briljant met een voorbeeldige balans van piano en orkest. Elly Ameling 'Serenate'. Liederen van Tosti, Gastelnuovo Tedesco, Dowland, Quilter, Nakada, Marx, Schumann, Wolf, Salie, Hahn, Bizet, Gounod. Chabrier, Obradors en Cimaglia, door Elly Ameling (sopraan) en Ru- dolf Jansen (piano). (Philips 412 216- 1) Elly Ameling houdt ervan om af en toe het serieuze liederenreper toire even te verruilen voor iets luchtigers. Haar samenwerking met Louis van Dijk heeft al tot enkele platen geleid (de nieuw ste verschijnt binnenkort), eind januari startte zij een korte tour nee met 'Songs from Music around the World' en op de plaat 'Serenate' horen we een een ge zellige mélange van liederen in zes verschillende talen. Via de opening met 'La Sere nate' van Tosti en 'Ninna nanna' van Castelnuovo Tedesco belan den we meteen bij een interes sant contrast: twee versies van 'Weep you no more, sad foun tains', eerst een toonzetting van Dowland uit 1603 en meteen daarna een drie eeuwen jongere versie van Quilter. Zeldzaamhe den zijn ook 'Watakushi no kono kami' van de hedendaagse Ja panse componist Nakada en 'Hat dich die Liebe berührt' van Jo seph Marx. Met Schumann en Wolf belanden we even op be kender (en serieuzer) terrein, maar meteen daarna wordt met Satie's La diva de L'Empire' de humor weer van stal gehaald. De verder geheel aan Franse en Spaanse liederen gewijde tweede plaatkant is zo mogelijk nog aantrekkelijker dan de eer ste en bevat o.a. twee liederen van Reynaldo Hahn, die nooit eerder werden vastgesteld. Met dit recital bewijst Elly Ameling weer eens dat zij veel meer in haar mars heeft dan menigeen vermoedt, waardoor deze plaat niet alleen leuk is voor de Ame- ling-fan, maar ook voor andere liederenverzamelaars die eens buiten de gebaande paden willen treden. Trevor Pinnock Bach: Vioolconcerten BWV 1041, 1042 en 1043. Simon Standage en Eli zabeth Wilcock (viool), The English 646-2 (cd)) Vorige maand herdachten we de driehonderdste geboortedag van Handel, deze maand is Joh. Seb. Bach aan de beurt en nu ook die nen opnamen van uitvoeringen van Pinnock als middel om dat jubileum in deze rubriek luister bij te zetten. Ditmaal heb ik ge kozen voor de beide vioolconcer ten, waaronder het overbekende concert in E, plus het dubbelcon cert, en ook nu munten de uit voeringen weer uit door een pit tige speelsheid en een opvallen de helderheid van klank, zeker in de cd-versie. De muzikale afwerking is ech ter minder zorgvuldig en de oor zaak daarvan moet voor een be langrijk deel worden gezocht in de snelle tempi van Pinnock, die met name in de hoekdelen door violist Simon Standage slechts met moeite kunnen worden bij- gebeend. Uiteindelijk blijkt het aantal daardoor ontstane schoonheidsfoutjes echter mini maal, zodat de feestelijke stem ming er nauwelijks onder te lij den heeft. Want een muzikaal feest is het wel weer, deze uitvoe ring door een klein ensemble met authentieke instrumenten en zonder steriel 'historisch ver antwoord' purisme. Horizontaal 1. Brieven met strafport kos ten geld. 6. Speelgoed voor Gé in een geplooide zak. 10. Dat zullen we hem nu eens leren. 11. Een lampje voor een dier: hjj lacht u uit. 12. Er zit snot aan 't begin. 13. De uren dat je in de auto zit. 15. Wie koren at werd er mee be schoten. 17. Een vogel was bezetter van vroeger. 19. Lol om drank is anders een voor keur. 21. Hierdoor ben je er nog niet uitgekomen. 22. Met zo'n doek om steeds minder geneigd tot werken. 24. Dat is de hele Paasbezigheid. 27. Gespaard geld voor drank in het meest gebruikte Neder landse vaatwerk. 28. Een steek hiervan is pijnlijk. 29. En in een boom een enkele maal. 30. Zeeuwse kriebel beestjes zonder staart. Verticaal 1. Een bedrag 'es een enkele maal opschrijven. 2. Een in ham vol mannen en rook. 3. Een noot met een scherpe klank in een bepaalde hoe veelheid. 4. Ook deze gaat voorbij. 5. Door stoppen 10 A u ■W 15 M 19 22~ 23 H 27^ 29 0 P V L i E G E N A k|e R p E N 0 m nm 'J B A R S T L U Cl HT R U< 1 M 0 - K 1 E 11 - 0 N E R A A L ^ur: M E N 0 E T e! dcfo o J 0 c' H H A nI J>|H|A'V IE N A H P R "i 'JT :R E W A T E R 1 iE F '{fel 'R U S T E U p Np R ;m !'/„M t c p'h maaKien we draden. 7. Bang zijn voor het begin van 28 en de stilte. 8. Met elkaar ver bonden gekleurde geval letjes. 9. Boven, verwachting door elkaar. 14. Metalen bril letje? 16. Een Oosterling met een fles op het strand? 18. Je mag mij juffrouw noemen in Amerika, maar S niet want die zal het ongepast noemen. 20. Handigheidje waarmee je steekt. 21. Hetzelfde neem je in, dat is geen groot plan. 23. Binnen is het prettig, bijzon der prettig zelfs. 25. Een dier uit bergen en dalen. 26. Plat kamertje. EEiatSHHmEiHEBwaraa RHIÏIDOÜULJIjI UJUUL^E) ±Je prijs van 25,- werd toege kend aan J. Truyers, Reviusdreef 9, 2353 BD Leiderdorp. De prijs wordt de winnaar toe gezonden. Oplossingen onder vermelding van 'Puzzel' voor donderdag op briefkaart of in enveloppe zen den aan Redactie Leidsch Dag blad, Postbus 54, 2300 AB Lei den. In het Noteboomtoernooi is het al jaren lang traditie dat de ge meente Leiden een schoonheids prijs beschikbaar stelt. Anders echter dan bij andere overheid s- prijzen hoeft het juryrapport niet eerst beoordeeld te worden door de wethouder van cultuur. Daar om kon LSG-voorzitter Charles Kuijpers de 250 gulden zonder problemen uitreiken aan Hebert Perez Garcia. Hier becommenta rieert hij zelf zijn meesterwerk. Wit: Harreveld; zwart: Perez Garcia. 1. e4 c5 2. _c3 d5 3. ed5: Dd5: 4. d4 Pf6 5. Pf3 e6 6. Pa3 cd4: 7. Pb5 Dd8 8. Pdb4: Le7 9. Ld3 0-0 10. <Dc2Pbd7 11. Lf4 Pc5 12. Tdl Pd3:+ 13. Td3:+ Dd5!? 14. 0-0 b6 15. Tel La6 16. Tde3 Da2: 17. Pg5 h6!? (Veiliger was Dd5! Wit heeft inderdaad een licht initiatief, maar zwaYt be houdt een gezonde pluspion en heeft een vaste stelling) (DIA GRAM I) 18. Pe6:!? (Een interes sant paardoffer waarmee wit twee pionnen en een gevaarlijke koningsaanval krijgt. Toch is het niet helemaal duidelijk of het of fer correct is). fe6:19. Pe6: Tf7 20. Lh6: Pg4! (Natuurlijk niet 20.... gh6: wegens 21. Dg6+ Kh8 22. Df7: en wit wint) 21. Th3 Pf2:! (Verdediging en tegenaanval. Slechts was Ph6: wegens 22. Th6:. Wit moet oppassen voor de eventuele matdreiging op fl) 22. Tg3 Dc4 23. h3!? (Waarschijnlijk heeft wit met 23. Tg7: Tg7: 24. Lg7: meer dan in de partij) Pd3 24. Lg7: (DIAGRAM II) Lh4ü (Een dodelijke tegenaanval die het verloop van de partij veran dert) 25. Tg4 Dg4:+ 26. hg4: Lel: 27. Da4 Pc5 28. Pc5: bc5: 29. Da6: Kg7: 30. Dd6 Te8 31. g5 Lf2+ en wit geeft het op. Tenslotte nog een kort partijtje van het type "de bedrieger be drogen". Katwijk-speler Folkert Geertsma denkt een dame te winnen, maar dan gebeurt er iets onverwachts. Wit: Van Zanten; zwart: Geertsma. 1. d4 c6 2. c4 d5 3. cd5: cd5: 4. Pc3 Pf6 5. Pf3 Pc6 6. Lf4 e6 7. e3 Lb4 8. Ld3 Da5 9. Db3 Ld7 10. h3 Pd4:?? 11. Pd4: La4 12. Da4: Da4: 13. Lb5+ en zwart gaf op. Vandaag wil ik voor de laatste maal terugkomen op de halve fi nales van Nederland voor senio ren. Het gaat om de partij Ver- min-Dollekamp. 1. 33-29 19-23 2. 35-30 13-19 3. 30-25 17-22 4. 38-33 11-17 5. 42-38 9-13 6. 40-35 4-9 7. 45-40 6-11 8. 48-42 22-28 9. 33x22 17x2810.31-27 11-17 11.50-45! Na 38-33 volgt 17-21 33x22 en 20-24 29x20 15x24 en wit staat goed zo als Wiersma-Gantwarg vierde matchpartij 1979 uitwees. I.p.v. 50-45 is 36-31 het alternatief, maar na 17-21 31-26 20-24 26x17 12x21 29x20 15x24 41-36 21-26 36- 31 8-12 geef ik de voorkeur aan de zwarte stand. 11.20-24 want na 17-21 38-33 ziet zwart zijn schijf nooit meer terug. 12.29x20 15x24 13. 36-31 1-6 (17-21 31-26 en???) 14. 41-36 17-21 15. 31-26 7- 11 16. 26x17 11x31 17. 36x27 6-11 18. 46-41. Via zettenverwisseling zijn we nu beland in een stelling die ook voorkwam in de partijen Letsjtsinski-Soumaoro W.K. '80 en Wiersma-Gantwarg zevende matchpartij 1981. Wat nu de bes te zet is weet ik niet, in ieder ge val speelde Gantwarg 10-15 en Soumaoro én Dollekam 11-17 18. 11-17 19. 34-30 17-21 20. 38-33 21-26 21. 33x22 10-15 22. 43-38 5- 10! Soumaoro speelde hier het stomme 2-7 waarna 39-34 ge woon een schijfwinst opleverde. In de partij wist ik dat er een par tij bestond waarin wit makkelijk won in ongeveer deze stand, al leen wist ik niet hoe en welke partij (dat was dus Letsjtsinski- Soumaoro). Vandaar dat ik meende gewonnen te staan, al dus ging ik rekenen: 49-43 15-20! (gedw. vanwege 25-20 27-21 35-30 Als men met troef tegen zit is het als regel goed om met een lange kleur te starten (om de leider troefarm te maken) en niet met een korte kleur (om zelf introe vers te maken). Tegen deze brid- gewet wordt vaak gezondigd, zo als west in het volgende spel. Hij kreeg zijn introever, maar dat bleek niet meer dan een korte termijn succesje; zuid maakte vervolgens zijn contract. 82 O a h 9 5 3 vb 10 N *>4 W n 852 W 0 O b862 Z ah97 107 65 v b 9 3 O v 7 4 63 ahv93 P 10 7 4 O 10 8542 Noord was gever en beide par tijen waren kwetsbaar. Het spel werd 4x gespeeld, tweemaal in 3 SA door noord en tweemaal in 4 Sch door zuid. Het 4 Sch-con- tract zal zuid tegen de normale VOOR HET ACHTSTE achter eenvolgende jaar is zowel de Duitste post als de Deutsche Bundespost Berlin met een serie bijslagzegels "Für den Sport" ge komen en wel op 21 februari. Met de ene Westduitse zegel in de waarde van 80 40 pfennig wordt het 100-jarig bestaan her dacht van de Duitse Kegelbond, die niet minder dan 230.000 actie ve leden telt. Met de andere zegel (120 60 pfennig) wil men reeds attenderen op het wereldkam pioenschap wild waterkano, dat op de Loisach bij Garmisch-Par- tenkirchen wordt gehouden (6 - 9 juni) en het WK-kanoslalom in Augsburg (12 - 16 juni). Driehonderdmiljoen spelers uit 160 landen zijn vandaag de dag aangesloten bij de Fédéra- tion Internationale de Basketball Amateur (FIBA), die haar zetel in de Bondsrepubliek (München) heeft. De Westberlynse PTT her denkt vijftig jaar georganiseerd basketbal in Duitsland met een zegel van 80 40 pfennig. De tweede Westberlijnse sport- zegel in de waarde van 120 60 pfennig staat in het teken van het 60-jarig bestaan van de Duitse Tafeltennisbond (met 700.000 le den). en 44-40) 39-34 24-29! 43-39 20-24 41-36 2-7! (10-15 38-33 29x38 32- x43) 22-17 12x21 32-28 21x43 39- x48 23x41 34x1 41-46 en zwart staat goed b.v. 44-39 10-15 42-38 14-20! etc. Een ander alternatief is 49-43 15-20 40-34 10-15 44-40 2-7 22-17 (op 41-36 7-11 36-31 12-17) 12x21 39-33, maar ook dat bevre digde me niet. In ieder geval na een hoop tijd verprutst te heb ben besloot ik maar tot: 23.22-17 12x21 24. 38-33 8-12 25. 33-28 12- 17 26. 39-33 15-20 27. 44-39 10-15 28. 28-22! 17x28 29. 33x22 2-8 (na 2-7 loopt zwart vast, terwijl na 23- 29 39-34 29-33 49-44 wit een stuk wint) 30. 40-34 (na 49-43 23-29!) 23-28 31. 32x12 8x28 32. 45-40 21- x32 33. 39-33 28x39 34. 34x43 24- 29 35.37x28 20-24 36.41-37 (na 28- 22 b.v. 3-8 42-38 8-12 43-39 12-17 22x11 16x7 39-34 29-33!) 13-18 37. 42-38 16-21 38. 47-41 3-8 39. 43-39 8-12 40. 39-34 (41-36 12-17? zetje) 21-27 41.34x23 18x29 42.41-36 12- 17 43.49-44 9-13 44. 37-32 17-2145. 28-23 19x37 46. 30x8 29-33 47. 38- x29 37-42 48. 8-2 42-47 49. 29-23 47-33 en even later werd tot remi se besloten. Ongetwijfeld heb ik ergens de winst gemist, maar in het tweede gedeelte van de par tij, had ik geen tyd meer om dat te vinden. ten). Zuid speelde al zijn troeven, wetend dat noch west noch oost de dekking in ruiten konden vasthouden. Zie maar: uitkomst van Ha V altijd moeten verliezen, omdat hij behalve een troefslag nog een eventuele har tenslag moet afgeven en twee of drie slagen in klaveren (één ver liezer kan weg op een hoge rui ten). Eén westspeler 'vond' even wel de uikomst van KI 6. Zijn partner won twee slagen met aas en heer en speelde de 7 terug. Met een gebaar ven voldoening troefde west en vervolgde met Ha V. Door deze speelwijze ont stond er echter een problemati sche winstmogelijkheid die door zuid werd gevonden. Zuid nam Ha A en incasseerde ook Ha H. De sleutel tot succes ligt nu in het feit dat zuid in twee kleuren de op één na hoogste kaart bezit: KI 8 en Ha 10. De grap is dat oost met zekerheid KI 9 heeft (de dekking in klaveren) en west Ha B (de dekking in har- N «Oéb86 Z 9 ♦3 O 10 10 8 Op de laatste troef moest west, vanwege zuids Ha 10, noodge dwongen een ruiten laten gaan, waaarop van tafel-Ha 6 werd bij- gespeeld. Oost die KI 9 moest vasthouden moest ook een rui ten afgooien en zuid maakte de laatste drie slagen met Ru A, Ru H en Ru 9 van tafel. Het is wel licht aardig om eens na te gaan dat deze winstvoering zonder het eerst incasseren van Ha H niet mogelijk is. De Duitse post heeft op 21 fe bruari ook nog twee bijzondere zegels uitgegeven. Met een zegel van 60 pfennig wordt het feit her- dacht dat duizend jaar geleden (985) koning Otto III de markt- munt- en douanerechten en het jachtrecht overdroeg aan bis schop Erpo van Verden. Op deze herdenkingszegel de silhouetten van de stad Verden in Nedersak- Op 29 maart 1955 onderteken den bondskanselier Konrad Ade nauer en de Deense minister-pre sident Hans Christian Hansen het Bonn-Kopenhagen verdrag, waarin de rechten van de min derheden aan beide kanten van de grens werden omschreven en vastgelegd. Kernpunt van het verdrag is: Duitser is wie Duitser wil zijn; Deen is, wie Deen wil zijn. Heden ten dage rekenen zich in Noord-Slees wijk 20.000 mensen tot de Duitse minder heid en tot de Deense minder heid in Zuid-Sleeswijk ongeveer 60.000 mensen. Zowel de Duitse als de Deense posterijen hebben op 21 februari het 30-jarig be staan van het Bonn-Kopenha- genverdrag gemarkeerd met de uitgifte van een identieke zegel: een kaart van het Deens-Duitse grensgebied met daarin aan weerszijden van de grens stipjes en de vlaggen van de beide Lan den. De Duitse zegel heeft een waarde van 80 pfennig, de Deen se van 2,80 kroon. Ook West-Berlijn heeft op 21 februari twee bijzondere zegels aan de sportzegels toegevoegd: een zegel van 50 pfennig die de 200e geboortedag van de schrijf ster Bettina von Arnim (1785- 1859) memoreert en een 80 pfen- nig-zegel gewijd aan de 150e sterfdag van de geleerde en staatsman Wilhelm Freiherr von Humboldt (1767-1835). Murray Perahia

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1985 | | pagina 25