Gokverslaving is in feite ongeneeslijk
'Totale drooglegging is de enige oplossing'
Zelfhulpgroep tracht zwaar onderschat probleem aan te pakken
ZATERDAG 2 MAART 1985
EXTRA
PAGINA 21
merk je aan de buitenkant. En
een junk ook. Maar een gokker
kent geen uiterlijke verschijnse
len. Een alcoholist of een junk
loopt onherroepelijk maatschap
pelijk vast, terwijl een gokker
door heel wat milieus juist wordt
gedragen. Ze weten hun omge
ving zo te manipuleren dat nie
mand het in de gaten heeft. Je
kunt het veel langer volhouden
dan een andere verslaving. Maar
vastlopen doe je ten slotte alle
maal".
„Het is zo verpakt hè. Ik ken
iemand, die solliciteerde hier in
Amsterdam bij een woning
bouwvereniging. Die wist daar
de boel zo prachtig naar zijn
hand te zetten, dat hij binnen de
kortste keren op de stoel van de
boekhouder zat. Binnen ander
halve maand was hij weg. Maar
wel met de kas. Ik bedoel maar,
sommige gokkers zijn echte ge-
„Neem nou het bingo. Voor
heel veel alleenstaanden of huis
vrouwen is het een uitkomst. Het
is hun gezelligheid. Dat ze daar
bij verslaafd zijn, dat zal ze ver
der een zorg zijn. Voor hen is het
een hele levensvervulling. Laatst
nog werd ik gebeld door een
vrouwtje. Ze wilde wel stoppen.
Maar wat moest ze dan met haar
uitje? Want voor haar was het
haar dagelijkse verzetje. Het zit
zo geraffineerd in elkaar. Je hebt
er vrij drinken, vrij eten, het is er
gezellig, je hebt er je kennissen.
En als je een keer verliest krijg je
van iedereen wel geld hoor. Je
was altijd geld aan het zoeken.
Als je binnenkwam keek je al in
het rond. Van wie krijg ik nog
honderd gulden. Het is een soort
familie, gokkers onder elkaar. Je
matst elkaar steeds. Je wil ook
niet dat er iemand uit de groep
stapt".
Lokkertj
"Het zit zo slim in elkaar. Mata
Hari en Kabala bijvoorbeeld, die
goktenten hier in Amsterdam.
Die vervulden echt een sociale
functie, vergis je niet. Bij Mata
Hari speelde je eerst een uur bin
go. Daar verdienden ze niks op,
dus de prijzen konden best aar
dig zijn. Maar daarna werd er
black jack gespeeld. Dat bingo
was het lokkertje. Maar de hon
derd mensen die daarna bleven
hangen, daar verdienden ze hun
geld aan. Zo slim wordt het ge
speeld. Van die duizend man die
bingo speelden waren er echt
niet zoveel verslaafd. Maar die
honderd of tweehonderd die blij
ven om black jack te spelen, daar
vind je ze dus wel onder".
„Ik deed zelf ook mee aan dat
bingo. Dan had ik dikwijls een
meier en dat was dan een opste-
kertje voor de rest van de avond.
In de casino's is het beeld al niet
veel anders. Tien tot vijftien pro
cent van de bezoekers is daar
ook verslaafd".
Henk: „Ik rij op een taxi. Dan
moet je maar al te vaak die klan
ten ophalen uit het casino. Als ze
wat gewonnen hebben, hoor je ze
soms wel. Maar dan moet ik al
tijd vreselijk lachen. Met hoeveel
ben je dan wel van huis gegaan,
vraag ik dan. En die keer daar
voor, hoeveel was je toen kwijt?
Ja, ja, als je het zo bekijkt.. Maar
zo moet je het natuurlijk bekij
ken. Ga het eerst maar eens per
week, per maand en dan per jaar
bijhouden. Als je verslaafd ben
doe je dat niet. Dat doe je pas als
je helemaal uitgerangeerd bent.
Als je niks meer hebt".
Hans: „Een normale speler
stopt als hij iets gewonnen heeft.
Als je verslaafd bent, ga je maar
door. Ik had op een avond 28.000
gulden gewonnen. Die gaf ik aan
m'n vriendin. Toen ik daarna
verloor heb ik haar echt achterna
gezeten door die tènt heen. Ik
moest en zou dat geld terug heb
ben. Ze moest zelfs nog geld
gaan lenen ook toen die 28 mille
op was. Je bent echt kei- en kei
hard. Het enige datje bezighoudt
is het gokken. Je kunt nergens
anders aan denken. Je hebt geen
enkele moraal meer. We hebben
hier een man gehad, die heeft
zo'n beetje zijn hele familie opge
licht".
Herkenning
„Iedereen moet voor zichzelf be
palen of hij verslaafd is of niet.
Dat duurt meestal heel lang, Je
ontkent het niet alleen voor de
buitenwereld, maar ook voor je
zelf. Elke woensdagavond ko
men we bij elkaar. Dan hebben
we contact met elkaar en daar
vind je dan steun. Een gokker is
namelijk een rasegoist. Dat is
een van de kenmerken van een
gokker. Hij is een enorme indivi
dualist. In de groep leer je met
andere mensen mee te leven. Dat
heb je als gokker nooit gedaan.
Alleen al de herkenning dat ook
anderen het moeilijk hebben, is
een hele waardevolle beleving.
Ik zeg altijd: alleen een gokker
begrijpt een andere gokker".
Henk: „Als je die herkenning
alleen al hebt, dan heb je al veer
tig procent gewonnen. Dat is een
hele opluchting". Gijs: „Toen ik
hier de eerste keer kwam dacht
ik voor mezelf: wat moet ik hier
nou? Ik zit zo diep in de sores. Ik
had zoveel problemen dat ik
dacht dat ik echt de grootste
klootzak van de hele wereld was.
En dan kom je hier en dat zitten
er nog een paar van die klootzak
ken. Dan sta je ineens niet meer
alleen. En dan kun je het red
den".
Zelfhulpgroep van Anonieme
Gokverslaafden; Postbus 18205,1001
ZC Amsterdam.
Het begint meestal
onschuldig aan een
fruitautomaat of
tijdens een bezoekje
aan het casino. Daar
ontpopt zich al gauw
de ware gokker in de
mens. Is er eenmaal
sprake van
verslaving, dan is er
niets of niemand
meer die hem kan
tegenhouden.
"Alleen een gokker
begrijpt een andere
gokker", zeggen ze
bij de Zelfhulpgroep
voor Anonieme
Gokverslaafden. Een
reportage.
Casino's, al dan niet illegaal,
gokautomaten in speelhal
len, snackbars en bij de siga
renman, bingo, paardenkoers
of staatsloterij. Er kan in Ne
derland heel wat worden af-
gegokt. Daar is niks op tegen
zolang de mens zich maar
niet verslaafd maakt aan het
gokken. En dat laatste is veel
vaker het geval dan wordt
verondersteld.
Wie eenmaal verslaafd is, kan
heel diep zinken. Huwelijk en
maatschappelijke carrière lopen
op de klippen. De mens wordt
een beest met slechts één beeld
voor ogen: het gokken. De span
ning van het spel, de zucht om te
winnen. De echte gokverslaafde
is keihard en meedogenloos voor
zijn omgeving. In Amsterdam, in
het gebouw van het Jellinekcen-
trum aan de Herengracht, komen
eenmaal per week zo'n tien tot
zestien gokverslaafden bij elkaar
om samen te proberen af te kic
ken. In 1981 is deze werkgroep
gaan draaien. Met een therapie
die uit Amerika is overgenomen.
„Ben je zelf een gokker?" De
vraag is even rechtstreeks als
duidelijk. Nee dus. „Kijk", legt
Harry uit,jij zal het dus wat uit
maken om in zo'n kast geld te
gooien omdat je van tevoren toch
weet dat je niet van zo'n kast
winnen kan. Een gokker doet dat
wel. Die denkt namelijk dat hij
wel kan winnen. Of omdat hij
denkt dat hij een systeem heeft,
of omdat hij denkt dat hij geluk
heeft. Dat is punt een. En punt
twee: gokken gaat om geld. Dat
laatste maakt het zo ingrijpend
dat het met andere verslavingen
niet is te vergelijken. Maar het
gekke is, dat een gokker hele
maal niet om geld geeft. Die
waan is hij ook al lang voorbij.
Maar om aan geld te komen zijn
gokkers de meest geniale verzin-
ners. Daarvan zijn heel wat staal
tjes bekend".
Zelfhulpgroep
Een bijeenkomst van de zelf
hulpgroep van anonieme gokver
slaafden in Amsterdam. Aan het
begin van de avond wordt de
post even doorgenomen. Er is
een brief bij van een meisje uit
Apeldoorn dat een scriptie moet
maken en in Viva een stukje las
over Neerlands enige zelfhulp
groep op het gebied van de
gokverslaving. „We worden
werkelijk overspoeld met vragen
als deze", zegt Gijs, coördinator
van de zelfhulpgroep. Of ze heb-
"In feite is het een ontsnapping, het ontstijgen aan de realiteit". (foto's gpd>
door Huub Klompenhouwer
ben op school niks anders te
doen, of het probleem van de
gokverslaving leeft echt bij een
heel grote groep".
Hans: „Je kunt een gokver
slaafde niet in alles met een alco
holist vergelijken. Bij gokken is
het geld heel direct het middel.
Een alcoholist die zich lam gezo
pen heeft gaat slapen. Geld is
daar niet het middel zelf. Gijs:
„Het begint allemaal heel on
schuldig. Een keer een spelletje
aan de automaat of in het casino.
Maar het zit natuurlijk wel in je.
Je wordt geboren als gokker of
juist niet. Wij gaan er in de werk
groep ook van uit dat je er niet
van afkunt geraken. Wij stoppen
wel, maar in wezen blijf je altijd
verslaafd. Een keer een gokje en
je bent weer helemaal weg. Wat
in ons boekje ook staat: Alleen
als je van jezelf een ander mens
maakt red je het. Dan kun je er
van af komen. Maar daar heb je
je hele leven voor nodig".
Hendrik: „Naarmate je langer
bezig bent om er van af te ko
men, wordt het ook makkelijker
om langs zo'n gokapparaat te lo
pen. Maar je moet er niet te
dichtbij komen. En je moet niet
proberen er een gulden in te
gooien. Dat is net als met een al
coholist, dat eerste borreltje. Je
weet, zolang je er niet die eerste
gulden in gooit kun je ook niet in
die roes komen".
Er zijn - verschillende gokver
slavingen. De speeltafelgokkers,
de fruitautomatenbespelers, de
bingofanaten. Maar hoe verschil
lend ook in speelwijze, in de zelf
hulpgroep ontdekken ze dat hun
verslaving nagenoeg identiek is.
Hans: „Die hele manier van le
ven als gokker is dat je je een
soort cowboy voelt. Happy go
lucky. En pas wanneer je hele
maal geen kant meer uit kan, als
je echt helemaal in de stront zit,
dan pas besef je goed hoe erg die
verslaving is". Hendrik: „Het
griezelige is dat, als ze hier om
hulp komen, dat ze dan van alle
kanten wat geld krijgen en weer
verdwijnen. We hebben een
vrouw gehad, die kwam een
week later dertigduizend gulden
brengen. Dat had ze in die tijd bij
elkaar gegokt".
HulpwM—
Hans: „Je krijgt ook geld van an
dere gokkers als je zelf blut bent.
Dat is net als bij alcoholisten. Ze
helpen elkaar om niemand uit de
groep te verliezen. Als gokker
heb je altijd te maken met andere
mensen die ook gokken. Dat is
dan een bepaald milieu waarin
die mensen zich vertrouwd voe
len. Zodra je echter stopt, krijg je
de haat van dat hele milieu tegen
je. Doodsbenauwd worden ze
voor je. Enerzijds oogst je be
wondering en komen ze bij je
vragen van: Hoe doe je dat? Maar
ze zijn niet bij machte en dus
doodsbenauwd voor je".
Hans: „Ik had onlangs nog een
knaap, die had veertien dagen
een computer. Die wilde met mij
een casino opblazen. En natuur
lijk lukt dat. Maar ik doe het niet.
Dan begin ik immers weer. Want
het is voor mij een koud kunstje
om in betrekkelijk korte tijd aan
geld te komen. Maar je weet wél
waar het begint, maar niét waar
het eindigt. Ik heb het nu één
keer meegemaakt. Maar alsje
blieft nooit meer. Die opmars
van al dat soort gokmogelijkhe
den, daar hebben we geen me
ning over. Ze staan nu zelfs bij de
groenteman. Dan is het bijna een
echte fruitautomaat. Kijk, daar
valt toch niet tegen te knokken.
Daar willen we onze energie ook
niet in steken. Onze energie heb
ben we hard genoeg nodig om
zelf te overleven. We willen wel
anderen helpen, die zelf ontdek
ken dat ze verslaafd zijn".
Henk: „Van de duizend men
sen zijn er achthonderd of negen
honderd die het wel kunnen han
teren. Vergelijk het maar met de
alcohol. Je hoeft de alcohol toch
niet te verbieden omdat er ook
mensen zijn die er niet mee we
ten om te gaan? Je moet er wel
alles aan doen om de mensen op
de gevaren te wijzen en je moet
hulp verlenen als het fout gaat.
De verslaving zit in onszelf. Er is
maar een handjevol mensen dat
er overgevoelig voor blijkt te
zijn".
Gijs: „Kijk maar naar de heroi
ne. Dat is ook verboden. Maar
dan krijg je dat illegale gedoe.
Hetzelfde met de casino's. Dat
stop je niet van bovenaf'. Voor
een verslaafde kan zelfs het
meest onschuldige flipperspel al
fataal zijn. De wil om te winnen,
om het beter te doen. Hans: „Dat
was die knaap die even een half
uurtje pauze had en die toen de
hele dag wegbleef terwijl hij vol
op klanten had. Daar begon hij al
in de fout te gaan".
Verklaring
Gijs: „Er is een tussenrapport
over een Amerikaans onderzoek
waarin staat dat de verslaafde
het gokken gebruikt om morfi-
ne-achtige stoffen in zijn lichaam
op te bouwen. Daar was ik aan
vankelijk niet zo geinteresseerd
in. Maar nu verklaart het waarom
ik gokverslaafd ben. Dat geeft
mij een handvat om er iets mee
te doen".
Hans: „Het griezelige aan een
gokker is, dat het een verborgen
ziekte is. Een alcoholist, dat
Dees Postma geldt als een
autoriteit op het gebied van
hulp aan verslaafden. Direc
teur buiten functie van de
Jellinek in Amsterdam, zelf
ooit alcoholist. Weet uit erva
ring mee te praten over de
problemen van de verslaafde,
maar ook over de resultaten
van hulpverlening.
„De essentie van gokversla
ving is exact identiek aan elke
andere verslaving. Het middel
datje gebruikt heeft in alle geval
len hetzelfde doel, namelijk het
ontstijgen aan de realiteit. Een
ontsnapping, waardoor je je
angst verliest bijvoorbeeld, en je
op het moment dat je het ge
bruikt zekerder doet voelen. Dat
zie je bij alcohol, drugs, gokken,
zelfs bij overeten. En er zijn ook
wel minder schadelijke vormen.
Als mensen schaken of postze
gels verzamelen, begegeven ze
zich door hun concentratie ook
in een andere wereld. Die laatste
voorbeelden zijn sociaal beter
hanteerbaar".
„Het lichaam kan onder een
bepaalde spanning zelf morfine
maken. Op zo'n moment heb je
fysiologisch hetzelfde als wan
neer het lichaam morfine van
buitenaf toegediend krijgt. Als
het dan zo is dat gokken die
spanning geeft, zou je het dus
heel wel op een rij kunnen zetten
'met die andere verslavingen".
„We hebben vanuit de Jellinek
ook gemengde groepen van ver
slaafden. Daar valt op dat het
herstelproces van de mensen, bij
welke verslaving dan ook, het
zelfde verloopt. Het opnieuw in
richten van je leven is voor al die
mensen eenzelfde opgave. Het
hanteerbaar maken van je angst,
het proberen weer een zelfstan
digheid te creëren in je leven.
Niet meer afhankelijk van het
middel of van andere mensen?
Het voordeel van zo'n gemengde
zelfhulpgroep is dat het enorm
blikverruimend werkt".
„In een groep van alleen
gokverslaafden of alcoholisten is
de gezamenlijke ervaring soms
te dominant. Anderzijds geeft
zo'n andere groep in eerste in
stantie veel meer het gevoel van
geborgenheid en veiligheid. Het
is een goede zaak dat allebei be
staan, denk ik".
Drooglegging m
„Voor wie echt verslaafd is, be
staat er maar één oplossing en
dat is totale drooglegging. Dat is
voor hen de minimale eis. Maar
ik ben helemaal niet voor een
eenduidige oplossing. Er is een
nog veel grotere groep die nog
niet verslaafd is, maar wel op
weg om het te worden. Dat zijn
vaak mensen die best nog kun
nen minderen en nog terug kun
nen. Die hebben er baat bij als ze
maar informatie krijgen hoe ze
dat moeten doen. Als ze maar le
ren er op een andere manier mee
om te gaan. Dat valt dan nog te
leren".
„Voor mensen die echt ver
slaafd zijn is er bovendien het ge
vaar dat zij hun verslaving niet
inruilen voor een andere. Je ziet
vaak met succes dat mensen
voor alcohol behandeld zijn,
maar dan een jaar later totaal
vastzitten met coke of een ande
re verslaving. En omgekeerd. Tij
dens de behandeling is de aan
dacht dan zo geconcentreerd ge
weest op of de alcohol of het gok
ken, dat het gevaar levensgroot
is om in een ander circuit te ra
ken".
„Verslaving betekent dat je
problemen hebt. Daarnaast gaat
die verslaving een zelfstandig le
ven leiden. Die sociale proble
men die los staan van de versla
ving, kun je pas oplossen als je
ook met die verslavingsbehande
ling op weg bent. Eerst stoppen
met drinken of gokken. Als je
dan een goede conditie gekregen
hebt, ga dan die andere proble
men aanpakken. Veel van die
problemen zijn bovendien niet
op te lossen en dan zul je een mo
gelijkheid moeten vinden om die
te leren aanvaarden. Dan pas
wordt de behoefte om te ont
snappen minder".
Schuld en boete
„Het verschil tussen de Gam
blers Anonymous en de gemeng
de zelfhulpgroep is het punt dat
die eerste groep zich nogal richt
op het bovenaardse. In die folder
zou je overal het woordje Jezus
kunnen lezen als je wilt. Dat
werkt voor veel mensen, maar
anderen ervaren dat juist als een'
handicap. Datzelfde hebben we
gemerkt met de Alcohol Anony
mous. Daarvan is die therapie
ook direct afgeleid. Afkomstig
uit Amerika. Dat basisidee vind
ik in principe prima, maar haal
daarna die religie eruit. Iedereen
mag zijn eigen religie. Maar dat
moet in de zelfhulpgroep buiten
beschouwing blijven, vind ik".
„Zelf ben ik in de AA-groep
juist op die religie steeds stuk ge
lopen. Dat aspect van God, van
schuld en boete, van goed en
kwaad, die verschrikkelijk mora-
Het begint meestal onschuldig....
liserende dingen, die heb ik ge
probeerd er in de gemengde
groep uit te halen en dat is een
geweldige bevrijding. Al is het
me niet in dank afgenomen.
Maar nogmaals, het is goed als
beide groepen naast elkaar kun
nen bestaan. Ieder kan zelf kie
zen".
