m 'Het was erger dan ind e i m' Ontroerende film van een lefgozertje Een hulpje in de rode branding 'Een dagje naar het strand' van Theo van Gogh r Af' M ..i« k "Hik 'Uil,, ui Uuuiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiiiiii ir jr ..ill ;'"J||||,. "Hlli„. 'The killing fields': een meeslepende film *1 ïJm&éé Dith Pran, de echte, over de killing fields van Cambodja Vlij circuit VRIJDAG 1 MAART 1985 PAGINA 17' lit. II'Een dagje naar strand'; II regie: Theo van Gogh; hoofdrolspelers: Cas Enklaar, Tara Fallaux; theater: Kijkhuis, Leiden I (tot en met zondag) Het filmdebuut van Theo van Gogh was 'Lüger', een lugubere film waarover een rel ontstond toen de VPRO een scene liet zien waarin twee katjes in de wastrom- mel werden gestopt. De telefoons stonden roodgloeiend: veel kijkers hadden Van Gogh het liefst van beide oren beroofd. Van Gogh mocht vervolgens op de buis uit leggen dat die katjes echt niets was overkomen. Hoe hypocriet de verontwaardi ging van de kijkers was, bleek ove rigens duidelijk uit het feit dat nie mand zich afvroeg hoe het met die vrouw was afgelopen die in de film een pistool in haar vagina kreeg ge- Cos Enklaar en Tara Fallaux in 'Een dagje naar het strand'. Het regent en het strand is verlaten. (foto pr) stopt. liet Van Gogh zich op zo'n manier wel om. Wie hem indertijd op de Zijn imago van controversieel uit dat een journalist van Vrij Ne- televisie in een filmprogramma in heerschap bevestigde Van Gogh derland het Wassenaarse lefgozer- de weer zag, kon maar één conclu- vlak voordat zijn tweede film, 'Een tje kenschetste als een anti-semiet, sie trekken: die Van Gogh is een dagje naar het strand', in première ik denk dat die aantijging niet te- blaaskaak, een rotjong, ging. Over zyn collega De Winter recht is. maar Van Gogh vraagt er Maar - eerlijk moeten we blijven - tegelijkertijd is hij een talentvol filmer. Iemand die in elk geval meer talent heeft dan Leon de Win ter. Dat is tenminste mijn conclu sie na het zien van de Heeresma- verfilming 'Een dagje naar het strand'. 'Een dagje naar het strand' gaat over een man (Cas Enklaar) die sa men met een gehandicapt meisje (Tara Fallaux) een dagje naar het strand gaat, zoals de titel al zegt. Het regent en het strand is verla ten, een decor dat precies past bij de gemoedstoestand van de man, die alcoholist is en dientengevolge voortdurend aan een flesje bier loopt te lurken. (Het schijnt overi gens dat Enklaar voor deze rol werd gekozen omdat Van Gogh hem op een dorstige gier vindt lij ken.) 'Een dagje naar het strand' is een ontroerende film. Zoals Cas Enklaar die alcoholist speelt die in klinkende volzinnen zijn onder gang probeert te bezweren, zoals Tara Fallaux het meisje speelt dat zich op sleeptouw laat nemen door de man die ze aardig vindt, het is in één woord prachtig. Jammer al leen dat het geluid niet honderd procent is. WIM BRANDS 'The killing fields'; regie: Roland Joffé; hoofdrollen: Sam Waterston, Haing S. Ngor en John Malkovich; theater: Lido 1, Leiden; leeftijd: 12 jaar De makers van The killing fields' laten er geen gras over groeien. Journalist Sidney Schanberg is nog maar koud in Pnom Penh, de Cambodjaanse hoofdstad, gearri veerd of de eerste bom barst al. The killing fields' is rechtstreeks gebaseerd op de ervaringen van die Schanberg, een buitenlands correspondent van The New York Times. Bij de definitieve aanval van de Rode Khmers zat hij in Pnom Penh. Voor zijn verslagge ving kreeg Schanberg de Pulitzer Prize (de hoogste journalistieke onderscheiding in Amerika) en na zyn terugkeer in New York schreef hij over Dith Pran, zijn Cambod jaanse hulpje in rode branding. 'The death and life of Dith Pran' heette dat artikel en het inspireer de de Engelse producent David Puttnam tot verfilming. Een film die de voorlopige juweel in de kroon van de opbloeiende, Britse cinema mag heten. Een ouderwets meeslepende film waar in de fi guur van Dith Pran een schrijnend beeld wordt gegeven van de uit zichtloze ellende in Cambodja. Het land werd in het begin van de jaren zeventig meegetrokken in de geweldspiraal van de Vietname se oorlog. De Noordvietnamezen gebruikten het militair zwakke Cambodja als uitvalbasis. De rechtse, pro-Amerikaanse Lon Nol pleegde in dat wankele tijdsge wricht een staatsgreep en zette de populaire prins Sihanouk buiten spel. Die sloot vanuit China een monsterverbond met de commu nistische Rode Khmers, hetgeen uitmondde in een bloedige burger oorlog. Deze onderlinge strijd eindigde in april '75 met de verovering van Pnom Penh door de Rode Khmers. De Cambocljanen hoopten op vre de en rust, maar het werd het begin Dith Pran (rechts) en Sidney Schanberg zijn in handen gevallen van de Dith Pran gevlucht r Rode Khmers. (fotopr) (dodelijke velden). r de Rode Khmers, midden in the killing fields (fotopr) van één van de ergste volkeren moorden uit de wereldgeschiede nis. Naar schatting drie miljoen mensen lieten het leven onder het rigide regime van Pol Pot en zijn Rode Khmers. De situatie werd nog erger en verwarrender toen de Vietnamezen eind '78 binnenvie len. De kameraden van weleer wierpen het Rode Khmer-bewind omver en krijgen nu een steeds groter deel van Cambodja in han- 'The killing fields' is een film die met al die politieke achtergronden dus wel wat voorkennis vereist. Zonder enig begrip van de situatie en verhoudingen zal de film veel onduidelijks bevatten. Waarmee overigens niet is gezegd dat het een ingewikkelde film is. 'The killing fields' is duidelijk voor een groot publiek bedoeld. Het laat zich goed vergelijken met 'The year of living dangerous ly' van de Australiër Peter Weir. Daarin een correspondent die met de hulp van een lokale fotograaf verslag geeft van het Indonesië on der Soekarno. Een min of meer zelfde verhouding wordt in The killing fields' als uitgangspunt ge nomen. Schanberg vindt zijn hel per Dith Pran aanvankelijk alleen maar handig, maar leert Pran steeds meer waarderen, dankt zijn leven aan Pran en gaat, eenmaal te rug in Amerika, Pran hartstochte lijk missen. Hij voelt zich verant woordelijk voor het lijden van Pran onder de Rode Khmers. Voor dat alles schuwen Joffé en de andere makers het sentiment niet. Is de film in het eerste deel nogal documentair van opzet, later holt 'The killing fields' van de ene emotie naar de andere emotie: Pran wordt van zijn gezin geschei den, Pran wordt de veilige Franse ambassade uitgesleurd, Pran lijdt honger onder sadistische kampbe waarders en Pran begint een ze nuwslopende tocht naar het veilige Thailand. Dergelijk overvloed aan drama zal wel te maken met het al genoemde uitgangspunt van het 'grote publiek'. Niettemin had het wel wat minder gekund. Toch kun je niet zeggen dat het Cambodjaanse leed is overgele verd aan commercieel gewin. 'The killing fields' is een volstrekt inte gere film, sprekend daarvoor is de medewerking van de Cambodjaan se vluchteling Haing S. Ngor. Hij vroeg zich aanvankelijk af of zo'n groots opgezette film zijn volk nu wel enig goed zou doen. Ngor liet zich toch overhalen en speelde naar behoren de rol van Dith Pran. Hij hoeft er geen spijt van te heb ben. Een film als 'The killing fields' brengt meer teweeg dan tien docu mentaires. BART JUNGMANN (Van onze correspondent) AMSTERDAM (GPD) - „Ik ben naar Nederland gekomen omdat ik wil laten zien waar Cambodja ligt en wat er met dat land aan de hand is. Net zoals de joden niet willen dat Hun holocaust vergeten wordt, wil ik dat de mensen weten wat er in Cambodja is gebeurd. Mensen moeten gaan inzien dat geweld nutteloos is en tot niets leidt, nooit". Dith Pran, de Cambodjaan over wie de aangrijpende film 'The kil ling fields' is gemaakt, was even in Nederland. Vier dagen lang mocht de pers hem ondervragen over hoe vreselijk the killing fields (velden van de dood) nu werkelijk waren en of het verhaal van de film over eenkomt met zijn ervaringen. Dith Pran was werkloos en ging naar de hoofdstad Phnom Penh om werk te zoeken. Nadat hij eerst voor allerlei journalisten heeft ge werkt, ontmoette hij Sidney Schanberg, oorlogscorrespondent voor de New York Times. Schan berg spreekt geen woord Cambod- jaans en is voor de meest actuele informatie aangewezen op Dith Pran. Pran zegt hierover: „Die sa menwerking liep vanaf het begin heel soepel en Schanberg wist de New York Times ervan te overtui gen mij in vaste dienst te nemen". "Onze vriendschap groeide lang zaam. In het begin was er sprake van een werkgever-werknemer-si tuatie. Schanberg zei wat ik moest doen en ik volgde zijn orders op. Later groeide dit uit tot een gelijk waardige vriendschap en hielp ik mee met het journalistieke werk. Onze opvattingen over de oorlog waren dezelfde. Wij hadden geen interesse voor politieke en militai re situaties maar onze belangstel ling ging uit naar het menselijk as pect. Waarom al dat geweld, waar om al die moorden. Het werk van Sidney was zo belangrijk omdat al le ogen in de wereld waren gericht op Vietnam en maar weinig men sen wisten dat er in Cambodja ook iets aan de hand was". Drie jaar lang werkten Sidney en Pran heel hecht samen en ook als de eerste journalisten naar huis worden teruggefloten omdat de toestand in Cambodja te gevaarlijk wordt, blijven de twee verslag doen. Zo worden Sidney en Pran een keer samen met andere journalis ten door de Rode Khmers opge pakt. Pran maakt de bloeddorstige Rode Khmers wijs maakt dat het hier om neutrale Franse journalis ten gaat die eigenlijk nergens van weten. DE journalisten worden weer vrijgelaten, kantje boord. Als de Rode Khmers bezit heb ben genomen van de hoofdstad Phnom Penh zijn alle buitenlandse journalisten in de Franse ambassa de teruggedreven. De Rode Khmers geven ze van daaruit een laatste kans om naar hun vader land terug te keren. Tot grote ont steltenis van Schanberg mogen al leen de buitenlanders het land ver laten en moet Dith Pran, als Cam bodjaan achterblijven, met de meeste vreselijke toekomst voor ogen. Vier en een half jaar lang weet Dith Pran zichzelf in leven te houden op de rijstvelden die later de Killing Fields worden genoemd. Het is een wonder dat hij de ver schrikkingen heeft overleefd. "Ik ben in leven gebleven omdat ik alles at wat ik vogels zag eten, van wormen tot bladeren en slak ken. Verder gedroeg ik me zoals een monnik: stil, teruggetrokken en door heel veel te bidden. Zacht jes natuurlijk want ook religies wa ren door de communisten sterk verboden. Alleen arbeiders waren goed. Intellectuelen, kunstenaars, onderwijzers en geestelijken wer den allemaal uitgemoord. Ik had gestudeerd en sprak goed Engels, maar al die jaren heb ik volgehou den dat ik als taxichauffeur de kost heb verdiend. Eén van de meest pijnlijke momenten was toen in het kamp een jongen werd ver moord omdat ze niet geloofden dat hij taxichauffeur was geweest, ter wijl het bij hem echt zo was. Hij .keek te veel en was niet slaafs ge noeg, vandaar". - De andere journalisten in de film waren kwaad op Schanberg omdat hij u niet eerder in veilig heid heeft gebracht. Ze vonden het egoïstisch van hem dat hij u zolang bij zich wilde houden? "Dat is niet eerlijk want zo is het niet gegaan. We hebben samen be sloten dat ik zou blijven. Boven dien vroeg Sidney aan mij wat ik verwachtte van de Rode Khmers en dan vertelde ik dat wat ik nog steeds het meest logische had ge vonden: dat ze de hoge autoriteiten zouden vermoorden, maar dat de gewone bevolking met rust gelaten zou worden. En het land opnieuw zou worden opgebouwd. We zagen geen gevaar dus wilden we blijven om te kijken wat ze zouden doen". Hoe verklaart u nu achteraf het radicale geweld van de Rode Khmers? "Ik denk dat ze bang waren weer opnieuw door de intellectuelen beïmvloed te worden. En wat ook voor een belangrijk deel meespeel de waren wraakgevoelens: de stadsmensen hebben al dat geld terwijl wij moeten werken op het land. Dat is ook de reden dat ze monniken vermoordden, die hoef den niet te werken maar konden zo langs de huizen gaan om eten te verzamelen. De Rode Khmers zijn zo groot geworden omdat de plat telandsbevolking makkelijk te beïnvloeden was, het waren voor namelijk simpele mensen". Het is wel een beetje cynisch dat u nu in Amerika woont. Dit land is zich tenslotte als eerste met Cambodja gaan bemoeien; als zij er niet waren geweest hadden de Rode Khmers zich misschien niet zo radicaal hoeven af te zetten? "Dat is ten dele waar, maar er speelde meer. Het land was al on rustig". Maar Reagan bemoeit zich nu op dezelfde manier met Midden- Amerika als Nixon met Cambodja deed. "Dat klopt en daarom wil ik ook zo graag dat jonge mensen naar de film gaan kijken. Ze moeten zien dat de geschiedenis zich herhaalt. Het verhaal van Cambodja is het universele verhaal van een onder ontwikkeld land, zonder een machtspositie. Dit soort landen zijn overgeleverd aan de super machten zoals Amerika en Rus land, zij gebruiken hiervoor hun ei gen zaak. Natuurlijk wisten de KGB en de CIA wat er aan de hand was in Cambodja, maar ze deden niks omdat hen dat toen niet uit kwam. Nu op dit moment is het zo dat de Vietnamezen regeren over Cambodja. Geen ideale situatie, maar beter dan dat de Rode Khmers weer aan de macht ko men. Amerika hebben de Rode Khmers als verzetsbeweging er kend, alleen omdat het weer een goede verstandhouding met China heeft en daar wappert ook de rode vlag". "Ik werk als fotograaf voor de New York Times en dat bevalt me heel goed. Ik ontmoet allerlei ver schillende mensen uit verschillen de culturen. De ene dag fotografeer ik een Armeense Turk, de andere dag George Bush. Ik zou hem zo wat kunnen doen, want ik sta soms op een meter afstand. Reagan niet, die heeft te veel bewakers om zich heen". BLIJVERS 'Amadeus' - Milos Formans specta culaire verfilming van het toneel stuk van Peter Shaffer over Mozart en Salieri, Lido 2, Leiden. 'Gremlins' - Bekwame mix van hu mor en spanning, City 1, Katwijk. 'The karate kid' Leuke puberva riant op 'Rocky', Luxor, Leiden. 'Top Secret' - Niet geheel geslaagde persiflage op de spionagefïlm, Euro, Alphen. 'Bachelor party' - Flauwiteiten, Li- do 4, Leiden. The terminator' - Arnold Schwar zenegger als een sprakeloze robot, Lido 3, Leiden. 'Falling in love'- Meryl Streep en Robert de Niro redden drakerig ver haal nog een beetje, Studio, Leiden. 'Commando' - Belegen Belmondo in matte vertoning, Trianon, Lei den, Euro, Alphen. (OP)NIEUW 'Body double' - Brian de Palma weet spanning vast te houden, Eu ro, lAlphen. '1984' - Half geslaagde verfilming van Orwells toekomstvisie, Euro, Alphen. 'Startrek, deel 3' - Science fiction, City 2, Katwijk. 'Dead and buried' Griezelfilm, Ci ty 3, Katwijk. 'Splash' - Sprookje over zeemeer min, City 4, Katwijk. SEXFILM 'Taboe, een verboden liefde' - Rex, Leiden. NACHTFILMS Heter als lava' - Rex, Leiden. 'Commando' - Euro, Alphen. 'Body double' - Euro, Alphen. 'Studentensex' Euro, Alphen. 'China love' - Euro, Alphen. DEN HAAG 'Falling in love' - Asta (463500), al. 'Gremlins' - Asta, al. 'Amadeus' - Babylon 1 (471656), al. 'Ghostbusters' - Babyion 2, al. 'An officer and a gentleman' - Baby lon 3, al. 'Body Double' - Cineac 1 (630637), 16 jr. 'The new Barbarians' - Cineac 2, Iff jr. 'Losin'it' - Cineac 3, 16 jr. The neverending story' - Euro (667066), al. 'The killing fields' - Metropole 1 (456756), 12 jr. 'Don Giovanni* - Metropole 2,16 jr. 'Paris, Texas' - Metropole 3,16 jr. 'De prooi' - Metropole 4,12 jr. 'Gremlins' - Metropole 5, al. 'Brazil' - Odeon 1 (462400), al. The company of wolves' - Odeon 2, 16 jr. 'Bachelor party' - Odeon 3,12 jr. 'Hot Bubblegum Dikke liefde' - Odeon 4, 12 jr. Take my body' - Le Paris 1 (656402), 18 jr. 'Sex in hogere sferen' - Le Paris 2, 18 jr. 'Sex in de hoogste klas' - Le Paris 3, 18 jr. 'De uitroeier' - Passage (460977), 16 jr. AMSTERDAM 'A soldier's story' - Alfa 1 (278806), al. 'The company of wolves' - Alfa 2,16 jr. 'Broadway Danny Rose' - Alfa 3, al. 'Where the green ants dream' - Alfa 4.16 jr. 'Brazil' - Alhambra 1 (233192), al. 'Once upon a time in America' - Al hambra 2,12 jr. 'Amadeus' - Bellevue Cinerama (234876/266227), al. 'Body double' - Cinerama, 16 jr. 'Falling in love' - Calypso 1 (266227/ 234876), al. 'Bachelor party' - Calypso 2,12 jr. 'Trinity brown' - Centraal (248933), 18 jr. 'Carmen' - Cineac (243639), 16 jr. 'Las bicicletas son para el verano' Cinecenter (236615), al. 'Brian de Palma-week' - Cinecenter, 16 jr. 'Under the volcano' - Cinecenter, 16 jr. 'Los santos inocentes' - Cinecenter, 16 jr. 'Falling in love' - Cinema 1 (151243), »r' - City 1 (234579), 16 jr. 'Electric boogaloo' - City 2, al. 'De IJssalon' - City 3,16 jr. 'Hot bubblegum Dikke liefde' - City 4. 12 jr. •Ghostbusters' - City 5, aL 'Gremlins' - City 6, aL 'Le prix du danger' - City 7,16 jr. 'Les favoris de la lime' - Kriterion, (231708), 16 jr. 'Come back to the five and diipe Jimmy Dean Jimmy Dean' - Studio K (231708), 16 jr. 'Jack 'n Jill II' - Parisien (248933), 18 jr. 'De uitroeier' - Rembrandtplein- theater 1 (223542), 16 jr. 'Missing in action' - Rembrandt- pleintheater 2, 16 jr. 'Paris, Texas' - The Movies 1 (245790), 16 jr. 'Basileus Quartet' - The Movies 2,16 jr. 'Mozart's Die Zauberfiöte' - The Mo vies 2, 16 jr. 'Where the green ants dreams' - The Movies 3,16 jr. The killing fields' - Tuschinski 1 (262633), 12 jr. 'Body double' - Tuschinski 2,16 jr. 'De prooi' - Tuschinski 3,12 jr. 'A soldier's story' - Tuschinski 4, al. 'An officer and a gentleman' - Tu schinski 5, al. 'Ghostbusters' - Tuschinski 6, al. 'Paris, Texas' - De Uitkijk (237460), 16 jr. De beste films zijn de komende week weer voor het laatst be waard. Zoals haast gebruikelijk is vrijdag de aantrekkelijkste tv- avond voor filmfans. In de twee meest opvallende films speelt het jood-zijn een min of meer vooraanstaande rol. Zeer veel in de film 'The Chosen' (20.25 uur, Belgié 1). Jeremy Paul Kagan verfilmde daarmee een verhaal van Chaim Potok over de ver schillen tussen de liberale joden en de strenge chassidische joden in New York. Twee jongens worden geïntro duceerd: Reuben Walter, zoon van een liberale jood, en Danny Saunders, zoon van een rebbe. Bij het honkballen slaat Danny, een bal in het oog van Reuben en' dat is het begin van een vriend schap. Het is een tamelijk senti mentele film geworden, maar toch wel mooi om naar te kijken. Niet in het minst door Rod Stei ger die als de rebbe alle registers opentrekt. Dustin Hoffman speelde één van zijn mooiste rollen als de om streden joodse komiek Lenny Bruce. Hij was een 'stand up co median', zoals de Amerikanen dat noemen. Een soort conferen cier dus. Van een onopvallend entertainer in nachtclubs ont popte hij zich tot de grootste he kelaar van Amerikaanse waar den. Geen huisje was heilig. Bru ce kwam dan ook geregeld in conflict met de overheid en zag geregeld de binnenkant van ge vangenissen. Naast Hoffman als Lenny Bruce doet in 'Lenny' ook Valerie Perrine mee als het Rod Steiger speelt de rol van rebbe Saunders in 'The Chosen'. (foto AP) vriendinnetje Honey. Bob Fosse deed de regie. Te zien aanslui tend op The Chosen' om 23.35 Vermeldenswaard is voorts nog 'The Deep', morgenavond op Duitsland 2 om 20.15 uur. Nick Nolte en Jacqueline Bisset als twee pasgetrouwden die tijdens hun huwelijksreis diepzeedui- ken bij de Bermuda's. Ze vinden ampullen morfine en worden daarmee doelwit van de Mafia. Robert Shaw speelt ook mee. De liefhebbers van Godard- films kunnen woensdag op Duitsland 3 kijken naar 'La Chi- noise'. Hij portretteert daarin een groep jongeren die de ideeën van Mao Ze Dong in hun leven, willen inpassen. De film dateert dan ook nog van 1967 toen Mao nog in was. Aanvang 22.30 uur. Het Kijkhuis houdt vanaf maan dag een Spaanse filmweek, te be ginnen op die avond met 'Cria Cuervos' van Carlos Saura uit 1976. Ana Torrent en Geraldine Chaplin spelen de hoofdrollen in deze film over een meisje, dat haar vader probeert te vergifti gen uit wraak. Terwijl haar moe der op sterven lag, ging hij name lijk met een andere vrouw om. 'El Sur' (het zuiden) van Victor Erice gaat ook over een jong meisje. Zij ontdekt dat haar va der een geheim heeft (dinsdag avond) 'De Geest van de Bijenkorf is eveneens van Erice en ook hierin speelt Ana Torrent. Zij beleeft haar fantasiewereld in werkelijk heid; een ondergedoken man ziet zij aan voor het monster van Frankenstein (woensdag 6 maart) Vanaf donderdag gaat in Het Kijkhuis 'Los Santos Inocentes' van Mario Camus draaien. Voor stellingen in Het Kakhuis: 20.00 en 22.15 uur. Bij K&O is dinsdagavond Mar- garethe von Trotta's 'Die Freun- din' te zien, een film waarin de relatie tussen twee vrouwen cen traal staat. Zij ontmoeten elkaar tijdens een vakantie, beiden zijn op zoek naar hun plaats in de sa menleving en naar een bevredi gende verhouding tot hun echt genoot. De een is zelfbewust, de ander daarentegen onzeker. (20.15 uur) LAK-Cinema draait dinsdag avond de film 'Xi'an Incident' van de Chinese regisseur Cheng Yin. (20.00 uur) Bij het Filmhuis LVC draait vanavond, morgen- en zondag avond 'La belle et la béte' van Jean Cocteau uit 1948. (21.15 uur) Woensdag 6 maart begint hier het minithema 'Macbeth—verfil mingen' met 'De troon van bloed' van de Japanner Akira Kurosawa. Hij heeft het Shakes- peare-verhaal verplaatst naar de Japanse middeleeuwen. Al is het een soort samoerai—versie, hij volgt het verhaal op de voet, waarbij hij gebruik maakt van elementen uit het No—theater. (21.15 uur) Donderdag wordt Polanski's 'Macbeth' om acht uur en half elf vertoond. Jon Finch speelt de ti telrol.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1985 | | pagina 17