'Ik moet hele zalen bereiken,
vandaar dat overdreven praten'
Philip Bloemendal, de 'stem' van het Polygoon-journaal:
ATERDAG 9 FEBRUARI 1985
Hij kent alle stereotiepen die over
het wekelijkse
Polygoon-bioscoopjournaal in
omloop zijn. En van allemaal kan hij
flink geirriteerd raken. Plotseling
breekt die kwaadheid door als
Philip Bloemendal - sinds bijna 40
jaar 'de stem' van Polygoon een
oud journaal vertoont.
Op een zolderkamertje van de
Hilversumse Polygoon-villa loopt een
van de rollen 'Watersnoodramp 1953' op
een kolossale viewer. Bloemendal
bedient het paneel zelf. Beelden van
evacuaties, van lijken die op het droge
worden getrokken; plaatjes van
ondergelopen landerijen, de top van een
windmolen tegen de achtergrond van
een ondergaande zon.
Hij vindt het prachtig de 32 jaar oude
film nog eens te zien. Wijst op de zin:
„Helaas bleek dat de catastrofe niet aan
tientallen, maar aan honderden het
leven kostte". Zegt: „Ik ben daar heel
duidelijk aan het articuleren. Een ouwe
rot in het vak had me op de rauwe
uitspraak van mijn klinkers gewezen.
Vandaar dat overdreven praten als ik
commentaar bij beelden gaf'.
Zijn stem heeft, daar in die verduisterde
zolderkamer, een minder hoog toerental
dan in de bioscoop. Bloemendal: „Na de
oorlog ben ik als nieuwslezer bij de radio
begonnen. Dan spreek je voor een
huiskamer met vier mensen. Vervolgens
kwam mijn stem in de bioscopen en die
zaten in '46 waanzinnig vol. Daarom
dacht ik: „Je kunt de mensen niet zo
aanspreken als via de radio. Ik moet hele
zalen bereiken". Zo ontstond dat sterk
aangezette stemgeluid".
Dan is het tijd voor de plotselinge
irritatie. Bloemendal kijkt
geconcentreerd naar de beelden van de
watersnoodramp, voorovergebogen
achter de montagetafel zittend. Op een
onverwacht moment zet hij de film stop,
en zegt: „Straks, in februari, als het hoog
water is in Limburg, gaan ze er allemaal
heen met hun hypermoderne
apparatuur. Het NOS-journaal, de
actualiteitenrubrieken. Zullen hun
opnamen beter zijn dan deze? Nee toch.
Maar Polygoon wordt wel 'braaf
genoemd. Daar kan ik zo de pest over in
krijgen, hé".
Veranderingen
Het Polygoon-journaal bestaat 65 jaar.
En juist dit jubileumjaar zal Polygoon
grote veranderingen brengen, vertelt M.
Meijer, algemeen directeur van Meta
Media, een audiovisueel bedrijf (ruim
200 werknemers) dat sinds oktober
bestaat en waarin ook het tien man
sterke Polygoon-team is opgenomen.
Twee ontwikkelingen zullen de
vernieuwing bij Polygoon
teweegbrengen, meent Meijer. Enerzijds
is dat de opkomst van commerciële
televisie en van de videomarkt,
anderzijds de inkrimping tot 525.000
gulden per jaar van de bijdrage in de
exploitatiekosten die Polygoon van het
ministerie van algemene zaken
ontvangt. De bezuiniging is 1 januari
ingegaan.
Meijer: „Dat besluit is zo
teleurstellend omdat het ad hoc is
genomen. Ér moest worden bezuinigd
en Polygoon stond ook op de begroting,
dus ging het mes erin, terwijl de
gevolgen niet te overzien waren.
Polygoon heeft in de loop der jaren een
schat aan archiefmateriaal en een
internationaal netwerk voor de
verspreiding van films met
Holland-promotie opgebouwd. Zoiets
dreigt nu om zeep te worden geholpen".
„Het ministerie van economische
zaken geeft mifj oenen uit aan de
ontwikkeling van het Limburgse
kabelnet, een nieuw medium. En
algemene zaken zet het voortbestaan
van een ander heel waardevol medium,
Polygoon, op het spel. Terwijl een derde
ministerie, buitenlandse zaken, via ons
heel goedkoop aan zijn internationale
promotiemateriaal komt. Want wij
Het Polygoon-bioscoopjournaal staat, in het jaar van zijn vijfenzestigste
verjaardag, aan de vooravond van een gedaanteverwisseling. De tweede in zijn
bestaan: in de jaren vijftig vormde de komst van de televisie Polygoon om van
nieuwsbrenger tot magazine met enkele uitgediepte onderwerpen. Nu zorgen
inkrimping van de rijksbijdrage en de komst van commerciële televisie voor een
herbezinning. Polygoon zoekt sponsors, en die krijgen in ruil voor hun geld ruimte
in het journaal voor 'informatieve, zachte bedrijfsreportages'. Philip Bloemendal,
sinds bijna veertig jaar 'de stem' van Polygoon, over hoe het vroeger was, en over
de kritiek die er sinds provo en Maagdenhuis-bezetting op het bioscoopjournaal is.
Philip Bloemendal: "Zo koninklijk zijn we niet".
door Jos van der Meer
leveren filmmateriaal aan het rijk in ruil
voor zijn financiële bijdrage. En
buitenlandse zaken heeft
Polygoon-films over Schiphol, de
Rotterdamse haven, de bloemenexport
in tal van landen vertoond".
Positief
„Om te voorkomen dat het
Polygoon-journaal verdwijnt, willen we
meer gebruik gaan maken van de rijke
ervaring die daar is in het maken van
een korte reportage met positief nieuws.
Dat betekent: reportages over en voor
bedrijven, PR-films, videoprogramma's
voor op beurzen en voor vertoning in
vliegtuigen en: een ander soort
bioscoopjournaal".
„Dat journaal zal, ik verwacht binnen
twaalf maanden, worden gepresenteerd
in samenwerking met een sponsor
Bijvoorbeeld: een grote
verzekeringsmaatschappij betaalt mee
en in ruil daarvoor brengt Polygoon,
behalve actualiteiten, ook ludieke,
informatieve en educatieve beelden over
brandverzekeringen. Daar is niets op
tegen. Immers, er zijn genoeg andere
media die voorlichtingsfilms over zaken
als verzekeringen vertonen".
Krijgen bedrijven zo niet te veel
invloed op het journaal? Meijer: „Zoiets
moetje in de hand houden. Van tevoren
moeten we regels opstellen waarmee de
bedrijven rekening hebben te houden.
De redactiecommissie bepaalt of een
onderwerp kan of niet. De formule zal
niet veel anders zijn dan de autopagina
Polygoon zou weinig kritisch zijn.
Bloemendal: „Ik zal de band laten zien
van de betoging tegen de
kernbewapening in november '83. Dan
kun je zelf oordelen over onze
vermeende kritiekloosheid".
Hij pakt de telefoon, vraagt of de
bewuste film kan worden gebracht.
Even later, met de vinger al aan de
startknop, zegt hij met nadruk: „Kijk er
goed naar. Er ligt een idee aan deze film
ten grondslag".
De tien minuten durende reportage
begint met de explosie van een
kernbom. De alles vernietigende
paddestoel. Dan komen twee
verpleegkundigen in beeld, op hun
werk, druk in de weer met patiënten,
met injectiespuiten. En de camera volgt
hen als ze meelopen in de
vredesdemonstratie. Een van hen komt
kort aan het woord: „Als
gezondheidswerker loop ik mee omdat
ik ervan overtuigd ben dat slachtoffers
van een kernaanval niet te helpen zullen
zijn". Een bewering die, tussen
opnamen van de demonstratie door, aan
korte blokjes feiten- en cijfermateriaal
wordt gestaafd.
Oranjegezind? Bloemendal: „Ik zeg:
wij zijn een constitutionele monarchie.
En als daarin belangrijke
gebeurtenissen zijn, is daar vaak een lid
van de koninklijke familie bij. De
uitbreiding van de Europoort, de
opening van de Haringvlietdam. De
koningin staat dan aan boord van een
schip en vaart een lint door. Daar maken
we een opname van. En voor de rest
besteedt Polygoon aandacht aan de
betekenis van die uitbreiding of die
dam".
„Wat zo gek is: Reagan zie je dag in
dag uit op de tv, en daar hoor je nooit
iemand over. Maar Polygoon moet dan
zo nodig te koninklijk zijn".
„Ik weet wel wat de achtergrond is,
hoor. In de jaren vijftig en zestig hebben
wij veel film gemaakt over buitenlandse
reizen van, zoals toen de terminologie
was, de vorstin en haar gemaal. Het
waren films van een half uur, soms
langer. De mensen stonden ervoor in de
rij".
„Die vertoningen waren vooral razend
populair in de zogenaamde Cineacs. Dat
waren bioscopen die uurvoorstellingen
van actualiteiten gaven. Voor alle
leeftijden. Er zaten ook tekenfilms in.
Moeders met kinderen kwamen er veel".
„Die bioscoopvorm is in de jaren
dertig in Frankrijk ontstaan. De mensen
hadden behoefte aan een
actualiteitenrevue. De tv was er nog niet
om daarin te voorzien. In de Cineacs
kregen ze in kort bestek te zien wat er in
de wereld was gebeurd. Toen de tv
kwam, het dagelijkse journaal, in de
jaren vijftig, zijn wij langzaam maar
zeker meer een magazine met twee of
drie uitgediepte onderwerpen
geworden".
„De Cineacs vertoonden een keuze uit
drie of vier wekelijkse journaals: de
Wereld van Week tot Week, het
Polygoon Journaal Neerlands Nieuws,
Polygoon Wereldnieuws en Fox
Movietone News. Als speciale attractie
zat daar soms een verslag van een
koninklijke reis naar een vreemd land
bij". „Uit die films is blijven hangen - er
zat nu eenmaal dezelfde stem bij als bij
het journaal Polygoon is zo
koninklijk. Dat waren we inderdaad.
Niet altijd. Soms".
Objectief
„Toen kreeg je provo, het
Maagdenhuis, het schoppen tegen alles
dat met autoriteit te maken had.
Kranten gingen daaraan meedoen.
Polygoon was ook een deel van het
establishment. Daarom werd
geschreven dat we zo gezagsgetrouw
waren. En dat is onzin. We waren alleen
objectief'.
Maar na zijn reportage over de
kroning van Beatrix kreeg Polygoon het
verwijt dat het nauwelijks iets van de
krakersrellen 'Geen woning, geen
kroning' liet zien.
Bloemendal: „Die film zal ik je ook
laten zien. Kun je het zelf beoordelen".
„Als de NOS in haar lange
live-uitzending van die dag almaar rellen
laat zien, en wij maken een journaal van
tien minuten, dan is het toch logisch dat
wü daarin maar één minuut van de
rellen laten zien?"
De film laat zien wat Bloemendal
aankondigde: veel kroning, veel gejuich.
Snelle beelden van harde gevechten
tussen krakers en raddraaiers en politie.
- Polygoon is altijd een positief
journaal geweest. Na de oorlog moest het
land worden opgebouwd. Nu moet de
crisis worden overwonnen. Polygoon
helpt een handje mee.
Bloemendal: „Met het huidige
journaal willen we het doemdenken
doorbreken. Voordat 'Brandpunt in de
markt' begon, waren wij al bezig het
jonge bioscooppubliek te laten zien dat
het niet bij de pakken neer moet zitten.
We toonden de groei van de
overslagbedrijven in de Rotterdamse
haven, van de fietsindustrie, het
recyclen van oud papier als nieuwe
bedrijfstak, het 100-jarig bestaan van
een porceleinfabriek in Maastricht. We
zeggen er meteen bij dat die
bedrijvigheid goed is voor economie en
export. En dat ze werk biedt aan zoveel
duizend r
Gemiddeld
Meijer, directeur van Meta Media:
„Polygoon brengt onderwerpen van
vandaag, en die zijn toch het hebben van
een job, de ontwikkeling van een land".
„Daarbij komt dat we aanvullend
willen werken op het bestaande nieuws,
dat toch meestal over rotzooi gaat:
oorlog, rellen, rampen. Wij moeten niet
controversieel zijn, nooit schokkend.
Polygoon moet op de gemiddelde
toeschouwer zijn afgestemd, een jong
iemand die leuk een avondje uit is. En,
we leven in een land waar export en
werkgelegenheid van belang zijn. Dat
mag je dan toch best aan de orde laten
komen?"
M. Meijer, directeur van Meta Media
waarin het Polygoon-journaal is opge
nomen: "We gaan sponsors aantrekken".
(foto GPD)
Is dat niet meer iets voor de
commerciële televisie? Meijer: „We gaan
er van uit dat het vernieuwde Polygoon
in de bioscoop blijft. Dat is immers een
commerciële instelling. Maar eenzelfde
soort journaal voor abonnee-tv sluit ik
zeker niet uit. Wat de tv kan niet
volstaan met de vertoning van alleen
films".
Braaf
Terug naar het huidige Polygoon, naar
de stereotiepen. Het zou bijvoorbeeld
'braaf zijn. Philip Bloemendal: „Wat
braaf. Van de gijzelingen in Wijster
hebben we samenvattingen gegeven die
er niet om logen. We hebben
krakersrellen laten zien, op de
Keizersgracht en in de Vondelstraat.
Weijers niet, nee. Niet omdat we
bezwaren hebben tegen krakersrellen.
Maar dat onderwerp was zo uitgediept
door de tv, dat we het niet nodig vonden
om het ook nog eens in de bioscoop te
brengen".
„En wat hebben we niet gedaan aan de
Nieuwmarktrellen? Twee, drie keer
hebben we er een film van gemaakt. Met
huizen die werden opengetrapt,
ME-tanks die er doorheen reden, met
bommen en granaten".
Met veel improvisatietalent werden in vroeger jaren Polygoon-opnamen gemaakt.
(archief Polyfoon)
