Eerste
4 -mjp
'gastvrouw'
m Hoe
)glandse kerk
Afke Kastelein,
een 'totaal onschuldig mens'
ZATERDAG 9 FEBRUARI 1985
GEESTELIJK LEVEN
PAGINA 11
LEIDEN - Voor het eerst in haar eeuwenlange ge
schiedenis heeft de Hooglandse of Sint Pancraskerk
een 'gastvrouw', net als de koster wiens taak dezelfde
blijft officieel door de kerkvoogdij benoemd. Een
deeltijd-functie, maar als de nieuwe baan zou opleve
ren wat het kerkbestuur hoopt - en zelfs méér dan dat
dan zou het in de toekomst nog weieens een volledi
ge job kunnen worden. De kerkvoogdij streeft naar een
veelzijdige functie voor dit kerkgebouw, die ver uitgaat
boven een paar uren eredienst per week.
Maar zover is het nog niet, hoewel Afke Kastelein-
Nijdam (55) al haar fantasie en enthousiasme ?al inzet
ten om de kérk als geschikte gelegenheid voor vele
doeleinden overal waar dat maar mogelijk is warm aan
te bevelen. Sinds 1 januari vertegenwoordigt zij de
kerkvoogdij in alle interne en externe zaken die het
gebruik van de oude 'Pancras' kunnen stimuleren.
Het antwoord op de vraag waar
om deze kerk meer dan tot nu toe
in de publieke aandacht moet
komen ligt nogal voor de hand.
De eerste reden is wel, dat
handhaving van dit kerkgebouw
op den duur financieel alleen
mogelijk is als er ook doorde
weeks wordt uitgehaald wat erin
zit. Een gebouw dat vrijwel altijd
gesloten is gaat aan zijn eigen on
nut ten onder.
En punt twee: de vele miljoe
nen aan gemeenschapsgeld die
nodig zijn om zo'n kerk in goede
staat te houden verdragen een
voudig niet, dat het gebruik tot
een paar zondagse uurtjes be
perkt blijft. Dat zou 'zonde' zijn.
Monumenten, ook kerken, ontle
nen hun betekenis niet alleen
aan hun geschiedenis, maar ook
aan de functie die men er nü aan
geeft. En als die functie niet
meer in verhouding staat tot de
hoge kosten van onderhoud, dan
zal de eigenaar-gebruiker die
opieuw moeten bezien.
Zelf invullen
Afke Kastelein is vertrouwd
met kerkelijk werk. In Amstel
veen, waar zij lange tijd heeft ge
woond, was zij ouderling van de
gereformeerde kerk en de laatste
vijf jaar had zij als secretaresse
een deeltijdbaan bij de Leidse
kerkvoogdij. Maar ervaring in
'kerkpromoting' heeft zij niet.
Trouwens, er is in dit land nog
maar weinig ervaring opgedaan
met monumentale kerkgebou
wen die naast de kerkdiensten*
ook nog een andere bestemming
hebben.
"Het is in eerste instantie een
echt verkennende functie. Ik zal
het zelf. moeten invullen. Nie
mand staat met een lijstje voor
me klaar dat ik zou kunnen af
werken".
Afke realiseert zich dat goed.
Maar ze weet ook, dat met een
kerk als de Hooglandse veel
meer kan en moet worden ge
daan dan tot nu toe. "Vanzelf
sprekend uit gewoon zakelijke
overwegingen. Maar daar komt
dan wel het culturele motief nog
bij. Wat wij nu gaan doen moet je
niet alleen maar zien als een fi
nanciële noodgreep".
"Maar wil je in die richting iets
ondernemen dat boven het inci
dentele uitgaat, dan zal er ie
mand moeten zijn die zich doel
gericht daarmee bezighoudt. De
kerkvoogden zelf hebben genoeg
andere zaken aan hun hoofd. Nu
weer de restauratie van de Mare-
kerk. Hoeveel tijd en energie de
lopende zaken al kosten, kan een
buitenstaander zich niet voor-
door
S. J. de Groot
stellen. Ik heb dat nu een poosje
van nabij gezien en kan er alleen
maar grote bewondering voor
hebben. Daarom heeft de kerk
voogdij in deze leemte met een
nieuwe functie willen voorzien".
Eerste stap
Een eerste stap om de 'Pan
cras' dichter bij het 'grote pu
bliek' te brengen was de dage
lijkse openstelling van de kerk
van mei tot oktober.
Afke Kastelein: "Daar zijn we
een paar jaar geleden mee begon
nen. We hebben nu een team van
zo'n dertig vrijwilligers om de
bezoekers te ontvangen. Zij doen
om beurten dienst. De belang
stelling van het publiek neemt
met het jaar toe. Dat inspireert
ons, ermee door te gaan".
"Maar het betekent wel, dat
ook het vrijwilligersteam recht
heeft op aandacht en zorg. Zij
moeten weten bij wie ze terecht
kunnen met hun wensen, vragen
of ideeën. Ik wil een stut en
steun voor ze zijn. Voorwaarde
voor een goede sfeer is de per
soonlijke band. Daarvoor te zor
gen is mijn opdracht naar binnen
toe".
Afke is vol lof over de vrijwilli
gers. Een van hen, een vroegere
arbeidsanalist, verzorgt de roos
ters, zodat iedereen ruim van te
voren weet wanneer hij of zij
dienst heeft. "Het is een hele
klus zo'n rooster te maken, want
je moet ook rekening houden
met persoonlijke wensen en met
de vakanties van de mensen.
Maar het functioneert prima.
Mijn taak is om waar dat nodig is
er nog iets meer lijn in te bren
gen".
Wie een kerk bezoekt, wil er
graag wat van meenemen. Dat
kan in de Hooglandse, waar de
toegang gratis is. Men kan er
grammofoonplaten, boekjes, fol
ders en kaarten kopen. De serie
kaarten is uitgebreid van vier tot
zes. Voor de buitenlandse toeris
ten ligt een meertalige folder
klaar. Vorig jaar werd de voor
raad verrijkt met een boekje van
zestien pagina's met een beknop
te beschrijving van de kerk en
haar bouwgeschiedenis en een
serie mooie foto's van Peter Hor-
Al dat materiaal werd dagelijks
op een tafel bij de ingang van de
kerk (Nieuwstraat) uitgestald.
Dit jaar wordt een soort verrijd
bare kiosk in gebruik genomen,
zodat de dienstdoende vrijwilli
gers de spullen niet meer elke
dag hoeven op te bergen.
Er komt weer een serie lunch
pauze-orgelconcerten op de
woensdagmiddag, van half 1 tot
kwart over 1. Muziek geeft aan
kerkbezoek een bepaalde sfeer.
Afke Kastelein: "De vrijwilli
gers hebben zelf ontdekt, dat af
en toe een beetje orgelspel eigen
lijk te weinig is. Vandaar dat we
dit jaar een proef willen nemen
met een aantal zorgvuldig gese
lecteerde cassettebandjes. Meer
sfeer dus met meer muziek. En
zo zullen er nog wel meer dingen
zijn waardoor je de bezoekers
prettiger kunt ontvangen. Dat
moet gewoon van jaar tot jaar
groeien".
Een eerste vrucht van 'Pan-
cras'-promotion is het idee om
aan de opening van het bezoek-
seizoen enig cachet te geven. Dat
gebeurt op zaterdag 20 april, als
een aantal koren en muziekgezel
schappen in deze kerk een uitge
breide manifestatie verzorgt, van
10 tot 5 uur. De uitnodigingen
zijn nu de deur uit. Van sommige
heeft Afke Kastelein al gehoord
dat ze graag komen.
Niet 'heilig'
Wat de contacten naar buiten
betreft zal de gastvrouw van de
Hooglandse kerk van de grond af
moeten beginnen.
Wie gaat nadenken over een
'multifunctionele' bestemming
voor zo'n gebouw, kan de vraag
niet ontlopen waar de grens ligt.
En dan is er natuurlijk verschil
tussen kerken die nog wél en die
niet meer voor de eredienst wor
den gebruikt. In het eerste geval
speelt het gevoel voor wat daar
zondags gebeurt duidelijk mee.
Dan is doordeweeks niet élles
mogelijk.
Afke Kastelein: "Aan de ene
kant zeg ik: een kerk is geen hei
lig gebouw. Maar ik besef goed
dat je het gebruik ergens moet
afgrenzen. Het is niet mijn taak
dat te bepalen. Dat doet de kerk
voogdij. Ik kom alleen maar met
voorstellen, hoewel ik ook wel
aanvoel wat niét kan. Een miss
verkiezing bijvoorbeeld, om
maar eens wat te noemen. Of
vlooienmarkten".
"De grote lijnen, waarbinnen
van allerlei mogelijk is, zijn er.
Maar ik kan me voorstellen datje
soms op zijpaden belandt, en als
je dóór dan mogelijkheden ziet,
moet je die wel testen op hun
bruikbaarheid. Maar nogmaals:
ik ben in dat opzicht een totaal
onschuldig mens. Voor mij is het
allemaal nieuw. Ik zal me echt
weieens een buil vallen, maar
dan hoop ik ervan te leren".
De kerkvoogdij is lid van de
vereniging van beheerders van
monumentale kerken. Die is op
gericht om zulke gebouwen
meer rendabel te maken. Afke
Kastelein verwacht, dat het con
tact met deze vereniging haar
een eind op weg kan helpen. Zij
denkt bijvoorbeeld aan het uit
wisselen van tentoonstellingen.
In Rotterdam heeft zij een goe
de relatie aan de vroegere Leidse
predikant Lamping, die deel uit
maakt van het Laurenskerk-pas-
toraat. In die kerk vergelijk
baar met de Leidse 'Pancras' is
haast elke dag wel wat te doen.
Daar gaat ze zeker haar licht op
steken.
Mogelijkheden voor de Hoog
landse kerk zijn: congressen,
tentoonstellingen, herdenkin
gen, recepties, concerten, zang
en muziekconcoursen, lekespe-
len en klassiek toneel, het opne
men van de kerk in de toeristi
sche stadswandelingen, en nog
zoveel meer.
"Als er niet iemand is die daar
achterheen gaat, gebeurt er niéts.
Daarvoor moet je je presenteren
bij de VW's, culturele en weten
schappelijke instellingen en -
niet te vergeten - de omroepen.
Met een speciale folder gaan wij
ons bij een groot aantal instan
ties introduceren".
Voorzichtig
Wordt dat geen concurrentie
voor de Pieterskerk (eigendom
van een niet-kerkelijke stich
ting)?
Afke Kastelein denkt van niet.
"Wij mikken op mogelijkheden
die bij déze kerk passen en pro
beren zo tot een eigen verhuur-
schema te komen. Dat hoeft geen
beletsel te zijn voor wat anderen
doen. We zullen wel, waar nodig,
rekening met elkaar moeten hou
den. Een goede samenwerking
kan voorkómen, dat gelijkge
richte activiteiten op hetzelfde
moment of vlak na elkaar gebeu
ren".
Overigens zullen gastvrouw en
kerkvoogdij heel voorzichtig zijn
met het zelf aantrekken van eve
nementen. "Want dan ben je fi
nancieel ook zelf verantwoorde
lijk, en dat kan onverantwoorde
risico's met zich brengen. Als je
van tevoren iets niet kunt peilen,
loop je het gevaar er lelijk bij in
te schieten. In de Grote Kerk van
Breda heeft het vijf jaren ge
duurd voordat ze daar goed zicht
op kregen. Nü loopt het pas".
Een groot pluspunt bij de pro
moting van de 'Pancras' is het
aangrenzende 'Hooglandse Huis'
(Moriaansteeg), behalve voor
vergaderingen en recepties een
prettige en efficiënte gelegen
heid voor deelnemers aan evene
menten om zich consumptief te
laten verzorgen. Afke Kastelein
zal bij het aan de man brengen
van de kerk dit voordeel zeker
noemen.
'Beeldschoon'
De gastvrouw van de Hoog
landse kerk woont in het tege
lijk met de kerkrestauratie ver
bouwde - vroegere kostershuis
aan de Middelweg. Een de^r in
de woning geeft rechtstreeks toe
gang tot de kerk. "Erg functio
neel voor mijn werk. Wie de kerk
zou willen gebruiken en bij me
aanbelt, kan ik meteen rondlei
den. En ook de vrijwilligers kun
nen zo gemakkelijk bij me te
recht".
Afke Kastelein voelt zich met
haar nieuwe functie 'bevoor
recht'. Werk dat veel contact met
mensen vraagt ligt haar goed.
Maar er is nóg iets. "Al ben ik
geen geboren en getogen Leidse,
deze kerk heeft, ook door mijn
werk bij de kerkvoogdij, een be
paalde gevoelswaarde voor me
gekregen. Is het geen beeld
schoon gebouw? Dit is toch een
féést van licht en ruimte".
Aan inventaris heeft de Hoog
landse kerk naast de twee geres
taureerde orgels niet zo heel veel
te bieden. "Mogelijk dat daar nog
eens wat bij komt", zegt Afke
voorzichtig. "Je weet maar nooit
waar je nog eens tegenaan
loopt".
Wie in het oude kostershuis de
sfeer scheppende inrichting van
haar eigen kamers heeft gezien,
mag verwachten, dat ook de
'aankleding' van de weidse kerk
ruimte - al valt dat buiten haar
eigenlijke taak - haar ter harte
gaat.
Zoals het een goede kerk-gast-
vrouw betaamt.
Geref. K. Vryg. 8.45 ds. De Putter, 2.45
ds. Mouissie.
Ned. Geref. Kerk (Salvatori) 10 en 4 ds.
LEIDEN: Herv. Gem. Hoogl.kerk 10 ds.
Pannekoek, 11.45 studentenekklesia;
Marekerk 10 dr. Meijers, 5 ds. Trouw
borst, Vlaardingen;
Maranathak. (L. Morsweg) 10 ds. Kool-
Oecumenische geloofsgemeenschap De
Regenboog (Merenwijk) 9.30 mevr. ds.
De Mey, 11.15 mevr. ds. De Mey en pas
toor v. Well;
Bethlehemk. (Driftstr.) 10 mevr. ds.
Westera, opendeurdienst, mmv jonge
renkoor;
Bevrijdingsk. (Montgomerystr.) 10 ds.
Jansen, 5 ds. Koolstra;
Vredesk. (Burggravenl.) 10 ds. Nauta,
mmv cantorij;
Waalse kerk (tijdelijk Rapenburg 6)
10.30 ds. Ribs;
jeugdkapel Vredeskerk 10;
jeugdkapel Bevrijdingskerk 10.
Acad. Ziekenhuis 9 rk. dienst, 10.15 ds.
Bovenberg;
Diakonessenhuis 10.30 ds. v. 't Hof;
Endegeest zie Oegstgeest.
Geref. Kerk Vredeskerk zie herv. gem.;
Petrak. (Surinamestr.) 10 ds. Bakker,
Amstelveen;
Oude Vest 10 ds. Veenstra;
Maranathak. zie herv. gem.;
Bevrijdingsk. zie herv. gem.;
bejaardenhuis Groenhoven 10 ds. Ver-
Merenwijk zie herv. gem.
Wijk Stevenshof, gebouwtje 'Dijkhof
(Rijndijk) 10 kand. J. L. Falkenburg.
Geref. K. Vrijg. (Herengr.) 10 en 5 ds.
Houtman.
Chr. Geref. K. (Steenschuur) 10 en 5 ds.
Den Hertog, ha.
Geref. Gem. (N. Rijn) 10 en 4.30 ds.
Boogaard.
Evang.-Luth. Gem. (Hoogl. Kerkgr.)
10.15 ds. Mostert.
Doopsgez.-Remonstr. Gem. (Lokhorstk.
Pieterskerkstr.) 10.30 ds. .Koek, mmv
Baptistengem. (O. Rijn 3) 10 ds. Bos
veld, doop.
Evang. Gemeenschap (Middelstegr. 3)
10 br. Dikkes.
Evang. gem. Merenwijk (Flevoweg 5)
7.45 nam.
Zendingswerk Middernachtsroep (Zoe-
terw.singel 21) 5 nam.
Evangeliecentrum (Zijlsingel 2) zo. 10
rev. D. Kuhn, wo. 8 hr. Zijlstra, vr. 15
febr. 8 jeugdsam.
Pinkstergem. (O. Vest 13) 10 hr. Eiker
bout.
Leger des Heils (hoek Vestestr./Groe-
nesteeg) 10 en 7.
Nieuw-Apost. Kerk (H. Rijnd. 24): 9.30
en 4. wo. 8.
Zevendedag-adventisten (Ontmoetings-
kerk Voorschoten) elke zat. 9.45 bijbel
studie, 10.45 predikdienst.
Christelijke Wetenschap (Steensch. 6)
10.30.
'De Christengemeenschap' (beweging
tot religieuze vernieuwing): 9.45 men-
senwijdingsdienst, in oud-kath. k. Zoe
te rw.singel.
Kerk van J. Chr. v.d. Heiligen der L. Da
gen (Brahmsl.) 9.30, 10.30 en 11.20.
Oud-Kath. K. (Zoeterw.singel) zat. 7.
Rooms-Kath. K. Haagweg zat. 7, zo. 9 en
10.45;
Herensingel zat. 7, zo. 9.30 en 11;
Rijndijk (Leiden-V.schoten) zat. 7, zo.
9.30 en 11.30;
Steenschuur zat. 7, zo. 8.30, 10, 11.30, 6
en 7 (lof);
Boshuizerkade zat. 7, zo. 9.30 en 11;
Lammenschansweg zat. 7, zo. 9 en 10.30;
Haarl.straat zat. 7, zo. 9.30, 10.45 en
12.15;
Merenwijk zie herv. gem.;
H. Rijndijk (zie Zoeterwoude).
ABBENES: Herv. Gem. 9.30 ds. Rang
(geref.), 7 ds. Koldewijn, De Kaag,
jeugddienst.
AARLANDERVEEN: Herv. Gem. 10
ds. v. Driel, 6.30 zie geref. kerk.
Geref. Kerk 10 ds. v.d. Bos, Gouda, 6.30
ds. v. Driel, gez. dienst.
Chr. Geref. Kerk 9.30 leesdienst, 6.30 ds.
Hofman, Ouderkerk a.d. Amstel.
Rk Kerk zat. 7, zo. 10.30.
ALPHEN AAN DEN RIJN: Herv. Gem.
Adventskerk 10 ds. Bogers, 5 ds. Stolk,
met gehandicapten; Kruiskerk 10 ds. De
Jonge; Opst.kerk 10 ds. v.d. Heiden, 6.30
ds. Bogers; G. Herderk. 10 ds. Verheul,
ha, 6.30 ds. Nieuwenhuis, ha; De Bron
9.30 ds. Taselaar, ha, 10.15 ds. Nieuwen
huis, ha, 6.30 ds. Verheul, ha; Ashram
(Marsdiep) 10 ds. Moll, ha; Driehoorne 7
nam. ds. Taselaar; Oudshoornse kerk 10
ds. Smids, Amersfoort, jeugddienst;
Sionskerk (Planetensingel) 9.30 en 6.30
ds. Ouwendijk.
Geref. Kerk Mar.kerk 10 ds. Wilschut,
6.30 ds. Verdoorn; Salv.kerk 10 ds.
Stolk, zie ook herv. gem.
Geref. K. Vrijg. (aula chr. techn. school)
9.30 leesdienst, 7 ds. Gratz.
Ned. Geref. Kerk (school Willemstr.)
9.30 ds. H. de Jong, 4.30 ds. Janse.
Chr. Geref. Kerk 9.30 en 4.30 dienst, wo.
7.30 ds. Bouw.
Oud-Geref. Gem. (Hooftstr. 240) 9.30 én
4.
Bapt.gem. (Molenwerfstr. 1) 10 evang.
Ramaker, 6.30 ds. Koekkoek.
Bapt.gem. Noord (school Kalkovenw.
62) 10 hr. J. de Looij, 6.30 hr. G. Kruizin-
ga.
Volle-evang.gem. ('De Ark', Pr. Hen-
drikstr. 54) 10 hr. v.d. Hoorn.
Pinkstergem. (school Batenstein 16) 10.
Leger des H. (Corn, de Vlamingstr.) 10
en 6.30.
Remonstr. Kring (Van Mandersloostr.
36) geen dienst.
Rk Kerk: Bonifaciusk. zat. 7, zo. 9.45 en
11.30;
Piusk. zat. 7, zo. 9 en 10.30;
De Bron zat. 7, zo. 9 en 11.30.
BENTHUIZEN: Herv. Gem. 9.30 ds.
Exalto, 6 ds. Harkema, Brakel.
Geref.-Herv. Gemeente (dorpshuis 'De
Tas') 10 ds. J. W. de Jong, Zoetermeer.
Geref. Gem. 9.30 en 6 leesdienst.
BODEGRAVEN: Herv. Gem. Dorps
kerk 10 ds. v.d. Hoef, 6.30 ds. Wieman;
Salv.kerk 10 ds. Richter, 6.30 ds. v.d.
Hoef;
Bethl.kerk 10 ds. Geluk, Baarn, 6.30 dr.
Haitsma, Boskoop.
Geref. Kerk 10 ds. Elderman, 6.30 ds.
v.d. Berg.
Geref. K. Vrijg. (Ichthusk.) 9.30 en 6.30
ds. Mouissie.
Geref. Gem. (Stationsweg 17) 10 en 6.30
Evang.-Luth. Gem. 9 ds. v. Beek.
BOSKOOP: Herv. Gem. Dorpskerk 9.30
ds. v.d. Pol, 6.30 hr. Smouter, Rhoon,
jeugddienst;
De Stek 9.30 ds. v. 't Hoff.
Geref. Kerk 9.30 ds. Ferwerda, S.heim,
zie ook herv. gem.
Chr. Geref. Kerk 9.30 en 5 ds. Ribbers.
Geref. Gem. 9.30 leesd., 3 ds. Bac, 13
febr. 7.30 ds. P. Blok.
HAZERSWOUDE: Herv. Gem. 9.30 en
6.30 ds. De Graaf, ha.
Geref. Kerk 10 ds. v.d. Berg, Bodegra
ven, 5 ds. Schouten, Leiden.
Rk Kerk: dorp zat. 7, zo. 9.30 en 11.30;
Anker zat. 7, zo. 8.45 en 11.15;
Rijndijk zo. 10.
HILLEGOM: Herv. Gem. 10 en 5 ds. v.d.
Wal, ha.
Geref. Kerk 10 ds. Rothfusz, ha. 'Park
wijk' 7 ds. Krispijn, ha.
Chr. Geref. Kerk 10 en 5 ds. Biesma.
Rk Kerk: Mart. zat. 7, zo. 9 en 11;
Jozefk. zat. 7, zo. 10 en 11.30.
HOOGMADE: Herv. Gem. 10 ds. Boon-
Rk Kerk zat. 7, zo. 10.
DE KAAG: Herv. Gem. 10 ds. Kolde-
Rk Kerk zat. 7, zo. 10.
KATWIJK AAN DEN RIJN: Herv.
Gem. Dorpsk. 10 ds. A. Baas, 6 ds. Sma
ling;
Ontm.kerk 10 ds. Aarents, 6.30 ds. Bou-
man, Scheveningen.
Ver. ter voorbereiding van een herv.
deelgemeente 'De Rank' te Katwijk (au
la P. Groen-college) zie Katwijk aan
Zee.
Geref. Kerk 10 ds. v. Breevoort, 5 ds. v.
Wattum, Rijswijk.
Rk Kerk zat. 7, zo. 9.30 en 11.15.
KATWIJK AAN ZEE: Herv. Gem. N.
Kerk 10 ds. Offeringa, Haren, 6 ds. v.
Sliedregt;
O. Kerk 10 ds. Visser, 5.45 zang, 6 ds. v.
Roon, jeugddienst;
Ichthusk. 10 ds. De Jong, 5 ds. Drieber
gen;
Pnièlk. 9.30 ds. v. Roon, 6 ds. Visser;
aula Bestevaer-mavo (Rijnsoever) 10 ds.
Vroegindewey;
Overduin 2.15 ds. v.d. Beid; Hoeksteen
(Burgersdijkstr.) 10 dovendienst, hr. B.
R. Steenbergen.
Ver. ter voorbereiding van een herv.
deelgemeente 'De Rank' te Katwijk (au
la P. Groen-college) 10 prof. dr. v. Gen
nep, Leiden.
Geref. Kerk Vr.kerk 10 ds. Kersten, 5 ds.
v.d. Horst;
Triumfatork. 10 ds. v.d. Horst, 5 ds. Slof-
stra, Noordwijk, opendeurdienst.
Geref. K. Vrijg. 10.15 leesdienst, 3.30 ds.
Heida.
Ned. Geref. K. 8.45 en 7 ds. Janse.
Chr. Geref. K. 10 en 5 ds. Slagboom.
Vrije Chr. Geref. Gem. (Unizaal) 10 en 5
ds. v.d. Belt.
Geref. Gem. (Remisestr.) 10 en 5.
Geref. Gem. in Ned. (Louwestr.) 10 en 5.
Volle-evang.gem. ('Tripodia') 9.45.
Onafh. baptistengem. (Sluisweg 16) 10
ds. J. A. Visser.
KOUDEKERK AAN DEN RIJN: Herv
Gem. 10 ds. Lapré, 7 ds. Cnossen, Delft,
opendeurdienst.
Geref. Kerk 10 dr. Bade, zie ook herv.
gem.
LEIDERDORP: Herv. Gem. en Geref.
Kerk Dorpsk. 10 ds. v.d. Born, 3 ds. Bo
venberg, met gehandicapten, 6.30 mevr.
ds. Westera;
Hoofdstr. 10 ds. Doesburg;
Scheppingsk. 9 en 10.30 (jongeren-
dienst) ds. v. Loenen.
Leythenrode 10 ds. De Leeuw.
Elis.ziekenhuis 10 rector Vijftigschild.
Bapt.gem. (wijkgeb. Zijlkw.) 10 hr. J.
v.d. Zeeuw.
Rk Kerk zat 7, zo. 10 en 11.30.
LEIMUIDEN: Herv. Gem. 9.30 ds. v.d.
Kamp.
Geref. Kerk 9.30 ds. v.d. Kooi, 7 ds. Jas
pers Focks.
Rk Kerk zat. 7. zo. 7.30, 9.30 en 11.15.
LISSE: Herv. Gem. Dorpskerk 10 ds.
De Gelder;
Pauluskerk 10 en 7 ds. 't Hooft.
Geref. Kerk 10 en 5 ds. Boswijk.
NIEUWVEEN: Herv. Gem. 9.30 ds. De
Reuver, Capelle a.d. IJssel, 6.30 ds. De
Graaff.
Geref. Kerk 9.30 ds. Maneschijn, Am
stelveen, 7 ds. Buikema.
Rk Kerk zat. 7, zo. 9 en 11.
NIEUW-VENNEP: Herv. Gem. 9.30 ds.
Ten Voorde, 7 ds. Bergsma.
Geref. Kerk 9.30 ds. Bergsma, 4.30 ds.
Rang.
Chr. Geref. Kerk 9.30 en 4.30 ds. Visser.
Rk Kerk zat. 7, zo. 10 en 11.15 (gezins-
dienst).
NOORDEN: Herv. Gem. 9.30 ds. Geuze,
7 ds. v. Leyen, Wilnis.
Geref. Kerk (W. Verlaat) 10 hr. Koenes, 7
ds. Keyser, Utrecht.
NOORDWiJK: Herv. Gem. Grote of St.
Jeroensk. (Binnen) 10 vicaris W. Andel,
5 ds. Baas, Molenaarsgraaf;
Hoofdstr. (Zee) 10 prof. dr. v.d. Beek,
Valkenburg, 5 ds. Kuiper;
De Rank (Golfbaan) 10 ds. v.d. Velden,
Woerden.
Geref. Kerk Buurtkerk (Hoofdstr.) 10
ds. Elgersma;
Vinkenl. (Binnen) 10 ds. Kuiper, 7 ds.
v.d. Lee;
Stichtingskerk 11 ds. Slofstra; Sole Mio
9 ds. Elgersma.
Rk Kerk Zee zat. 7. zo. 10.30;
Binnen zat. 7, zo. 8, 10 en 11.30.
NOORDWIJKERHOUT: Dorpsk. 10 ds.
Hemmes, O.geest.
Rk Kerk Victork. zat. 7, zo. 9.30 en 11;
Jozefk. zat. 7, zo. 9 en 10.30;
De Zilk zat. 7, zo. 10 en 11.30.
OEGSTGEEST: Herv. Gem. Groene of
Will.kerk 10 mevr. drs. Eggink-Hoog;
Pauluskerk 10 ds. Da Costa
Gemeentecentrum (Lijtw.) 10.30 ds. A.
Noorman, Bussum, 7 ds. Vegter.
Geref. Kerk 10 ds. Vegter.
Geref. Kerk Vryg. (aula Dr. Schilder
school) 10.30 en 4.30 ds. De Putter.
Ned. Geref. Kerk (Gem.centrum) 8.45 en
4 (themadienst) ds. De Lange, 8 nam.
zondagavondgesprek over 'christelijk
onderwijs'.
Van Wijckerslooth 4 ds. W. de Leeuw.
Endegeest 10 ds. Friederich.
Volle-evangeliegem. (Gem.centrum) 4.
Rk Kerk Will.kerk zat. 7, zo. 9 en 10.30.
OUD-ADE: Rk Kerk zat 7. zo. 8.30 en
10.30.
OUDE EN NIEUWE WETERING:
Herv. Gem. 9.30 ds. De Korte, met koor.
Geref. K. 9.30 ds. Jaspers Focks, 4.30
jeugddienst.
Remonstr. Gem. 10 ds. v. Waveren,
Haarlem.
Rk Kerk zat. 7, zo. 9.30 en 11.30.
ROELOFARENDSVEEN: Rk Kerk
Mar. Pres. zat. 7, zo. 9 en 11;
Petrus-B. zat. 7, zo. 9.30 en 11.30.
RIJNSATERWOUDE: Herv. Gem. 9.30
ds. Vlasblom, Boskoop, 7 ds. Boonstra,
Hoogmade.
Chr. Geref. K. 9.30 leesd., 2.15 ds. Bouw.
RIJNSBURG: Herv. Gem. Laurentius-
kerk 9.30 ds. Smaling, 5 ds. Geluk,
Baarn, jeugddienst, mmv 'New Gospel
Sound';
Bethelkerk 9.30 en 5 ds. v. Niel.
Geref. Kerk Petrak. 9.30 ds. Damsma, 5
ds. Snel;
Imm.kerk 9 en 10.30 ds. Baayen, 5 ds.
Ribberink;
Mar.kerk 9.30 ds. Snel, 5 ds. Damsma.
Geref. Kerk Vrijg. 10 en 5.15 ds. Grutter.
Chr. Geref. K. 9.30 en 5 ds. v. Sorge.
Evang. Christengem. (aula mavo) 10 br.
C. Vork, Alphen.
Rk Kerk zat 7. zo. 10.30.
RIJPWETERING: Rk Kerk zat 7. zo. 9
en 10.30.
SASSENHEIM: Herv Gem. 9 en 10.30
ds. v. Achterberg, 7 ds. Roos, A.dam,
opendeurdienst.
Geref. Kerk 10 ds. Baas, 7 zie herv. gem.
Chr. Geref. K. 10 en 5 dr. Rebel, Amers-
Ned. Prot. Bond (Jul.laan 17) 10.30
mevr. M. Driessen.
Rk Kerk zat. 7, zo. 9.30 en 11.
TER AAR: Herv. Gem. 9.30 ds. v. Leus
den, Leidschendam, gezinsdienst, 6.30
ds. Hulst, Waddinxveen.
Geref. Kerk 9.30 ds. Broer, 6.30 ds. v.d.
Kooi.
Rk Kerk Aardam zo. 9 en 12;
kerk Langeraar zat. 7, zo. 9.30 en 11.30.''
VALKENBURG: Herv. Gem. 10 en 6.30
ds. Vermeulen, ha.
Geref. Kerk 9.30 ds. Rietveld, Leiden,
6.30 hr. De Ridder, S.heim.
Geref. K. Vrijg. 9.30 en 5 ds. Heida.
VOORHOUT: Herv. Gem. 10 ds. C. J. de
Jong.
Rk Kerk zat 7, zo. 9 30 en 11.
VOORSCHOTEN Herv Gem. Dorps
kerk 10 ds. v.d. Schoot, 7 ds. De Zeeuw;
De Ontmoeting (Noordhofland) 10 ds.
De Zeeuw;
Hulp en Heil (Schakenbosch) 10 ds.
Herv. evang. op geref. grondslag (Lucas-
college, Beeth.laan) 9.30 ds. Trouw
borst Heilouw, 4.30 ds. Korevaar,
R.dam.
Geref. Kerk 10 ds. De Zwart. Zie ook
herv. gem.
Geref. K. Vrijg. (Bachlaan) 10 en 5 dr.
Amtzen.
Aulagemeenschap Noordhofland 10.30
informele dienst..
Rk Kerk Laur.kerk zat. 7, zo. 11.30;
M. Godskerk. zat. 7, zo. 10.
Kerk van Engeland (British school in
The Netherlands, J. v. Hooflaan 3) 10.15
anglicaanse dienst.
WADDINXVEEN: Herv. Gem. Brugk.
9.30 en 5 ds. Maasland;
Hoeksteen 9.30 en 6.30 ds. Roetman;
Bethelk. 9.30 en 5 ds. Goossen;
Imm.kerk 10 ds. Hulst, 5 ds. Quartel.
Geref. Kerk Kruisk. 10 mevr. ds. Ko-
ning-Polet, Gouda, 5 dr. Bade, Koude
kerk;
Ontm.kerk 10 ds. De Moor.
Remonstr. Gem. 10 ds. Wery, R.dam.
WARMOND: Herv. Gem. 10 (ha) en 5 ds.
Rk Kerk zat. 7, zo. 8.30, 10 en 11.30.
WASSENAAR: Herv Gem. Dorpsk. 10
ds. Steenstra, ha. 4.30 ds. Wolters. 7 ds.
Steenstra, opendeurdienst, mmv interk.
jeugdkoor Watergraafsmeer,
Kievietk. 10 dr. v. Bruggen;
Messiask. 10 ds. v. Waasbergen;
Dorpscentrum 9.30 kand. A. C. Verweij,
Leiden.
Geref. Kerk Zyllaan 10 ds. v.d. Woude, 7
zie herv. gem.;
Zuid (Bloem cam plaan) 10 dr. v.d.
Kamp, ha.
Ned. Prot. Bond (Kerkdam) 10.30 ds.
Werner.
WOUBRUGGE: Herv. Gem. 9.30 en 6.30
ds. Koelewijn.
Geref. Kerk 9.30 ds. Aalders, 6.30 ds.
Jaspers Focks.
Rk Kerk zat. 7, zo. 10.
ZEVENHOVEN: Herv. Gem 9.30 kand
Rietveld, Woerden, 7 ds. Koppenhol,
Huizen.
Geref. Kerk 9.30 ds. Ribberink, Rijns-
burg, 7 ds. Elderman, Bodegraven.
ZOETERWOUDE: Herv Gem 10 oecu
menische dienst pater Buil en ds. Wol-
Rk Kerk St. Jan zo. 9.30 en 11;
Chr. Dienaark. zat. 7, zo. 10;
Meerburgkerk H. Rijndyk zat. 7, zo. 10
en 11.30.
ZWAMMERDAM: Herv Gem. 10 ds.
Eysenga, 6.30 zie geref. kerk.
Geref. Kerk 10 ds. Buikema, 6.30 ds. Ey
senga.
Remonstr. Gem. 10 dr. Meijering.
Afke Kastelein....'als er niet iemand achterheen trekt, gebeurt er niets'.
