'Vijftig uur werken lost reeks van problemen op' Luns: 'De Russen weten hoe vreselijk oorlog is' Predikant schenkt oude koran aan nieuwe moskee Interview Uitdagende visie professor Van Peursen: DINSDAG 29 JANUARI 1985 PAGINA 11 "De Russen weten hoe vreselijK de oorlog is. Daarom zullen zij alleen een oorlog beginnen als ze weten dat het niet tot een kernoorlog zal leiden". Woorden uit de mond van niemand minder dan Josef Luns, de voormalige secretaris-generaal van de NAVO. Luns nam gisteren deel aan een debat in het Acade miegebouw van de Leidse univer siteit rond de stelling "De Verenig de Staten vormen een grotere be dreiging voor de wereldvrede dan de Sowjet-Unie". Het zal geen verbazing wekken: Luns pleitte tegen de stelling. Hij ontvouwde de alom bekende theo rie dat de wereld sinds de Tweede Wereldoorlog een periode van vre de kent, hetgeen maar aan één ding te danken is: het kernwapen. "Ook de Sowjet-Unie weet dat een kern oorlog niet te winnen is. De vrede is verzekerd zolang het atoomwa pen geloofwaardig is", aldus Luns. De oud-minister van buitenland se zaken schetste de na-oorlogse periode, waarin de VS het mono polie van de atoombom hadden tot de periode-Carter. "Tijdens het hoogtepunt van ontspanning heeft de Sowjet-Unie de SS-20 raket ont wikkeld. Om de geloofwaardigheid van de westerse afschrikking te herstellen is een modernisering van kernwapens nodig". Luns was de laatste spreker in een rij van acht. De harde houten banken in het Groot Auditorium van het monumentale Academie gebouw waren gisteravond tot op de laatste plaats bezet en er moes ten zelfs tientallen belangstellen den aan de toegangsdeur worden teleurgesteld. Het debat, georganiseerd door de Leidse studentenvereniging voor internationale betrekkingen en de Atlantische jongerenclub Stich ting JASON, was voor het publiek aantrekkelijk. Niet alleen door de gerenommeerde sprekers, maar ook omdat het debat geheel vol gens de regels van de Cambridge- universiteit werd gehouden. Dat houdt in grote lijnen in dat om beurten voor- en tegenstanders van de ter discussie staande stel ling het woord krijgen en dat de toehoorders door middel van een stemming aan het begin en het eind van het debat te kennen ge ven, welke partij het meest overtui gend is geweest. Zodoende is meestal een duide lijke 'winnaar' van het debat aan te wijzen. (Tenzij natuurlijk de stem ming gelijk blijft of alleen het aan tal ortthoudingen toeneemt. In dat laatste geval zijn de debaters er in geslaagd het publiek aan het twij felen te brengen). Ruimtewapens Om terug te keren naar Luns; hij wierp het 'immense conventionele overwicht van de Russen' in de strijd om aan te tonen dat de VS nooit een no-first-use verklaring kunnen geven, een verklaring om nooit als eerste kernwapens te ge bruiken. Verder had Luns het nog over de bedreigende Russische ideologie en gedrag. Hij somde de gebieden op die de Russen in het verleden hebben 'bezet en geïncor- pereerd'. Tot verbazing van velen poneer de Luns vervolgens de stelling 'De bewapeningswedloop bestaat niet'. Als enige bewijs hiervoor noemde hij het afgenomen percen tage van het nationale inkomen, dat westerse landen aan hun defen sie besteden. Luns herinnerde aan de plannen van Reagan om het defensieve sys teem van ruimtewapens aan de Russen aan te bieden ("de sprekers zijn slecht ingelicht over de star wars") en strooide verder met op merkingen als "We moeten betreu ren dat het kernwapen ooit is uit gevonden" en "een nieuwe con ventionele oorlog zou ook vreselijk zijn". Opmerkingen, die natuurlijk niet ter zake doen als het gaat om de vraag, welke grootmacht de we reldvrede het meest bedreigt. Het sterkst in het bedat is Luns als hij anekdotes vertelt of anders zins voorbeelden aanhaalt. Zo her innerde hij aan de uitvinding van de kruisboog. Indertijd door de paus te Rome zo'n vreselijk wapen bevonden, dat het gebruik ervan verboden werd, zelfs tegen de Sa- i. Ook grappig, maar weder- niet zo to the point. Debat-voorzitter Halberstadt be kommerde zich er niet om. De de baters moesten zelf maar de kwali teit van hun argumenten in de ga ten houden. Argumenten had voor- pleiter kamerlid Van der Spek (PSP) genoeg. Hij begon zijn be toog met te verklaren, dat alle grootscheepse bewapening zeer gevaarlijk is, dus ook die van de Russen. Dat gevaar werd nog gro ter door de geslotenheid van het Sowjet-systeem. Niettemin, vond Van der Spek, vormen de VS een grotere bedrei ging van de wereldvrede. Zijn plei dooi was voornamelijk gebaseerd op de wereldwijde economische belangen van de VS en de invloed van particuliere bedrijven en het zogeheten militair-industrieel complex op de besluitvorming. Hij wees op de rechtstreekse of indirecte militaire inmenging door de VS in Vietnam, Laos, Cambod ja, Grenada, Guatemala, Cuba, Do minicaanse Republiek, Oost-Ti- mor, Nicaragua en Chili. Besluitvorming En nog altijd staan de VS klaar om in te grijpen, aldus Van der Spek, die zich hiertoe ook bedien de van anekdotes. Hij had zojuist een bezoek aan de internationale vredesmacht in de Sinaï-woestijn in het Midden-Oosten gebracht. Aan de Amerikaanse commandant had Van der Spek gevraagd: Heeft u soms iets met de rapid-deploy- ment-force te maken? (de snel in zetbare troepenmacht). Maar me neer, zou de commandant geant woord hebben, wij zijn de rapid- deployment-force. Van der Spek zette vraagtekens bij de democratische besluitvor ming in de VS. Hij wees op de ge slotenheid van het militaire appa raat en met name de inlichtingen diensten. "Minister De Ruiter, die goeie Job, maakte brochures voor de leden van het Amerikaanse Congres om uit te leggen hoeveel de Europese bondgenoten aan de fensie uitgeven. Die Congresleden hebben kennelijk daar al de ballen verstand van, laat staan wat ze over de Russische bewapening weten". Hij hekelde de Amerikaanse op stelling tegenover de freeze-bewe- ging en het Geneefse zogeheten 'boswandeling-akkoord'. Kritiseer de de ontwapenings- (Van der Spek: 'zeg maar bewapenings') - ge sprekken als een rookgordijn voor de publieke opinie. Een land dat zich zo weinig gelegen laat liggen aan internationale rechtsregels en een staat die er zo op uit is de onge lijkheid in de wereld te handhaven, die moet wel de grootste bedrei ging van de wereldvrede vormen, zo sloot Van der Spek zijn pleidooi af. Behalve deze twee beroepsplei ters traden Van Benthem van den Bergh, door Halberstadt geïntro duceerd als dissidente PvdA-er, en wetenschapper Wecke van het Nij meegse Instituut voor Vredes vraagstukken met elkaar in debat. Van Benthem enz. nam stelling te gen de veronderstelling dat één van beide grootmachten een grote re bedreiging voor de vrede vorm- ACHTERGROND door Leo Maat de dan de ander. De onderlinge ri valiteit bedreigt de vrede, aldus Van Benthem. Hij vergeleek de huidige situatie met de rivaliteit tussen Sparta en Athene in de Griekse oudheid. Dissidenten Wecke hekelde 'de illusie van de onkwetsbaarheid'. "De regering Reagan propageert dat een perfec te verdediging mogelijk is", aldus Wecke, die verder vooral begrip opbracht voor de psychologische werkelijkheid, de interpretatie van de werkelijkheid door de Sowjet- leiders. Overigens meende Wecke dat de Sowjet-Unie weinig behoef te zou hebben om de 360 miljoen Westeuropeanen aan hun eigen collectie dissidenten toe te voegen. Verder waren er de amateur-plei ters, studenten. Afwisselend leg den zij de nadruk op de militaire voorsprong van de VS op het ge bied van kernwapens, op de agres sieve ideologie van de Sowjet- Unie, op de Amerikaanse ruimte en aanvalswapens en de weigering van een no-first-use verklaring en op de militaire en patriottische in doctrinatie bij de opvoeding van de Russsiche jeugd. Een domper op het overigens zo boeiende debat vormde de uitslag van de stemming: vóór het debat was de stemverhouding 61 voor de stelling, 201 tegen en 42 onthoudin gen. Na het debat 52 voor, 197 te gen en 36 onthoudingen. Blijkbaar waren negentien personen tussen tijd vertrokken, hadden althans niet aan de laatste stemming deel genomen. Ten onrechte concludeerde voor zitter Halberstadt dat de tegenplei- ters hadden gewonnen. De cijfers bewijzen dat niet. Zij bewijzen niets. Niet aangetoond was, dat er maar één toehoorder van mening was veranderd. De relatieve ver schuiving kan er bijvoorbeeld net zo goed op duiden, dat voorstan ders over het algemeen mensen zijn die vroeg naar bed gaan. Jam mer, dat op de valreep de Leidse hoogleraar het verschil tussen stel ling en bewijs niet van elkaar on derscheidde. Luns bladert wat in het groot auditorium v m boekwerkje, gezeten op de houten banken van i het Academiegebouw aan het Rapenburg. (foto ANP) Van Peursen: 'De kosten zijn natuurlijk gigan tisch, maar daar moet je de daling van maatschap pelijke onvrede, zoals vandalisme en drugsversla ving tegenover zetten', (foto gpd) OOSTERBEEK In hotel De Bilderberg in Ooster beek had zaterdag 26 januari een besloten bijeen komst plaats van het Nederlands Christelijk Werkge versverbond. Een studieconferentie waar zo'n 200 ondernemers en hun gasten vrijuit kunnen praten over hete sociaal-economische hangijzers. Een van de inleiders was prof. dr. C. A. van Peur sen, buitengewoon hoogleraar in de wijsbegeerte aan de Vrije Universiteit en oud-hoogleraar aan de Rijks universiteit in Leiden. Bas Hoppel sprak met hem over het uitdagende onderwerp: de 50-urige werk week. Terwijl werkgevers en vakbon den elkaar vorige week in de ha ren vlogen over loonsverhogin gen en de wenselijkheid van een 36-urige werkweek, verrast de prof. dr. C. A. van Peursen ons vandaag met een voorstel tot de 50-urige werkweek. Betekent dit een stap terug naar de vorige eeuw? Moeten we de caravan in het weekeinde voortaan maar weer vergeten en ons tevreden stellen met alleen de zondags rust? Prof. Van Peursen: „Nee, na tuurlijk niet. Ik wil niet terug, maar vooruit naar een 50-urige werkweek. Het is een beetje uit dagend om hiervoor een pleidooi te houden, maar de bedoeling is om het onderscheid tussen werken en niet-werken te nuan ceren". door Bos Hoppel Volgens Van Peursen Wordt er met oogkleppen op onderhan deld als het gaat om het terug schroeven, of juist niet, van het aantal werkuren in de week. „Er wordt met geen woord gespro ken over de vrijkomende uren van de werknemers. Hoe moeten ze die vullen? Door d'r ergens een baantje bij te nemen, 't liefst zwart? Wat dacht u van al die 'leegloop-uren' van werklozen? Zouden die hun tijd niet beter kunnen besteden dan telkens maar vruchteloos bij het arbeids bureau te solliciteren? Daarom denk ik dat er zo lang zamerhand een andere discussie gevoerd moet gaan worden. Of het begrip 'werken' niet aan ver nieuwing toe is. In die zin dat werken minder is dan wat wij nu uitsluitend onder werken ver staan en dat vrije tijd minder is dan met je rug naar het werk ge keerd staan. We leiden eigenlijk een gespleten bestaan, dat van werken en dat van niet-werken, dus 'je eigen tijd'. Wat ik voor stel, is die twee wat vloeiender in elkaar te laten overlopen waarbij ik 'werken' ruimer opvat dan de bestaande begrippen". Om- en bijscholing Van Peursen maakt in zijn ge dachte een onderverdeling in 'oud' en 'nieuw' werk. „In het ou de zou er gewoon gewerkt moe ten worden zoals nu. Of dat nu 32, 36 of 38 uur is. Daarnaast is het nodig dat we ons voorberei den op de nieuwe ontwikkelin gen en veranderingen die op ons af komen. Hoe kun je dat doen? Wel, door om- en bijscholings cursussen zoals al gebeurt. Maar ik ga een stap verder. Ik vind dat ook de ondernemer en de over heid voor een deel verantwoor delijkheid moeten dragen voor de ontstane vrije tijd van de werknemers". „De werkgever zou iets kun nen doen dat in het verlengde ligt van het werk. Als het om een exporterend bedrijf gaat, zou hij bijvoorbeeld voor z'n personeel een soort recreatieve werkreis naar zo'n exportland kunnen or ganiseren. Laat hem 's gaan kij ken hoe de produkten het daar doen! Hoe die worden gebruikt of verwerkt en laat hij zich tege lijkertijd een beetje verdiepen in dat land. Zo'n werknemer kan met waardevolle tips terugko men waarvan de ondernemer op zijn beurt weer profijt kan trek ken". „Wat is er op tegen de verve ling van een werkloze om te zet ten in een nuttige tijdsbesteding door hem bijvoorbeeld een taal te laten leren. Ik noem dit alle maal nog werk waarbij ik ge makshalve een grens trek bij 50 uur. Dat kost inderdaad extra geld. Want bij 50 uur werk, hoort 50 uur loon". Vandalisme „De kosten zijn natuurlijk gi gantisch, maar je zou in een kos- ten-batenanalyse alles moeten verdisconteren. Dus niet alleen de extra kosten in de vorm van opleidingen, cursussen en reis jes, maar ook de daling van de maatschappelijke onvrede zoals het vandalisme en de drugsver slaving die het gevolg kan zijn. Bij zo'n berekening zouden de baten wel eens vele malen hoger kunnen uitvallen dan de kos ten". „Met mijn voorstel van de, zeg maar symbolische, 50-urige werkweek, wil ik dus aangeven dat de discussie niet maar steeds moet gaan over minder werk, maar over een geheel van arbeid en andere tijdsbestedingen die met elkaar samenhangen en el kaar stimuleren. Dus méér in plaats van minder en dan in kwa litatieve zin, dus: hoger ge schoolde arbeid, betere informa tie, meer verantwoordelijkheid en meer zinvolle tijdsbesteding. Dat alles binnen een werkweek waarin arbeid en zinvolle ont spanning op elkaar aansluiten en aan elkaar betekenis geven". Volgens Van Peursen zal het werk van een volgende generatie heel anders zijn, zoals er nu al veel veranderd is ten opzichte van vroeger. „Het boerenbedrijf was toch dat van de zware licha melijke arbeid, tien uur werken per dag en geen dag vakantie. Door de sterke mechanisatie, de verbeterde voorlichting en ande re ontwikkelingen is het boeren bedrijf enorm veranderd en het werk verlicht. De meeste boeren hebben hierdoor nu ook vakan tie". Verschuivingen „Voor de oorlog werkte 80 pro cent van de mensen in de land bouw. Zo'n 25 jaar geleden was echter al 50 tot 60 procent werk zaam in de industrie, terwijl nu de meesten in de dienstensector werken. En dat worden er jaar lijks nog meer. Het lage percen tage dat nu nog in de landbouw werkt, produceert echter meer dan die 80 procent van vijftig jaar geleden. Dat zijn geweldige ver schuivingen. Het valt te ver wachten dat die veranderingen nog veel verder zullen gaan". „Een van de kenmerken in die ontwikkeling is de verschuiving naar hogere functies. Daarmee bedoel ik de verschuiving van de spierarbeid naar het bespelen van machines tot, laten we zeg gen, een denkarbeid in de machi ne ingevoerd". Nu rijst de vraag of iedereen die ontwikkeling wel kan bijhou den of dat alleen de beter opge leiden daarvoor geschikt zijn. Immers, niet iedereen is even be gaafd. Ik geloof dat de doorsnee leerling van nu anders denkt dan die van vroeger. Hij is wat slim mer, doodeenvoudig omdat hij via school, maar ook dank zij de televisie en kranten, over veel meer informatie beschikt. Het is bekend dat kleine kinderen in Afrika en Azië die op de rug van de moeder meegaan naar het land, intelligenter zijn dan de kinderen hier die dan nog thuis zijn. Na een paar jaar is die ach terstand omgezet in een voor sprong door al die informatie en het betere onderwijs". Slimmere arbeid „Ik voorzie daarom, met een beetje optimisme, dat de volgen de generatie tot iets slimmere ar beid in staat is dan die van nu. De geest is veel kneedbaarder dan we vermoeden en juist op jeugdige leeftijd kunnen kinde ren gereed gemaakt worden voor een maatschappij die veel meer informatie krijgt te verwerken. Denk eens aan de computerbeur zen waar kinderen naar hartelust op beeldschermen spelen terwijl ouderen, die daarmee niet zijn opgegroeid, de grootste proble men hebben met de invoering daarvan". „Je ziet kinderen nu al op school niet alleen computerpro gramma's hanteren, maar ze pro beren ook zelf programma's te maken. Daarom geloof ik in een maatschappij die creatiever en speelser wordt en ben ik niet zo bang voor een kille robotisering van die maatschappij". Bij de opening van een moskee in de Bijlmermeer heeft de predi kant J. Slomp namens de Zen ding van de Gereformeerde Ker ken in Nederland een 150 jaar ou de koran aangeboden. Hij deed dat aan een vertegenwoordiger van de afdeling Nederland van de Islamic World Mission. Ds. Slomp, die ook een paar bijbels in verschillende talen voor de bi bliotheek van de moskee ten ge schenke gaf, is in zijn kerk belast met toerusting van gemeentele den voor het contact met mos lims. Het boek dat ds. Slomp aan bood was 125 jaar geleden ge schonken aan de gereformeerde Zending. Het heeft meer dan een eeuw in het archief gelegen. De predikant zei in een toespraak, dat het geschenk was bedoeld als een 'verzoenend gebaar'. Hij sprak de hoop uit dat moslims en christenen - wetend dat er ver schillen tussen hen zullen blij ven eerlijk en op een voor de ander herkenbare manier men sen over elkaar zullen informe- Beroepen Hervormde Kerk: beroepen te Krimpen aan de IJssel en te Veenendaal W. L. van der Geer Woerden, te Berkel-Rodenrijs W. J. J. Koelewijn Woubrugge; aangenomen naar Rotterdam- IJsselmonde C. Wismeyer West maas (tevens voor geestelijke verzorging in verpleeghuis 'Eg- mondshof Oud-Beijerland), naar Koudum (Fr.) kandidaat W. Beekman Ermelo, naar Kinder dijk kandidaat J. Koppelaar Put ten. Gereformeerde Kerken: aan genomen naar streekgemeente Midden-Betuwe A. J. J. - van Noord Stellendam-Ouddorp, naar Lichtenvoorde kandidaat mevrouw D. van Alphen-Ubbens Hoogeveen, naar Woerden P. Moet Berkel, naar Heinenoord S. Alblas Lollum-Waaxens (Fr.). Gereformeerde Gemeenten: beroepen te Amersfoort A. Bac Bodegraven; bedankt voor Hoofddorp A. Moerkerken N ieuw-Beijerland Overleden. Op 87-jarige leef tijd is in zijn geboorteplaats Sit- tard mgr. G. Cobben overleden. Van 1934 tot 1967 was hij rooms- katholiek bisschop van Helsinki. Cobben, ereburger van Sittard, vierde vorig jaar zijn vijftigjarig bisschops- en zijn zestigjarig priesteijubileum. Kerkepad 1985. Hoewel de NCRV het Kerkepad-program- ma voor dit jaar nog niet heeft bekendgemaakt, is bij een aantal kerkbesturen in de Rijnstreek al bericht ontvangen dat hun kerk in het schema is opgenomen. Het betreft de oude Dorpskerk in Bo degraven, de hervormde kerk in Zwammerdam, de hervormde kerk in Rijnsaterwoude, de (pas gerestaureerde) Oudshoornse kerk in Alphen aan den Rijn en de rooms-katholieke Bonifacius- kerk in Alphen. Deze route is aan de beurt op de zaterdagen 27 juli en 3 augustus. o Lezing. Vrijdag 1 februari om 8 uur houdt de heer W. J. Ouwe- neel uit De Bilt in de Lokhorst- kerk aan de Pieterskerkstraat in 'Kirchentag' Van 5 tot 9 juni dit jaar staat Düsseldorf in het teken van de 21ste Duitse evangelische kerke- dagen. Het motto is: 'De aarde is van de Heer'. De nieuwe voorzit ter van de 'Kirchentag', profes sor Wolfgang Huber uit Marburg, zei, dat dit thema moet worden opgevat als een uitnodiging tot solidariteit, een oproep tot mede verantwoordelijkheid voor een rechtvaardiger samenleving. Het programma bevat toespra ken, werkplaatsen, kerkdien sten, avondgebeden, meditaties en bijbelstudies, samenzang, feestelijke bijeenkomsten en een uitgebreide 'markt van mogelijk heden' waarop de meest uiteen lopende groepen zich met hun ideeën en doelstellingen zullen presenteren. Er zijn altijd veel belangstel lenden uit Nederland op de Duit se kerkedagen. Men kan een voorbereidingsboekje bestellen en inlichtingen krijgen over deel neming en aanmelding bij me vrouw L. Klijn-Ballnet, De W. Pfisterlaén 55, 3971 BV Drieber gen, telefoon 03438-13207. Niet later dan 15 maart. Op 11 mei wordt in Driebergen voor de Ne derlandse deelnemers een voor bereidingsdag gehouden. Niet nodig. Moeder Teresa uit Calcutta heeft bij haar bezoek aan China geen positieve reactie gekregen op haar verzoek om in de Chinese volksrepubliek een vestiging van haar congregatie van de zusters der naastenliefde te mogen openen. Een woord voerder van de nationaal-katho- lieke kerk van dit land die geen betrekkingen onderhoudt met het Vaticaan - verklaarde, dat zo'n vestiging niet nodig is. "Er zijn hier zo goed als geen ar men en daklozen". Film De laatste film van Jean-Luc Godard, 'Wees gegroet Maria', mag worden vertoond. Dat heeft een Parijse rechtbank beslist. Daarmee werd de eis van twee rooms-katholieke organisaties om de film uit roulatie te nemen of in ieder geval 'obscene en por nografische passages' eruit te knippen afgewezen. Nadat het bij een voorverto ning van de film in een bioscoop tot ongeregeldheden was geko men, legde de burgemeester van Versailles vorige week een verto ningsverbod op. Dat bezorgde hem de woede van de minister van cultuur, die de film juist had uitgekozen voor de ingebruikne ming van een nieuwe filmzaal in het culturele centrum van Parijs 'George Pompidou'. Het gaat niet aan, een film te verbieden omdat sommige mensen erdoor geschokt worden, zei de minis ter. In een reactie van kerkelijke kant wordt gezegd, dat de film van Godard zeker niet als een pornografisch produkt kan wor den beschouwd, ook al gebruikt de maker 'eigentijdse taal' van jongeren. De film behandelt de 'onbe vlekte ontvangenis' van Maria in een modern verband. Maria is de dochter van een benzinepomp bediende, Jozef een taxichauf feur. Die accepteert maar moei lijk, dat zijn geliefde in verwach ting is zonder hem ontrouw te zijn geweest. Vooral de naakte Maria schokt sommige bezoekers. Maria vraagt Jozef op dat moment, zijn hand op haar buik te leggen om te voelen dat ze werkelijk in ver wachting is. Die opname staat ook op de affiches.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1985 | | pagina 11