Martens wint
rakettendebat
gif
Nieuwe begroting Israël:
6,5 miljard bezuiniging
Reagan op toppunt populariteit
RAF herleeft door hongerstaking
Regeringsfracties steunen uitstel plaatsing
Tijdrovende
puzzelldus
Shell verkoopt in
Afrika verboden
Smogalarm
opgeheven
Bomaanslag in Sidon
DINSDAG 22 JANUARI 1985
BUITENLAND
PAGINA 7
BRUSSEL Het kabinet-Martens heeft het zoveelste kruisrakettendebat in de Belgi
sche Kamer van Volksvertegenwoordiging met gemak overleefd. De meerderheid van
de Kamer, bestaande uit de vier regeringspartijen, steunt het rakettenstandpunt dat
Martens vorige week bekend maakte na zijn bezoek aan president Reagan.
Dat komt er op neer dat de kruisra
ketten in principe eind 1987 ge
plaatst zullen zijn, maar dat de
plaatsing niet zoals het NAVO-
schema wil in maart van dit jaar zal
beginnen. Over de nieuwe begin
datum zal de Belgische regering
door
Hans de Bruijn
overleg plegen met de bondgeno
ten. De definitieve beslissing over
de plaatsing en het tijdstip daarvan
valt eind maart.
Het was een bij tijd en wijle zeer
roerig debat, zoals in België ge
bruikelijk. Over en weer werden
hevige verwijten gemaakt en klonk
af en toe luid gescheld. Sommige
sprekers van de regeringspartijen
riepen zelfs 'Munchen 1938' in her
innering om aan te tonen dat het
Westen zich niet opnieuw aan een
tegenstander moet uitlevern. Poli
tieke verrassingen leverde het de
bat echter niet op.
De Vlaamse (SP) en Waalse (PS)
socialistische oppositie is fel tegen
de plaatsing en dus tegen het kabi
netsplan. Drie van de vier rege
ringspartijen, de Vlaamse (PW)
en Waalse (PRL) liberalen, alsme
de de Waalse christendemocraten
(PSC) drongen ronduit aan op een
positief plaatsingsbesluit in maart.
Uitstel van de plaatsing mag alleen
plaats hebben met volledige in
stemming van de NAVO-bondge-
noten.
mier Wilfried Martens, gaven de re
gering een voorwaardelijk groen
licht. CVP-voorzitter Frank Swae-
len zei dat „het nog te vroeg is voor
een definitief oordeel. Daarvoor
zijn er nog teveel ontbrekende ele
menten'. Swaelen noemde deson
danks het regeringstandpunt
'evenwichtig', en sprak het volste
vertrouwen uit in het overleg dat
premier Martens en CVP-minister
van buitenlandse zaken Leo Tinde-
mans met de bondgenoten gaan
voeren.
De socialisten reageerden ho
nend op deze houding, omdat de
CVP zoals bekend intern hevig
verdeeld is over de kruisraketten
kwestie. Oppositieleider Louis
Tobback wees erop dat uit alle opi-
BRUSSEL In bijna elk puz
zelboekje komen ze voor: vier
kantjes met 9 of 25 vakjes waar
in cijfers staan die, opgeteld,
zowel horizontaal, verticaal als
diagonaal dezelfde uitkomst
geven. Het vergt even rekenen,
zo'n 'magisch vierkant', maar
over het algemeen is er vrij ge
makkelijk uit te komen.
door
Hans de Bruijn
De 20-jarige Gentse student
Patrick Vandewalle heeft nu
een opgave bedacht die iets
meer bedenktijd zal vergen.
Het grootste magische vierkant
ter wereld, van maar liefst 1.100
vakjes breed en 1.100 vakjes
hoog, waarin zich dus 1.210.000
getallen bevinden. De optel
som van die kolommen is zo-
wel horizontaal als verticaal
steeds 665.500.550.
Maar dat is nog niet alles: in
het grote vierkant bevinden
zich nog eens 75.625 kleine ma
gische vierkanten van viermaal
vier getallen en 3025 vierkanten
van 20 maal 20 getallen en nog
eens 121 vierkanten van 100
maal 100 getallen, die in alle ge
vallen zowel horizontaal, verti
caal als diagonaal dezelfde op
telsom opleveren. Alles teza
men zitten in het grote magi
sche vierkant dus maar liefst
87.772 magische vierkanten.
Vandewalle, die computer-
kunde studeert in Leuven,
heeft zijn vierkant zaterdag in
Brugge letterlijk 'uitgelegd'.
Om de grote vellen papier te
kunnen uitvouwen, werd een
complete sporthal vrijgemaakt.
Een gerechtsdeurwaarder con
troleerde de opgave zodat die
nu als record kan worden opge
nomen in het Guinness Book of
Records.
Het oude record stond ook op
naam van een Belg, O. de Beule
uit Oudenaerde, die enkele ja
ren geleden een magisch vier
kant met 213 vakjes hoog en
breed wist te construeren. Het
zal duidelijk zijn dat dit voor
Vandewalle geen hoofdreke-
nen was. De computer heeft
hem bij het karwei geholpen.
Ook het uittikken van het sche
ma liet hij aan de computer-
printer over, die er 29 minuten
voor nodig had. Maar het pro
grammeren van de computer
voor het magische vierkant
vergde meer werk; Patrick
Vandewalle begon ermee in
1982.
De Vlaamse christendemocraten niepeilingen blijkt dat de meerder-
(CVP), de partijgenoten
pre
heid van de Belgische bevolking
tegen de plaatsing is. Hij verweet
de CVP vooral vanwege de vrees
voor een slechte verkiezingsuitslag
(in december van dit jaar) de plaat
sing tot minstens in 1986 te willen
uitstellen.
„Wie tegen de meerderheid in
succes probeert te oogsten bij de
bende van Brusselse poujadisten
doet dat uit electorale overwegin
gen", zei Tobback, die daarop door
vooral de liberalen werd uitge-
onderzoek zid instellen naar de wy- jouwd H(j g premier Martens
onn L ze> waarop de wel toegstane gif- k waarom Beleiê nipt on dezelf-
ker 300 in de buurlanden sterven stoffen in Zuid-Afrika worden ge- 2eUiïïfcaan ritten als Nederümd
elk jaar vanwege het gebruik van bruikt. - is gaan zitten ais Nederland
dodelijke illegale gifstoffen, zoals
DDT en Dieldrin en het onverstan
dig gebruiken of misbruiken van ^houwdwo7den 'als~^ndodere w^in^nn iXS!? i?
wel toegelaten gifstoffen. Twee rivipr Rpt hl ad nuhiirpordp fr>. Washington de kans te hebben la-
a1rzttm
JAKARTA Een beeld van de verwoestingen die gisteren werden aangericht door een aanslag op de wereldbe
roemde Borobudur-tempel. De omvang van de schade valt nog niet in geld uit te drukken, maar zeker is dat de de feiten
restauratie van het tempelcomplex, dat uit de 8e eeuw dateert, geruime tijd zal duren. (foto api brengen.
Amnesty meldt
concentratie
kampen in Peru
DEN HAAG (GPD) - In Peru zijn
honderden mannen, vrouwen en
kinderen het slachtoffer geworden
van politieke moorden door rege
ringstroepen. Daarnaast zijn meer
dan duizend volwassenen en jon
geren verdwenen nadat ze waren
opgepakt door veiligheidsagenten.
Dat schrijft Amnesty Internatio
nal, de organisatie die opkomt voor
mensenrechten, in een vandaag in
Londen gepubliceerd rapport.
Het rapport omvat gedetailleer
de gegevens over 'verdwijningen',
politieke moorden en martelingen
door regeringstroepen, geheime
concentratiekampen en massagra
ven in het Andes-gebied van Peru.
Er is een lijst bijgevoegd met de
namen van 1005 verdwenen of ver
moorde personen.
De slachtoffers zijn voorname
lijk boeren, lokale leiders en jonge
ren uit het onder militair bestuur
geplaatste gebied van Ayacucho,
dat de 13 zuidelijke provincies van
Peru omvat. In het afgelegen ge
bied is in december 1982 de
noodtoestand afgekondigd, nadat
de guerrilla-organiatie Sendero
Luminoso ('Lichtend Pad') er zijn
activiteiten begon te ontplooien.
De mensenrechtenorganisatie
heeft ook meldingen ontvangen
over talrijke moorden door de-
guerrillabeweging. Sendero Lumi
noso heeft de praktijk van openba
re executies gekozen om zich van
'vijanden' te ontdoen.
De bevolking is zeer terughou
dend met informatie. Amnesty
vreest daarom dat de werkelijke
aantallen vermiste en vermoorde
personen nog veel hoger is. In het
Amnesty-rapport wordt evenwel
één lichtpuntje genoemd: de Pe-
justitie lijkt vastbesloten
de openbaarheid te
toegelaten gifstoffen. Twee
i de gifstoffen, Dieldrin en het
verwante produkt Aldrin, worden
door Shell Chemicals geïmpor
teerd. Dat zegt John Comrie-Grieg,
uitgever van het tijdschrift African
Wildlife.
door
Ruud de Wit
Dieldrin is in Zuid-Afrika, even
als in Europa, een verboden pro
dukt, maar Shell exporteert het
wel naar Botswana. Volgens Com
rie-Grieg zijn Europese weten
schappers bang, dat met Dieldrin
besmet vlees via Botswana in de
EG terechtkomt. Aldrin is in Zuid-
Afrika wel toegelaten en wordt ge
bruikt om houtsoorten te bescher
men tegen termieten.
Shell-directeur John Wilson zegt
desgevraagd dat zijn maatschappij
niets illegaals doet. Wanneer Diel
drin in Botswana misbruikt wordt
door een vertegenwoordiger, zal de
maatschappij overgaan tot het
stopzetten van leveranties. Hij
kondigde tevens aan, dat Shell een
Het blad publiceerde e
to van Shell-vaten met Dieldrin,
die onbeheerd langs de rivier wa
ren aangetroffen. Een Zuidafri-
kaanse regeringsexpert gaf toe dat
er serieuze problemen waren met
het toepassen van zgn. pesticiden.
Volgens dr. Bot is het gebruik van
Aldrin beperkt tot speciale vergun
ninghouders, maar hij sloot niet uit
dat het gif soms in verkeerde han
den komt. Ook zouden boeren zich
niet houden aan de instructies die
worden bijgeleverd.
Het Zuidafrikaanse zondagsblad
The Sunday Star meldde in dit ver
band, dat de toepassing van Diel
drin in Botswana reeds had geleid
tot de vernietiging van het leefsys-
teem van de Chobe-rivier. Verder
had de Sunday Star ontdekt, dat
DDT nog steeds wordt gebruikt in
Zulu-land om de muskieten te ver
delgen.
Daarnaast wordt in Zuid-Afrika
illegaal gebruik gemaakt van Diel
drin. Zo zijn er sporen van deze gif
stof aangetroffen in de wateren
rond Richards' Bay, East London
en Port Elizabeth, terwijl het gif il
legaal schijnt te worden toegepast
in de suikerindustrie van Zulu-
land.
ten liggen om iets aan wapenbe-,
heersing te doen. „In plaats daar-*
van heeft u schaamteloos onder
handeld en een akkoord bedongen
uit electorale overwegingen van
uw partij". Tobback waarschuwde.
Martens dat Zij er met een beslis
sing in maart niet van af is. „Dit is
nog maar het begin".
PW-woord voerder Ward Bey-
sen trok op zijn beurt flink van leer
tegen de socialisten. „Dit rode radi
calisme haakt ons los uit het bond
genootschap. Is dat wat de SP
wil?", vroeg hij zich af. Volgens
Beysen moet de regering in maart
tot plaatsing beslissen en is daar
mee de kous af.
De premier zelf, die slechts kort
antwoordde, vroeg zich verbaasd
af „wat de critici toch tegen dit
standpunt kunnen hebben". Hij
beperkte zich er vervolgens toe het
standpunt nog eens omstandig uit
een te zetten. Er wordt geplaatst in
1987 tenzij er een akkoord is tussen
Russen en Amerikanen. Is er een
gedeeltelijk akkoord dan zal België
haar aandeel daarin nemen. Intus
sen gaan de voorbereidingen op de
luchtmachtbasis in het Waalse Flo-
rennes gewoon door.
DUSSELDORF (AFP/DPA) -
Het smogalarm in het Ruhrge-
bied is gisteravond na vijf da
gen opgeheven. Het alarm be
reikte op het hoogtepunt van
de luchtvervuiling ook fase 3,
wat nog niet eerder was voorge
komen in de geschiedenis van
de Bondsrepubliek Duitsland.
Daarbij werd alle autoverkeer
verboden en de produktie van
de industrie sterk beperkt.
Van verschillende kanten in
het bedrijfsleven is kritiek
geuit op de afkondiging van het
alarm. De bezwaren richten
zich vooral op het feit dat de re
gering van de deelstaat Noord -
rijnland-Westfalen bij het ver
scherpen van de normen voor
luchtverontreiniging te veel op
eigen houtje heeft gehandeld,
TEL AVIV Om het afschrikwek
kend effect van astronomische ge
tallen in sjekels (iets meer dan een
halve cent) te voorkomen, heeft Is-
raëls minister van financiën Modai
deze week de begroting voor het
komende fiscale jaar aan het kabi
net in Amerikaanse dollars gepre
senteerd. Het was de eerste keer in
het bestaan van Israël dat een bui
tenlandse munteenheid als richts
noer diende voor de overheidsuit
gaven. Niettemin bleef de optel
som in guldens uitgedrukt indruk
wekkend: 82,5 miljard voor een be
volking van iets meer dan 4 mil
joen.
door
zaken heeft gewaarschuwd dat TaCO Slagter
de Arabische landen de betrek
kingen met Iran zullen 'herbezien'
als Iran weigert te onderhandelen
over een oplossing voor de ruim
vier jaar durende oorlog in het
Golfgebied. Het gaat om Saoedi-
Arabië, Koeweit, Noord-Jemen,
Marokko, Tunesië en Jordanië.
procent, geen rampzalige gevol
gen. Een brood kost dan nog
steeds een paar dubbeltjes, een
busrit minder dan 40 cent en water
is er ook betrekkelijk goedkoop.
Maar doordat de bijdrage van de
staat op benzine geheel verdwijnt,
wordt autorijden voor de met de
Nederlandse Jan Modaal vergelijk
bare Israëliër vrijwel onbetaalbaar:
een liter gaat f 2,75 kosten.
Behalve fors te hakken in het
aloude subsidiesysteem van de
overheid, wil de minister van fi
nanciën nu eindelijk ook eens da
den zien van zijn collega's. Sinds
de installatie van het kabinet, vorig
jaar september, is er binnen het ka
binet alleen maar over bezuinigin
gen op de verschillende begrotin
gen van de ministeries gepraat. Al
le bewindslieden weeklagen dat ze
te veel moeten inleveren, en niet in
de laatste plaats minister van de
fensie Rabin, van wie een offer van
800 miljoen gulden wordt ge
vraagd. Economen in Israël zien in
WASHINGTON - Ronald Reagan
begint aan zijn tweede ambtster
mijn op een top van populariteit:
een opiniepeiling wijst uit dat 68
procent van de Amerikanen tevre
den is over de wijze waarop hij het
presidentschap uitoefent, slechts
28 procent keurt zijn daden af. Het
gaat de goede kant op, zeggen 59
procent van de Amerikanen (tegen
36 procent) en dat niet alleen: twee
derde van de ondervraagden ver
wacht in de komende vier jaar nog
belangrijke vooruitgang op het ge
bied van de economie en de be
trekkingen met de Sowjet-Unie.
door
Henk Kolb
Merkwaardig genoeg krijgt Rea
gan gemiddeld niet meer dan een
zes voor zijn beleid ten aanzien van
economie en inflatie, begrotingste
kort, kernwapens, onderwijs,
werkloosheid, buitenlandse zaken,
armoede en milieuproblemen,
maar twee-derde van degenen die
hem zo betrekkelijk laag inschat
ten, hebben wel voor hem gestemd
bij de verkiezingen van november.
Ronald Reagan, zo stellen ook de
kranten vast die hem het scherpst
hebben bekritiseerd, is een 'mees
ter in de politiek', voor wie in de
Amerikaanse historie een vooraan
staande plaats zeker lijkt.
Reagans tweede ambtstermijn
wordt een campagne voor een pre
sidentschap dat even maatgevend
zal voortleven als dat van Franklin
D. Roosevelt. Vermindering van de
kernbewapening en beperking van
het enorme begrotingstekort staan
daarom vooraan op zijn agenda.
Met het begin van nog vier jaar
Reagan in het Witte Huis zijn de
Verenigde Staten aangeland bij
een kentering van het politieke tij.
Moeite
De verkiezingen hebben aange
toond en de recente opinieonder
zoeken bevestigen, dat de Demo
cratische Partij zijn zo lang als on
aantastbaar bestempelde meerder
heidspositie kwijt is. De jongere
generatie van de kiezers stemt in
ruime meerderheid voor Reagan,
die hoezeer en terecht vaak aan
gevochten - met meer nieüwe
ideeën is gekomen dan de Demo
craten.
Reagan en zijn getrouwen heb
ben de laatste weken opmerkelijk
veel moeite gedaan om het beeld te
corrigeren van een bejaarde, zo nu
en dan dommelende, niet toerei- in slaagt de werkloosheid (nu r
kend geinformeerde president, die °f meer stabiel op 7,2 procent)
ideologisch thuishoort bij zijn eli- der terug te dringen, wacht hem
ire vriendjes uit het bankwezen, uiteindelijk
zakenwereld en 'nieuw rechts' meent te mi
en geen kans ziet om zijn kijvende de bedrijf van zijn voorstelling i
ondergeschikten in het gelid te zet- Washington kan ongemeen inte-
ten. Aan zijn leeftijd valt niets te ressant worden, terwijl potentiële
veranderen, maar Nancy (ook al tot opvolgers positie gaan kiezen en
nieuw respect en volksliefde ver- met mannen als Shultz (buiten
heven) heeft gezegd, dat hij nooit landse zaken), McFarlane (veilig-
heidsadviseur op het Witte Huis),
ontwaperüngsvraag- Weinberger (Pentagon), Baker (Fi-
begrotingsproblemen, nanciën) en Regan (chef-staf Witte
een uiltje knapt, verregaand
diept is
stukken
Het staatsdrukwerk had voor de
Israëliërs weinig vrolijks te mel
den: een verder dalende levens
standaard door de subsidies op le
vensmiddelen, benzine, elektrici
teit, openbaar vervoer en water
met 3,5 miljard gulden te vermin
deren, de toch al hoge belastingen
nog verder op te schroeven en de
bevolking aanzienlijk meer te laten
betalen voor overheidsdiensten. In
totaal wil de regering-Peres voor
het komende jaar 6,5 miljard gul
den bezuinigen op de nog steeds
allerbelabberdste economie van
het land er bovenop te helpen.
Als de regering van nationale
eenheid de goedkeuring voor de
begroting van het parlement krijgt
- ervan uitgaande dat de minister
raad het werk van Modai ongewij
zigd laat dan zullen per 1 april
benzine en elektriciteit 30 procent
duurder worden, brood, melk, leider, Moestafa Saad (34),
openbaar vervoer en water 50 pro
cent in prijs omhoog gaan
het hart van de gepresenteerde be
groting dan ook en groot gat zitten,
die het hoofddoel van het voorge
nomen beleid, het terugdringen
van de gigantische inflatie (vorig
jaar 445 procent) en het tekort op
de betalingsbalans, ondermijnt.
In november vorig jaar kwamen
regering, vakbond en werkgevers
een loon-en prijsstop overeen voor
drie maanden. Werd het beoogde
effect bereikt? Nee, zeggen de fi
nanciële deskundigen; ja, zegt het
kabinet (met uitzondering van de
minister van financiën, Ter finan
ciering van de staatssubsidies
draaide de bankbiljettenpers op
volle toeren. Aan de toch al zo
overvloedige geldvoorraad werd
1,7 miljard gulden aan sjekels toe
gevoegd. Verder vloeiden er veel
minder belastinggelden in de
staatskas, nam de voorraad vreem
de valuta bij de centrale bank nog
verder af en stagneerde de econo
mische groei door de hoge rente
stand.
BEIROET - Bij een bomaanslag
op een flatgebouw in de Zuidliba-
nese stad Sidon zijn gisteravond
ten minste twee mensen gedood en
tien anderen zwaar gewond. Onder
de ernstig gewonden bevindt zich
de vooraanstaande soennitische
door
Aernout van Lynden
de voormalige burgemeester
Sidon, Maaroef Saad, die in
voor de overige gesubsidieerde ar- 1975 bij een aanslag om het leven
tikelen 25 procent meer betaald kwam. Maaroef Saad werd doodge-
wel beslissingen neemt en dat er Huis) in rollen op het eerste plan,
van onenigheid binnen zijn kabi-
net geen sprake is.
In de volgende jaren kan Reagan vinkentouw,
meer dan enig president uit moder-
tijden voor hem, zijn stempel
moeten worden.
Voor de laagstbetaalden in Israël
hebben de prijsstijgingen voor
brood, een buskaartje en water, ge
subsidieerd met maar liefst 300
schoten toen hij een demonstratie
leidde tegen de toenmalige rege
ring. Zijn dood was de belangrijk
ste oorzaak van het uitbreken van
de burgeroorlog in Libanon.
Moestafa Saad is volgens de eer
ste berichten ernstig aan het hoofd
gewond. Hij is in een helikopter
vervoerd naar het ziekenhuis van
de Amerikaanse universiteit in
Beiroet waar hij onmiddellijk werd
geopereerd. Ook zijn vrouw en kin
deren zouden vewondingen heb
ben opgelopen. De aanslag op het
vijf verdiepingen hoge flatgebouw
waar Moestafa Saad woonde, ge
beurde met een autobom.
Volgens soennitische kringen
zitten de falangisten (christelijke
milities) achter de aanslag. Saad
zou na het vertrek van de Israliërs
uit Sidon op 18 februari de macht
in deze havenstad overnemen. Men
vreest dat de strijd tussen de soen
nieten en de christenen weer in alle
hevigheid zal oplaaien, na de aan
slag op de soennistische leider.
zetten op Amerika's toekomst. 1\T* 1P TVT TT 1 1
Nieuwe wapenbesprekingen met INieuwe gott van terreur in West-Duitsland
de Sowjet-Unie staan op het punt O
Nancy Reagan bleek gisteren na afloop van haar rede in het sportpaleis
een passage te hebben vergeten en dat leidde even tot grote schrik. In het
sportpaleis werd feestgevierd omdat de parade buiten door het barre
weer moest worden afgelast. (foto ap>
de Sowjet-Unie staan op het punt
van beginnen, Reagan wil een ver
eenvoudiging van het belastings
ysteem, die in het nadeel is van het
bevoordeelde zakenleven. Hij zal
een begroting indienen zonder kor
ting van betekenis op defensie, ter
wijl de Senaat - min of meer met
zijn instemming - al bezig is eigen
budgetplannen op te stellen waar
in het Pentagon wel degelijk wordt
aangepakt. Vijf rechters in het Op
perste Gerechtshof zijn ouder dan
75 jaar en hun vervanging is aan
staande. Conservatief rechts wacht
likkebaardend op de kans om dit
hoogste rechtsprekende instituut
van de VS in zijn eigen, sombere
kleuren te schilderen.
Instinct
Reagan is een ongewoon presi
dent, die doorgaans handelt tegen
de opinie van deskundigen in, op
basis van instinct en niet gehin
derd door gedetailleerde kennis
van zaken. Hij heeft het geluk op
zijn hand. De economie draait op
volle toeren, de inflatie is geen ge
vaar meer, het besteedbare per
soonlijke inkomen is in 1984 met
bijna zeven procent toegenomen.
Dit alles wil niet zeggen dat Rea
gans plaats in de geschiedenis niet
wordt bedreigd. Indien de econo
mie inzakt, als hij geen geloofwaar
dige pogingen doet om met de
Russen tot een hanteerbaar verge
lijk te komen, wanneer hij er niet
BONN - De hoogste aanklager duidelijke aanwijzing dat het sig-
de Bondsrepubliek Duitsland,
procureur-generaal Kurt Reb-
mann, heeft gelijk gekregen. Vlak
naai uit de cellen in de zogenaam
de RAF-scene is gehoord. Er be
staan 17 'anonieme brieven, waarin
Kerstmis waarschuwde hij de daders zich uitdrukkelijk op de
dringend voor de Rote Armee hongerstaking beroepen.
Fraktion (RAF). Sinds 4 december De jongste aanslag, op een com-
van het vorig jaar waren en zijn on- putercentrum in Stuttgart, is uitge-
geveer 30 gevangenen van de RAF voerd door een 28-jarige
hongerstaking en de ervaring
heeft geleerd dat zo'n „oorlog van-
door
Hans Amesz
uit de nor" altijd gepaard ging met
terroristische activiteiten buiten
de gevangenismuren. Ook nu. Van
af het moment dat Brigitte Mohn-
haupt op 4 december in de rechts
zaal van de justitiebunker
Stammheim" in Stuttgart een ver
klaring over de voorgenomen hon
gerstaking voorlas - de publieke
tribune was voor het eerst sinds
lange tijd weer vol - hebben mili
tante groepen ongeveer 40 brand
en bomaanslagen uitgevoerd. Een
23-jarige vrouw, die beiden ge
rekend kunnen worden tot min
stens de omgeving van de RAF. Jo
hannes Timme, die bij de kennelijk
te vroege explosie van de bom, om
het leven kwam en onherkenbaar
werd verminkt, is in 1978 en 1981
in Stammheim veroordeeld we
gens terroristische activiteiten. De
laatste keer tot 15 maanden we
gens verboden propaganda voor
een terroristische vereniging. Hij
had destijds pamfletten uitgedeeld
in Karlsruhe naar aanleiding van
een hongerstaking van RAF-ge-
vangenen. De vrouw, die is geïden-
tegen personen. Het ging steeds
om instellingen, die direct of indi
rect met de NAVO, het leger en de
Verenigde Staten te maken heb
ben. De RAF beschouwt zichzelf
nog altijd in oorlog met het Ameri
kaanse imperialisme en zijn trou
we bondgenoot Bondsrepubliek
Duitsland. Doelen van de laatste
acties in Karlsruhe, Berlijn en
Stuttgart waren computercentra
met persoonsgegevens.
Wat deskundigen van de recher
che in Karlsruhe echter meer zor
gen maakt dan de vele, kleine aan
slagen, is de verijdelde massa
moord in Oberammargau van 18
december. Daar werd bij een NA-
VO-school een auto met een bom
van 25 kilo erin neergezet. Alleen
omdat de als Amerikaanse soldaat
verklede chauffeur zich zo eige
naardig gedroeg - hij ging het ge
bouw niet binnen en vergat een of
ficier te groeten - en de bom te
tificeerd als de 23-jarige Claudia vroeg explodeerde, werd het geen
Wannersdorfer, werd bij de
slag zwaar gewond. Zij wordt er
van verdacht lid te zijn van de Rote
Armee Fraktion.
Bijna alle aanslagen waren tot nu
toe gericht tegen zaken en minder
catastrofe met vele doden.
„Wij houden rekening met het
ergste", zegt de chef van het Bun-
deskriminalambt Boge. Zeker als
door de hongerstaking een van de
RAF-gevangenen om het leven
komt, moet gevreesd worden voor
een escalatie van geweld. De toe
stand van enkele hongerstakers is
op dit moment zorgwekkend. Zij
kunnen er in geen geval op reke
nen dat hun eisen: erkenning van
de status van „politieke gevange
nen", bijeenbrengen van „strijden
de gevangenen" in grotere groepen
en het opheffen van de communi
catiehindernissen, zullen worden
ingewilligd. Dat zou er namelijk
volgens de autoriteiten op neer ko
men dat de RAF in de gevangenis
blijft beschikken over een com
mando-centrale.
Nadat het de laatste drie jaar
nogal stil rondom de RAF is ge
weest, zijn er nu weer nieuwe sig
nalen van het terrorisme in West-
Duitsland. De ontdekking van 14
ondergrondse depots eind 1982 en
de daarop volgende arrestaties van
de vermoedelijke terroristenlei
ders Brigitte Mohnhaupt, Chris
tian Klar en Adelheid Schulz als
mede de arrestatie van nog zeven
personen in 1984, deden sommige
geloven dat de RAF op sterven na
dood was. Maar de sceptici, die
hier toen al aan twijfelden, hebben
gelijk gekregen.
