Van Mierlo's geloof
in een tanend D'66
Schillebeeckx komt Vaticaan tegemoet
Brazilië wil als
leider 'n tovenaar
VRIJDAG 11 JANUARI 1985
PAGINA 15
'We hebben altijd meer gelijk gehad dan we konden waarmaken'
Hans van Mierlo heeft de laatste tijd niets of niemand
in zijn omgeving opgemerkt. Er moest een verhaal ko
men voor de nieuwjaarsbijeenkomst van D'66. Het zat
wel in het hoofd, "maar het werd geen inkt".
Vorige week zaterdag, op de partijbijeenkomst in
Arnhem, wist hij honderden partijgenoten tot grote
geestdrift te brengen met het verhaal dat op het laatste
moment toch uit de pen wilde komen. Sindsdien lukt
het niet meer om de de publiciteitsmedia op een af
stand te houden. Daarvoor was het verhaal te opval
lend. Bovendien is hijzelf het middelpunt van interes
sante speculaties over het leiderschap van D'66.
Dat laatste noemt hij zeer onwaarschijnlijk. Ten eer
ste vindt hij dat er in D'66 andere mensen rondlopen
die het zouden kunnen. Ten tweede heeft hij er om per
soonlijke redenen geen animo voor. Slechts in het aller
uiterste geval, als het onmogelijk zou zijn om nee te
zeggen, zou hij een ander standpunt overwegen. Daar
komt zijn antwoord ongeveer op neer. Een soort 'neen
tenzij', zoals zijn partij zich ook heeft opgesteld in de
discussie over nieuwe kernwapens.
De discussie over het leider
schap is by Van Mierlo niet favo
riet vanwege het stempel dat de
Democraten vroeger al opge
plakt hebben gekregen. Het
heette toen dat bij D'66 alles om
de verpakking ging en dat de in
houd niets voorstelde. Dat het
zeeppoeder was. Opland maakte
afgelopen week een spotprent
van een D'66-waspoederpak naar
aanleiding van Van Mierlo's toe
spraak in Arnhem. Het ontlokt
Van Mierlo de venijnige opmer
king dat die tekenaar tegenwoor
dig zeer voorspelbaar is gewor
den: het was eind vorige week al
te verwachten dat die tekening
eraan stond te komen.
Stevig applaus
Ondanks of dank zij de specu
laties over het toekomstig leider
schap kreeg Van Mierlo in Arn
hem een uitermate stevig ap
plaus. Voor een deel ongewijfeld
bedoeld als aansporing om de
aangeslagen gelederen voor te
gaan op de weg naar nieuwe -
triomfen. Achteraf zegt hij over
de reacties die hij in de Gelderse
hoofdstad kreeg: „Ik ben eigen
lijk beduusd dat mensen bijna
met een persoonlijke bewogen
heid reageerden. Ik bracht ver
moedelijk iets naar voren dat ze
zelf duidelijk voelden. Ze her
kenden die gevoelens bij zich
zelf. Voor mij was dat een grote
geruststelling".
Hij zegt dat hij daarover van te
voren onzeker was. „Het had net
de verkeerde toonhoogte kun
nen hebben, omdat de partij met
het probleem zit dat je niet meer
zeker weet wat je bent. Als Eer
ste-Kamerlid heb je niet de direc
te verantwoordelijkheid voor de
dagelijkse gang van zaken en
dan kun je wat afstandelijk over
de problemen praten". Dat er in
de partij twijfel heerst over de
toekomst van D'66 vindt hij ver
klaarbaar. „Als je in de publieke
opinie zolang als een afgeschre
ven zaak wordt beschouwd, krijg
je een gevoel van onzekerheid
over je politieke nut".
Dat gevoel wordt elke twee we
ken bevestigd als de cijfers van
de opiniepeilingen naar buiten
komen. „Dan werken die cijfers
niet meer alleen registrerend,
maar ze krijgen een soort schep
pend effect. Iedere politicoloog
zal zeggen datje drie tot vier jaar
nodig hebt om de klappen van de
kiezers die wij hébben gekregen,
te boven te komen. Maar in
plaats daarvan krijg je elke twee
weken de bevestiging van je
doodsbericht", aldus Van Mierlo.
Partijvernieuwing
In Arnhem gaf hij - mede-op
richter van Democraten'66 - aan
dat de oude uitgangspunten van
zijn partij nog altijd een geldige
reden van bestaan hebben. De
staatkundige vernieuwing die
D'66 nastreefde is weliswaar
door het parlement afgewezen,
maar daarmee niet minder wen
selijk, vindt hij. Er moet alleen
een maatschappelijke actie op de
lange termijn worden gevoerd
om de geesten rijp te maken voor
die veranderingen.
Bij de oprichting - en daarna -
richtte D'66 zich ook op de partij-
door
Henk ten Oever
en Wim Bisschop
vernieuwing in Nederland. PvdA
en PPR hebben die vernieuwing
van de hand gewezen, maar ook
op dat front is er voor de Demo
craten nu opnieuw werk aan de
winkel. De vernieuwingen die
D'66 wilde zijn achterwege ge
bleven omdat, aldus Van Mierlo,
vooral de PvdA het heeft laten
liggen. „Die partij straalt niets
meer uit van vernieuwing. Ei
genlijk is er aan de linker kant
niets interessants meer gebeurd
na 1973. De PvdA heeft vanaf die
tijd alleen maar geprobeerd
krampachtig aan de macht te ko
men", zegt hij.
Van Mierlo: de
gestampt wordt.
motor - om een gezamenlijk blok
te vormen, beschouwt hij nog
niet als een grote stap voor
waarts op weg naar vernieuwing.
Hij zet er grote vraagtekens bij.
„In principe zijn die kleine par
tijen getuigenispartijen. Die heb
ben de zuiverheid van de leer al
tijd belangrijker gevonden dan
machtsvorming. Het is voor die
partijen eigenlijk tegennatuur
lijk wat ze nu doen".
Muis-olifant
Van Mierlo mikt op verande
ringen in het centrum van de po
litiek. Daar waar de macht ligt.
„Het klinkt dan misschien vrese
lijk aanmatigend om nu te roe
pen dat de PvdA moet verande
ren in een Progressieve Volks
partij als je zelf dreigt wegge
vaagd te worden door de kiezers.
Dat is hetzelfde als de muis naast
de olifant, die roept dat er lekker
gestampt wordt. Maar we moe
ten het wel zeggen, want je ziet
hoe mis het is". Volgens Van
Mierlo ontleent D'66 haar be
staansrecht aan dit soort 'revolu
tionaire' stellingen die 20 jaar ge
leden velen aanspraken.
Met de vernieuwing moet, vol
gens Van Mierlo, dus ook de par
tij doorgaan. „Het is een gevaar
voor alle verenigingen dat ze de
neiging hebben zich voort te zet
ten ook al is de bestaansgrond
verdwenen. Mijn houding is al
tijd geweest dat de partij het in
strument is om veranderingen te
verwezenlijken. Geen partij om
de partij. Als anderen onze pun
ten overnemen is het goed. Wat
ik beweer is dat we altijd veel
meer gelijk hebben gehad met
onze opvattingen dan we waar
konden maken. Het zou nog be
ter zijn als de PvdA zich echt zou
gaan opwinden over die zaken".
De Eerste-Kamerfractie gaat
nu een stuk maken, waarin bon
dig wordt gezegd waarom D'66
nog bestaat. Dat is volgens Van
Mierlo geen kwestie van het aan
de kant zetten of overspelen van
de Tweede-Kamerfractie. „We
hebben maanden geleden in klei
ne kring al gesproken over het
produceren van een politieke
boodschap voor de partij en die
aan te bieden aan het hoofdbe
stuur. Zaterdag vond ik het voor
het congres nodig om ze ook iets
concreets toe te zéggen. Jan Gla
stra van Loon (ook D'66-senator
red.) was het daar direct mee
eens. Ik heb dat vooraf met hem
overlegd".
„Uit andere kamerfracties heb
ik heel verschrikte reacties ge
kregen op dat voorstel. Het
schijnt dat het bij andere partijen
zeer ontwrichtend werkt als er
zoiets zou gebeuren. Die r
komen met vragen
hoofdbestuur zelf niets doet of
de fractie in de Tweede Kamer.
Maar het stuk dat we maken ge
beurt wel in nauw overleg met
Maarten Engwirda (fractieleider
in de Tweede Kamer red.). Van
de Tweede-Kamerfractie kun je
dit ook nauwelijks verwachten.
Die zit momenteel in een bedon
derde positie, met die dalende
cijfers van opinie-onderzoeken".
Vervalsing
Behalve met defensie houdt
Van Mierlo zich in het bijzonder
bezig met Europees beleid en
met de manier waarop in Neder
land politiek wordt bedreven.
Van Mierlo vindt dat partijen de
problemen niet meer eerlijk
voorstellen omdat anders de par
tij-antwoorden niet meer deu
gen. Daarom wordt naar zijn me
ning al bij voorbaat het probleem
'omgebouwd' tot het in het par
tijboekje past.
Hij vindt een dergelijke verval
sing van de werkelijkheid zeer
gevaarlijk. Als voorbeeld noemt
hij de RSV-kwestie (hij vindt dat
het parlement de feitelijke con
clusies van de enquêtecommis
sie grotelijks heeft veronacht
zaamd), en verder de behande
ling van het kernwapenvraag-
stuk in Nederland. Op dat laatste
punt heeft hij destijds als minis
ter van defensie geprobeerd de
toon van de discussie te verande
ren. Hij vond dat de afspraken
binnen het bondgenootschap in
de Nederlandse politiek be
spreekbaar moesten zijn. Dat be
tekende dus dat plaatsing van
nieuwe raketten niet zonder
meer mocht worden afgewezen.
Binnen zijn eigen partij moest
hij daarvoor eerst enkele hinder
nissen nemen. Krachtens de offi
ciële leer van D'66 waren er en-
icele atoomstandpunten waarin
Van Mierlo zich volstrekt niet
kon vinden. Achteraf verbaast
hij zich er nog over dat de fractie
hem met zijn afwijkende opvat
tingen indertijd heeft geaccep
teerd.
Schoolvoorbeeld
Zijn opvattingen kwamen en
komen er op neer dat er geen
vanzelfsprekend standpunt voor
of tegen nieuwe kernwapens mo
gelijk is. Een standpunt waar
over zijn eigen achterban nogal
moeilijk deed, want die werkte
plaatselijk lekker samen met an
dere linkse partijen in de anti
kernwapenbeweging. Toch
kwam het volgens Van Mierlo
met D'66 weer goed, omdat de
partij uiteindelijk op een congres
in meerderheid akkoord ging
met het openhouden van de mo
gelijkheid van plaatsing van ra
ketten.
Hij noemt dit een schoolvoor
beeld van hoe problemen in de
politiek moeten worden behan
deld: je moet geen grotere duide
lijkheid scheppen dan mogelijk
is, het probleem van de nieuwe
kernwapens mag niet zo worden
versimpeld dat er binnen het
partijdenken een pasklaar ant
woord is. „Objectief gezien was
duidelijk dat een radicaal nee te
gen die plaatsing niet deugde.
D'66 kon het opbrengen om dat
verlangen naar zo'n duidelijk
standpunt te veranderen, want
uiteindelijk was 80 procent van
de afgevaardigden tegen zo'n ra
dicaal nee. Een partij die nog
zo'n stuk niet alledaagse zuiver
heid in zich heeft, is nog steeds
de moeite waard".
Europa
Het veiligheidsvraagstuk is
naar zijn mening een van de be
langrijkste zaken voor de ko
mende jaren. Europa komt als
gemeenschap niet van de grond,
omdat er in principe geen echt
gemeenschappelijk veiligheids
beleid is. „Als je samen moet zor
gen voor je eigen veiligheid is dat
het meest samenbindende on
derwerp dat te bedenken is.
Maar dat is al atlantisch gere
geld".
Volgens Van Mierlo is die gro
tere band in Europa nodig omdat
op de lange duur het verbrokkel
de Europa het aflegt tegen de be
langrijkste economische gebie
den in de wereld rondom de Stil
le Oceaan. Een Europa dat veel
meer een gemeenschap is, is
daartegen beter opgewassen. Bo
vendien zal zo'n Europa dat ook
de eigen verdediging tot de eigen
zaak rekent, ontdekken dat er in
het licht van die economische
verschuiving waarschijnlijk
meer contacten nodig zijn met
Oosteuropese landen. Hij vindt
dat de Nederlandse buitenlandse
politiek daar nu al rekening mee
moet houden.
„Nederland is traditioneel niet
erg Europees denkend", zegt hij.
„Een voorbeeld: de Duitsers
doen meer zaken met Hongarije,
terwijl de handel met Nederland
terugliep in dat land. In Neder
land is er een neiging om veel
meer atlantisch te denken".
Vooral ten tijde van de Europe
se verkiezingen is de discussie
over meer Europese samenwer
king sterk opgelaaid. Er is geop
perd dat Frankrijk de leiding zou
moeten nemen in een meer geïn
tegreerd Europa. Van Mierlo
voelt er weinig voor eerst de dis
cussie over dat leiderschap te
houden. „Juist de moeilijkheid
van dat soort onderwerpen
houdt een goede uitleg van de
problemen waar we mee te ma
ken hebben tegen. Als we het
eerst eens zijn over de proble
men waar we mee te kampen
hebben dan is het misschien
makkelijker om vanuit die posi
tie een oplossing te zoeken voor
dat punt van het leiderschap".
MEXICO-STAD - Nooit heeft
Brazilië zulke massale politieke
manifestaties gekend als vorig
jaar. De door de oppositie ge
voerde campagne voor directe
presidentsverkiezingen, „Direi-
tas ya", was alleen te vergelijken
met het fameuze Braziliaanse
carnaval. Iedereen deed mee,
zangers van het kaliber van Chi-
co Buarque, filmsterren als So-
nia Braga.
Maar tot „Direitas" is het niet
gekomen. Voor de benodigde
grond wetwijziging was twee
derde van het voltallige parle
ment nodig geweest. En dat
bleek onmogelijk, ondanks de
sympathie van verschillende
groeperingen binnen de uit het
Braziliaanse leger voortgespro
ten Democratische Sociale Partij
(PDS).
Niettemin is Brazilië sinds de
alles overtreffende „Direitas ya"-
campagne niet meer hetzelfde
geweest. De legendarische gene
raal Golbery do Gouto e Silva
had zijn herdemocratiseringska-
lender in de jaren '70 zodanig uit
gedokterd dat de militairen zich
tot 1990 verzekerd zouden weten
van een belangrijk aandeel in de
uitvoerende macht van de poli
tiek. Maar de oppositie sloeg aan
het tellen en rook haar kansen in
het oorspronkelijk door de offi
ciële PDS-partij overheerste
kiescollege. Dit college moet ko
mende dinsdag, 15 januari, de
opvolger van de militaire presi
dent Joao Figueiredo kiezen.
Luguber
Het leek een nek-aan-nek-race
te worden totdat duidelijk werd
wie de officiële presidentskandi
daat zou worden: Paolo Maluf,
een nogal lugubere multimiljo
nair met Libanees bloed in de
aderen. Deze vroegere burge
meester van Sao Paolo, de be
langrijkste industriestad van
Brazilië, en ex-gouverneur van
de staat Sao Paolo, wist zijn kan
didatuur voor het president
schap letterlijk te kopen, evenals
trouwens zijn voorgaande offi
ciële functies.
Naar het heet zouden de stem
men tijdens de nationale conven
tie van de PDS-partij Maluf zo'n
vijf miljoen dollar hebben ge
kost. „Dat alles kwam uit mijn ei
gen zak", aldus de uitleg van Ma
luf, „het is absurd om te preten
deren dat ik als een rijk man niet
mag uitgeven wat ik heb". On
danks die argumentatie heeft het
optreden van Maluf geleid tot
een nieuw werkwoord in het
Braziliaans, 'malufen', iets wat
gelijk staat aan omkoDen.
De kandidatuur van Malul
heeft de Braziliaanse oppositie
wellicht nog het meest geholpen
President Figueiredo was er ei
genlijk tegen. Maar hij had geen
wapens tegen de miljoenen van
Maluf en besloot zich op de vlak
te te houden. Vice-president Au-
reliano Chavez was echter zo ver
ontwaardigd, dat hij met een vijf
tigtal belangrijke partijgenoten
besloot de deserteren uit de
PDS. Inmiddels heeft Chavez
het Liberale Front opgericht, dal
deel uitmaakt van de Democrati
sche Alliantie, de tijdelijke bun
deling van alle oppositie.
Overwicht
Het overwicht van de PDS in
het speciale kiescollege van 686
leden is gewroken. Niemand
twijfelt meer aan de overwinnaar
van dinsdag, de nieuwe presi
dent van Brazilië. Hij is kort van
gestalte, kaal en modderig dik
met zijn 74 lentes. Het gaat om de
veteranen-politicus Tancredo
Neves.
Dik vijftig jaar geleden, in het
stadje Sao Joao del Rei in de
staat Minas Gerais, werd de toen
nog jonge advocaat Tancredo
Neves niet toegelaten op de mili
taire academie. Hij besloot zijn
kost te gaan verdienen als nota
ris. Op een dag. toen hij een ge
boorteakte opmaakte, raakte Ne
ves bijna verzeild in een familiet
wist. De moeder wilde haar zoon
Roosevelt noemen, naar de toen
malige Amerikaanse president,
maar haar echtgenoot wilde niets
weten van dat soort moeilijke,
buitenlandse namen. De sublie
me oplossing van Neves: „Waar-
ACHTERGROND
door
Rob Sprenkels
jullie hem niet Joao
Roosevelt?"
Tancredo Neves is een geboren
politicus, iemand die alle tegen
stellingen in een handomdraai
lijkt te kunnen overbruggen.
Twee maanden geleden, in de
stad Sao Paolo, had hij het over
de op dat moment toenemende
geruchten over een militaire
staatsgreep. ..We moeten 'macho'
zijn (mannelijk in de verste zin
van het woord) om die pressie de
baas te kunnen blijven", zo riep
Neves op. Ruth Escobar, parle
mentslid en leidster van de Bra
ziliaanse feministen, protesteer
de hevig. „Dokter Tancredo, ook
vrouwen weten hoe ze moeten
vechten". Het antwoord van Tan-
credo liet niet op zich wachten:
„Luister mijn kind, ik zeg 'ma
cho' in een unisex-gedachte".
Tancredo is reeds alles in de
politiek geweest, gemeente
raadslid, afgevaardigde, senator,
minister en premier. En wat hij
nog niet is geweest, staat hij op
het punt te worden: president.
Maar de problemen die hem
staan te wachten, zijn levens-
grobt. met name de economische
rampspoed. De meer dan 130
miljoen Brazilianen, van wie de
meesten mede door toedoen van
de twintig jaar van militaire dic
tatuur veroordeeld zijn tot bitte
re armoede, hebben hooggespan
nen verwachtingen. Zij zijn uit
eindelijk degenen geweest die
Tancredo Neves naar het presi
dentschap hebben gedragen.
Toezeggingen
Maar, om de laatste maanden
veilig door te kunnen komen,
heeft Neves tal van toezeggingen
moeten doen om de dreigingen
van rechts te kunnen ontzenu
wen. De zichzelf 'sociaal-her
vormd christen' noemende vete
raan heeft de solidariteit van
bankiers en industriëlen belang
rijker gevonden dan de steun
van progressieve politici. En de
belangrijkste vakbonden hebben
inmiddels een voorstel van Ne
ves om tot een sociaal pact te ko
men al op voorhand afgewezen.
„De buitenlandse schuld van
100 miljard dollar zal worden be
taald", aldus de recentste uit
spraken van Neves, die zijn pro
gressieve economische ideeën
van een paar maanden geleden
doen verstommen. „We zullen
niet breken met het Internatio
nale Monetaire Fonds. Investe
ringen vanuit het buitenland zul
len met open armen worden ont
vangen en we zullen de rol van
de staat terugbrengen in econo
mische sectoren die evengoed
kunnen worden bestuurd door
particuliere bedrijven".
Zelfs Aureliano Chavez, die
het dank zij de militairen tot vi
ce-president heeft gebracht,
waarschuwde er een paar dagen
geleden voor dat het een nationa
le ramp zal zijn, als bedrijven als
de staatsoliemaatschappij Petro-
bras, of de nationale elektrici
teitsmaatschappij overgaan in
particuliere handen. Het com
mentaar van een van de naaste
medewerkers van Tancredo Ne
ves zegt in feite genoeg over de
onzekere toekomst die Brazilië
met zijn nieuwe burgerpresident
tegemoet gaat: Tancredo kan
niet eeuwig tegelijkertijd God en
de duivel tevreden stellen".
Professor Edward Schille-
beeckx heeft zijn omstreden
standpunt dat leken onder be
paalde omstandigheden de mis
mogen opdragen onder kritiek
van het Vaticaan teruggenomen
Dat is gisteren in Rome bekend
gemaakt. Het Vaticaan gaf nu de
correspondentie vrij die over dit
onderwerp met de Belgisch-Ne
derlandse theoloog is gevoerd.
Zijn van de kerklëer afwijken
de standpunt bracht Schille-
beeckx enkele jaren geleden in
botsing met de leiding van de
Rooms-Katholieke Kerk. In 1980
schreef hij, dat het dogmatisch
niet onmogelijk is dat leken on
der bepaalde omstandigheden,
namelijk als er geen priesters be
schikbaar zijn, in de eucharistie
viering voorgaan. Vooral met het
oog op gebieden als Zuid-Ameri-
ka hebben wat vrijer denkende
theologen wel voorstellen in die
.richting gedaan. Veel parochies
daar moeten priesters met elkaar
delen, waarbij de geestelijken
grote afstanden moeten afleg
gen.
De congregatie voor de ge
loofsleer in Rome houdt onver
kort vast aan de regel, dat alleen
priesters en bisschoppen de be
voegdheid hebben om de eucha
ristie te vieren. Schillebeeckx
werd gevraagd zijn standpunt zo
danig te wijzigen, dat hij slechts
zou pleiten voor het aanstellen
van niet-gewijde 'bijzondere pre
dikers'. Dat advies van de con
gregatie heeft hij overgenomen.
Hij kwam met het Vaticaan
overeen, dat hij de kritiek van
'Rome' op zijn in 1980 versche
nen boek over het kerkelijke
ambt zou verwerken in zijn vol
gend boek. Dat boek wordt een
pleidooi 'voor mensen in de
kerk' en zal binnen afzienbare
tijd verschijnen.
De congregatie voor de ge
loofsleer heeft nog wel laten we
ten, dat zij op dit ogenblik geen
oordeel kan geven over het ko
mende boek van Schillebeeckx.
Pas als dat kan, is er een kans dat
aan de 'kwestie Schillebeeckx'
een eind komt.
Ds. Hovius weer
naar Katwijk
Hervormde Kerk: aangeno
men de toezegging van beroep
van de herv gemeente te Kat
wijk aan Zee W.Chr. Hovius
Apeldoorn; beroepen te Achter
berg (deelwerk) kandidaat J.
Koppelaar Putten; bedankt voor
Rijsoord kandidaat G. Bikker
Zeist, die het beroep uit Zuid-
Beijerland, in tegenstelling tot
wat gisteren werd bericht, toch
heeft aangenomen; bedankt voor
Raamsdonk E. van der Sluit
Bant-Rutten.
Gereformeerde Gemeenten:
bedankt voor Rotterdam-Zuid-
wijk P. Blok Capelle aan de IJs-
sel.
Ds. W.Chr. Hovius te Apel
doorn heeft de toezegging van
beroep van de hervormde ge
meente in Katwijk aan Zee aan
genomen. Dat werd vanmorgen
in Katwijk bekend.
Door deze positieve beslissing
keert ds. Hovius (50) binnen af
zienbare tijd naar zijn 'oude' ge
meente terug. Hij werkte ook al
in Katwijk aan Zee van 1966 tot
1970 (kwam in '66 uit Nieuw-
Lekkerland en ging in '70 naar
Ede) en van 1975 tot 1979. In dat
laatste jaar werd hij predikant
van de buitengewone wijkge-
meente (Gereformeerde Bond) in
Apeldoorn.
Ds. P. Huisman te Leeuwar
den hoopt op 23 juni intrede te
doen in de gereformeerde kerk
van Hazerswoude.
Zondagsrust. De Vereniging
tot bevordering van de Zondags
rust en Zondagsheiliging krijgt
maar weinig reacties op haar
brieven tegen allerlei wereldse
activiteiten op zondag. In het
jaarverslag over 1984 is te lezen,
dat het bestuur slechts in enkele
gevallen bericht terug kreeg, en
dan nog in afwijzende zin.
Voorzitter dominee J. van
Prooyen, predikant van de oud-
gereformeerde gemeente in Rhe-
nen, vindt het - in een inleiding
tot het jaarverslag - een 'zeer
verontrustend verschijnsel' dat
de zondagsviering in ons land
meer en meer vervaagt. Aan die
viering kan het peil van het
geestelijke leven worden afgele
zen, schrijft hij.
Tentoonstelling. De ten
toonstelling 'Anderhalve eeuw
gereformeerden, 1834-1984' in
het rijksmuseum 'Het Cathanj-
neconvent' in Utrecht heeft tot
nu toe al meer dan 10.000 men
sen getrokken. Opvallend is, dat
bijna alle bezoekers individueel
naar de tentoonstelling komen
en niet als groep, terwijl het mu
seum toch goede voorzieningen
heeft om groepen te ontvangen.
De tentoonstelling duurt tot 17
februari en is dagelijks geopend,
behalve op maandag.
'Gekrookte Riet'
Predikanten en voorgangers
rond het blad 'Het Gekrookte
Riet' - een uiterst rechtse groep
in de Hervormde Kerk - zullen
geen eigen organisatie oprichten.
Dat hebben zij op hun laatstge
houden vergadering besloten.
Een eigen organisatie zou een
'verabsolutering van onszelf
kunnen betekenen, en dat wil de
ze groep voorkomen. "Gevaren
zoals activisme en werkheilig
heid liggen altijd aan de deur des
harten", zeggen deze predikan
ten. In geen geval willen zij een
'kerkje in de kerk' worden. Dat
zou op 'machtshonger' künnen
uitlopen.
Wel zullen de betrokken predi
kanten en voorgangers proberen
hun invloed uit te breiden door
het bezoeken van ambtelijke ver
gaderingen en het aanvaarden
van functies. Zij vinden dat geen
enkele organisatie binnen de
Hervormde Kerk het recht kan
opeisen om te spreken 'namens
de hervormd-gereformeerden' of
zich 'gereformeerd' mag noemen
met uitsluiting van anderen.
Eindredacteur van het blad
'Het Gekrookte Riet' is op het
ogenblik ds. T. de Jong (42) te
Poortvliet.
Bijbels museum. Van 17 ja
nuari tot 24 maart zijn in het Bij
bels Museum. Herengracht 366
Amsterdam, bijzondere collages
van Lien van der Pers (Apel
doorn) te zien, gemaakt met be
hulp van droogbloemen en -plan
ten.
Het pad naar de heuvel Golgo
tha is gemaakt van Judaspen
ning, in een afbeelding van Ja
cobs droom is de plant 'Jacobs-
ladder' gebruikt en voor de ei
ken bossen van Mamre werkte
Lien van der Pers, hoe kan het
anders, met eikenbladeren.
De maakster werd in 1925 in
Drente geboren. Pas op latere
leeftijd ging zij schilderen en
volgde zij een cursus 'creatieve
handvaardigheid'. Van 1973 af
maakt zij collages van droog
bloemen. Zij exposeerde al in
verschillende plaatsen en ook in
de Verenigde Staten.
