'Hoogste niveau
wist van moord'
Afghanistan massaal herdacht
Mi uister: staat niet
schuldig aan aanslag
Z.-Afrika schendt akkoord Mozambique
Syiii
1
Poolse verdachten hoopten op promotie
Moord op Gandhi was
belangrijkste nieuws
Libanon krijgt steun
ië tegen Israël
Dodental India stijgt
'Suriname
gene|
ïgeerd'
Kernproef Sowjet-Unie
VRIJDAG 28 DECEMBER 1984
PAGINA 7
TORUN (Rtr./UPI/DPA) - De drie leden van de Poolse veiligheidspolitie, die terecht
staan wegens de moord op priester Popieluszko, rekenden op steun van hogerhand en
gingen ervan uit dat zij zouden worden beloond. Dat heeft de aanklager verklaard bij de
openingszitting van het proces tegen de verdachten van de moord.
NEW YORK/AMSTERDAM
(AP) - Uit het jaarlijkse onder
zoek dat het Amerikaanse pers
bureau Associated Press onder
zijn bureaus en abonnees heeft
gehouden komt de moord op de
Indiase premier Indira Gandhi
als de belangrijkste nieuwsont
wikkeling van 1984 naar voren.
Twee andere rampzalige gebeur
tenissen in India komen evenens
voor in de "toptien": de giframp
in Bhopal (op de vijfde plaats) en
het optreden tegen gouden tem
pel van de sikhs in Amritsar (9de
plaats).
De herverkiezing van de Ame
rikaanse president Reagan komt
op de tweede plaats. Voor onze
bureaus en abonnees in de V.S.
was dit het belangrijkste nieuws
feit van 1984, terwijl de ramp in
de Union Carbide-fabriek in In
dia op de tweede plaats kwam en
de nominatie van de eerste
vrouw in de persoon van Geral-
dine Ferraro voor het vice-presi-
dentsschap het derde in belang
werd geacht.
Dit is de lijst die het onderzoek
in 45 landen in de hele wereld
heeft opgeleverd:
1. Moord op Gandhi
2. Herverkiezing Reagan
3. Dood van Joeri Andropov en
opvolging door Tsjernenko
5. Giframp in India
7. Olympische Zomerspelen e
boycot Sowjet-blok
9. Actie tegen de gouden tem
pel van sikhs in India
10. Ontwikkelingen in Midden-
Amerika en de Amerikaanse rol
daarbij.
Tijdens het proces zullen 22 getui
gen worden gehoord. Het vonnis
wordt naar verwachting uitgespro
ken op 21 januari. De verdachten
hangt een straf boven het hoofd,
die kan varieren van acht jaar cel
tot de doodstraf. Drie officieren
van de veiligheidspolitie hebben
de moord bekend. Het zijn de 33-
jarige kapitein Grzegorz Piotrows-
ki, de 32-jarige luitenant Leszek
Pekala en de 29-jarige luitenant
Waldemar Chmielewski. Hun chef
op het ministerie van binnenland
se zaken, kolonel Adam Pietrusz-
ka, wordt beschuldigd van aanzet
ten tot en medeplichtigheid aan de
moord op de aanhanger van Soli
dariteit.
De aanklager noemde de mis
daad een „van te voren beraamde
en goed voorbereide moord". De
twee luitenanten hebben tegen
over de politie verklaard dat hun
chef hen had verteld dat de op
dracht om de priester te vermoor
den „van het hoogste niveau"
kwam. Piotrowski zou hen hebben
verteld dat de operatie „topge
heim" was en dat de moord hun
carrière ten goede zou komen, al
dus de aanklacht.
Kapitein Piotrowski ontkende
de tegen hem gerichte beschuldi-
DAMASCUS (Rtr.) Syrië heeft
gisteren zijn afwijzing van de Israë
lische voorwaarden voor een terug
trekking uit Zuid-Libanon her
haald. Damascus blijft voorts de
Libanese eisen voor een „onvoor
waardelijk bevrijding" steunen.
Het officiële Syrische nieuws
agentschap Sana meldde dat presi
dent Hafez El-Assad deze bood
schap gaf aan de Libanese presi
dent, Amin Gemayel, bij diens der
de bezoek aan Damascus van dit
jaar. „Assad verzekerde Gemayel
ervan dat Syrië Libanon krachtig
blijft steunen in zijn zoeken van de
onvoorwaardelijke bevrijding van
NEW DELHI (Rtr./AFP/DPA/UPI)
- Als gevolg van geweld bij de ver
kiezingen in India zijn gisteren
minstens acht personen gedood.
Het dodental is daarmee opgelo
pen tot 33, terwijl het aantal ge
wonden 250 bedraagt. Indiase
waarnemers spreken desondanks
van een betrekkelijk rustig verloop
van de maandag begonnen, drie
■dagen durende parlementsverkie
zingen, die vandaag worden afge-
slo'.p.
Volgens het persbureau PTI was
DEN HAAG (ANP) - Nederland
lijkt een van de weinige landen, zo
niet het enige, dat zich bekommert
om de rechten van de mens en de
democratie in Suriname. Zo er al
andere landen zijn die dit ook
doen, dan gebeurt dit zo discreet
dat het in Den Haag niet bekend is,
zo blijkt uit minister Van den
Broek's antwoord op vragen van
Tweede Kamerleden ter voorberei
ding van de discussie over de be
groting van buitenlandse zaken.
Suriname, aldus de minister, on
derhoudt diplomatieke betrekkin
gen met een veèlvoud van landen.
Van de buurlanden zijn de relaties
met Brazilië verreweg het best en
het meest omvangrijk.
gingen. Hij stelde dat de drie vei
ligheidsagenten Popieluszko om
het leven brachten wegens diens
„tegen de staat gerichte" activitei
ten. Volgens hem heeft de politie
niet de juiste maatregelen geno
men om het drietal tegen te hou
den.
Buiten het rechtsgebouw verza
melden zich honderden belangstel
lenden, maar zij werden verspreid
door de politie. Enkele aanhangers
van de verboden vakbond Solidari
teit probeerden tevergeefs de
rechtszaal binnen te komen.
De hoofdverdachte, Grzegorz
Piotrowski, verklaarde dat hij in
een „toestand van haat" en uit „be
roepsmatige frustratie" had gehan
deld. Volgens hem was de moord
geen politieke provocatie. De vei
ligheidsagent was naar eigen zeg
gen verantwoordelijk voor „het in
dammen van de tegen de staat ge
richte, anti-socialistische en on
wettige activiteiten van enige
geestelijken, onder wie priester
Popieluszko". Zijn inspanningen
hadden volgens hem echter geen
resultaat. Piotrowski wilde met
zijn daad de houding van andere
geestelijken beïnvloeden en het
episcopaat tot een wijziging van
zijn beleid bewegen.
Uit de aanklacht bleek dat Po
pieluszko voor zijn dood hard was
geslagen en geboeid. Na op 13 ok
tober een eerste, mislukte poging
te hebben ondernomen om Popie
luszko en zijn chauffeur om het le
ven te brengen, hielden de daders
op 19 oktober de auto van de pries
ter aan onder het voorwendsel van
een alcoholcontrole. Piotrowski
bond de chauffeur vast en deed
hem handboien aan. De daders
sloegen de priester neer en stopten
hem in de kofferruimte van hun
dienstauto. De chauffeur zag op
een gegeven moment kans uit de
auto te springen. De daders moes
ten enkele keren stoppen wegens
autopech en op die momenten
klopte Popieluszko tegen de wan
den van de kofferruimte. Piotrows
ki sloeg de geestelijke dan iedere
keer met een ongeveer 50 centime
ter lange stok of met de vuisten. De
priester kreeg verscheidene malen
een prop in de mond geduwd.
Toen de auto eenmaal was aan
gekomen in een bos bonden de
mannen de voeten van Popielusz
ko vast met een touw, dat aan een
uiteinde een strop had, die om de
hals van het slachtoffer was gesla
gen. Als de priester zijn benen be
woog trok de strop om zijn nek
dicht. Popieluszko is of door de
prop in zijn mond, of door het
PTI maakte verder melding van bloed of door het samentrekken
klachten over fraude bij 11 stemlo- van de strop gestikt. De mannen
i stuwmeer
Libanon van Israëlische bezettting
en tegen iedere concessie die de Li
banese soevereiniteit aantast".
Libanon heeft met Syrische
steun de Israëlische eisen afgewe
zen voor een grotere rol van de
Unifil-troepen van de Verenigde
Naties en de legering van een door
Israel gesteunde militie na een Is
raëlische aftocht.
Sana meldde dat Assad voorts de
steun uitte voor het herhaaldelijk
gedwarsboomde Libanese veilig
heidsplan om het geregelde leger
te stationeren tot aan de Israëli
sche frontlinies in zuid-Libanon.
het proces rond de moord op Popieluszko zich afspeelde. De t
Peres naar ons land
TEL AVTV (GPD) - Premier Peres
van Israël zal in de tweede helft
van volgend jaar ons land bezoe
ken. Het ministerie van buiten
landse zaken in Den Haag heeft Pe
res daartoe onlangs uitgenodigd.
Volgens woordvoerders in Jeru
zalem is het officiële bezoek via
„diplomatieke kanalen" deze week
geregeld. Een woordvoerder van
de Nederlandse ambassade in Tel
Aviv wilde vanmorgen hierop geen
commentaar geven. Het bericht
over de reis van Peres naar ons
land had om nog onopgehelderde
redenen niet in de publiciteit mo
gen komen. Ook het ministerie van
buitenlandse zaken in Den Haag
wilde niet reageren op het bericht.
De Jerusalem Post meldde dat
het initiatief om Peres naar Neder
land te halen is gekomen van het
hoofd van de Israèl-Holland
Vriendschap Associatie, de Israëli
sche ex-diplomaat Gideon Rafael.
Aanvankelijk was het de bedoe
ling van de Israëlische premier al
vrij snel naar ons land te komen,
maar volgens een woordvoerder in
Jeruzalem laat de economische si
tuatie van dat land een afwezigheid
van zelfs een week van de premier
niet toe.
het geweld het hevigst in de deel
staat Andhra Pradesh, waar zes
mensen omkwamen en dertig per
sonen werden gewond. Andhra
Pradesh is het bolwerk van de ex-
filmster en huidige deelstaatpre
mier Rama Rao, die enkele maan
den na een tijdelijke afzetting en
een politieke twist met de Congres
(I) partij onder druk van de bevol
king in zijn functie moest worden
hersteld. Drie van de doden in
Andhra Pradesh vielen toen mee
gevoerde bommen voortijdig ont
ploffen. Een persoon werd doodge
stoken en twee mensen werden ge
dood toen de politie het vuur open
de om een eind te maken aan ge
welddadige botsingen tussen me
nigten.
195 Polen in
BRD gebleven
HAMBURG (AP) - Tijdens de
kerstdagen hebben opnieuw
195 Polen van de veerdienst
tussen Gdansk en Kopenhagen
gebruik gemaakt om asiel te
zoeken in de Bondsrepubliek.
Op Tweede Kerstdag bleven
112 passagiers van het onregel
matig varende schip Pomera-
nia in Duitsland achter. Zater
dag waren al 83 passagiers van
de wekelijks varende Rogalin
van boord gegaan om niet meer
terug te keren. In totaal hebben
zich tijdens de kerstdagen en
kele duizenden vluchtelingen
bij de Westduitse vreemdelin
gendienst gemeld.
kalen. Volgens de eerste berichten
is de vrees voor verkiezingsgeweld
in de aan Pakistan grenzende deel
staat Jammua en Kashmir onge
grond gebleken.
Gisteren stemde een kwart van
de kiezers, nadat maandag het
grootste deel van de kiezers zijn
stem reeds had uitgebracht. Van
daag wordt nog in drie geïsoleerde
kiesdistricten in het noordoosten
gestemd. Verkiezingsfunctionaris
sen verwachten dat de verkiezin
gen een recordopkomst van 60 tot
65 procent te zien zullen geven.
Volgens peilingen voor de verkie
zingen gaat de Congres (I) partij
van premier R^jiv Gandhi een gro
te overwinning tegemoet.
wierpen het lijk i
bij Wloclawek.
Pekala zei op de openingszitting
dat hij betrokken is geweest bij de
moord op Popieluszko maar dat
men niet uit was geweest op de
dood van de geestelijke. Popielusz
ko werd ontvoerd om hem bang te
maken opdat hij zijn steun aan de
buiten de wet gestelde vakbond
Solidariteit zou opgeven, aldus Pe
kala, die het woord voerde na het
voorlezen van de aanklacht.
BOLOGNA/ROME (UPI/AFP/
DPA/Rtr.) De daders van de
bomaanslag hebben het „vertrou
wen in de democratische staat"
willen schokken, aldus de Italiaan
se minister van binnenlandse za
ken, Luigi Scalfaro, tijdens een
speciaal debat in het Huis van Af
gevaardigden.
Volgens Scalfaro wordt bij het
zoeken naar de daders geen enkele
hypothese uitgesloten. Hij noemde
in dit verband neo-fascisten, linkse
terreurgroepen, internationale ter
roristen en een mogelijk verband
met de internationale handel in
verdovende middelen en de maf
fia.
Scalfaro wees de gedachte van
betrokkenheid van overheidsver
tegenwoordigers en een daaruit
voortvloeiende inefficiëntie bij het
ohderzoek van de hand. Volgens
de minister heeft de Italiaanse jus
titie de laatste tijd bewezen niet te
rug te schrikken voor het in staat
van beschuldiging stellen van
rechters en politici. In de Italiaanse
publieke opinie wordt na de aan
slag op de trein juist gewezen op
het gebrek aan opheldering bij alle
grote bomaanslagen die sinds 1968
zijn gepleegd. In de media wordt
gesuggereerd dat functionarissen
van de geheime dienst bij aansla
gen waren betrokken.
Tijdens een bijzondere zitting
van de senaat gaf premier Craxi toe
dat het onderzoek naar eerdere
aanslagen een „bittere serie van
mislukkingen" te zien gaven. In
een kennelijke verwijzing naar ver
meende activiteit van functionaris
sen van de geheime dienst sprak
Craxi van „sporen van bemoeienis
en samenspanning welke een droe
vig hoofdstuk vormen in de ge
schiedenis van onze diensten".
Duizenden Italianen, onder wie
president Sandro Pertini, hebben
gisteren de rouwdiensten bijge
woond voor de slachtoffers van de
bomaanslag op een passagiers-
trein, waarbij afgelopen zondag
vijftien personen om het leven
kwamen. De openbare rouwdienst
werd gehouden in Bologna zonder
de doodskisten van de overlede
nen. Familieleden van de slachtof
fers hebben de stoffelijke over
schotten overgebracht naar hun
woonplaats voor een begrafenis in
eigen kring.
Bedrijven en winkels in Bologna
bleven vrijwel allemaal dicht voor
de rouw om de slachtoffers. De
openbare rouwdienst in de base-
liek San Petronius werd geleid
door de aartsbisschop van Bologna
Giamo Biffi. De kerk was te klein
voor alle belangstellenden, die ook
op het plein buiten stonden.
Bij de bomaanslag op de trein
van Napels naar Milaan werden
niet alleen vijftien personen ge
dood, maar ook ruim 110 gewond.
De bom ontplofte in een 19 kilome
ter lange tunnel. De politie gaat er
voorlopig van uit dat de aanslag
het werk is van een extreem
rechtse organisatie.
LONDEN (AP/Rtr./ANP) - Dui- aanvallen door de „illegale bezet-
DE BILT (ANP) - De Sowjet-Unie kracht van de explosie 7.1 op de
heeft vanmorgen in het proefge- schaal van Richter, hetgeen over-
bied van Semipalatinsk in Oost- e£n lading yan 150 ki-
Kazachstan een kernlading tot ex- loton TNT. De explosie vond
plosie gebracht. Dit heeft het Plaats °m 4.50 uur (onze tijd).
KNMI in De Bilt bekendgemaakt. °P december bracht de Sow- w
Volgens de seismologische jet-Unie in hetzelfde proefgebied ding van de mensenrechten
dienst van het KNMI bedroeg de °°k een kernlading tot ontploffing, i^d alsmede de herhaalde bom-
zenden demonstranten hebben gis
teren in West-Europa, de Verenig
de Staten, India, Bangladesh, Thai
land en Iran geprotesteerd tegen
de Russische bezetting van Afgha
nistan, die vijf jaar geleden begon.
De Verenigde Staten en Westeuro-
pese landen hebben opnieuw de te
rugtrekking geëist van de naar
schatting 140.000 man Sowjet-troe-
pen in Afghanistan. De Britse mi
nister van buitenlandse zaken Sir
Geoffrey Howe, erkende echter dat
"de vooruitzichten niet bemoedi
gend zijn."
In een gezamenlijke verklaring
van de tien EG-landen veroordelen
zij vooral de systematische schen-
tingstroepen van de Sowjet-Unie".
De Afghaanse regering heeft de
Sowj et-interventie in Afghanistan
in een uitzending van radio-Kaboel
verdedigd. Volgens de radio-uit
zending heeft de communistische
partij van Afghanistan met steun
van haar „grote vriend" de Sowjet-
Unie het land vijfjaar geleden we
ten te redden van „contra-revolu
tionairen en Amerikaanse en Chi
nese imperialisten".
President Babrak Karmal stuur
de ter ere van de herdenking een
boodschap naar de soldaten die
„grote overwinningen boeken bij
hun directe confrontatie met de re
bellen in de Pansjir-vallei.
Volgens het partijblad Prawda
neemt de „imperialistische inmen
ging" in de binnenlandse aangele
genheden van Afghanistan voort
durend toe. Het blad bevatte giste
ren een uitvoerig artikel naar aan
leiding van de 20e verjaardag van
de communistische partij van Af
ghanistan. De vijfde veijaardag
van de Sowjet-invasie, 27 decem
ber, bleef echter onvermeld. De
Prawda schreef dat Afghanistan
niet alleen te maken heeft met
„bendes van klasevijanden, maar
tevens wordt geconfronteerd met
een omvangrijk imperialistisch
komplot onder leiding van de Ver
enigde Staten". Volgens het partij-
orgaan bedraagt de buitenlandse
hulp aan de „contra-revolutionai
ren" tussen de 800 miljoen en één
miljard dollar per jaar.
Ook in Den Haag werd gedemonstreerd. Op de foto spreekt een Afghaan
se vluchteling een betoging toe die voor de Sowjet-ambassade werd gehou-
dm. (t.t. Upi
KAAPSTAD - Het Mozambikaanse dagblad Noticias, dat
algemeen als de spreekbuis van de Frelimo-regering van
president Zamora Machel wordt beschouwd, heeft woens
dag op haar voorpagina gemeld dat Zuid-Afrika nog steeds
doorgaat met het ondersteunen van de NMR-rebellen. Dit
door Ruud de Wit
ondanks het in maart van dit jaar tussen Mozambique en
Zuid-Afrika afgesloten Nkomati-akkoord. Volgens dit vei
ligheidsakkoord belooft Zuid-Afrika de steun aan de NMR-
rebellen te staken, terwijl Mozambique op zijn beurt toezeg
de de aanwezigheid van het ANC, de in Zuid-Afrika geboren
anti-apartheidsorganisatie, in het land ongedaan te maken.
Noticias haalt in zijn artikel een anonieme Zuidafrikaanse
parlementariër aan van de regerende Nationale Partij van
staatspresident P.W. Botha. Deze zou ten overstaan van Mo
zambikaanse journalisten hebben beweerd dat de aanhan
gers van de oppositionele Zuidafrikaanse Conservatieve
Partij van Andries Treurnicht verantwoordelijk zijn voor
het feit dat Zuid-Afrika zijn aandeel in het Nkomati-akkoord
niet nakomt.
De publikatie in Noticias komt enige dagen na een rede
voering van president Machel in de buurt van de Mozambi
kaanse hoofdstad Maputo, waarin deze Zuid-Afrika en Por
tugal beschuldigt van het ondersteunen van NMR-rebellen
ondanks het Nkomati-akkoord. In zijn rede vraagt Machel
zich af of het nog wel zin heeft het Nkomati-akkoord na te
blijven leven wanneer Zuid-Afrika zich niet aan de uitvoe
ring ervan houdt. „De sleutel van het probleem van het ter
rorisme in Mozambique ligt in Zuid-Afrika. Daarom hebben
we het Nkomati-akkoord ondertekend. Maar als Zuid-Afri
ka zich niet aan de afspraken houdt kunnen we het akkoord
wel nietig verklaren", aldus Machel.
Noticia publiceerde tevens een lijst van gewelddadighe
den die plaatsvonden na de afsluiting van het Nkomati-ak
koord. De belangrijkste getuigenis over Zuidafrikaanse be
trokkenheid bij NMR-activiteiten kwam van een zekere Ar-
naldo Martins. Deze werd twee weken geleden gevangen
genomen. Martins vertelde op dezelfde bijeenkomst waarop
Machel afgelopen maandag zijn redevoering uitsprak, dat
hij in oktober in Zuid-Afrika was gearresteerd vanwege ille
gale aanwezigheid in het land. Hij beweerde daarna direct
door de Zuidafrikaners te zijn overgedragen aan NMR-re
bellen, die hem een twee weken durende basistraining ga
ven alvorens hem over de grens te zetten om in Mozambique
sabotagedaden te plegen.
Ook meldde Noticias andere daden die met behulp van
Zuid-Afrika zouden hebben plaats gehad nadat het Nkoma
ti-akkoord was afgesloten, zoals het opblazen van elektrici-
teitspalen vlakbij de Zuidafrikaanse grens en het droppen
van materiaal per parachute in de provincies Manica en In-
hambane, die bestemd waren voor NMR-geurrilla's.
Van de kant van het ministerie van buitenlandse zaken te
Pretoria kon nog geen commentaar worden verkregen op de
redevoering van Machel en de beweringen in Noticias, maar
de Zuidafrikaanse minister van buitenlandse zaken Roelof
„Pik" Botha verklaarde gisteravond op de Zuidafrikaanse
televisie dat Zuid-Afrika het gedrag met Mozambique zowel
naar letter als geest tot nu toe volledig is nagekomen. Ook
zei Botha uit de reactie van Mozambikaanse regeringsverte
genwoordigers te hebben opgemaakt dat de Mozambikaan
se regering tevreden is over de wijze waarop Zuid-Afrika het
Nkomati-akkoord tot nu toe is nagekomen.
Het is echter bekend dat Pretoria zich al enige tijd zorgen
maakt over de ontwikkelingen in Mozambique na het Nko
mati-akkoord. In tegenstelling tot de verwachting is het ge
weld in Mozambique van de kant van de NMR alleen maar
toegenomen na het afsluiten van het akkoord. Op dit mo
ment is het er Pretoria alles aan gelegen dit akkoord na te
komen, aangezien op de andere terreinen van zijn buiten
landse politiek dit jaar nog maar weinig resultaat is behaald.
Tot nu toe heeft de regering in Pretoria steeds geprobeerd
een bemiddelingsrol te spelen tussen de regering-Machel
aan de ene kant en vertegenwoordigers van de NMR. Poli
tieke bronnen nemen nu aan dat Pretoria in de komende
week een duidelijker gebaar zal maken naar de regering van
president Machel en zal aankondigen dat de regering-Botha
niet langer meer zal praten met vertegenwoordigers van de
NMR.
Dezelfde NMR, die zetelt in Lissabon, claimt overigens via
haar woordvoerder George Jorge Correira vanuit Lissabon
dat het Mozambikaanse verzet de hoofdstad Maputo tot op
vier kilometer is genaderd en dat de spoorwegverbinding
met de hoofstad en de water- en elektriciteitsaanvoer naar
de hoofdstad zijn afgesneden. Doch vanuit diplomatieke
bronnen in de Mozambikaanse hoofdstad wordt dit ont
kend. Inmiddels heeft ook de Potugese regering zich ge
distantieerd van Machels bewering dat Portugal de NMR-
rebellen steunt.
Afghanistan voor de Afghanen vermeldt één van de spandoeken die
gisteren tijdens een demonstratie in Bonn werden meegedragen, (foto ap>
