Betrokkenheid van
gemeenten bij de
derde wereld groeit
Bijbelaanbieding bij de verkoop van koffie
'Het blijft een druppel op een gloeiende plaat'
kvnèit 'h h m jaar pat mmr
tup y007 goek voornemens....
..ais ik ook maar enigszins
pacht pat hit beter kon,
Duitse capitulatie:
vieren of toch niet?
VRIJDAG 28 DECEMBER 1984
PAGINA 13
Toen de gemeente Wad-
dinxveen nu bijna tien
jaar geleden besloot een
ontwikkelingsproject in
het Bovenvoltaanse Torna
te adopteren, was het de
uitzondering die de regel
bevestigde. Een jaar later
volgde Noordwijk. Sinds
dien hebben meer ge
meenten in de Leidse re
gio hun voorbeeld ge
volgd. Uiteenlopende
plaatsen als Leiden, Rijns
burg en Warmond zijn iets
aan ontwikkelingssamen
werking gaan doen. En
hun aantal groeit nog al
tijd. Recentelijk voegden
Oegstgeest, Hillegom,
Boskoop en Zoeterwoude
zich bij de ongeveer 180
gemeenten die wat aan
derde-wereldwerk doen.
De gemeenten Boskoop
en Woubrugge besloten
bovendien in het kader
van de actie Eén voor Afri
ka een bedrag per inwo
ner over te maken.
door
Sjaak Smakman
Ook René Grotenhuis, coördina
tor projectadoptie van de NO
VIB, constateert een groeiende
belangstelling. Een paar maan
den geleden schreef deze parti
culiere organisatie voor ontwik
kelingssamenwerking alle ge
meenten aan. Tot nu toe hebben
er bijna vijftig gemeenten gerea
geerd 'en ik vind dat een bemoe
digend resultaat. Het bewijst dat
het derde-wereldwerk leeft'.
De gemeentelijke bemoeienis
met de derde wereld is betrekke
lijk nieuw. Tot aan de jaren ze
ventig was het exclusief een
rijkszaak en verbood de minister
alle uitgaven van gemeenten
voor dit doel. De kentering
kwam door toedoen van CDA en
PvdA, die stelden dat het onzin
is om gemeenten uit te sluiten
van ontwikkelingssamenwer
king. Gemeenten mochten geld
uittrekken voor de derde wereld,
mits dat gepaard zou gaan met
activiteiten onder de eigen be
volking.
Rimpelloos verliep het alle
maal niet. Berucht is Waddinx-
veen, dat volgens de provincie in
1980 teveel geld (46.000 gulden)
uittrok voor het Toma-projekt.
Hei provinciebestuur dreigde de
hele begroting af te keuren. Een
protestactie met brede steun uit
het hele land leidde ertoe dat de
provincie inbond en een paar
maanden later met een nota
kwam waarin gemeenten veel
(meer) speelruimte kregen.
In de meeste gevallen verdub
belt een gemeente het geld dat
een werkgroep onder de bevol
king ophaalt voor een project in
de derde wereld, waarbij de ge
meente dan behalve deze subsi
die ook vaak allerlei faciliteiten
aan zo'n groep geeft. Gemeenten
als Waddinxveen, Noordwijk,
Warmond, Oegstgeest, Rijnsburg
en Boskoop hebben dat model
gekozen. Leiden daarentegen
trekt jaarlijks een bedrag uit
voor bewustwordingsaktivitei-
ten, Hazerswoude geeft de plaat
selijke wereldwinkel een gratis
kraam op de weekmarkt, Hille
gom geeft een subsidie aan de
derde-wereld werkgroep. Alphen
verdubbelde dit jaar opbreng
sten van acties van onder meer
gemeenteambtenaren, Terre des
Hommes en de wereldwinkel tot
een bedrag van 25.000 gulden.
Die subsidie wordt afgekapt om
dat de raad het bij de begrotings
behandeling niet eens kon wor
den over de vraag waar dit be
drag vandaan gehaald moet wor
den. 'Een schandalige zaak', oor
deelde CDA-raadslid Kortmann,
een van de initiatiefnemers van
de Alphense ontwikkelingshulp.
Hoewel met dit werk vaak be-
Arno Bos: "Uiteindelijk bulken we hier van het geld vergeleken met
daar". (archieffoto)
dragen van tien, twintig of zelfs
vijftig mille zijn gemoeid, is dat
volgens René Grotendijk beslist
geen noodzaak. "Een gemeente
kan heel veel doen zonder het di
rect veel geld kost. Als je bijvoor
beeld steun geeft aan zo'n adop-
tiegroep in de vorm van ruimte
om te vergaderen, gebruik van
kopieerapparaten, of bijvoor
beeld met iemand van de afde
ling welzijn die een aantal uren
vrijmaakt voor de groep, kost dat
niet zoveel. Het gaat ook om
méér dan geld, gemeenten kun
nen een signaalfunctie hebben".
Dooddoener
Veel gemeenten zien die taak
echter niet voor zichzelf wegge
legd. In Lisse bijvoorbeeld stelde
PvdA/PPR/PSP-fractievoorzit-
ter Rosdorff het rondschrijven
van de NOVIB onlangs tever
geefs aan de orde. Dat is een
rijkstaak, reageerde loco-burge
meester De Kort met instem
ming van een ruime raadsmeer-
derheid. "Dat is wel de makke
lijkste dooddoener, daarmee ben
je gelijk van -Idles af', reageert
Arno Bos, voorzitter van de
Noordwijkse werkgroep Boven-
Volta, "gemeenten gaan wél door
met uitwisselingen met Franse
of Duitse gemeenten. Nou, daar
van kun je ook zeggen: dat is een
taak van buitenlandse zaken. Ik
vind datje als rijke gemeenten in
Nederland best wat aan ontwik
kelingssamenwerking kunt
doen. Uiteindelijk bulken we
hier van het geld, vergelekeft met
daar".
Later in het gesprek voegt Bos
er nog een argument aan toe: ge
meenten pakken vaak kleinscha
lige projecten aan, het rijk vaak
juist grote. Aan grootschalige,
prestigieuze dingen is echter
vaak weinig behoefte en blijken
miskleunen. Voorbeelden die
Bos met eigen ogen heeft gezien:
een verkeerslichteninstallatie in
een klein dorpje en een brede as
faltweg met een fietspad ernaast.
Inclusief een mooi Nederlands
bord: verplicht fietspad. Bos:
"Het enige waar die mensen be
hoefte aan hebben is een water
put, een lokaal waarin ze les kun
nen geven en gereedschap. Voor
hen is van belang dat ze hun
voedselproduktie weer op poten
kunnen zetten".
Kermis
Toen de Noordwijkse PvdA in
1977 met het voorstel kwam om
geld voor ontwikkelingssamen
werking uit te trekken, had de
partij de wind «nee, realiseert
Bos - actief lid van deze partij -
zich. De crisis deed zich nog niet
gelden, zeker niet met het toen
malige overschot van een mil
joen gulden op de begroting. Of
het anno 1984 weer zou lukken
om de overige partijen 'om' te
krijgen, betwijfelt hij, 'hoewel je
toch ziet dat het in andere dor
pen nog steeds lukt'
Het Noordwijkse project is een
schoolvoorbeeld van succes: de
halve ton die de gemeente elk
jaar beschikbaar stelt om de op
brengst van de acties te verdub
belen is nog altijd binnenge
haald; de jaarlijkse Boven-Volta-
markt is een begrip in de wijde
omtrek geworden en van de film
die de werkgroep heeft gemaakt
over het Noordwijkse project
zijn onlangs tien kopieën op vi
deo gemaakt om aan de vraag te
voldoen.
Heeft de werkgroep de Noord
wijkse bevolking nu ook bewus
ter gemaakt van de problema
tiek? Dat blijft een probleem,
geeft Bos gelijk toe. Zo stond op
de markt dit jaar een grote tent
met een expositie en doorlopend
films en diaseries. Het was de he-
le dag 'bomvol' maar, aldus Bos:
"Het is en blijft een grote ker
mis".
Wel geeft de werkgroep les
brieven uit, verzorgt dia-series
en gaat naar scholen en instellin
gen toe voor lezingen. De reac
ties daarop zijn vaak erg positief,
vertelt Bos. Forumdiscussies,
dia-avonden en filmavonden
worden volgens hem vooral be
zocht door 'het wereldwinkelpu-
bliek, mensen uit kerken en af en
toe zie je een nieuw gezicht. Maar
het blijft toch de groep die je óók
ziet bij anti-kernwapenbetogin
gen en anti-fascismecomités'.
"Weet je wat werkt? Sentimen
ten. Zo'n actie als Eén voor Afri
ka of het Foster-parentsplan.
Want niemand kan een kind
dood zien gaan van de honger
Als wij wel eens dia's laten zien,
is soms het eerste wat we horen:
nou, daar is het zo slecht nog
niet. En inderdaad, je ziet geen
uitgemergelde kinderlijfjes.
Maar dan denk ik: moet dat dan?
Die mensen hebben toch ook
recht op iets méér dan alleen
maar net genoeg te eten hebben.
En dat soort opmerkingen hoor
ik óók van mensen die tot onze
eigen achterban horen".
Druppel
De vraag óf je iets aan bewust
wording moet doen, is trouwens
niet onomstreden. In Oegstgeest
was het in eerste instantie zelfs
een onoverkomelijk struikel
blok. Want, zoals raadslid Moo-
nen (WD) van de gemeentelijke
voorbereidende werkgroep stel
de, 'je gaat geen geld geven om je
ervan te laten overtuigen dat
jouw standpunt verkeerd is'. NO-
VI B-medewerker Grotenhuis:
"Je moet een twee-sporenbeleid
volgen. Wij zijn daarin vaak veel
gematigder dan de derde-wereld
landen zelf. In de Verenigde Na
ties hebben die voorgesteld dat
de westerse landen voor elke gul
den die ze aan hulp geven, ook
een gulden in het eigen land te
besteden aan bewustwording. Ik
denk dat wanneer je als gemeen
te bijvoorbeeld 50.000 gulden uit
trekt, je heel goed tien mille kunt
uittrekken voor activiteiten in je
eigen gemeente.
Gevraagd hoe lang hij er nog
meer doorgaat, zegt Arno Bos
tenslotte: "In feite waren we dit
jaar klaar, maar hebben we toch
gekozen voor een nieuw project,
de bouw van een technische
school. Niemand wil stoppen.
Zolang de gemeenteraad geld be
schikbaar stelt, zolang er mensen
zijn die bereid zijn om wat te
doen, hoe kun je het voor jezelf
dan verantwoorden om te stop
pen? Je gooit dan toch een ton
per jaar weg, en dat is een bedrag
waarmee je in de derde wereld
toch heel wat kunt doen. Ook al
is het maar een druppel op een
gloeiende plaat".
BONN - Op 8 mei 1945 capituleer
de nazi-Duitsland onvoorwaarde
lijk. Over ruim vier maanden is dat
veertig jaar geleden en net als de
40-jarige herdenking van D-day in
Normandië zal de achtste mei 1985
in elk geval herdacht worden. Voor
de overwinnaars van de Tweede
Wereldoorlog, de geallieerden, is
dat geen probleem. Die vieren
feest. Voor de verliezers, Duits
land, Japan en in feite ook Italië,
ligt het moeilijker. In de Bondsre
publiek Duitsland is daarom nu al
een discussie ontbrand over de
vraag wat er met en op de achtste
mei volgend jaar tlgedaan" moet
worden. Vier decennia na de on
voorwaardelijke capitulatie is al
thans het westelijk deel van het
eens Grootduitse Rijk er niet in ge
slaagd om een soort overeenstem
ming te bereiken over wat de acht
ste mei 1945 eigenlijk voor de in
woners van de Bondsrepubliek be
tekent: nederlaag of bevrijding.
In de DDR is dat eenvoudiger.
De Oostduitsers organiseren para
des en vieren de 40-jarige bevrij
ding van het fascisme. Daarbij
wordt misschien wel een beetje te
veel de indruk gewekt alsof de
meeste huidige Oostduitsers van
boven een bepaalde leeftijd alle
maal verzet tegen Hitier hebben
gepleegd. Dat is historisch onjuist.
Maar het is wel waar dat één van de
grondslagen van de DDR de wak
ker gehouden herinnering aan de
terreur van de nazi's is en het is
eveneens niet te bestrijden dat de
leiding van de Oostduitse staat zel
den was bevlekt door het - later
uitgekomen - nationaal-socialisti-
sche verleden van een van de func
tionarissen.
Moeras
Dat kan voor West-Duitsland
niet worden volgehouden. De
Bondsrepubliek heeft staatssecre-
Dregger catastrofe. (foto: AP)
tarissen en ministers (Globke,
Overlander) gehad, die diep in het
bruine moeras verkeerden. Bonds
kanselier Kurt Georg Kiesinger
heeft gewerkt op het nazi-propa-
gandaministerie van Goebbels en
het voorlaatste staatshoofd Karl
Carstens is lid van de nazi-partij
geweest.
Er zullen niet zeer veel Duitsers
meer rondlopen die geloven dat de
achtste mei 1945 een bittere neder
laag was, een echte ineenstorting.
Hoewel het Duitse volk met mil
joenen achter de hakenkruizen
heeft gemarcheerd, is wel zeker dat
vrijwel niemand van die geestdrif-
tigen van weleer het achteraf be
treurt dat Hitier de oorlog niet
heeft gewonnen. Maar, zoals de
fractievoorzitter van de CDU-CSU,
Alfred Dregger, het uitdrukt: „De
achtste mei 1945 was niet alleen de
nederlaag van Hitier, maar ook de
overwinning van Stalin. Dat bete
kent de vlucht en verdrijving voor
14 miljoen Duitsers uit de oost-ge
bieden. Dat betekende ook de bru
tale en meedogenloze deling van
Europa. Misschien was dit wel de
grootste catastrofe in de Europese
geschiedenis, en een catastrofe kan
niet gevierd worden".
Vieren?
Vieren of niet vieren? Daarover
zal nog lang gepraat worden. Maar
het lijkt inmiddels wel zeker dat de
Bondsrepubliek Duitsland niet zal
proberen om zo weinig mogehjk
aandacht aan de veertigjarige her
denking van de onvoorwaardelijke
capitulatie te besteden. De huidige
Bondspresident Richard von Weiz-
sacker, wiens vader staatssecreta
ris van buitenlandse zaken onder
de nazi's was en tevergeefs heeft
geprobeerd daar „het beste van te
maken", zei tijdens zijn kersttoe
spraak dat het erom gaat het on
overzienbaar grote aantal slachtof
fers te herdenken. Zowel bij de te
genstanders van toen als bijna in
elke Duitse familie. Vooral Russen
en Polen, verklaarde Von Weizsac-
ker, is onmetelijk leed berokkend.
Uit de geschiedenis kan alleen ge
leerd worden als die niet wordt
verstopt.
Kanselier Helmut Kohl, die zelf
onophoudelijk roept dat hij aan het
einde van de Tweede Wereldoorlog
pas 15 jaar oud was, zou het liefst
willen dat de achtste mei 1945 on
opvallend met een oecumenische
dienst in de Dom van Keulen
wordt herdacht. De sociaal-demo
craten vinden dat de Bondsdag de
geëigende plaats is om woorden
aan de herdenking van de capitula
tie te wijden. En de Amerikaanse
president Ronald Reagan heeft te
kennen gegeven dat hij begin mei
1985, als hij toch in West-Duitsland
is voor de economische topconfe
rentie, wel in een voormalig con
centratiekamp wil spreken. Daar
nu zijn de Duitsers fel tegen. Want
ten eerste zouden er dan allerlei
door
Hans Amesz
vervelende herinneringen ruw
worden wakker geschud en ten
tweede zou in de berichtgeving al
leen maar aandacht worden be
steed aan Reagan in Dachau, en
niet aan bijvoorbeeld het mooie
van de onverbrekelijke Ameri
kaans-Duitse vriendschap.
Motto
Een paar weken na de achtste
mei 1985, namelijk half juni, wil
Bondskanselier Helmut Kohl aan
gebieden herinneren, die geens
zins door de Russen zijn „bevrijd"
van het fascisme. Als eerste rege
ringsleider na Ludwig Erhard in
1965 is Kohl van plan om te praten
op een bijeenkomst van de „ver
drevenen van Silezië". Het voorlo
pige motto luidt: „Veertig jaar ver
drijving - Silezië blijft van ons".
Inmiddels is in de Bondskanselarij
een licht opgegaan en schijnt men
in te zien dat juist ook vanwege de
achtste mei een rede van Kohl on
der uitgerekend dit motto „zeer
tactloos" tegenover vooral Polen
zou zijn. Naar verluidt denken de
Sileziërs na over een andere leuze.
Ondanks wrange commenta
ren van voornamelijk kerkelijke
kant gaat de koffiebranderij
'Eduscho' in Bremen gewoon
door met het aanbieden van een
'gezinsbijbel' voor ruim dertig
gulden in de vele vestigingen
van het bedrijf in de Duitse
Bondsrepubliek. Directeur Wolf
gang Schrecker deelde mee, dat
de bijbelverkoop naar wens ver
loopt.
Op 29 november is Schrecker
met zijn 'bijzondere aanbieding',
zoals hij het zelf noemt, begon
nen. Hij verwacht, dat er 300.000
bijbels verkocht zullen zijn als
binnenkort de actie wordt beëin
digd. Dat vindt Wolfgang
Schrecker een uitstekend resul
taat, gezien het feit dat per jaar in
de Bondsrepubliek ongeveer
800.000 bijbels worden verkocht.
Bestuurslid Rolf Koppe (Han
nover) van de Evangelische Kerk
van Duitsland reageerde op de
aanbieding van de 'Eduscho-bij-
bel' met een waarschuwing te
gen de 'uitverkoop van de
christelijke boodschap door re
clamemakers'. Koppe geeft toe,
dat de bijbel nu ook wordt aan
geboden aan mensen die nooit in
een boekhandel komen. Maar hij
bfijft het bedenkelijk vinden dat
dit boek als 'lokmiddel' wordt
gebruikt om de afzet van koffie
te vergroten. "De bijbel kan nu
eenmaal niet willekeurig als elk
ander consumptie-artikel wor
den gezien".
Koffiebrander Schrecker raakt
van de kerkelijke kritiek niet on
der de indruk. Hij reageerde:
"De kerk zou juist in haar nopjes
moeten zijn dat het 'Boek der
boeken' op deze manier nog be
schikbaar komt voor brede lagen
van de bevolking".
'Voorloper van
antichrist'
De anti-roomse stichting 'In
de Rechte Straat', waarin de ex-
priester dominee H.J. Hegger
een belangrijke rol speelt, heeft
haar activiteiten met het nader
bij komen van het pausbezoek
aanzienlijk opgevoerd. Een pagi
na grote advertentie in enkele
bladen, die 'de heer K. Wojtila uit
Rome' moet confronteren met
een aantal fundamentele roomse
dwalingen, kost de stichting
f198.000, waarvan na een paar
oproepen tot steun reeds f65.000
is gedekt.
De advertentie heeft al gestaan
in het Reformatorisch Dagblad.
Enkele landelijke bladen die ook
in het zuiden des lands goed wor
den gelezen volgen nog. "De be
doeling is, rooms-katholieke le
zers de leer van de zaligmaking
door genade en geloof in Chris
tus alléén bekend te maken", zo
verklaart de stichting. De adver
tentie schildert de ambtelijke
paus af als een 'voorloper van de
antichrist'.
Het blad 'Waarheid en Een
heid' - orgaan van de 'Vereni
ging tot opbouw en bewaring
van het Gereformeerde leven
Schrift en Getuigenis' - publi
ceert een protest van de stichting
'In de Rechte Straat', waarin de
vraag wordt gesteld of na Zwit
serland straks ook Nederland
'als laatste calvinistische bol
werk' zal worden geslecht, "zo
dat de paus ook hier zijn triomf
tochten kan houden". "Heeft
Schrift-getrouw Nederland nog
de profetische kracht om daar
tegenover een bijbels protest te
stellen?"
Hoewel eindredacteur ds. J. B.
van Mechelen van 'Waarheid en
Eenheid' de term 'voorloper van
de antichrist' niet voor zijn reke
ning wil nemen, is ook voor hem
het komende pausbezoek een
bron van ergernis. "Kwam hij al
leen voor eigen kerkleden, het zij
hem gegund. Dat echter velen
voor de pauselijke propaganda
opdraven - en dat nog graag
doen ook - is huiveringwek
kend", schrijft hij in een com
mentaar op het stuk van 'In de
Rechte Straat'.
"Zich 'plaatsbekleder van
Christus' achten is wel hoogst
aanmatigend". De deelneming
van reformatorische kerken aan
de begroeting van de paus en de
ontvangst van dit 'staatshoofd'
door de koningin zijn voor 'Waar
heid en Eenheid' zeer ergerlijke
zaken.
i Tn de Rechte
Straat', ds. Hegger, laat nog in
een ander geval van zich horen.
In een 'open brief richt hij zich
tot premier Lubbers over de vie
ring van de bevrijdingsdag vol
gend jaar op zondag 5 mei.
"Waarom doet u, die uzelf als
een oprecht christen wilt beschou
wen, mee aan de ontheiliging
van de dag des Heeren, die een
noodzakelijk gevolg is van zulk
een gebeurenAls u Christus van
harte liefhebt, gaat het u dan niet
aan het hart, dat Zijn Naam
steeds meer uit het openbare le
ven wordt weggedrukt?"
Hegger houdt premier Lubbers
voor, dat het voor hem geen enkel
gewetensbezwaar zou opleveren.
Beroepen
Hervormde Kerk: aangeno
men de benoeming tot pastoraal
medewerker te Scherpenzeel-
Munnekeburen-Nijetrijne (Fr.),
hervormd-gereformeerd 'Samen
op weg', R. Poesiat, pastoraal
medewerker te Berkel-Roden-
rijs, naar Oud-Beijerland (deelge
meente Ontmoetingskerk) voor
deelwerk C. Schakel (leraar) Rot
terdam, voorheen gereformeerd
predikant.
Christelijke Gereformeerde
Kerken: bedankt voor Vlaardin-
gen B. de Graaf Zierikzee
Ontmoetingsdag. Ook dit
jaar zal op initiatief van het alge
meen diakonaal bureau van de
Gereformeerde Kerken in Leus
den en^het Radiopastoraat van
ds. A. Klamer een ontmoetings
dag worden gehouden voor men
sen die in hun huwelijk te maken
hebben met homosexuele, lesbi
sche of bi-sexuele gevoelens.
De organisatie is in handen
van de werkgroep 'Huwelijk, ho
mofilie en geloven', die voorna
melijk is samengesteld uit deel
nemers van vorige dagen. De
ontmoeting is op zaterdag 19 ja
nuari van 10 tot 4 uur in een
plaats in het centrum van het
land. Belangstellenden kunnen
nadere inlichtingen krijgen en
zich aanmelden bij het Radiopas
toraat, Oranjelaan 8. 1217 LW
Hilversum, telefoon 035-15555.
