'Neiging me in details te verliezen'
Daniëlle Orelio beschildert brandscherm Circustheater
Bachkoor niet meteen op dreef
Twijfels over 'Stopera' gebundeld
Feike Asma: geëerd en verguisd
Golden Earring te gewelddadig
Lex Goudsniit debuteert
bij Ned. Operastichting
WOENSDAG 19 DECEMBER 1984
PAGINA 29
Weinachtsoratorium in Pieterskerk
Uitvoering van het Weihnachts Ora
torium van J.S. Bach door het Bach
koor Holland, o.l.v. Charles de WolIT,
m.m.v. het Amsterdams Kameror
kest. Solisten: Ellen Bollongino, so
praan, Sylvia Schöter, alt Hein
Meens, tenor en Max van Egmond,
bas. Pieterskerk, 18 december.
LEIDEN - De traditie is begon
nen: het Bachkoor Holland pre
senteerde, evenals vorig jaar, het
Weihnachtsoratorium, in inte
grale uitvoering. Aan de ene kant
geeft dit de recensent de moge
lijkheid eventuele ontwikkelin
gen te volgen, aan de andere
kant, en zeker in dit geval, wan
neer het een voortreffelijk orkest
(leden van het Concertgebouw
Orkest) en een semi-professio-
neel koor betreft, zijn de ver
schillen soms zó minimaal dat de
recensie een nutteloze herhaling
dreigt te worden.
Gelukkig bevond mijn stoel
zich dit keer in een akoestisch
minder gunstig deel van de kerk:
achterin een zijbeuk, zodat ik nu
de uitvoering hoorde zoals het
grootste deel van het publiek het
hoorde. De muzikale zeggings
kracht boet door de afstand en
het lagere gewelf aanzienlijk in;
tonen vallen weg; sommige par
tijen (alten!) zijn moeilijker waar
neembaar. Desondanks is mijn
algemene indruk dezelfde als vo
rig jaar: pas in de vierde cantate
begint de muziek te leven. De
echo-aria 'Flösst, mein Heiland',
lyrisch gezongen door Ellen Bol
longino, die van een mooie, war
me onbekende echo uit het koor
werd voorzien, gaf het startsein
hiertoe.
Opeens gebeurde er wat. Het
koor zong swingend en pittig in
een adembenemend tempo 'Ehre
sei dir, Gott, gesungen'; de solis
tische delen kregen meer in
houd; het samenspel met het or
kest verliep beter; de intrumen-
tale soli (nr. 51!) waren bijzonder
geïnspireerd en het koor klonk
geconcentreerder en dus helder
der. In de eerste drie cantates
waren de onvolkomenheden van
dit technisch goed geschoolde
koor meer opgevallen: de wat
rauwe klank van de tenoren, de
diffuse klank van de sopranen in
de hoogte; de onvoldoende af
werking van de slotmedeklin
kers; het niet volhouden van in
tensiteit van de muzikale zinnen.
Evenals vorig jaar zong Max
van Egmond de baspartijen. Het
blijft een avontuur te horen hoe
hij de stem a.h.w. registreert: iets
meer vibrato, dón weer iets min
der; licht-zwaar. Hij zingt geen
zinloze opeenvolgingen van veel
noten wanneer hij coloraturen
zingt, die hem moeiteloos uit het
strottehoofd lijken te rollen; hij
geeft een logische funktie aan el
ke noot.
Het al eerder genoemde terzett
nr. 51 liet een prachtig sa-
menkleurende dialoog tussen
Hein Meens en Ellen Bollongino
horen, waar de alt Sylvia Schüter
haar tegenwerping ('Schweigt')
iets meer als echte tegenstelling
had mogen presenteren. Toch
wist zij de altpartijen, die naar
mijn idee eigenlijk te laag zijn
voor haar, zo direkt en expressief
mogelijk tot klinken te brengen.
ELLEN LOOYESTIJN.
SCHEVENINGEN - Het
brandscherm van het Circus
theater is in de tijd van twee
weken een kunstwerk gewor
den. Sinds begin december is
Daniëlle Orelio een hoge stella
ge op- en afgeklommen om de
golfplaat van dertien bij negen
meter te beschilderen. Op de
meest ongelegen tijden, want
tijdens repetities en voorstel
lingen kon ze natuurlijk niet
werken, dus dat moest 's
avonds laat en in de vroege
ochtenduren gebeuren. Want
vandaag beleeft het 'brand
scherm', dat tot voor kort
muisgrijs was, zijn gekleurde
'première'.
door
Ariejan Korteweg
Daniëlle Orelio (41) kan zichzelf
een Rijnsburgse kunstenares noe
men, al zullen de meeste Rijnsbur
gers haar niet kennen. Ze woont op
een grote tjalk, die sinds anderhalf
jaar ligt afgemeerd in de Zondagse
Wetering, nog net op Rijnsburgs
grondgebied. Anderhalve meter
verder begint de gemeente Kat
wijk. De stuurhut is improviso-
risch ingericht als haar atelier.
Het brandscherm is bijna een fa
milieproject geworden. Echtge
noot en kind hebben haar geregeld
de helpende hand geboden. Niet
alleen omdat het een haastklus
was, maar vooral omdat de kunste
nares anders in haar eentje in een
verlaten theater zou moeten
werken. Het werken op zo'n hoge
ladder is voor wie dat niet gewend
is niet van gevaar ontbloot. En als
je om één uur 's nachts in het lege
theater een smak zou maken, kun
je lang wachten voor iemand je
vindt.
Daniëlle Orelio heeft op het
brandscherm rechthoekige vlak
ken geschilderd in rustige tinten,
van zwartbruin, via grijze en blau
we vlakken, naar wit. De vlakken
en kleuren geven aan het scherm
een perspectief mee, dat verwijst
naar de coulissen, die erdoor aan
het oog worden onttrokken.
Waarom al die moeite voor een
brandscherm? Dat zal vanavond
blijken als het Engelse kameror
kest Per Musica een concert geeft
in het Circustheater. Daarbij wordt
het scherm als achtergrond en
klankbord gebruikt. Vandaar ook
de gedekte kleuren. Het scherm
mag niet opvallen en moet door
verschillende orkesten kunnen
worden gebruikt.
Bolders
Daniëlle Orelio had nooit eerder
op gegalvaniseerd golfplaat en
voor theater gewerkt. Dat is op
zich al opvallend genoeg, want ver
der is er nauwelijks een techniek,
die ze onbeproefd heeft gelaten.
Dat blijkt al uit de expositie van
haar werk in de gangen van het
Circustheater. Daar zijn wandkle
den, aquarellen en zeefdrukken te
zien. De aquarellen zijn uitgevoerd
in felle kleuren en geverfd naar fo
to's. Veel onderwerpen uit de vis
serij en gebouwen uit de omgeving
van Rijnsburg en Katwijk. De zeef
drukken tonen voorwerpen uit de
scheepvaart, zoals bolders, katrol
len of touw. Heel zorgvuldige af
beeldingen, als betrof het techni
sche tekeningen. "Dat precieze,
dat is kennelijk mijn manier van
kijken", zegt ze. "Ik moet mezelf
altijd dwingen een werkstuk als
gereed te beschouwen. Anders zou
ik me in details verliezen".
Verder doet ze aan beeldhou
wen, batikken, hout bewerken, we
ven, pottenbakken, lassen en siera
den maken. Etsen en lithograferen
zijn in feite de enige gangbare tech
nieken waar ze nooit gebruik van
maakt.
"Dat komt doordat ik geen ge
richte opleiding heb gehad", ver
telt ze. "Ik mocht vijfentwintig jaar
geleden niet naar een kunstacade
mie, dat gaf geen pas voor een
meisje uit een burgerlijk gezin.
Dus ben ik onderwijzeres gewor
den en heb me met allerlei cursus
sen de verschillende technieken ei
gen gemaakt. Het heeft wel tot ge
volg gehad dat ik nooit voor één
bepaalde techniek heb hoeven kie
zen. Bovendien, alleen tekenen
vind ik te saai. Ik moet steeds tege
lijk met iets heel groots en iets
kleins bezig zijn".
Werkdrift
Anderhalf jaar geleden besloot
ze het onderwijs er helemaal aan te
geven en voor en door de kunst te
gaan leven. Dat vöör de kunst gaat
prima. Ze heeft een tomeloze werk
drift, daarvan getuigt de omvang
van haar produktie. Met de grote
serie aquarellen, die in het Circus
theater hangt, is ze bijvoorbeeld
pas in juni begonnen.
Dóór de kunst leven is moeilij
ker. Ze kan van haar werk eten,
maar ook niet meer dan dat. Dat
terwijl ze in haar werk wel degelijk
rekening houdt met de verkoop
baarheid. Zo is in de serie aquarel
len ook een afbeelding van het Cir
custheater opgenomen. Louter en
alleen om de aandacht op de reeks
te richten.
De opdracht voor het brand
scherm heeft ze te danken aan een
muurschildering, die ze eerder
maakte voor een school in Noord-
wijk: meeuwen boven de bran
ding. Over het resultaat van de
nachtelijke arbeid in het Circus
theater is ze tevreden. Alleen glimt
de verf nog te veel. Volgens haar
een fout van de verffabriek.
Over werkdrift gesproken: een
volgend project heeft ze al in haar
hoofd. Ze zou graag de buitenkant
van het Circustheater - dat nu nog
het meest weg heeft van een mis
lukte gashouder - van een kleurtje
voorzien. Mits het gebouw ook in
de toekomst als theater gebruikt
zal worden, natuurlijk.
AMSTERDAM (GPD) - Nog voor
de Stopera, het nieuwe Amster
damse muziektheater, in gebruik
genomen kan worden, maken di
verse groeperingen zich al zorgen
over het te voeren artistiek beleid.
In het boek 'Het spook van de
Stopera', dat gistermiddag in het
Nederlands Theater Instituut werd
gepresenteerd, zijn vijftien inter-
Eind september 1986 moet de sche mogelijkheden is vooralsnog
Stopera geopend worden. Het weinig bekend,
nieuwste cultuurpaleis van de
hoofdstad kent dan twee vaste be- In het 'Het spook van de Stopera'
spelers, de Nederlandse Opera hebben verschillende interviewers
Stichting en het Nationale Ballet.
Die twee gezelschappen zullen ook
de eerste weken elk een helft van
avondvoorstellingen vullen.
s te lezen met deskundigen uit Maar veel meer is er over de artis-
de wereld van de kunst. Directeur tieke invulling niet bekend. Vra-
Wim Sinnige van het muziekthea
ter kreeg niet alleen het.eerste ex
emplaar overhandigd, maar tege
lijk een stortvloed van kritiek, om- of kleine
dat er voor de buitenwereld nog over
veel te weinig bekend zou zijn over
die artistieke invulling
Stopera.
gen als: wat voor soort voorstellin
gen worden er gegeven, hoeveel
ruimte blijft er voor andere - grote
gezelschappen over, en
dreigende verschraling
het ballet en opera-aanbod el-
de ders in het land blijven onbeant
woord. Over financiële en techni-
gepoogd in gesprekken met des
kundigen suggesties en kritieken
over die Stopera los te krijgen. Het
zijn interviews met onder andere
Berend Boudewijn, directeur van
de Amsterdamse Stadsschouw
burg, Jan Reijs, directeur van de
Stadsschouwburg in Eindhoven,
Peter Smids, directeur van het
Utrechtse muziekcentrum Vreden-
burg, theaterimpressario Charles
Aerts, Rudi van Dantzig, de artis
tiek leider van het Nationale Ballet
en directeur Martijn Sanders van
het Concertgebouw in Amsterdam.
Feike Asma achter één van de vele orgels die hij gedurende zijn muzikale leven heeft bespeeld
1(1) When the rain begins to
fall - P. Zadora and J.
Jackson
2(2) The wild boys - Duran
Duran
3 (13) Do they know it's
Christmas - Band Aid
4(6) Like a virgin - Madon-
5 (18) Last Christmas - Wham
6(4) The Wanderer - Status
Quo
7 3) Purple rain - Prince
8 9) Ik verscheurde je foto -
Koos Alberts
9 (15) I should have known
better - Jim Diamond
10 5) Freedom - Wham
11 (12) Too late for goodbyes -
Julian Lennon
12 (10) We belong - Pat Bena-
tar
13 (16) Sexcrime - Eurythmics
14 8) The medicine song -
Stephanie Mills
The belle of St. Mark -
Sheila
Waarom ben ik met
Kerstmis zo alleen -
Koos Alberts
Lost in music - Sister
Sledge
In the evening - Sheryl
Lee Ralph
Give the girl a break -
Dolly Dots
Gisteren heeft zij mij
verlaten - Koos Alberts
The riddle - Nik Kers
haw
Eeuwige kerst - Annie
Schilder. KvK.G. Doel
The power of love -
Frankie goes to Holly
wood
I want to know what lo
ve is - Foreigner
Private dancer - Tina
Turner
I would die 4 u - Prince
Sprong in het duister -
Peter Koelewijn
Somebody - Depeche
Mode
Penny lover - Lionel Ri
chie
I feel for you - Chaka
Khan
Rode rozen - Jantje
Koopmans en zijn
band
It ain't necessarily so -
Bronski Beat
Skin deep - The Strang
les
Gimme all your lovin' -
ZZ Top
Together in electric
dreams - G. Moroder
and P. Oakey
Irgendwie, irgendwo
irgendwann - Nena
Forever young - Alpha-
ville
People from Ibiza -
Sandy Marton
I'm so excited - Pointer
15 7)
16 (33)
17 (11)
18 (17)
19 (20)
20 (25)
21 (23)
22 (35)
23 (28)
24 (30)
25 (14)
26
27 (34)
28 (27)
29 (19)
30 (22)
31
32 (37)
33 (32)
34
35 (26)
36 (21)
37 (29)
38 (38)
39
Sisters
40 (39) Had a dream
Hodgson
Roger
Amerikaans onderzoek naar muziekvideo's:
DEN HAAG (ANP) - De Neder
landse rockgroep Golden Earring
is één van de 19 groepen die vol
gens Amerikaanse organisaties in
1984 de meest gewelddadige video
clips, muziekvideo's, hebben ge
maakt. Dit staat in twee rapporten,
van de Internationale coalitie te
gen gewelddadig amusement
(ICAVE) en van de Amerikaanse
Nationale Raad tegen gewéld op
televisie (NCTV), die beide in Was
hington zijn uitgegeven.
De organisaties bestudeerden dit
jaar 900 muziekvideo's naar het ge
halte van geweld en in het bijzon
der nutteloos geweld en geweld
tussen man en vrouw. Ze hebben
de video's ingedeeld in een aantal
categorieën, waarbij de filmpjes
van 19 groepen als uiterst geweld
dadig werden beoordeeld. Het gaat
om de zangers Michael en Jermai-
ne Jackson en onder meer de rock
groepen Golden Earring, Iron Mai
den, Def Leppard, Duran Duran,
Kiss, Stray Cats, ZZ Top, Adam
Ant, Billy Idol en ABC.
Dr. Thomas Radecki, voorzitter
van ICA VE's onderzoeksbureau en
psychiater aan de medische facul
teit van de universiteit van Illinois
noemde „het intens sadistische en
seksuele geweld in een groot aan
tal roek-muziekvideo's eenvoudig
overweldigend". „Het wordt alleen
overtroffen door Hollywoods pro
duktie aan wraak-, vecht- en ver
krachtingsfilms. Het is schokkend
te zien dat deze subcultuur van
haat en geweld een snel groeiend
element is in rockmuziek-amuse-
ment voor de jeugd. De aanbidding
van geweld omwille van geweld is
zeer vernietigend voor de struc
tuur van de beschaving die onze
wereld samenhoudt", aldus Radec
ki in het ICAVE-rapport.
In een reactie verklaarde W. van
Kooten van Red Bullet, de produk-
tiemaatschappij van Golden Ear
ring, dat „het beeld dat de groep en
andere „heavy metal-"-groepen op
hangen moet kloppen bij de mu
ziek".
„Je kunt niet bij deze harde,
krachtige muziek beelden leveren
van suikerspinnen en kindertjes in
een groene wei. Er is een trend,
waaraan wij noodzakelijkerwijs
moeten meedoen. Eigenlijk liever
niet, want de filmpjes kosten vele,
vele tonnen", aldus Van Kooten.
Volgens hem komen „de kinde
ren" meer in aanraking met geweld
als ze „het A-team of het journaal
bekijken".
Van Kooten wees op de ver
scherpte controle en invloed van
ouder- en conservatieve groepen in
de Amerikaanse samenleving: „er
mag niets meer in de Verenigde
Staten". „De muziekvideos zijn on
derdeel van een nieuwe cultuur.
Toen Elvis Presley 30 jaar geleden
met zijn heupen wiegelde was dat
ook een aanslag op de samenle
ving".
De ICAVE wees erop dat 48 pro
cent van de videos geen geweld be
vat. Zes procent is feitelijk pro-so
ciaal, of behandelt geweld op op
voedkundige wijze.
DEN HAAG (GPD) - Feike Asma
betekende voor tienduizenden mu
ziekliefhebbers in ons land een le
ven vol verrukkelijke orgelmuziek.
Hij groeide uit van wonderkind tot
vakman en wist tot aan zijn laatste
concert stampvolle kerken te trek
ken. Zijn jubileumconcert, twee
jaar geleden op het Garrels-orgel in
de Grote Kerk van Maassluis, was
maanden van te voren al uitver
kocht. Dat wil wat zeggen voor een
organist die door velen werd
geëerd, maar ook door velen werd
verguisd.
Feike Asma werd in 1912 gebo
ren in Den Helder, waar zijn vader
organist en koordirigent was. Op 9-
jarige leeftijd speelde hij bij een
kooruitvoering de Marchc Trium-
phale van Lemmens en twee jaar
later vergastte hij zijn toehoorders
op de beroemde Toccata en Fuga
van J.S.Bach. Door de koren van
zijn vader maakte hij ook kennis
met Haydn en Mendelssohn. Bij
een uitvoering van deze werken
bleek het orkest van de Koninklij-
later, Vierne
In 1927 ging hij de lessen volgen
van Jan Zwart. Eerst in Alkmaar
en later in Amsterdam. Tijdens zijn
opleiding gaf de jonge Asma al
concerten op het orgel van de Ge
reformeerde Kerk in Den Helder,
waar hij tot vaste organist was be
noemd. Intussen had hij zich de
manier van spelen en registreren
van Jan Zwart geheel eigen ge
maakt. Hij noteerde de beroemd
geworden improvisaties van zijn
leermeester en speelde ze vrijwel
tot aan zijn dood. Jan Zwart ont
brak nooit op zijn concertprogram-
Ruim tien jaar lang is Asma orga
nist geweest in de Hooglandse
Kerk te Leiden en 22 jaar lang be
speelde hij het prachtige orgel van
de Evangelisch Lutherse kerk in
Den Haag. Hij vertrok naar Maas
sluis omdat 'zijn' orgel in Den
Haag aan een langdurige restaura
tie toe was. Al in zijn Haagse tijd
maakte hij Franse componisten als
Operastichting
wil Van Vlijmen
AMSTERDAM (ANP) Het be
stuur van de Nederlandse Operas
tichting in Amsterdam wil dat
componist Jan van Vlijmen in de
functie van intendant met ingang
van 1 september 1986 de algemene
leiding van de stichting in handen
neemt. Met ingang van dezelfde
datum vertrekt de huidige inten
dant Jan de Roo. Het bestuur heeft
minister Brinkman van Welzijn,
Volksgezondheid en Cultuur ge
vraagd de benoeming van Van Vlij
men, nu nog directeur van het Ko
ninklijk Conservatorium in Den
Haag, in overweging te willen ne-
Franck, Widor er
ons land bekend.
Feike Asma wist elk concert dat
hij gaf voor zijn duizenden luiste
raars tot een feest te maken. Elke
plaat die hij maakte vond gretig af
trek. Asma heeft zich eenmaal ver
stout een hoofdrol te spelen in een
film die de toepasselijke naam Toc
cata kreeg. Deze film werd opgeno- AlTICrLKclclIlSO DF11S
Amster- r J
i de Oude Kerk te Amster-
Ook als koordirigent heeft Asma
zeer veel werken uitgevoerd. Hij
werkte mee aan concerten van het
Residentieorkest en het Rotterdam
Philharmonisch. Toch was en
blees Asma in alles wat hij aanpak
te de romanticus. Daarom zullen
duizenden muziekliefhebbers hem
missen, omdat hij het romantische
vuur al bij zijn eerste akkoorden
wist over te brengen. Gelukkig be
staan er nog honderden platen van
hem zodat zijn vertolkingen van of
Bach of Franck beluisterd kunnen
blijven.
voor 'Vierde man'
AMSTERDAM (ANP) - De 'Los
Angeles Critic Association' heeft in
Hollywood de Nederlandse speel
film 'De vierde man' van regisseur
Paul Verhoeven bekroond met de
prijs voor de beste buitenlandse
film in 1984 ('best foreign film
award 1984').
De film heeft inmiddels acht in
ternationale prijzen in de wacht ge
sleept en is met deze laatste prijs
de meest bekroonde Nederlandse
film van het seizoen 1983/1984, al
dus Filco. De vierde man werd ook
voorgedragen voor een 'Oscar'-no-
minatie.
AMSTERDAM - Lex Goudsmit
gaat zingen bij de opera. Op de dag
dat de zanger-acteur 72 jaar wordt,
15 maart a.s., maakt hij zijn debuut
bij de Nederlandse Operastichting.
Lex Goudsmit, die vooral bekend
heid kreeg door zijn succesvolle
bijdrage aan de musical 'Anatev-
ka', zal de rol van de hogepriester
Calchas in Jacques Offenbachs 'La
Belle Hélène' vertolken Het be
treft één van de twee komische
bas-partijen, die in deze spranke
lende operette voorkomen
Lex Goudsmit
KOPIEREN op POSTERFORMAAT
Ook op gekleurd pepier (4259.4 cm)
Natuurlijk bij Multicopy!
De beste, snelste, voordeligste en meest komplete
drukwerkservice in Nederland!
MULTI. Wij kopiëren op de
XX/Vv 071-146291
