'Lot Van Aardeime
zal me worst zijn'
'Gebedsdienst met paus niet eerlijk'
Interview
(CPN)
kwam op idee
enquête
Evelien Eshuis
Zwemmen/oren
Gij sen
PAGINA 6
MAANDAG 17 DECEMBER 1984
door
Hans Laroes
„Het was behoorlijk erger dan
ik had gedacht, zelfs voor mij als
gehard communiste. Ik had niet
zo heel veel vertrouwen in de
RSV-top zelf, want ik dacht: het
zal toch wel niet deugen. Maar
vooral de rol van de Kamer en
van het departement heeft mij te
leurgesteld. Dat is erg scherp
naar voren gekomen. Toch, zoals
bij RSV, al die incompetentie,
halfslachtigheid en dwaasheid.
Dat is erger dan je je voorstelt.
En ze zeggen wel: dit is RSV en
je mag er geen algemene conclu
sies aan verbinden, maar het is
wél zo dat dit allemaal 12 jaar
lang is doorgegaan, zonder dat
iemand iets aan al die blunders
deed. 't Is geen incident, 't is
structureel".
Niet frScÜEvelien Eshuis
vindt de RS V-affaire te complex
om één schuldige of groep van
schuldigen aan te wijzen. De rol
van de commissarissen, de toe
zichthouders op de bedrijfstop
dus, acht zij echter niet fraai.
„Het zijn van die old boys-net
werken, hè. Ze kennen elkaar al
lemaal. Als jij mij een schou
derklopje geef, dan geef ik er jou
ook een. Er is onvoldoende kri
tisch vermogen. En het is opval
lend dat topmensen van de ban
ken vele commissariaten vervul
len en in allerlei commissies zit
ten. Dat onttrekt zich aan iedere
controle".
„De vraag is natuurlijk hoe je
die controle kan verbeteren.
Naar mijn mening kan je door de
ondernemingsraad serieuzer te
nemen al wel wat bereiken. En
natuurlijk moeten wij alle steun-
brieven die aan bedrijven wor
den gesteund krijgen, en moeten
er toetsen zijn om te controleren
of steun zo wordt gegeven zoals
wij dat bedoeld hebben. Dan
moet er maar een modus gevon
den worden om bedrijfsinforma
tie vertrouwelijk te houden".
- Had het inschakelen van de
ondernemingsraad het RSV-de-
bacle kunnen voorkomen?
„Nee, dat is onzin. Net zoals er
niet één schuldige partij is, is er
óók geen groep die dit had kun
nen voorkomen. Maar er moet
beter naar de OR geluisterd wor
den, en de OR moet misschien
wel meer van zijn bevoegdheid
gebruik maken om een eigen on
derzoek te laten instellen".
- U bent lid van de Kamer
commissie voor economische za
ken. Daar was op een gegeven
moment bekend hoe het zat met
die blanco cheque voor RSV.
„Ja. Maar dat is mij volstrekt
ontgaan. Ik kan natuurlijk als ex
cuus aanvoeren dat ik nog maar
net in de Kamer zat en de porté
hiervan helemaal niet heb over
zien. Maar dan nog: dat alles doet
niet af aan het feit dat het hoogst
merkwaardig is dat dit even ont
huld wordt op een achternamid
dag."
- Misschien wisten de fracties
pecialisten het, maar vonden ze
het wel best zo.
De RSV-parlementaire enquete
is langzaamaan, zeker nadat de
openbare verhoren startten, het
geestelijk eigendom geworden
van voorzitter Van Dijk en zijn
beide plaatsvervangers Van
Dam en Joekes. Maar zij hebben
de enquete niet verzonnen. Het
idee is afkomstig van het CPN-
Kamerlid Evelien Eshuis. Wel
iswaar ging D'66-leider Maarten
Engwirda er snel met haar idee
van door, maar het was uitein
delijk het voorstel-Eshuis dat
de Tweede Kamer aanvaardde,
en niet het voorstel-Engwirda,
want dat werd terzijde gescho
ven.
Het is uw enquete.
„Ja. We zijn er trots op in de
fractie", zegt Evelien Eshuis.
enig vrouwelijk lid van de RSV-
enquete commissie. „Wij gelo
ven dat de enquete er gekomen
is door de weg die wij gekozen
hebben. Die affaire met D'66 was
wel vervelend, maar ik wil er niet
al te veel over zeggen. Ik ben erg
tevreden over de wijze waarop
het is gegaan. Politiek stuntwerk
was het per sé niet".
Zijn die afgelopen twintig
maanden een soort van 'culture
shock' voor u geweest, of heeft u
het altijd al gedacht?
Evelien Eshuis met rechts van haar CPN-fractievoorzitter Ina Brouwer. "We zijn er trots op in de fractie".
zonder toestemming van de mi
nisterraad, dan zijn zowel de
commissie als de Kamer afhan
kelijk van de interpretatie van
Van Dijkdie als enige de notu
len van de ministerraad heeft ge
lezen.
Aarzelend: „Nou... nee. Ik
neem het Lubbers wél kwalijk
dat hij niet vlot gereageerd heeft
toen de commissie vroeg méér
commissieleden de notulen te la
ten lezen. Maar afgezien daarvan:
we hebben wel de lijst met be
sluiten die de ministerraad heeft
genomen, en in die besluitenlijst
komt die blanco cheque niet
voor. En er is een brief van Lub
bers die ons bevestigt dat er geen
andere besluiten zijn genomen.
Dat is keihard. We hebben niet
eens de notulen en de visie van
de voorzitter nodig".
- Maar de context waarin de
ministers hebben gesproken kan
wêl de kant van de blanco cheque
op wijzen.
„Dat is de verzachtende om
standigheid die je zou kunnen
aanvoeren, en dat blijkt ook uit
de brief waarin Andriessen dat
zegt. Maar tegelijkertijd zegt die
zelfde Andriessen: het zou om
180 miljoen gaan, en niet méér.
- De commissie acht het on
aanvaardbaar dat Van Aarden-
ne de Kamer heeft misleid. Een
dodelijk etiket.
„Ja. Er zijn in die hele RSV-af-
faire natuurlijk ontzettend veel
dingen die tegen de grens aanzit
ten, maar dit, dit ging er grof
overheen. Ik ben er zelf trots op
dat dit is gebeurd. Het hele cir
cuit heeft ons met argusogen be
keken: zullen ze wel kritisch ge
noeg zijn over de politiek? Ik ben
inderdaad trots dat we kritisch
zijn over het bedrijf, maar ook
over de Kamer, de fracties, mi
nisters en kabinetten. We heb
ben over de RSV-top harde oor
delen. Alleen, het zijn geen poli
tieke oordelen".
„Ten aanzien van minister en
parlement gebruik je de termen
gebeurt verder niets, dan is dat
erg".
- Stel: er komt een motie,
waarin precies zoals het in het
eindrapport is geformuleerd dat
de minister de Kamer heeft mis
leid en dat dat onaanvaardbaar
„Ik kan mij niet voorstellen dat
dat, met uitzondering van Kort
hals, welk lid van de commissie
dan ook tégen die^ motie zou
stemmen. Er is op* dit gebied
géén voorbehoud gemaakt bin
nen de commissie. Het ergste is:
er is op het gebied van de
scheepsbouw nog steeds geen
beleid. Er is nog steeds overcapa
citeit en we weten nog steeds
niet hoe we off-shore binnen
moeten halen. Daar gaat het om.
Daar moeten we aan werken, en
we moeten ervoor zorgen dat een
nieuwe RSV-affaire wordt voor
komen. En dan zal 't me worst
wezen wat er met Van Aardenne
gebeurt. Dat is het slotstuk van
het debat, niet het begin".
- Heeft uw lidmaatschap van
de enquêtecommissie uw eigen
werk veranderd?
„Ik ben altijd wat cynisch over
de vraag of hier iets serieus ge
beurt. Dat klinkt heel negatief,
maar de parlementaire democra
tie is wél het beste systeem dat
wij hebben. Deze zaak echter is
een toetssteen: als het eindrap
port de weg volgt van iedere an
dere nota, dan wordt het voor
mijzelf heel moeilijk door te gaan
met het knokken voor verbete
ring van de democratie. Er zijn
een heleboel dingen waar ik nog
geen antwoord op heb, maar ik
zet wél vraagtekens bij de opstel
ling die we zelf als fractie hebben
ingenomen ten aanzien van
steunverlening aan bedrijven.'
Het belangrijkste is dat de Ka
mer nu ons eindrapport serieus
behandelt. Want in Heyplaat in
Rotterdam, waar door de RSV-
zaak heel wat mensen werkloos
zijn geworden, zeggen ze nu al:
gooi die enquete maar in de
plomp".
„Dat kan wel. Er zijn natuur
lijk arbeidsplaatsen in het ge
ding, en maar weinig mensen
kunnen en durven de verant
woordelijkheid aan om beslissin
gen te nemen met het oog op de
lange termijn, want dan krijgen
zij de zwarte piet toegeschoven.
Het probleem was echter datje
'als Kamer alleen maar aan de
rem kon gaan hangen. Je wist
onvoldoende en er was geen echt
industriebeleid waaraan je alles
kon toetsen.
Je moet als Kamer natuurlijk
wél zeggen: zo willen we het, de
ze industriële sectoren zijn be
langrijker, en voor die en die ac
tiviteiten willen we steun geven.
Op zich is het wel dramatisch als
werven dicht gaan, maar als er
tegelijkertijd alternatieven te
genover staan, dan wordt dat al
weer een stuk minder. Dan nog
is het verdwijnen van arbeids
plaatsen pijnlijk, maar dan is het
de taak van de overheid, inclu
sief de Kamer, te zien hoe dat
moet worden opgelost".
Als het gaat om de constate
ring dat minister Van Aardenne
de blanco cheque heeft verleend
die hier van toepassing zijn. Het
onaanvaardbaar is een. moreel
oordeel dat je uitspreekt. De
RSV-top heeft niet onbehoorlijk
in de zin van de wet gefunctio
neerd; het waren gewoon een
stelletje klungels. Maar hier was
een competente minister die de
Kamer niet wilde inlichten. Er is
lang gestoeid over de formule
ring, maar er kwamen geen ter-
'men die beter waren. Dit is de
mening van de commissie, die
deze zware beoordeling geeft.
Het gaat dan niet aan daarop af te
dingen".
- Moet de minister aftreden?
„De Kamer zou dat oordeel
moeten overnemen en op aftre
den aandringen. Ik vind het ern
stig dat de commentaren in de
richting gaan van: hoe kunnen
we ons eigen falen goedpraten,
en dat er vervolgens gekissebis
ontstaat over Van Aardenne. Ik
vind niet dat als Van Aardenne
niét aftreedt, alles dus mislukt is.
Het is vooral afhankelijk van de
vraag of de Kamer ons eindrap
port serieus neemt, en bekijkt
hoé zo'n affaire voorkomen kan
worden. Als hij wég gaat,Nen er
Stikker: het waren gewoon een
stelletje klungels. (foto anp»
ter het uitgangspunt dat men zich
veilig voelt in het water en in staat
is zichzelf op jeugdige leeftijd te
redden.
Niet jong leren zwemmen vaak le
vensgevaarlijk
Deze variatie op de uitspraak van
de Katwijkse huisarts en het raads
lid Ten Hove "jong leren zwem
men, vaak oorgevaarlijk" kan men
uitleggen zo men wil. Het artikel in
deze krant bevatte echter meer,
ogenschijnlijk een bedekte waar
schuwing (gezien het chloorgehal-
te) tegen het leren zwemmen op
jeugdige en zelfs zeer jeugdige leef
tijd, anderzijds een afwijzing van
het schoolzwemmen.
Het gebruik van chloor-
bleekloog als desinfectie- en oxy-
datiemiddel is algemeen bekend.
Het is eveneens bekend dat dit
middel vooral door de verbindin
gen in mindere of meerdere mate
de slijmvliezen kan prikkelen. De
ze prikkeling en de daardoor ont
stane irritatie of in een aantal ge
vallen zelfs een daarmee gepaard
gaande ontsteking heeft echter
met meer factoren te maken dan de
door de heer Ten Hove beschreven
situatie.
Niet alleen de verstopping in de
buis van Eustachius ontstaan door
irritatie heeft er mee te maken,
maar eveneens de stand ten op
zichte van de neusholte. Dit laatste
nu is en individuele zaak en zeker
niet algemeen geldend.
tot op heden is er geen enkel be
wijs geleverd, ook niet door de arts
Ten Hove, dat oorklachten meer
voorkomen bij zwemmertjes in
binnenbaden dan bij niet-zwem-
mertjes. Een recent vooronderzoek
door de Landbouw-Hogeschool in
Wageningen heeft, zij het voorlo
pig, uitgewezen dat chloorverbin
dingen onder meer leidend tot am-
moniakvérbindingën, wel eens de
grote boosdoener kan zijn en niet
het 'chloor' zoals in het artikel
wordt gesteld. De ammoniakver-
binding komt tot stand door de
contraties van zweet en urine.
Het lijkt mij juist dat de resulta
ten van deze onderzoekingen die
nen te worden afgewacht eer men
tot dergelijke uitspraken komt.
De afwijzing van het school
zwemmen baseert het raadslid Ten
Hove op zijn zienswijze ten aanzien
van het onderwijs. Hij stelt name
lijk "een kind gaat naar school om
die dingen te leren die zijn ouders
hem niet kunnen bijbrengen". De
ze uitspraak lijkt mij wel een erg
simpele uitleg van de doelstellin
gen van het basisonderwijs. Bin
nen het kader van het bewegings
onderwijs krijgen de kinderen te
maken met gaan lopen, klimmen,
klauteren enzovoorts.
Vanuit de optiek van dit raadslid
zijn deze zaken eveneens door de
ouders bij te brengen en zou je de
gevolgtrekking kunnen maken dat
het gehele bewegingsonderwijs
zou kunnen vervallen. Iedere ou
der is bovendien in staat om te re
kenen en kan dit aspect dus best
aan zijn kinderen bijbrengen, enzo
voorts.
Vele ouders die noodgedwongen
hun eigen kinderen zelf onderwijs
hebben moeten geven weten uit ei
gen ervaring dat het'grote inspan
ning vergt om dit op een juiste wij
ze te doceren en te doseren. Wan
neer echter een raadslid dergelijke
ongenuanceerde uitspraken doet
over het schoolzwemmen is het
goed enige informatie te verstrek
ken omtrent de situatie in de ge
meente Alphen aan den Rijn.
Wellicht is dan een genuanceer
der oordeel mogelijk.
1. De gemeenteraad heeft reeds
in 1970 het besluit genomen om het
schoolzwemmen in de eerste klas
sen van het basisonderwijs te ge
ven. Deze beslissing was geba
seerd op het gegeven dat kinderen
in de derde of vierde klassen gro
tendeels reeds konden zwemmen.
Gezien de waterrijke omgeving
en dit uitgangspunt is nog steeds
van toepassing - heeft men deze
verplichting aanvaard. Bovendien
bereikt men door dit uitgangspunt
alle kinderen en niet alleen de kin
deren wier ouders bereid en in
staat zijn zo'n 350,- te betalen
voor zwemlessen om het diploma
A te behalen.
2. Het is een volslagen misvat
ting om te veronderstellen dat ie
dere ouder in staat is zijn eigen kin
deren voldoende watervrij te ma
ken en bovendien ook nog een
zwemslag te leren. Het tegendeel is
waar, slechts weinig ouders zijn
hiertoe in staat.
3. De resultaten van het school
zwemmen in de gemeente Alphen
aan den Rijn zijn zeer goed te noe
men. Door talloze oorzaken, waar
onder later op school komen, lang
durige ziekte en andere motieven
is slechts 10% niet in het bezit van
één of meerdere diploma's. Be
langrijker dan het diploma is ech-
4. De opmerkingen over het ba
by-zwemmen zijn op geen enkele
wijze gebaseerd op enige kennis
omtrent het spelen met baby's in
het water. Juist de arts Ten Hove
weet dat er geen sprake is van een
grote irritatie via de keel-neusholte
omdat de baby's hun mond en
neus afsluiten (reflex).
De activiteiten in de Alphense
zwembaden die eertijds en vooral
in de laatste jaren zijn ontwikkeld,
ik noem u onder mee het baby- en
zwangerschapszwemmen, zijn pas
gestart na overleg met juist de me
dische en de para-medische we
reld. Ouders, natuurlijk prikkelt te
sterk gechloreerd water in grotere
mate, natuurlijk zijn er kinderen,
maar eveneens oudere, die in
meerdere of mindere mate last
hebben van het normale 'chloor'.
U zult echter dienen te beslissen,
met daarbij de opmerking dat bij
een verhoogde irritatie of bij een
hogere frequentie van verkoud
heid u of uw kind de uitzondering
is die de regel bevestigd.
G.H. van Winsen
directeur
Alphense Sportstichting
Naar aanleiding van het bericht op
de frontpagina van uw krant van 11
december j.l. onder de titel "Onge
huwd samenwonen even erg als
diefstal" wil ik graag het volgende
opmerken. Als iemand het misdrijf
diefstal pleegt is hij een dief en
men kan dan zeggen dat hij een
misdadiger is. Als ongehuwd sa
menwonen even erg is als diefstal
zal men kunnen zeggen dat samen
wonenden misdadigers zijn.
Ik ben van mening, dat het een
logisch uit het ander volgt. Met an
dere woorden: bisschop J. Gijsen
beweert in een brief aan al zijn
gelovigen in het bisdom Roer
mond, dat alle samenwonenden
misdadigers zijn. Ik kan het in
geen eenvoudiger taal uitleggen
omdat ik het niet anders kan zien.
In deze uitspraak zie ik een bele
diging van een niet onbelangrijk
grote groep van de bevolking. In
ieder geval voel ik mij persoonlijk
beledigd en ik denk velen met mij.
Want een uitspraak als die van Gij
sen bereikt over de hoofden van
"zijn gelovigen" ook anderen, gelo
vigen en niet-gelovigen.
Een logische conclusie uit het
bovenstaande is, dat ik van mening
ben dat Gijsen door de uitgespro
ken belediging zich aan een mis
drijf schuldig maakt. Een en ander
is geregeld in de 16e Titel van het
Wetboek van Strafrecht (de titel
belediging) en wellicht valt het
door hem gepleegde misdrijf mede
onder de 5e titel (misdrijven tegen
de openbare orde). Daar moet ik
nog eens over nadenken. Op de ju
ridische bijzonderheden zal ik hier
niet ingaan. Dat zal in ongetwijfeld
wèl doen in de klacht van beledi
ging die ik tegen Gijsen bij de Jus
titie zal deponeren.
Wellicht omdat ik geen theoloog
ben zal ik ook niet diep ingaan op
de arrogante houding van de bis
schop ten aanzien van wat al ge
noemd is de "aanscherping van de
etiketten".
Ten slotte nog wel even dit: men
zou kunnen twijfelen aan de waar
de van mijn kritiek. Daar is een ie
der vrij in. We leven immers in een
vrij land. Maar dat wil niet zeggen
dat je alles maar moet slikken, ook
niet als een priester buiten zijn
boekje gaat. Wat zou Gijsen ervan
zeggen als ik beweer dat honger en
dood voor het grootste deel wor
den veroorzaakt door overbevol
king, met name in Afrika en Azië.
En wat zou hij ervan zeggen als ik
in het openbaar beweerde, dat
priesters die de geboortebeperking
bij hoog en bi) laag veroordelen,
voor een belangrijk deel schuld
hebben aan de dood van vele kin
deren omdat ze te groot in aantal
zijn om ze allen te kunnen voeden?
Dan zou ik in het openbaar be
weren dat die priesters potentiële
moordenaars zijn. Dus onthoud ik
mij van die uitspraak en ik eis van
een priester dat hij dezelfde fat
soensnormen in acht neemt en niet
een bevolkingsgroep als misdadi
gers bestempelt. Dat wilde ik even
kwijt.
G.A.N. Cornelisse
Melchior Treublaan 58
Leiden
De Christelijke Gereformeerde
Kerken zullen geen afgevaardig
den sturen naar de oecumeni
sche gebedsdienst met de paus
volgend jaar mei in de Utrechtse
Pieterskerk.
In de brief die deze afwijzing
argumenteert schrijft de com
missie 'Vertegenwoording der
kerken', dat eerlijkheid en op
rechtheid tegenover God en el
kaar een eerste vereiste is bij een
dergelijke dienst. De reformato
rische belijdenis houdt een ver
oordeling in van diverse rooms-
katholieke leeruitspraken. Daar
om is het niet eerlijk om - met
verdoezeling van deze feiten
een gezamenlijke dienst van
Woord en gebed te houden.
De brief is ondertekend door
de predikanten M. C. Tanis (Slie-
drecht) en J. Brons (Urk).
Dovenzorg. Op 22 december
zal ds. D. Hakkenberg (Lisse) af
scheid nemen als geestelijk ver-
zorger en eerste voorzitter van
'Dovenzorg der Gereformeerde
Gemeenten'. Van 1962 af is hij bij
het dovenwerk betrokken ge
weest. Ds. R. Boogaard (Leiden)
zal hem als eerste voorzitter op
volgen, maar blijft predikant van
de Leidse gereformeerde ge
meente, die hij sinds 1969 dient.
De synode van 1980 gaf 'Doven
zorg' toestemming om een spe
ciale predikant voor het doven
werk aan te trekken, gecombi
neerd met een kleine gemeente.
Het is tot nu toe niet gelukt zo'n
man te vinden, hoewel toch een
aantal beroepen werd uitge
bracht.
Kerstconcerten. De kerst
concerten van het Katwijkse
mannenkoor 'Jubilate' zijn dit
jaar op dinsdag 18 en woensdag
19 december, morgen en over
morgen dus, respectievelijk in de
Grote Kerk van Noordwijk-Bin-
nen en de Dorpskerk in Katwijk
aan den Rijn. Medewerkenden
zijn de kozak Viktor Klimenko
(die nu in Lapland woont) en de
pianist-organist Louis van Dijk.
Beide concerten beginnen om 8
uur.
Koor. Het 'Interkerkelijk Pe
tra-jeugdkoor' in Leiden heeft
zijn naam veranderd in 'Petra-
Gospelkoor'. Een belangrijk ar
gument was de gestegen gemid
delde leeftijd van de koorleden.
Daarnaast vindt het koor, dat de
nieuwe naam beter aangeeft
"wie we zijn en wat we doen". De
samenstelling en de muziek van
het koor blijven onveranderd.
Zowel zondagmorgen als de
daaropvolgende maandagavond
(kerstnacht) werkt het gospel
koor mee aan de dienst in de Pe-
trakerk in Leiden-Noord.
Jubileum. Op 1 januari is
Henk Walvaart 25 jaar cantor-or
ganist van de hervormde Dorps
kerk in Voorschoten. Dit wordt
op zondag 6 januari gevierd, 's
morgens in de gewone dienst en
's middags om 3 uur met een con
cert in de Dorpskerk, waaraan
enkele organisten, de cantorij
van de Dorpskerk en de cantorij
van Noord-Hofland zullen mee
werken. Na afloop wordt een re
ceptie gehouden.
In 1955 werd Henk Walvaart
(die hoofd is van de Gevers Dey-
noot-school in Voorschoten) or
ganist van de hervormde kerk in
Sassenheim. Vijf jaar later volg
de zijn benoeming in Voorscho
ten, als opvolger van de heer A.
Vroegop.
Afscheid. Dr. Philip Potter
heeft in Bern afscheid genomen
van de Zwitserse protestantse
kerken en hun organisaties. Hij
gaat binnenkort weg als secreta
ris-generaal van de Wereldraad
van Kerken om in zijn geboorte
land Jamaica zijn werk als predi
kant en theoloog weer op te ne
men.
Potter prees de Zwitserse ker
ken voor hun 'grootmoedige
steun aan de opbouw van de We
reldraad'. "Hier hebben wij de
vrijheid om de wereld te die-
Document. De Braziliaanse
bisschoppen willen, dat het Vati-
caan het nieuwe document over
de zogenaamde 'bevrijdingstheo
logie' pas publiceert na hun ver
gadering van april 1985. De lei
ding van de bisschoppenconfe
rentie heeft het Vaticaan ge
vraagd, voorlopig geen docu
ment over dit onderwerp uit te
geven.
Wordt dit voorstel aanvaard,
dan zal het Vaticaan geen nieuwe
veroordeling van bepaalde as
pecten van de 'bevrijdingstheo
logie' uitspreken vóór de reis van
de paus naar Zuid-Amerika (eind
januari gaat de paus naar Vene
zuela, Ecuador, Peru en Trinidad
en Tobago).
In Braziliaanse kringen leeft
de vrees dat het nieuwe docu
ment weinig zal verschillen van
dat van september, waarin onder
meer staat dat de 'bevrijdings
theologie' een 'totalitaire metho
de' gebruikt en daardoor onver
enigbaar is met het christelijke
mensbeeld.
