'Have
al pre
'Havo is op zich
al probleemgeval'
Islamieten winnen
terrein in Libanon
Premier Israel vóór joodse ontmoeting met
paus
Reportage
Staatssecretaris Ginjaar-Maa
Staatssecretaris Ginjaar-Maas geeft aanzet betere aansluiting op hbo
VRIJDAG 14 DECEMBER 1984
Scholieren die met succes een havo-opleiding hebben afge
sloten en vervolgens hun geluk in het hoger beroepsonder
wijs (hbo) willen beproeven, blijken vaak te hoog te grijpen.
De helft van hen faalt al in het eerste jaar. Van de vwo-ers
raakt een op de vijf studenten in moeilijkheden en van de
mbo-ers die doorstromen naar het hoger beroepsonderwijs,
strandt er een op de drie. Maar dé problemen liggen bij de
havisten.
Deze cijfers komen uit een onderzoek van het Leids Inter
disciplinair Centrum voor Onderwijs Research. Een onder
zoek dat het LICOR uitvoerde in opdracht van de Stichting
voor Onderzoek van het Onderwijs (SVO).
Het probleem is al jaren oud. Toen tien jaar geleden de eer
ste havisten het hoger beroepsonderwijs binnenstapten, trok
ken de hbo-instellingen al vrij vlot aan de bel: de meeste stu
denten met havo hadden te weinig kennis in huis om de hoge
re beroepsopleiding tot een goed einde te brengen.
De politiek deed er niets aan. Zodoende veranderde er ook
niets. Nu - anno 1984 - kampt het hbo nog altijd met dezelfde
problemen. Hoe lang nog? Mevrouw Nel Ginjaar-Maas,
staatssecretaris van onderwijs, vertelt hoe die situatie is ont
staan en wat zij er aan denkt te doen. Wat de hbo-instituten
betreft: de oplossing kan niet snel genoeg komen.
Het havo van nu moet anders
worden ingericht. Uitgebreider
worden. Een jaar langer studeren
en vooral een zwaarder examen
pakket. Wiskunde wordt een ver
plicht vak. Dan moet de havist
zijn weg in het hoger beroepson
derwijs kunnen vinden.
Staatssecretaris Ginjaar wil
vaart zetten achter haar 'Ly
ceumplan'. Een plan waaraan
lang is gedokterd. Maar nu is het
klaar. Binnen zes weken brengt
de staatssecretaris het in de pu
bliciteit.
Het hbo heeft meer dan tien
jaar geduld moeten opbrengen
voor het zo ver was. En dat ter
wijl het ministerie wist wat er
aan de hand was. De hbo-institu
ten hebben meer dan eens ge
klaagd dat er van alles aan de ha-
vo-opleiding schortte. Waarom
moest het zo lang duren alvorens
er een reactie kwam?
Mevrouw Ginjaar: "Allerlei
factoren hebben daar een rol in
gespeeld. Een jaar of zeven gele
den bracht men ook al ter sprake
om de havo-studie met een jaar
te verlengen. De Kamer stond
daar niet positief tegenover.
Veegde die gedachte als het ware
onder de mat. Toch zaten er goe
de dingen in. We hebben politie
ke wisselingen gehad. Dus ook
toen bleef het plan liggen. Alles
bij elkaar heeft dat de vertraging
behoorlijk in de hand gewerkt."
Mevrouw Ginjaar voegt er in
één adem aan toe dat zij de draad
opvatte toen zij als staatssecreta
ris op het ministerie van onder
wijs kwam. Ze gebruikte het be
staande plan als basis en paste
het aan aan de wensen. Nu, al
thans over goed anderhalve
maand, kan haar idee over de ha-
vo-in-een-nieuw-jasje naar bui
ten worden gebracht.
door
Jan Westerlaken
Breed jaar
Hoe moet dat havo er in de toe
komst uit zien? Kort gezegd
konit het hier op neer: de studie
wordt zes jaar (nu vijf jaar). Ver
plichte examenvakken worden
Nederlands, een vreemde taal,
wiskunde, maatschappijleer en
natuurkunde. Daarnaast is er een
keuze mogelijk uit drie vakken.
Het accent komt echter te liggen
op het extra jaar. Een extra jaar
dat in de plaats komt van het
vierde leeijaar. De staatssecreta
ris omschrijft dat jaar als een
'breed jaar'. Waarom? Mevrouw
Ginjaar: "In de vierdè klas zullen
de havo-leerlingen te maken krij
gen met niet minder dan elf vak
ken. Pas daarna kunnen de leer
lingen aan de verplichte vakken
hun keuzepakket toevoegen."
Het ei van Columbus? Dat is
nog maar de vraag. De staatsse
cretaris beseft dat zelf ook.
"Voor je eenmaal een samenhan
gend plan op tafel hebt, komt er
heel wat om de hoek kijken.
Waar we niet omheen konden
was de relatie met het mavo.
Kandidaten met een mavo-diplo
ma kunnen doorstromen naar 4-
havo. Die mogelijkheid moet
openblijven. Laatbloeiers meten
de kans hebben om hoger onder
wijs te gaan volgen. Maar juist
dat vierde havo-jaar willen we
'breed' maken. Het probleem dat
dan opdoemt is dat de mavo
scholieren maar in zes vakken
examen hebben gedaan. Op de
een of andere manier zal je daar
ook aan moeten sleutelen."
Het havo en de overgang naar
het hbo en de doorstroming van
mavo-4 naar havo-4 zijn zaken
waarvoor nu een oplossing
wordt gezocht. Maar er speelt
meer. De staatssecretaris: "Het
havo is op zich al een probleem
geval. Niet alleen is die doorstro
ming naar het hbo moeizaam, in
tern kloppen er een heleboel din
gen niet. Zo kent het havo veel
meer zittenblijvers dan andere
vormen van voortgezet onder
wijs. Bovendien zakt een veel te
grootpercentage kandidaten
voor het eindexamen. Kortom,
het is een schooltype dat naar
twee kanten zijn zwakke punten
heeft. Om die feiten kunnen we
niet heen en daar moet hoogno
dig wat aan worden gedaan."
Leren studeren
De feiten liegen er dus niet om.
Wat zijn de voordelen van haar
Lyceumplan. Gaan die ook
werkelijk verder dan alleen de
doorstroming?
Mevrouw Ginjaar laat er geen
onduidelijkheid over bestaan.
"Ja", zegt ze met nadruk. "Het
havo-onderwijs moet zodanig
worden georganiseerd dat het
blijven zitten tot een minimum
wordt beperkt. Voor de leerling
wordt de studie op die manier
een stuk interessanter. Als een
bepaald vak de scholier niet lek
ker ligt, heeft hij de neiging daar
niet al te veel tijd aan te beste
den. Dat wordt op den duur van
kwaad tot erger. Het logische ge
volg is dat zo'n leerling uiteinde
lijk kan blijven zitten. Pakje die
problemen direct aan, dan kan
de scholier niet alleen met ple
zier verder, maar zal er tevens de
vrucht van plukken. Dan ben je
in mijn ogen goed bezig. Het ha
vo moet de leerlingen leren stu
deren, leren hun tijd goed in te
delen en leren de hoofdlijnen
van de bijzaken te onderschei
den. Daar mankeert het nu aan.
hebben anders heb je geen toe
gang tot de opleiding."
Knelpunten
Maijan van Dyck, de onderzoe
ker van het LICOR, geeft haar
fijn aan waar zich de havo-pro
blemen voordoen. De aanslui
ting klopt niet. Daar knapt de
helft van de studenten in het eer
ste jaar op af. Maar er zijn ook
studenten die met een totaal ver
keerd beeld aan een hbo-oplei-
ding beginnen. De voorlichting
van de instituten is ronduit ge
brekkig.
Conclusie van Maijan van
Dyck? "Je kunt stellen dat er be
hoorlijk wat leed is onder de stu
denten in het vervolgonderwijs.
Hét probleem is de aanpassing,
het gat is gigantisch groot. Wat
mij vooral verbaasd heeft is het
feit dat de moeilijkheden zich
ook in zachte (niet exacte) onder
wijs voordoen. Met een zwaarder
pakket zal je slechts een deel van
de problemen oplossen, maar
niet alles. Sleutelen aan het ni
veau is een prima gedachte, maar
ik denk dat er van het hbo ook
wel wat mag worden verlangd.
Op verschillende fronten moet er
wat gebeuren."
De Lyceumgedachte van
staatssecretaris Ginjaar? "Ik
vraag me af of die wel ver genoeg
gaat. Wat dan wel de oplossing
is? Daar heb ik geen concrete ge
dachte over. Het is de bedoeling
dat wij in de eerste helft van het
volgend jaar een vervolg aan ons
onderzoek geven. Wellicht kun
nen we dat in een advies doen.
Zo op het eerste gezicht zou je er
aan kunnen denken om de stu
dieduur uit te smeren over een
langere tijd. Ik voeg daar gelijk
aan toe dat dat een dure zaak zal
zijn. De constatering die wij nu
hebben gedaan is wel triest. Ei
genlijk komt het erop neer datje
met een havo-diploma bar wei
nig kunt beginnen."
Beamen
Vooral de instituten waar exac
te vakken de boventoon voeren
beamen dat volmondig. De La-
boratoriumschool in Leiderdorp
bijvoorbeeld. Directeur C. de
Jong: "Ik zie aankomen dat hbo-
opleidingen waar de studenten
schuld geeft aan het havo. Je
kunt zelf ook een poging doen er
het beste van te maken, 't Is wel
roeien met de riemen die je
hebt."
Milder
Milder is de kritiek van de Pe
dagogische Academie (onderwij
zer) in Leiden en de Leidse Rein-
wardt academie (museummede
werkers).
Ineke de Vogel van Reinwardt:
"Wat ons aangaat voldoet het ha
vo wel. Ik moet daar wel direct
aan toevoegen dat wij geen wis
kunde in ons pakket hebben.
Daarnaast stemmen wij de oplei
ding af op wat de havist mee
brengt. De andere kant: we heb
ben sinds kort ook computer-
kunde op het lesprogramma
staan. Ja, en dan merkje toch dat
de student die van het havo komt
'iets' mist. Maar voor de rest ge
ven ze geen problemen."
Reinwardt kent echter wel een
selectieprocedure. Een middel
bare opleiding is vereist. Als die
kandidaat-student wat ervaring
heeft met museumwerk of ooit
eens iets in die richting heeft ge
daan, dan krijgt hij voorrang bo
ven de kandidaat die zich recht
streeks vanaf het havo of het vwo
aanmeldt.
De Pedagogische Academie
past haar stof eveneens aan. "Als
leerlingen gemotiveerd zijn",
legt directeur L. Erades uit, "dan
heb je als school de plicht daar
aan tegemoet te komen. Dat be
tekent allerminst dat het niveau
van de onderwijzer daaronder
lijdt. Je bereikt er wel mee dat
het zakpercentage drastisch
wordt teruggeschroefd. Afvallers
zijn er nauwelijks in het eerste
jaar. Hooguit tien procent. Nee,
dat kan me niet verontrusten."
In het hbo wordt over een fusie
gepraat. Of daar enig voordeel
voor de toekomstige studenten
uit te putten valt? "Ik heb mijn
twijfels", zegt directeur De Jong
van de Laboratoriumschool. "Je
kunt misschien wat vakken gaan
combineren die de opleidingen
gemeen hebben. Gezamenlijk
colleges geven. Maar dat bete
kent wel datje dan aan het bezui
nigen bent. Of dat nu zo'n beste
zaak is wens ik te betwijfelen."
Scholieren die met succes een havo-opleiding hebben afge
sloten en vervolgens hun geluk in het hoger beroepsonder
wijs (hbo) willen beproeven, blijken vaak te hoog te grijpen.
De helft van hen faalt al in het eerste jaar. Van de vwo-ers
raakt een op de vijf studenten in moeilijkheden en van de
mbo-ers die doorstromen naar het hoger beroepsonderwijs,
strandt er een op de drie. Maar dé problemen liggen bij de
havisten.
Deze cijfers komen uit een onderzoek van het Leids Inter
disciplinair Centrum voor Onderwijs Research. Een onder
zoek dat het LICOR uitvoerde in opdracht van de Stichting
voor Onderzoek van het Onderwijs (SVO).
Het probleem is al jaren oud. Toen tien jaar geleden de eer
ste havisten het hoger beroepsonderwijs binnenstapten, trok
ken de hbo-instellingen al vrij vlot aan de bel: de meeste stu
denten met havo hadden te weinig kennis in huis om de hoge
re beroepsopleiding tot een goed einde te brengen.
De politiek deed er niets aan. Zodoende veranderde er ook
niets. Nu - anno 1984 - kampt het hbo nog altijd met dezelfde
problemen. Hoe lang nog? Mevrouw Nel Ginjaar-Maas,
staatssecretaris van onderwijs, vertelt hoe die situatie is ont
staan en wat zij er aan denkt te doen. Wat de hbo-instituten
betreft: de oplossing kan niet snel genoeg komen.
Het havo van nu moet anders
worden ingericht. Uitgebreider
door
worden. Een jaar langer studeren lA/netarlaUor,
en vooral een zwaarder examen- <Jan VV6SI6naK6n
vooral een zwaarder examen
pakket. Wiskunde wordt een ver
plicht vak. Dan moet de havist
zijn weg in het hoger beroepson
derwijs kunnen vinden.
Staatssecretaris Ginjaar wil
vaart zetten achter haar 'Ly
ceumplan'. Een plan waaraan
lang is gedokterd. Maar nu is het
klaar. Binnen zes weken brengt
de staatssecretaris het in de pu
bliciteit.
Het hbo heeft meer dan tien
jaar geduld moeten opbrengen
voor het zo ver was. En dat ter
wijl het ministerie wist wat er
aan de hand was. De hbo-institu
ten hebben meer dan eens ge
klaagd dat er van alles aan de ha-
vo-opleiding schortte. Waarom
het van wis-, natuur- en schei
kunde moeten hebben, straks
bepaalde eisen zullen moeten
gaan stellen. Wij hebben een
keer een behoorlijk jaar ge
draaid. Toen slaagde zestig pro
cent van de leerlingen. Nou, we
sprongen een gat in de lucht.
Maar het jaar erop daalde dat
percentage al weer tot veertig
procent. Het probleem zit niet bij
ons, maar bij het havo. Je kunt je
eigen opleiding niet aanpassen.
Waarom niet? Omdat je met je af
nemers te maken hebt. Zij stel
len hun eisen. Ons leerplan is in
samenspraak met het bedrijfsle
ven gemaakt. Ga je daar aan tor
nen, dan z(jn de kandidaten die
je aflevert minder inzetbaar.
Weet je waar de problemen lig
gen? De student met havo kan
niet studeren. Hij duikt alleen in
de boeken als er een proefwerk
week voor de deur staat. Als ze
een toets krijgen voelen ze zich
overrompeld. Regelmatig stude
ren is het parool. In een week
kun je niet alles leren."
Exacte vakken spelen ook een
hoofdrol bij Vronestein, de Leid
se academie die fysiotherapeu
ten aflevert en de Rijks Hogere
School voor Tuin- en Land
schapsinrichting (tuinarchitec
ten) in Boskoop. De ervaringen
die men hier heeft zijn gelijklui
dend aan die van het hbo in Lei
derdorp.
"De havisten missen wel wat
capaciteiten", zegt Henk van der
Leeden van Vronestein voorzich
tig. "Iedereen die zich als stu
dent aanmeldt, heeft dezelfde
rechten. Wat ons betreft zijn
schei- en natuurkunde de grote
struikelblokken. Maar taalvaar
digheid speelt ook een rol. We
merken bovendien dat de stu
denten zich moeilijk kunnen uit
drukken."
Vronestein biedt de studenten
wel de helpende hand. Van der
Leeden: "We mogen hen niet de
dupe laten worden van een fa
lend onderwijssysteem. Ik vind
het niet terecht als ie alleen de
Premier Peres van Israel is
vóór een ontmoeting van een
joodse delegatie met de paus als
deze volgend jaar mei Nederland
aandoet. Dat bleek tijdens een
gesprek dat Peres bij zijn bezoek
aan Frankrijk in Parijs had met
een delegatie van het World Je
wish Congress. Iri deze delegatie
zat ook de voorzitter van het Ne
derlands Israëlitisch Kerkge
nootschap, dr. ir. E. M. Wikler.
Op de vraag van dr. Wikler aan
de premier wat hij van zo'n ont
moeting zou denken gaf Peres
ten antwoord: "Wij wensen er
kenning van onze staat door het
Vaticaan met officiële diploma
tieke uitwisseling. Elke joodse
gemeenschap, dus ook die van u,
moet bij herhaling haar solidari
teit met Israel tot uiting en in
herinnering brengen, en blijven
eisen dat het Vaticaan ons er
kent. Daarom is het niet in ons
belang, het Vaticaan te boycot
ten. Elk contact tussen joden en
het Vaticaari moet worden ge
handhaafd en versterkt, dus ook
met de chef van het Vaticaan, de
paus".
Het Nederlands Israëlitisch
Weekblad voegt hieraan nog toe,
dat een ontmoeting tussen joden
en paus in Westerbork (waar in
de oorlog een concentratiekamp
was) van de baan is. Men vreest,
dat duizenden uit het oosten en
noorden daarheen zouden gaan
om de paus toe te juichen. En dat
acht men niet in overeenstem
ming met het karakter van die
plaats. Bovendien zou dit heen
en weer reizen te veel tijd kosten.
Een rooms-katholieke delega
tie onder leiding van kardinaal
Willebrands heeft naar aanlei
ding van het pauselijke bezoek
enige dagen geleden nog een ge
sprek gehad met joodse functio
narissen. Het ging vopral over er
kenning van Israel door het Vati
caan.
Beroepen
Hervormde Kerk: aangeno
men naar Alphen aan den Rijn-
Oudshoorn (Oudshoornse kerk)
H. J. ter Bals Amstelveen (voor
heen predikant-directeur van het
landelijke bureau van het oecu
Als een havist het hbo-onderwijs
instapt, dan duizelt het hem. Het
vakkenpakket is vele malen gro
ter dan hij in het havo gewend
was. Weet hij daar geen weg mee,
dan wordt het een chaos."
De staatssecretaris kan dat wel
willen, maar een school maakt,
wat de organisatie betreft, wel
zelf de dienst uit. Hoe denkt zij
een vinger in de pap te krijgen?
Mevrouw Ginjaar: "Inderdaad,
ik kan niet voorschrijven hoe de
scholen moeten organiseren. Er
zal heel wat tact voor nodig zijn
om de scholen zover te krijgen.
Met praten en overleggen kun
nen we elkaar een heel eind tege
moet treden."
Internationaal
Het havo krijgt de zwarte piet
toegespeeld, de opleiding zit niet
goed in elkaar. Bewijzen vol
doende. Maar moet het hbo ook
niet wat water bij de wijn doen?
De staatssecretaris: "Er klin
ken inderdaad geluiden door dat
de hogere beroepsopleiding zich
ook moet aanpassen. Laat ik
daar duidelijk over zijn: dat kan
niet. Het hbo-onderwijs is inter
nationaal erkend. Daar kun je
niet zo maar veranderingen in
aanbrengen. Het is een taak van
de havist ervoor te zorgen dat hij
voldoende capaciteiten en ken
nis in huis heeft om het hbo aan
te kunnen. Je kunt de hbo-oplei-
ding niet aanpassen aan dat wat
een student die van het havo
komt in huis heeft. Ik weet dat er
links en rechts hbo-instituten
zijn die hun leerlingen extra be
geleiden. Dat lijkt goed te
werken. En dat is een goede
zaak. Misschien moet er in het
hoger beroepsonderwijs ook wel
het een en ander worden bijge
steld. Maar in principe moet de
havist ervoor zorgen dat hij goed
voorbereid aan zijn vervolgoplei
ding kan beginnen. Als daar wat
aan mankeert, kan hij niet ver
langen dat er aan de inhoud van -
in dit geval - het hbo veranderin
gen worden aangebracht. Ik
denk dat er voorschriften moe
ten komen. Voorschriften waar
mee een hbo kan zeggen als je bij
mij wilt studeren moet je die en
die vakken in je examenpakket
menisch industriepastoraat en
als predikant voor buitengewone
werkzaamheden lid van de
steungroep Maatschappelijke
Discussie Energiebeleid), naar
Ezinge-Feerwerd-Gamwerd-Oo-
stum (Gr.) kandidaat R. Fortuin
Ezinge; bedankt voor Hattem W.
F. Teekens Bruinisse.
Gereformeerde Kerken: aan
genomen naar Haamstede kandi
daat J. de Vries, de benoeming
tot pastoraal werker te Wezep J.
van Houweling, emeritus-predi
kant te Kootwijk.
Gereformeerde Kerken Vrij
gemaakt: beroepen te Uithuizen
G. Gunnink Mussel; bedankt
voor Dronten J. Kruidhof Har-
denberg.
- De zending van de Gerefor
meerde Kerken in Nederland
gaat dr. A. M. van Beek (28) uit
zenden als docent praktische
theologie en pastorale advisering
aan de christelijke universiteit
van Salatiga in Midden-Java.
Van Beek, die theologie studeer
de in Amsterdam en pastorale
psychologie in de Verenigde Sta
ten, werkt al sinds 1982 in Mid-
den-Java in opdracht van een or
ganisatie uit de Wereldfederatie
van Christelijke Studenten.
- De leraar wiskunde dr. J. J.
Verdonck (56) uit Soest gaat de
gereformeerde afvaardiging in
het Interkerkelijk Vredesberaad
(IKV) versterken. Hij is secreta
ris van de gereformeerde com
missie voor de bestudering van
het oorlogsvraagstuk, maar in
verband met zijn benoeming in
het IKV legt hij deze functie
neer.
Waarschijnlijk krijgen de gere
formeerden binnenkort een vijf
de vertegenwoordiger in het
IKV, naast ds. J. Faber (Kam
pen), drs. H. B. Gerritsma (Win-
sum), mevrouw A. C. Kuyvenho-
ven (Utrecht) en dr. Verdonck.
Dat wordt dan professor dr. J.
van Putten, die vrijwel zeker het
voorzitterschap van het IKV gaat
overnemen van drs. B. J. ter
Veer.
- De doopsgezinde predikant
E. van Straten (Leidschendam),
secretaris van de Algemene
Doopsgezinde Sociëteit, is be
noemd tot lid van het bestuur
van de Raad van Kerken in Ne
derland, als opvolger van ds. J.
W. T. Rapparlië (Amsterdam)
van 'de Evangelische Broederge
meente. De bestuursleden dr. R.
J. Mooi (hervormd) en dr. H. J.
Kouwenhoven (gereformeerd)
werden voor twee jaar herbe
noemd.
- Gisteren heeft mevrouw W.
de Ru-Schouten wegens pensio
nering afscheid genomen als di
recteur van persbureau van de
Nederlandse Hervormde Kerk.
Tien jaar is zij directeur daarvan
geweest. Sinds kort is zij eindre
dacteur van het blad voor her
vormde ambtsdragers 'Woord en
Dienst'. De heer J. A. Bijsterveld
is op het persbureau haar opvol
ger.
De heer J. van Butselaar, al
gemeen secretaris van de Neder
landse Zendingsraad in Amster
dam, promoveerde aan de Leidse
universiteit tot doctor in de god
geleerdheid op een proefschrift
over de christelijke zending in
BEIROET - Zelfs in een stad als
Beiroet, met de vaak wrange, dage
lijkse werkelijkheid van schietpar
tijen en waanzin, is het schilderij
op een hoek in de Hai Maghdi-wijk
van West-Beiroet gruwelijk. Het is
het best te beschrijven als een sjiie-
tische versie van Dracula.
Het drie meter hoge schilderij
toont het verwrongen hoofd in een
soort extase van marteling en leed,
de mond is wijd open en van de
scherpe slagtanden stroomt bloed.
In de pupillen van de ogen van de
ze schreeuwende griezel zijn kleine
vlaggen van de Verenigde Staten
en de Sowjet-Unie geschilderd, en
de rechterkant van het hoofd
wordt bedekt door de Britse vlag.
„Zij hebben ons altijd onder
drukt. Door hen hebben wij gele
den en dit is een symbool daarvan.
Maar wij zullen hen betaald zetten
voor de misdaden die zij hebben
begaan. Het Westen zal uit de isla
mitische wereld gebrand worden.
De revolutie is ook hier begon
nen".
Zoals de meeste leden van de mi
litie in Libanon, is de man die ons
toespreekt uit naam van de sjiieti-
sche militie Hezbollah nog jong.
Hoogstens 25 jaar oud, maar hij
verzekert ons dat hij het in Hai
Maghdi voor Hezbollah te zeggen
heeft.
Hezbollah betekent 'de partij van
God' en gezien alle posters van
ayatollah Chomeini en de Iraanse
vlaggen die de muren van het par
tijkantoor bedekken, is er weinig
twijfel waaruit deze jongste Liba
nese beweging zijn inspiratie put.
Maar dat was eveneens al direct
duidelijk na de jonge activist, die
de naam Abdoellah draagt, ont
moet te hebben. Het was niet
slechts de volle, donkere baard,
maar eigenlijk vooral de ogen. In
die donkere ogen viel hetzelfde fa
natieke geloof in het eigen gelijk
en een door God zelf gegeven op
dracht te lezen als bij velen in Te
heran in de eerste jaren na de revo
lutie. En zoals een westerse militai
re attaché onlangs in Beiroet zei:
„Het is moeilijk tegen mensen te
vechten die denken dat zij God al
machtig aan hun kant hebben
staan".
In de jaren sinds de islamitische
revolutie in Iran hebben veel Liba-
nezen en met name de experts op
de politieke en sociologie-facultei-
ten van de universiteiten, evenals
de meeste buitenlandse waarne
mers in Beiroet, voortdurend vol
gehouden dat men niet hoefde te
vrezen dat het islamitische funda
mentalisme, zoals dat zich in Iran
heeft ontwikkeld, naar Libanon
zou overslaan. Iedereen in Liba
non, wisten de experts te melden,
begreep toch dat dit land een men
gelmoes was van religies; een isla
mitische republiek was hier onmo
gelijk.
Het zou uiterst voorbarig zijn
over het ontstaan van een islamiti
sche republiek in Libanon te spre
ken. Zover is het nog lang niet,
maar een fundamentalistische sji-
ietische beweging is er zeker wel,
vooral onder de sjiieten de ge
loofsgenoten van de Iraniërs.
Tijdens de jaren '70 was er al de
Amal-beweging ontstaan. Een ont
wikkeling die veel Libanezen
vreesden, omdat de sjiieten zich
nooit nadrukkelijk op het politieke
niveau hadden ontplooid. Maar al
hoewel Amal is uitgegroeid tot de
grootste en machtigste moslim-mi
litie, bleef het vooral een militie die
uit was op sociaal-economische
hervormingen die de armste delen
van de bevolking, en dat zijn histo
risch altijd al de sjiieten zelf ge
weest, ten goede zou komen.
Met de komst van de Iraanse re
volutionaire gardisten in de zomer
van 1982 naar de Oostlibanese Be-
kaa-vallei, zogenaamd om de Sy-
riërs en de Palestijnen bij te staan
in de oorlog tegen de ook in Tehe
ran gehate 'zionisten', is er lang
zaam maar zeker een nieuwe bewe
ging binnen de sjiietische gemeen
schap gegroeid. In eerste instantie
waren er allemaal verschillende
groepjes - islamitische Amal, Da-
wa, Joendallah, maar nu geven
zelfs de leden van Hezbollah toe
dat allen onder de vlag van Hezbol
lah opereren. Veel meer wensen zij
overigens niet te vertellen - van
hun leiders zijn de namen niet be
kend („Chomeini is voor ons de
grootste leider", was het enige dat
Abdoellah wenste te melden). En
Afrika. Vele Afrikanen ontdek
ken, zo stelt dr. Van Butselaar in
zijn boek vast, dat in de jonge
kerken de eigen waarde van de
Afrikaan bevrijdend en heilzaam
wordt erkend.
Boodschap
In een kerstboodschap
vraagt de hervormde provinciale
kerkvergadering van Zeeland de
plaatselijke gemeenten, het
vraagstuk van oorlog en vrede op
gemeente-avonden en in ge-
sprekskringen, prediking en
voorbede aan de orde te (blijven)
stellen. "Gesprekken hierover in
de provinciale kerkvergadering
zelf', schrijft het bestuur, heb
ben geen resultaat opgeleverd
waar we met een zekere tevre
denheid op kunnen wijzen, maar
we zijn wel met elkaar verbon
den gebleven en niet vastgelo
pen in polarisatie".
"Geïnspireerd door de kerst
boodschap van vrede op aarde
mogen wij ons ook bezighouden
met dit vraagstuk". "Het gaat
daarin om de toekomst van ons
en onze kinderen".
ACHTERGROND
door
Aernout van Lynden
hoe de organisatie precies georga
niseerd is weet ook niemand.
Wel geloven westerse veilig
heidsagenten dat de terreurgroep
Islamic Jihad (islamitische heilige
oorlog), die vooral bekend is ge
raakt door de zelfmoordaanslagen
tegen de Amerikanen in Beiroet,
deel uitmaakt van Hezbollah en
dat de hele organisatie sterk wordt
beïnvloed wordt door de regering
in Teheran en de religieuze leiders
in Beiroet.
Het machtigste wapen dat door
de duistere militie gehanteerd
wordt, is dan ook de religie. „De
ontwikkeling van Hezbollah moet
worden gezien in het kader van de
algehele opleving van een radicaal
sjiietisch geloof in het Midden-
Oosten", verklaarde onlangs de Li
banese historicus Kamal Salibi.
„Men gaat daarbij uit van religieu
ze eerder dan van conventionele
politieke doeleinden. En dat maakt
het heel moeilijk voor meer gema
tigde leiders om hen te bestrijden,
want dat zou betekenen dat zij met
het geloof zelf in strijd zijn",
leden. De leider van Amal, de ge
matigde advocaat Nabih Berri,
heeft jarenlang juist getracht een
politieke lijn uit te stippelen die
verzoening met de christenen in
Libanon mogelijk zou maken.
Maar daardoor heeft hij, met name
sinds hij lid is geworden van de
huidige regering van nationale
eenheid, wel steeds compromissen
moeten sluiten zonder tot nu toe
veel bereikt te hebben voor zijn ge
meenschap. Hierdoor heeft hij aan
steun verloren, Hezbollah aan
steun gewonnen.
In bepaalde wijken van Beiroet
kom je nu een compleet andere we
reld tegen dan in het vroeger altijd
zo cosmopolitische Beiroet het ge
val was. De vrouwen gaan ge
sluierd, op alle muren is de ayatol
lah uit het honderden kilometers
verderop liggende Iran geplakt, en
het hele leven lijkt in het teken van
de islam te staan. Al maandenlang
is er een bomcampagne gaande te
gen alle bars of winkels die alcohol
verkopen. Zoals een Libanese
vriendin zei: „Beiroet is nu voor
het eerst eigenlijk echt verdeeld -
west is moslim, oost is christen. Ik
betwijfel of die twee nog ooit echt
in harmonie met elkaar zullen ku-
nen leven".
Hoewel de sjiietische clerus deze
ontwikkeling heeft toegejuicht, is
er hierdoor een nieuwe complice
rende factor op het toch al zo ver
warde Libanese toneel versche
nen, wat de oplossing van het al
bijna tien jaar oude conflict weer
moeilijker maakt. Syrië, dat sinds
het vertrek van de Amerikanen uit
Beiroet eerder dit jaar, zijn invloed
in Libanon heeft heroverd, tracht
al maandenlang de leiders van de
verschillende milities te dwingen
met elkaar samen te werken om
een terugkeer naar een normaal be
staan mogelijk te maken.
Maar juist op een moment dat
het lijkt alsof Syrië langzamerhand
zijn zin zal krijgen, is een nieuwe
factor op het speelterrein versche
nen die niet in de oorspronkelijke
Syrische analyse was opgenomen.
Als de groei van Hezbollah' de ko
mende maanden voortduurt zoals
nu het geval is, mag dan ook wor
den verwacht dat niet alleen Ame
rikaanse ambassades, Israëlische
soldaten en Nabih Berri het de ko
mende maanden hard te verduren
krijgen, maar ook de Syrische
plannen voor een beëindiging van
de Libanese burgeroorlog.
Naar de paus. Het staat nu
wel vast, dat de Nederlandse
Hervormde Kerk. de Gerefor
meerde Kerken in Nederland, de
Evangelisch-Lutherse Kerk, de
Oud-Katholieke Kerk en de
Evangelische Broedergemeente
een uitnodiging voor de oecume
nische ontmoeting met de paus
(volgend jaar mei) op prijs zullen
stellen. De doopsgezinden, de
vrije evangelischen en de Neder
landse Protestantenbond gaan
niét. Het Leger des Heils, het Ge
nootschap der Vrienden (Qua
kers) en de Remonstrantse Broe
derschap moeten nog beslissen.
