m
Open bouwen:
huis op maat
voor iedereen
Veranderingen in
Franse regering
Synodes regelen 'Samen op weg'
Reportage
Proef in Haarlemmermeer met koop- en huurwoningen
MAANDAG 10 DECEMBER 1984
PAGINA 9
De tijd dat iedereen zelf kan beslissen hoeveel slaap
kamers hij in zijn huis wil hebben, hoe groot de
woonkamer, de gang, en de keuken moeten worden
en wéér die moeten komen, is wellicht niet ver weg
meer. Voor zo'n tweehonderd Haarlemmermeerse
gezinnen is die toekomst zelfs vlakbij. Tenminste, als
de plannen van die gemeente doorgaan om in het
Hoofddorpse plan Overbos een project volgens het
principe van de 'open bouw' te realiseren. Als het aan
de Stichting Open Bouw ligt, kan trouwens over een
aantal jaren iedere Nederlander zijn intrek nemen in
zijn eigen 'droomhuis'.
Wethouder De Vrey-Vringer: "Open bouw heeft oog voor de toekomst".
(archieffoto Holvast»
Het principe van open bou
wen dateert van 1965, toen
professor Habraken pleitte
voor een scheiding van het
dragende deel van de wo
ning en het inbouwgedeel-
te. Dat was de oplossing
voor de volkshuisvestings
problemen van toen, stelde
hij. En, zegt de kersverse
Stichting Open Bouw, het is
ook de oplossing voor de
bouwproblematiek anno
1984.
door
Sjaak Smakman
Want dat probleem is in we
zen niet zoveel veranderd. Het
gaat nog steeds om de vraag:
hoe bouw ik voor een redelijke
prijs goede woningen die ook
op de langere termijn aantrek
kelijk blijven? De huidige so
ciale woningbouw biedt geen
antwoord meer: gemeenten
merken in de dagelijkse prak
tijk dat er voor huurwoningen
van meer dan vijf-, zeshonderd
gulden per maand bijna geen
liefhebbers meer zijn. Van der
Valk, hoofd woonruimteverde
ling van de gemeente Leiden,
vatte het onlangs kernachtig
samen: "Je krijgt een nieuw
schaarsteprobleem dat je niet
meer kunt oplossen door
nieuwbouw. Goedkope drie- of
vierkamerwoningen is wat we
nodig hebben, maar dat lukt
niet meer. Een huur van tussen
de drie- en vierhonderd gulden,
en dat zoeken we, is in de
nieuwbouw niet meer haal
baar".
Daar komt nog de vraag bij of
de woning van 1984 nog wel ge
schikt is voor de woonwensen
over twintig jaar. Wie had in
1964 kunnen voorzien hoe de
Nederlander tegenwoordig
leeft? Maar woningen blijven
wél gemiddeld zo'n honderd
jaar staan. Wie wil bouwen met
het oog op de toekomst moet er
dus voor zorgen dat de nieuw
bouw daaraan kan worden aan
gepast. Ook al omdat, zegt de
Haarlemmermeerse wethouder
De Vrey-Vringer van volks
huisvesting, in de toekomst
steeds minder wordt nieuw ge
bouwd. Nieuwe woonwensen
moeten dus steeds meer in be
staande woningen kunnen wor
den gerealiseerd.
Goedkoper bouwen en dan
zo dat woningen aantrekkelijk
blijven. Kan dat? Ja, zei profes
sor Habraken in 1965. Ja, zegt
de Stichting Open Bouw, een
club van instellingen en perso
nen uit de bouwwereld. De
grondgedachte van open bouw
is de scheiding van het dragen
de deel van de woning en de in
bouw. De bewoner kan dan in
principe, met uitzondering van
elementen als de trap en de lei
dingenkoker, zelf uitmaken
hoe hij zijn huis wil indelen.
Komen er kinderen, dan kan
hij bovendien zonder veel pro
blemen een extra slaapkamer
maken. Gaan ze het huis uit,
dan verdwijnt die gewoon
weer. En iedere nieuwe bewo
ner kan het huis inwendig aan
passen aan zijn of haar woon
wensen.
In Rotterdam is het principe
al toegepast in een bejaardente
huis: alle bewoners kregen een
vel ruitjespapier waarop ze hun
'droomhuis' konden uitteke
nen. In een proefhiimte kon
De gecombineerde vergade
ring van de hervormde en gere
formeerde synode - die in
Amersfoort bijeen waS - heeft
met grote meerderheid een rege
ling aangenomen voor de verkie
zing van ambtsdragers in samen
gevoegde gemeenten.
Ouderlingen, diakenen en pre-
dikanten worden gekozen door
de stemgerechtigde leden (die
belijdenis hebben gedaan en op
wie geen tuchtmaatregel is toe
gepast). De kerkeraad stelt de
kandidaten voor. De verkiezing
wordt dus niet meer voor zes jaar
aan de kerkeraad overgelaten.
Kandidaten voor het ambt van
ouderling of diaken kunnen ook
door tien stemgerechtigde leden
worden voorgesteld. Ouderlin
gen en diakenen worden voor
vier jaar gekozen. Herverkiezing
is maar één keer mogelijk. De
leeftijdsgrens van 70 jaar komt
dus te vervallen. Om de twee jaar
den ze vervolgens met ver
plaatsbare wanden en deuren
het eigen idee levensgroot uit
zetten. Vervolgens werd hun
met behulp van een computer
voorgerekend hoeveel een der
gelijke woning zou kosten. Zo
konden ze dus voor een deel
zelf de huur bepalen.
Standaardmaten
Waarom duurt het dan toch
twintig jaar voordat het idee
opnieuw wordt opgepikt? Vol
gens stichtingsvoorzitter R. de
Groot in de eerste plaats omdat
bouwers en architecten het
nooit eens zijn geworden over
de invoering van standaardma
ten voor allerlei 'onderdelen'
van een huis, de zogeheten mo
dulaire coördinatie. "En juist
dat is zo verschrikkelijk be
langrijk. Nu is het nog meestal
zo, dat één architect en één
bouwer om de tafel gaan zitten
en dan met veel improvisatie
aan het bouwen slaan", aldus
De Groot.
Een tweede obstakel is de
overheid. In de loop der jaren is
er een verstikkende hoeveel
heid voorschriften voor de so
ciale bouw gekomen die open
bouw al bij voorbaat om zeep
helpt. Om voor subsidie in aan
merking te komen moet een
woning aan een groot aantal ei
sen voldoen, ook op het gebied
van de indeling. Dat betekent
dat menige huurder wordt op
gescheept met een woning
waarin voorzienigen zitten die
hij helemaal niet wil en die
vaak onnodig kostenverho
gend werken - zowel naar het
rijk als naar de huurder toe. Het
ministerie van volkshuisves
ting is echter wel degelijk geïn
teresseerd in deze nieuwe ont
wikkeling en zit als waarnemer
by de stichting. Open bouwen
past immers mooi in het plaatje
van decentralisatie en deregu
lering. En, zoals rijksvertegen
woordiger Richter stelde op
een onlangs in Hoofddorp ge
houden symposium over open
bouwen: "De overheid dient in
zijn technische regelgeving in-
novatie-vriendelyk te zijn,
waarbij risico voor de bewoner
wordt vermeden".
Er zitten natuurlijk meer ha
ken en ogen aan open bouwen.
Is open bouw bij eigen wonin
gen nog wel te realiseren, moei
lijker wordt dat in huurwonin
gen. Daar is de bewoner im
mers niet de eigenaar en hoe
moet je het beheer van die wo
ningen dan regelen? Volgens
Richter moet de koopsector
een voortrekkersrol vervullen
bij open bouwen. Maar voor de
huursector zijn er volgens wet
houder De Vrey wel degelijk
mogelijkheden, al zal er wel
stevig gestoeid moeten worden
om de zaak van de grond te
krijgen'. Open bouw biedt vol
gens haar bijvoorbeeld de mo
gelijkheid om een koop/huur
woning te maken: de bewoner
huurt de 'buitenbouw' van een
woningbouwvereniging en
koopt dan zelf de inbouw. Ook
het huren van zowel ombouw
als inbouw moet mogelijk zijn.
In het project Overbos 14, waar
tweehonderd huizen moeten
komen, wil de gemeente Haar
lemmermeer de proef op de
som nemen met zowel koop
als huurwoningen. Een voor
deel voor de gemeente is dat de
huurwoningen daar onder be
heer komen van het gemeente
lijk woningbedrijf en niet van
een woningbouwvereniging.
De proef is des te interessanter
omdat Haarlemmermeer een
groeikern is en tot 1995 nog
15.000 woningen gaat bouwen
bij de kernen Hoofddorp en
Vijfhuizen.
Tijdens het symposium
kwam ook nadrukkelijk het
ruimtelijke-ordeningsaspect
aan de orde. Van begin tot eind
duren bestemmingsplanproce
dures vaak zes tot zeven jaar en
moet al in het begin bijna alles -
hoeveelheid woningen, soorten
woningen, winkels en dergelij
ke - minutieus worden vastge
legd. De stichting wil een ande
re benadering, waarbij van
groot naar klein wordt toege
werkt: eerst de grove lijnen
vastleggen en via de lijn stads-
deel-wyk-bouwblok-woning de
plannen detailleren. Dank zij
de open bouw kunnen bestem
mingen van panden bj wijze
van spreken bij de aanvang van
de bouw nog worden aange
past, aldus de stichting. Proce
dures kunnen daardoor sneller
verlopen én toekomstige bewo
ners kunnen nog inspraak krij
gen in de uiteindelijke vormge
ving van hun wijk.
Maar worden die nieuwe wij
ken - als er landelijk met stan
daardmaten wordt gebouwd -
niet nog eenvormiger dan ze nu
al zijn? Nee, denkt een Haar
lemmermeerse stedebouwkun-
dige, zeker niet wanneer open
bouw wordt gecombineerd met
de zich hiertegen keerde, werd
dit voorstel verworpen.
De gecombineerde synode
nam ook een regeling aan van
predikantstraktementen en -pen
sioenen voor gefedereerde ge
meenten. In de nieuwe regeling
die geleidelijk wordt inge
voerd - zijn de traktementen ge
koppeld aan de overheidssalaris-
sen. Voor de hervormde predi
kanten betekent dit in het alge
meen een lichte verbetering,
voor de gereformeerde een gerin
ge achteruitgang. De pensioenen
worden ingebracht in het 'Pen
sioenfonds voor de Gezondheid.
het nieuwe fenomeen van de
groeiwoning. Groeiwoningen
zijn betrekkelijk kleine huizen
waarbij bouwtechnisch al reke
ning is gehouden met een aan
tal uitbreidingen. "Ook binnen
vaste maatafspraken hoeft het
gevelbeeld dan zeker geen een
heidsworst te worden", denkt
hij.
Goedkoper
Het is nog niet duidelijk hoe
veel goedkoper open bouw is.
Dat het goedkoper is, laat zich
eenvoudig raden: bij standaar
disering van bouwcomponen-
ten kunnen deze in grote series
worden gemaakt, wat de prijs
drukt. De stichting wil zich vol
gens De Groot daarnaast ook
nadrukkelijk richten op het
buitenland omdat de Neder
landse markt gezien de teruglo
pende nieuwbouw te klein is.
Een tweede kostenbesparen
de factor is de kortere bouw
tijd. De bouwers werken in
principe steeds met dezelfde
elementen waardoor die steeds
sneller gemonteerd kunnen
worden. Op langere termijn
spaart open bouw nog veel
meer geld uit: renovatie wordt
een kwestie van onderdelen
vervangen. Volgens wethouder
De Vrey kan de bouwprijs met
Geestelijke en Maatschappelyke
Belangen'.
In de gemeenschappelijke
raad voor 'Samen op weg' wer
den aan hervormde kant herbe
noemd: ds. C. B. Roos (Amster
dam), ds. J. A. Eekhof (Leiden),
ds. R. Holwerda (Apeldoorn) en
ir. J. van der Graaf (Huizen).
Nieuw zijn: ds. W. K. van Deur-
sen (Haaksbergen), dr. D. Lissen-
burg (Rotterdam) en ds. J. Mon-
teban (Zelhem). Aan gerefor
meerde kant werden herbe
noemd: dr. H. J. Kouwenhoven
(Vlaardingen), ds. D. N. Wouters
(Amsterdam), mevrouw W. Bis-
schop-Tigchelaar (Naarden) en
'enkele tientallen procenten'
dalen.
Over de vraag hoe groot de
kans is dat open bouwen
werkelijk de grote vlucht gaat
nemen die de stichting ervan
verwacht, toont voorzitter De
Groot zich optimistisch. Tij
dens de Bouw-RAI in mei pre
senteerde de stichting (toen
nog in oprichting) zich met een
symposium. Met tussen de
acht- en negenhonderd belang
stellenden overtrof de belang
stelling verreweg de verwach
tingen. Vorige maand werd de
stichting officieel opgericht en
per 1 januari wordt een 'aktie-
centrum', hoogstwaarschijnlijk
in Rotterdam, in gebruik geno
men. En, aldus De Groot, in
middels telt de stichting al 150
leden 'en dat aantal groeit nog
steeds'.
Wethouder De Vrey is in elk
geval gewonnen voor het idee:
"Open bouw heeft oog voor de
toekomst én voor het belang
van de consument. Bovendien
kun je veel beter inspelen op al
lerlei nieuwe maatschappelijke
ontwikkelingen en is de wo
ning ook Financieel een pro-
dukt waar iedereen beter mee
af is. Ik denk datje hiermee een
woning bouwt die zeker op de
langere termijn meer toekomst
heeft".
ds. J. C. van iialsema (Hilver
sum). Nieuw zyn: mr. P. Ingwer-
sen (Zandvoort), mevrouw W.
Hamberg (Amsterdam) en de
heer C. Jongsma (Leusden).
De drie nieuwe hervormde le
den zijn allen predikant (gemid
delde leeftijd 58 jaar). De drie
nieuwe gereformeerde leden zijn
geen van allen predikant en heb
ben een gemiddelde leeftijd van
net boven de 30. Ingwersen is ad
vocaat, mevrouw Hamberg be
stuurskundige en Jongsma eco
noom.
Besloten werd, niet over te
gaan tot samenvoeging van her
vormde en gereformeerde clas
ses (regio's) zolang de zaak op
De oprichter-directeur van de
'Club-Mediterranée' maakt voor
taan deel van de regering uit als
„gedelegeerde van de eerste minis
ter speciaal belast met de nieuwe
opleidingen". De 64-jarige Gilbert
Trigano zal moeten uitvinden hoe
de jeugd het best kan worden inge
voerd in de moderne computersys
temen en data-banken. Trigano
heeft geen minister willen worden
omdat hij anders de leiding van
zijn Club had moeten opgeven, die
zyn oogappel is en een jaaromzet
boekt van zo'n drie miljard frank.
Ruim een miljoen vakantiegangers
benutten de beroemde 'club' om in
vreemde landen bruin te worden
en er in het nette de vrije liefde te
beleven.
door
Rudolph Bakker
Trigano is altijd een aanhanger
van president Mitterrand geweest
en hij is bij de president gunstig
opgevallen door zijn werk bij het
opleiden van werkloze jonge men
sen in de computertechnieken en
bij het organiseren van vakantie
kampen voor verloren jeugd uit
stedelijke randgebieden. Trigano
heeft nog veertien maanden de tijd
om de computeropleidingen in
Frankrijk te hervormen. Dan vol
gen de parlementsverkiezingen en
ziet het er naar uit dat het huidige
bewind de macht aan de oppositie
zal moeten afstaan.
Trigano ziet er uit als veertig en
hij slaapt maar vier uur per nacht.
Dat heeft hij gemeen met de nieu
we woordvoerder van de regering,
de vrouwelijke minister voor socia
le zaken Georgina Dufoix. Georgi-
na is de dochter van een garage
houder uit Nimes en ze is een van
de opkomende sterren in de direc
te omgeving van de president. Ze
heeft een man en vier kinderen,
werkt van 's-morgens zes tot 's-
avonds acht, houdt niet van mooie
woorden en is daarmee wellicht de
eerste geslaagde poging in een
reeks van mislukkingen om de
grillige regeringspolitiek via de te
levisie aan de bevolking uit te leg
gen.
Gilbert Trigano (foto anp»
Over het toch nog overhaaste
vertrek van de minister van buiten
landse betrekkingen meldt Le
Monde dat Cheysson zijn koffers al
stond te pakken om te vertrekken
naar Afrika toen hij hoorde dat hy
door zijn 'minister voor Europese
zaken' Roland Dumas was opge
volgd. President Mitterrand heeft
Cheysson tot zondebok uitgekozen
voor zyn mislukte Afrika-politiek,
en van opvolger Dumas staat in ie
der geval vast dat hij niet - zoals
Cheysson - zijn hart voor op de
tong draagt.
Dumas is sinds onheuglijke tij
den een vertrouwde vriend van
Francois Mitterrand en diens raad
gever en advocaat in tal van pro
cessen waarin de politicus-Mitter-
rand verwikkeld raakte. Dumas
was woordvoerder van de regering
nadat de romancier Max Gallo zich
tot lid van het Europese parlement
had laten verkiezen. Zyn capacitei
ten op het terrein van de buiten
landse politiek worden hoger aan
geslagen dan die van zijn voorgan
ger, al zal hij hoofdzakelijk de uit
voerder van de wensen van de pre
sident zyn.
Topconferentie
President Mobutu van Zaire
heeft onder druk van president
Mitterrand alsnog besloten deel te
nemen aan de topconferentie van
francofoon-Afrikaanse landen in
Bujumbura. De Franse president
brengt een staatsbezoek aan Zaire
op weg naar de topconferentie en
'maarschalk' Mobutu had hem in
een slecht humeur ontvangen.
De voornaamste reden voor dit
ongenoegen was de manier waarop
president Mitterrand het probleem
provinciaal niveau niet is gere
geld.
Brief aan paus. In een 'open
brief aan de paus pleiten twaalf
leden van pastorale raden uit alle
Nederlandse bisdommen (behal
ve Roermond) voor meer ruimte
voor gelovigen "die hun christe
lijke idealen zelf gestalte willen
geven".
"Vaak missen deze mensen de
broodnodige bemoediging en
stuiten zy op een naar hun idee
beklemmende en levensvreemde
houding van de kerk", schrijven
de twaalf. Oprechte gelovigen
voelen zich door leerstellige uit
spraken (vooral over seksualiteit,
huwelijksbeleving, ongehuwd
samenwonen en afwijkende ge
aardheid) geremd. Dat is niet
bevorderlijk voor de werfkracht
van de kerk.
De brief is voortgekomen uit
informeel overleg tussen leden
ACHTERGROND
van de Libische en Franse troepen
in Tsjaad had pogen op te lossen.
Zonder de leider van het vroegere
Belgische Kongo op de hoogte te
stellen, die eveneens een contin
gent troepen in Tsjaad gelegerd
had, kwam het zogenaamd Frans-
Libische akkoord over het terug
trekken van de Libische en Franse
troepen in Tsjaad tot stand. Ook
Zaire had echter troepen in Tsjaad,
om de Fransen erby te helpen de
opmars van kolonel Khadaffi tegen
te houden.
Niets wat president Mitterrand
op het ogenblik op buitenlands ge
bied onderneemt wordt ook maar
met enig succes bekroond. On
danks de komst van Mobutu in Bu
jumbura zullen president Hou-
phouet-Boigny van Ivoorkust en
onder meer president Kountché
van Niger er weg blijven. Boven dit
alles zweeft de mislukking van
Mitterrands Tsjaad-politiek en
daarmee die van Frankrijks rol als
militaire beschermer van de zwart-
francofone landen in Afrika.
Mobutu was ook boos by de aan
komst van president Mitterrand
omdat madame Mitterrand het op
het laatste moment had laten afwe
ten. Zij had gemeld om gezond
heidsredenen van de reis te heb
ben afgezien, een excuus dat door
niemand serieus wordt genomen.
Een verslaggever van Le Monde in
Kinshasa had dan ook vlak voor de
aankomst van de Franse president
niets aan spandoeken waargeno
men dan in een kruidenierswin
kels de aankondiging dat de nieu
we Beaiyolais was gearriveerd.
Ontheven
Terwyl de twee uur voor zijn
meereizen naar Kinshasa van zijn
post ontheven minister van buiten
landse betrekkingen Cheysson in
francofoon Afrika verantwoorde
lijk wordt gesteld voor de mislukte
Tsjaad-politiek, verwachtte men er
zondagavond de aankomst van de
inderhaast overgevlogen opvolger
Roland Dumas. Hij zal ook op de
verwaterde top in Bujumbura aan
wezig zijn.
Het satirische weekblad Le Ca
nard Enchainée meldde dat de pre
sident zijn Afrikaanse reis in een
speciale supersonische Concorde
maakt, wat niet wegneemt dat de
officiële presidentiële Mig-50 er
leeg achteraan blijft vliegen. Een
tweede Concorde staat in Parijs op
scherp, voor als er wat gebeurt.
Eveneens volgens Le Canard En
chainée heeft de Franse regering
vijftig nieuwe Renaults-25 naar
Bujumbura gezonden, om te ver
hinderen dat de francofone staats
hoofden in hun Duitse Mercedes-
sen zouden verschijnen. Een aantal
van deze voertuigen werd echter
voor de opening van de conferentie
al door Afrikaans personeel be
proefd, zodat ze ogenblikkelijk re
paraties behoefden door speciaal
uit Parijs overgevlogen technici.
Een ander deel van de Renaults
had geen reparatie meer nodig, al
dus de 'Canard', want die waren tij
dens voortijds gebruik in een ra
vijn gevallen.
van de pastorale raden over ge
meenschappelijke vraagstuk
ken. De strekking ervan is in de
meeste raden besproken. Eerst
zou de brief in de tweede 'Paus-
krant' komen, maar omdat die
zich er niet voor leende besloten
de opstellers hem rechtstreeks
naar de paus te sturen.
is er een verkiezing, waarbij de
helft aftreedt.
Tegen de voorstellen werd een
hele reeks amendementen inge
diend, die echter alle werden ver
worpen. Zo stelde de hervormde
predikant R. H. Kieskamp voor,
de predikanten door de kerke
raad te laten verkiezen, wat nu in
de hervormde gemeenten regel
is. Hij kreeg steun van 24 van de
50 aanwezige hervormde synode
leden, terwijl de gereformeerden
allen tegenstemden. De her
vormde synodeleden waren wel
voor een plaatselijke regeling,
die het mogelijk maakt dat de
kerkeraad de predikant kiest.
Doordat de gereformeerde syno
