LEIDSCH
DAGBLAD
MFI
'Van Aarde mie faalde'
D'66: minister
moet aftreden
RSV
Voor een tientje
véél wijzer
RSV-conxmissie kreeg
karrevrachten materiaal
Rapport
RSV pas
volgend
RSV-enquêtecommissie concludeert:
m
jaar
de Kamer
Si
IDELTABACH
BOERENKOOL
EN ROOKWORST
LEIDSCH DAGBLAD
MAANDAG 10 DECEMBER 1984
OPGERICHT 1 MAART 1860
No. 37574
Directeur: G. Koopman
Hoofdredacteur: drs. J. W. E. Metselaar
Adj. hoofdredacteur: R. D. Paauw
HET GROOTSTE DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Postbus sa
2300 AB Leiden
Voor tet.nrs. zie colofon
DEN HAAG - Letterlijk karrevrachten materiaal heeft de enquêtecommis
sie binnengekregen. Het meeste was nog afkomstig van Economische Za
ken, het departement waarmee de commissie tijdens het onderzoek verre
weg het meeste te maken heeft gehad. Het departement van sociale zaken
stelde de commissie teleur omdat dit het, schaarse, materiaal steeds laat
leverde.
"Door onachtzaamheid" ontving de enquêtecommissie ook de complete
notulen van twee bijzonder interessante ministerraadsvergaderingen.
Helaas kon zij deze met het oog op de Wet op de Parlementaire Enquête in
de verhoren niet gebruiken. Wie schuldig was aan de onachtzaamheid
vermeldt het rapport niet.
Ronduit stroef verliepen de contacten met de Nationale Investerings
bank (NIB). Pas na veel loven en bieden kwam men overeen dat de com
missie inzage zou krijgen in de door haar gevraagde bescheiden, waarbij
zij zich verplichtte die vertrouwelijk te behandelen. Achteraf bleek dat
vrij veel van dezelfde stukken zonder restricties eveneens door Economi
sche Zaken werden geleverd.
De commissie meldt ook dat het bij de verhoren heeft geloond om de
getuigen hoffelijk en behulpzaam te bejegenen. Het tijdig houden van
informele gesprekken, verschaffen van verhoormateriaal, onderhandelen
over verhoordata en oproepen, verhoren en informele gesprekken droegen
bij tot de maximale medewerking van getuigen.
De commissie doet echter ook wat aanbevelingen voor een volgende par
lementaire enquête: leden zouden door hun fracties zoveel mogelijk of
geheel moeten worden vrijgesteld van andere werkzaamheden. En de in
schakeling van deskundige externe medewerkers verdient aanbeveling.
LEIDSCH DAGBLAD
Van Heumen naar huis
Veel eerder dan hij zelf had
verwacht, heeft Joost Bellaert
de leiding moeten nemen bij
het Nederlands hockeyteam.
Wegens het overlijden van zijn
moeder moest bondscoach
Wim van Heumen zaterdag
avond naar huis terugkeren,
zijn assistent is nu hoofdcoach
tijdens het toernooi om de
Champions Trophy in Kara
chi.
PAGINA 13
Eersteklassers
Van de Leidse voetbal eer
steklassers toonde Lugdunum
24 PAGINA'S
gisteren karakter. Bij DWS
kwam de Koster-ploeg uit
verloren positie nog terug tot
een gelijkspel van 3-3.
UVS kwam een deling overeen
met Oud Beyerland.
Roodenburg kreeg een pak
slaag van NFC: 5-0.
PAGINA 15
Noord wijk rukt op
Noordwijk is in opmars. Na de
3-1 zege van zaterdagmiddag
op Spijkenisse, de vierde op
rij, staat de ploeg stevig in de
kopgroep.
Quick Boys moest een stapje
terug doen (1-0 nederlaag bij
Heerjansdam), Rijnsburgse
Boys en RCL verloren even
eens.
PAGINA 17
*Keje
Molenaar
werd door
Frank
Rijkaard
(links)
onderuit
gehaald.
Scheidsrechter
Geurds gaf
Volendam
hiervoor een
strafschop.
Daardoor kon
de balans nog
Terug aan top
Het zaalkorfbalteam van Fi
des Pacta is terug aan de top.
Zelf won de Leidse formatie
van naaste belager OEC, ter
wijl ook de andere concurren
ten punten verloren.
Nog wensdroom
Voor de Leidse waterpolo-
teams zijn de play offs nog
steeds een wensdroom. De
Zijl/LGB en LZ '86 moesten
beide dit weekeinde met een
nederlaag genoegen nemen.
LMHC werd door een supe
rieur HGC in de zaalhockey-
copmpetitie volledig onder de
voet gelopen. Het werd zelfs
PAGINA 18
DEN HAAG (GPD) - De Tweede
Kamer zal waarschijnlijk volgende
maand een meerdaags debat hou-
den over het eindrapport van de
enquêtecommissie. Het lijkt onmo
gelijk om het rapport nog voor het
kerstreces te behandelen.
Het staat nog niet vast wie er bij
die behandeling achter de rege
ringstafel zullen zitten: alleen de
leden van de enquêtecommissie of
meteen ook enkele leden van het
kabinet. Het dagelijks bestuur van
de Tweede Kamer - het presidium
zal daarover morgen vergaderen
nadat eerst alle fracties informeel
hun mening hebben kunnen laten
horen.
Voor de hand ligt dat het parle
ment het rapport eerst zelf be
spreekt, een aantal conclusies trekt
en vervolgens het kabinet uitno
digt daar zijn oordeel over te ge
ven. Dan kan het tot een debat ko
men waaraan namens de regering
in elk geval moet worden deelge
nomen door de minister-president,
minister Van Aardenne (economi
sche zaken) en minister De Ruiter
(defensie, wegens betrokkenheid
van de marine).
Ook over een eventuele motie
van afkeuring voor Van Aardenne
zal het kabinetsstandpunt worden
gevraagd zodat minister-president
Lubbers dan ook naar de Kamer
zal komen. Lubbers zei vrijdag dat
het rapport voorlopig een interne
aangelegenheid van de Tweede
Kamer is. Maar hij gaf toe dat het
voor het kabinet moeilijk is verder
te werken zolang onduidelijk blijft
wat de Kamer met de beschuldi
gingen van de commissie aan het
adres van Van Aardenne doet.
Een geheel ander probleem is
het minderheidsstandpunt van mr.
A. H. Korthals, één van de WD-
commissieleden. De Kamer zal het
nodige met Korthals willen bespre
ken over reden en inhoud van het
afwijkende standpunt. Ook hij zal
het woord moeten kunnen voeren.
De Kamer kan zich niet spiege
len aan eerdere gelegenheden, om
dat de conclusies van de enige par
lementaire enquête die deze eeuw
is gehouden "voor kennisgeving"
is aangenomen. Dat was de enquê- noemde het vanmiddag
te naar het beleid van de regering vaardbaar dat een minister, die
in Londen gedurende de bezetting staat is gebleken de Kamer te m
van Nederland in Tweede Wereld- leiden, in zijn functie blijft. In
DEN HAAG (ANP/GPD) - Het beleid van minister Van
Aardenne (economische zaken) ten opzichte van het RSV-
concern heeft in de jaren 1978 en 1979 vrijwel volledig ge
faald.
Dit falende beleid, de verkeerde beslissingen van achter
eenvolgende kabinetten en de zwakte van RSV zelf leid
den tot de ondergang van het concern, waardoor 18.000
arbeidsplaatsen verloren gingen. De Tweede Kamer heeft
daarbij niet goed opgelet en is medeverantwoordelijk voor
het RSV-debacle, dat het rijk uiteindelijk 2,2 miljard gul
den heeft gekost.
DEN HAAG (GPD) - D'66 vindt
dat minister Van Aardenne (econo
mische zaken) moet aftreden van
wege de zware conclusies in het
eindrapport van de RSV-enquête
commissie. De PvdA-fractie wei
gert op dat punt nu al een oordeel
te geven. De WD meent, dat Van
Aardenne niet als de hoofdschuldi
ge wordt beschouwd.
D'66-woordvoerder Tommei
oorlog.
MINDER VIDEO'S - Japan zal in
1985 niet meer dan 2,25 miljoen vi
deorecorders naar de Europese Ge
meenschap exporteren. Dit heeft
Laurens-Jan Brinkhorst, EG-
woordvoerder in Tokio, vandaag
gezegd. Volgens Brinkhorst geeft
dit aantal de Europese fabrikanten
de ruimte om zelf ongeveer 1,4 mil
joen video's te verkopen. Boven
dien kunnen ook nog eens één mil
joen videorecorders worden ver
kocht die Japan in onderdelen
naar de EG uitvoert.
voorlopige reactie zegt de PvdA
dat pas nadat Van Aardenne in de
Kamer zijn optreden heeft uitge-
21 DRUKKERIJ
Vrij zacht
Wolkenvelden, maar in het zuiden van
het land ook af en toe zon. Minimum
temperatuur van 6 graden aan zee tot 2
graden in het zuiden. Middagtempera-
tuur rond 8 graden. Tot matig aftae-
mende westelijke wind.
11 december 1984
Zon op: 08.38 uur, zon onder: 16.29 uur.
Maan op: 19.07 uur. maan onder: 11.41
Waterstanden Katwijk: hoogwater
04.55 en 17.13 uur, laagwater 00.38 en
13.01 uur.
iKvuefk
nrq3n's
ind?'rnëdrU'
- lie ie»^i|de0
S !n09e''i
brio's.
en
VO°r
legd, een conclusie daarover ge
rechtvaardigd is. Wel vindt men
dat het rapport van de RSV-enquê-
te bij dat debat zwaar zal moeten
wegen.
De WD vindt dat partijgenoot
Van Aardenne niet als de hoofd
schuldige in het RSV-drama wordt
gezien. 'De gang van zaken kan
niet worden losgezien van de maat
schappelijke omstandigheden in
de jaren zeventig. In die periode
was er alom druk om werkgelegen
heid tegen een hoge prijs te hand
haven. Over de hoofdlijnen van het
RSV-beleid waren regering en par
lement het eens, aldus de WD.
De WD-fractie meent boven
dien dat de commissie nog een
groot aantal vragen heeft opengela
ten die voor een kamerdebat wordt
gehouden, moeten worden beant
woord. Een eindoordeel is volgens
de WD pas mogelijk nadat duide
lijk is geworden waarom de rol van
de departementen van defensie en
van sociale zaken door de commis
sie niet nader onderzocht zijn. Ook
betreurt de WD het dat andere be
trokken ministers - behalve mi
nister Van Aardenne - niet onder
ede zijn verhoord over de vraag of
het optreden van Van Aardenne in
overeenstemming was met de wen
sen van de ministerraad.
De PvdA vindt dat de conclusies
van de RSV-commissie duidelijk
maken dat een aanpassing van de
wetgeving op het gebied van
steunverlening dringend noodza-
Dit is de kern van het eindrapport
dat de RSV-enquêtecommissie na
haar onderzoek naar de opkomst
en ondergang van het concern
Rijn-Schelde-Verolme vandaag
heeft aangeboden aan de Tweede
Kamer. De eindrapportage omvat
16 boekwerken van in totaal 5.502
pagina's.
Volgens de commissie had het
RSV-concern in 1979 moeten wor
den ontbonden of ingrijpend gere
organiseerd. Van Aardenne had
daarvoor de mogelijkheden, maar
benutte ze niet of onvoldoende. Hij
heeft de Tweede Kamer bovendien
'ronduit misleid' wat de afspraken
met RSV betreft; de commissie
noemt dit 'daarom onaanvaard
baar'.
'Ziek'
Van Aardenne verleende volgens
de commissie steun aan het con
cern zonder te beschikken over
een duidelijke industriepolitieke
visie. Hij wist dat RSV al in 1978
een 'ziek en slecht bestuurd con
cern' was. Maatregelen om het be
stuur te hervormen, de organisatie
te verbeteren en de financiële con
trole te versterken nam hij niet. In
mei 1979 gaf de bewindsman de be
drijfsleiding een 'blanco cheque'
terwijl hij wist dat zij in feite al
geen greep meer had op het be
drijf: de staat zou alle verliezen in
de grote scheepsbouw en offshore
van dat jaar en van de jaren daarna
overnemen. Zijn beleid eindigde in
totale chaos, aldus de commissie.
Het WD-commissielid mr. A.H.
Korthals, een partijgenoot van Van
Aardenne, heeft op twee onderde
len van het rapport een minder
heidsstandpunt ingenomen. Hij
meent dat de commissie met het
uitspreken van een 'onaanvaard
baar' een politiek waarde-oordeel
verbindt aan haar conclusies. Dat
ligt niet op de weg van de commis
sie, maar op die van de Tweede Ka
mer, schrijft hij. Verder bestrijdt
hij de mening van de commissie
dat het afgeven van de 'blanco che
que' niet duidelijk zou steunen op
een besluit van de ministerraad.
Ondoorzichtig
De commissie-Van Dijk heeft
ook kritiek op het kabinet-Den Uyl
(met minister Lubbers op Econo
mische Zaken), dat ten opzichte
van RSV een ondoorzichtig steun
beleid voerde. De Tweede Kamer,
aldus de commissie, werd daarover
onvoldoende geïnformeerd. Ook
de besluiteloosheid en vaagheid
van het kabinet-Den Uyl wat be
treft de mogelijke levering van
kernreactorvaten door RSV aan
Zuid-Afrika konden volgens de
niet door de beugel.
Commissievoorzitter Van Dijk,
De Tweede Kamer was bij veel
van de beslissingen over RSV 'af
wezig, onoplettend of vergeetach
tig', aldus de commissie. Ze wist
ook weinig, maar ging niet tot het
uiterste om de nodige informatie te
verkrijgen. Kritiek is er ook op de
ambtenaren van Economische Za
ken, Financiën en Defensie. Met
name op EZ maakten ambtenaren,
in een gegeven periode geen on
derscheid meer tussen staats- en
bedrijfsbelang. Dat verwijt treft
vooral regeringswaarnemer Mol-
kenboer.
Communicatie
De
stelt ook vast dat
Overvallers
verjaagd
AMSTERDAM (ANP) - Bij een
mislukte overval op een giro/spaar
bankfiliaal in Amsterdam-West, is
vanochtend een gewonde gevallen.
Drie gewapende mannen forceer
den de deur en drongen het kan
toor binnen. Een beambte kreeg
een klap met een hard voor
werp op zijn hoofd en raakte ge
wond.
Toen een vrouwelijke employé
verscheen, deed zich opnieuw een
vechtpartij voor. De vrouw, die ju
do beoefent, joeg haar belagers
zonder buit op de vlucht.
de communicatie tussen de depar
tementen onderling heeft gefaald.
Dat bleek onder meer bij de finan
ciële steunverlening aan RSV door
Defensie, waarbij enkele honder
den miljoenen werden gegeven,
terwijl EZ wist hoe slecht RSV er
voorstond.
Ook de leiding van RSV krijgt
van de commissie een zware onvol
doende, evenals de Raad van Com
missarissen.
(Zie verder pagina 6)
Drie branden:
drie gewonden
HOEVELAKEN/ENSCHEDE/
HAARLEMMERMEER - Op drie
plaatsen in ons land hebben van
nacht en vanochtend grote bran
den gewoed. In Hoevelaken ging
de meubelfabriek Beco in vlam
men op. Datzelfde gebeurde van
nacht met een loods voor isolatie
materialen aan de Oude Meer in de
Haarlemmermeer.
Bij een brand in een woning in
Enschede raakten vannacht een
47-jarige vrouw en haar twee doch
ters (20 en 13) gewond. De vrouw
liep verwondingen op toen ze van
af de eerste verdieping van het
brandende huis sprong. De beide
dochters kregen brandwonden. De
woning brandde geheel uit. Ver
moedelijk is de brand ontstaan in
een meterkast.
De eindrapportage van de
RSV-enquètecommissie is
in meer dan één opzicht
een monumentaal werkstuk gewor
den dat als een belangrijk leerstuk
kan dienen voor de toekomst. Zij
geeft, zelfs na de onthullende televi
sie-uitzendingen en de vorige maand
uitgelekte conclusies, een onthut
send beeld van een gedenkwaardige
tragedie in de grote scheepsbouw
waardoor 18.000 arbeidsplaatsen en
2,2 miljard gulden aan gemeen
schapsgeld verloren gingen.
Het stond al bij voorbaat vast dat
de enquêtecommissie geen duidelij
ke hoofdschuldigen zou aanwijzen.
Het evenwichtige optreden van de
commissie maakte dat ook onmoge
lijk. Wie de slotconclusies erop na
leest, kan er niet omheen dat een
veelheid van factoren op het RSV-de
bacle heeft ingewerkt: een gebrek
aan traditie op het gebied van indus
triepolitiek, onvoldoende vernieu
wingsdrang in de scheepsbouw, een
door alle kabinetten heen voortdu
rend gestuntel van de overheid, amb
tenaren en bewindslieden die de
plank volledig missloegen, een inca
pabele bedrijfstop, een verbijsterend
gemakzuchtige Raad van Commissa
rissen en een Tweede Kamer met bo
ter op het hoofd. Kortom: de meeste
betrokkenen zijn schuldig, de een wat
meer dan de ander, maar je kunt ze
niet allemaal in de beklaagdenbank
zetten omdat er in de meeste geval
len geen kwade opzet in het spel is
geweest.
Het is dit aspect van de eindrappor
tage dat afbreuk doet aan het gevoel
van rechtvaardiging onder de duizen
den voormalige werknemers van
RSV en hun talrijke geestverwanten.
In en rondom het RSV-concern zijn
miljoenen over de balk gesmeten,
maar het is twijfelachtig of daarvoor
alsnog iemand zal worden gestraft.
Voor zover er sancties moeten wor
den verbonden aan de eindrapporta
ge van de commissie, ligt het voer de
hand die van toepassing te verklaren
op minister Van Aardenne (economi
sche zaken). Uit de slotconclusies
van de commissie blijkt haarscherp
dat deze minister er een potje van
heeft gemaakt en dat hij niet heeft ge
schroomd de Tweede Kamer om de
tuin te leiden. De commissie noemt
dat laatste terecht onaanvaardbaar
en dat is geen politiek waarde-oor
deel. zoals het VVD-commissielid
«foto anp) Korthals suggereert, maar een con
clusie die is gebaseerd op een staats
rechtelijke misser van de eerste orde.
Een minister mag het parlement niet
misleiden, zo simpel is dat.
Het is goed dat de enquêtecommis
sie de politieke druk uit WD-kring -
om Van Aardenne te sparen - heeft
weerstaan. De bezwaren van Kort
hals zijn niet overtuigend en ademen
veeleer de sfeer van politieke lotsver-
bondheid met de WD-minister van
economische zaken. In de achterlig
gende weken is het al zeer duidelijk
geworden dat de WD 'haar' belang
rijkste bewindsman (want vice-pre-
mier) in het kabinet koste wat het kost
in bescherming zal nemen. Daarmee
hebben de liberalen een zware
hypotheek gelegd op de discussie
over het RSV-eindrapport die straks
in de Tweede Kamer moet worden
gevoerd. Het CDA zal omwille van
het vertrek van Van Aardenne, dat ui
termate gerechtvaardigd zou zijn,
geen kabinetscrisis willen riskeren.
Daarom hoeft niemand zich illusies te
maken over de politieke gevolgtrek
king die straks aan de hand van het
omvangrijke commissiewerk zal wor
den gemaakt.
Dat is een jammerlijke constate
ring. Maar het doet niets af aan het
belangrijke werk dat de enquêtecom
missie heeft verricht. Het valt in elk
geval te hopen dat haar conclusies in
de praktijk van alledag niet zonder
gevolgen zullen blijven en dat er le
ring uit wordt getrokken.
etZO>y - steunverienir
atdel1 kelyk is. Met name de rol van ban
ken, commissarissen, maar ook de
directies van bedrijven zullen n
der onderzocht moeten worden.
Ja. ik wil deze komplete krant over wereld, stad en land araao 4 weken
voor 10,- op proef in de bus ontvangen. Daarna beslis ik over een
definitief abonnement.
Noteer mij voor een kwartaalabonnement (f 63.10); vóór het abonnement
ingaat, ontvang ik de krant 2 weken gratis
Naam
Tel.
rookworst,
per stuk 250 g 259
's Lands grootste kruidenier blijft op de kleintjes letten.
U kunt deze bon opsturen naar het Leldsch Dagblad.
Antwoordnummer 10050, 2300 VB Lelden
In plaats van de bon op te sturen, kunt u ook even bellen 071-144941
