China ziet
Marx niet
meer zitten
Soares tracht
te slepen uit
presidentschap
politieke chaos
Rabobank S
'Ideeën verouderd'
Beyers Naudé leidt
kerken Zuid-Afrika
Duitse Groenen in tweestrijd
Reagan en
Tutu zijn
het oneens
Kies voor zekerheid op lange termijn.
De Rabobank Rente Stabiel Hypotheek
de rente-schokken op.5%
ZATERDAG 8 DECEMBER 1984
BUITENLAND
PAGINA 7
PEKING (UPI) - De Volksrepubliek China heeft gisteren
de betekenis van de communistische partij-ideologie gere
lativeerd door te verklaren dat niet alleen op het marxisme
kan worden vertrouwd bij de modernisering van het land.
JOHANNESBURG - Dominee
Beyers Naudé heeft gistermiddag
de Zuidafrikaanse Raad van Ker
ken (SACC) medegedeeld dat hij
ingaat op het verzoek van de raad
om voor twee jaar het hoogste
ambt van de SACC, dat van secre
taris-generaal, op zich te nemen.
Beyers Naudé wordt hiermee de
opvolger van de Nobelprijs-win
naar voor de vrede, bisschop Des-
mond Tutu, die vorige maand werd
gekozen tot de nieuwe Anglicaanse
door
Ruud de Wit
bisschop van Johannesburg.
Twee weken geleden verzocht
het uitvoerende lichaam van de
SACC dominee Beyers Naudé, die
reeds ere-vice-president voor het
leven van de SACC was, voor twee
jaar het ambt van secretaris-gene
raal waar te nemen. In deze perio
de moet een speciale commissie
zich buigen over het profiel van
een nieuwe secretaris-generaal.
Beyers Naudé zei toen het verzoek
in beraad te willen houden, omdat
hij zich niet de geschiktste persoon
voor deze functie vond. Volgens de
dominee was het beter, wanneer
een zwarte geestelijke het ambt
zou bekleden. De SACC vertegen
woordigt 12 miljoen Zuidafrikaan
se christenen van 18 verschillende
kerken. Het merendeel van hen,
zo'n 80 procent, is zwart.
Ook betwijfelde hij, of hij, gezien
zijn leeftijd, wel in staat zou zijn dit
zeer zware ambt naar behoren te
vervullen. Dominee Beyers Naudé
is 69 jaar.
In een eerste reactie verklaarde
het presidium van de SACC „blij
en vereerd" te zijn met het feit dat
Beyers Naudé de functie van secre
taris-generaal had aanvaard. Zelf
zei de dominee, dat hij lang geaar
zeld had, maar uiteindelijk bezwe
ken was voor de aandrang die op
hem was uitgeoefend. In een tele
fonisch vraaggesprek zei hij ver
der, dat hij niet van plan was de lijn
van bisschop Tutu te veranderen.
Dominee Beyers Naudé, die in
Nederland gestudeerd heeft en
vloeiend Nederlands spreekt, zei
verder dat hij voorlopig de uitnodi
gingen vanuit Nederland voor het
houden van lezingen zal moeten af
slaan. „Ik heb vandaag de de Vrije
Universiteit te Amsterdam laten
weten, dat ik gezien mijn nieuwe
functie, de komende tijd onmoge
lijk naar Nederland kan komen,
maar ik hoop dat daar later vol
gend jaar wel gelegenheid voor is".
Dominee Beyers Naudé heeft
een lange carrière als voorvechter
voor gelijke rechten in Zuid-Afrika
achter de rug. Voortgekomen uit
de gelederen van de conservatieve
blanke Hervormde Kerk en het ge
heime genootschap 'De Broeder
bond'; ontwikkelde hij zich in toe
nemende mate als een van de be
langrijkste blanke critici van de re
gerende Nasionale Party. Een hou
ding die hem door het overgrote
deel van de blanke gelovigen nooit
vergeven is.
In 1977 werd het multi-raciale
Christelijke Instituut, waarvan hij
voorzitter was, verboden. Hijzelf
kreeg huisarrest, wat tot 1984 duur
de. In september van dit jaar werd
dit huisarrest onverwacht door de
regering-Botha opgeheven. Gedu
rende zijn zevenjarige huisarrest
mocht hij niet geciteerd worden in
de media en mocht hij ook niet
meer dan één persoon tegelijk
thuis ontvangen.
Nadat zijn huisarrest was opge
heven, ging hij onvervaard door
met zijn protesten tegen de blanke
minderheidspolitiek. Overal in
Zuid-Afrika hield hij lezingen en
hij schaarde zich ook onomwon
den achter de landelijke protestbe
weging tegen de nieuwe grondwet,
die wel aan kleurlingen en Aziaten
stemrecht heeft gegeven, maar de
zwarte meerderheid van de bevol
king elk democratisch recht ont
zegt.
In een hoofdartikel op de voorpagi
na ven het Volksdagblad, het or
gaan van de communistische par
tij, wordt gezegd dat de leer van
Karl Marx is verouderd. „Marx
stierf 101 jaar geleden. Zijn werken
werden meer dan 100 jaar geleden
geschreven. Sinds de vorming van
Directeur
giffabriek
moet 'snel
vertrekken
BHOPAL (AFP/Reuter)— Presi
dent-directeur Anderson van het
Amerikaanse concern Union Car
bide, die gisteren bij aankomst in
India werd opgepakt vanwege de
giframp in de stad Bhopal, moet zo
snel mogelijk het land verlaten.
„Zijn aanwezigheid zou tot ge
welddadige reacties kunnen lei
den", een woordvoerder van de
deelstaat Madya Pradesh.
Hij voegde er aan toe dat de aan
klachten tegen Anderson gehand
haafd bleven en dat vervolging zal
worden ingesteld zodra het onder
zoek is beëindigd. De directeur van
Union Carbide is na zijn vrijlating
doorgereisd naar New Delhi. Hij
werd, samen met twee topfunctio
narissen van de Indiase dochter
maatschappij van Union Carbide
gisterochtend gearresteerd bij aan
komst op het vliegveld van Bhopal
op beschuldiging van misdadige
onachtzaamheid, samenzwering en
wettelijke aansprakelijkheid.
In een reactie op de berichten
omtrent de mogelijke financiële
gevolgen van de tragedie in Bhopal
- waar duizenden mensen de dood
vonden en gewond raakten door de
ontsnapping van zwaar giftig gas
uit de chemische fabriek - heeft
Union Carbide Corporation giste
ren meegedeeld dat zij de steun en
de hulp zal verlenen die gezien
haar betrokkenheid bij de ramp
mogen worden verwacht. De on
derneming spreekt ten sterkste te
gen dat zij overweegt haar toe
vlucht te zoeken tot de bepalingen
van de faillissementswetgeving
van de Verenigde Staten.
zijn ideeën hebben zich geweldige
veranderingen voltrokken. Som
mige denkbeelden zijn niet meer
geschikt voor de hedendaagse si
tuatie omdat Marx, evenals Engels
en Lenin, deze tijd niet heeft erva
ren. En zij stonden niet voor dezelf
de problemen als wij, zodat we
geen marxistische en leninistische
werken kunnen gebruiken bij de
oplossing van onze eigentijdse
vraagstukken", aldus het niet-on-
dertekende commentaar.
Westerse diplomaten wisten aan
vankelijk niet goed hoe ze het arti
kel moesten uitleggen. Maar vol
gens hen is het de eerste keer dat
China in een publikatie op een der
gelijke uitgesproken en recht
streekse manier de betrekkelijk
heid van het marxistische gedach-
tengoed verwoordt.
„Zij hebben altijd gesproken
over de opbouw van een socialis
me op zijn Chinees, maar ik geloof
niet dat zij ooit zo direct waren",
zei een westerse diplomaat. Zijns
inziens draagt het commentaar
duidelijk het stempel van de oude,
pragmatische Chinese leider Deng
Xiaoping. „Ik denk dat het aardig
in de lijn ligt van Dengs denkwe
reld - het hele idee dat de praktijk
het enige criterium is waaraan de
waarheid wordt afgemeten. Ik kan
me echter niet herinneren dat ze
het ooit zo rechtstreeks naar voren
hebben gebracht".
Volgens het hoofdartikel (geti
teld „de theorie moet worden ge
combineerd met de praktijk") is
een strikte naleving van de marxis
tische leerstellingen „naïef en
dom" en schadelijk voor het ambi
tieuze moderniseringsprogramma
van het land. „In termen van mar
xisme en leninisme, kunnen we
niet dogmatisch zijn. De tijden ver
anderen. Als we doorgaan met het
hanteren van de marxistische be
ginselen.... zal onze historische ont
wikkeling zeker worden belem
merd". Het commentaar waar
schuwt ervoor dat China „de band
met de werkelijkheid zal verliezen
en achter zal blijven" tenzij het af
stand neemt van de marxistische
filosofie.
Deng en zijn pragmatische aan
hangers lanceerden onlangs een
reeks economische hervormingen
die waren gericht op het bevorde
ren van het particuliere initiatief
en de vrije markt. Doel was het
ontmantelen van het versteende
systeem van centrale planning en
prijsbeheersing.
Dans, zang en als decor een muur met leuzen tegen milieuvervuiling, atoomwapens en omkoperij (het Flick-
schandaal). In die omgeving trachten de Groenen een antwoord te vinden op de vraag of de deur naar andere
partijen open gehouden moet worden. <roto ap>
HAMBURG (GPD) Het moderne
en luxueuze congrescentrum van
de hanzestad Hamburg is dit week
einde het toneel van een ongetwij
feld heftig debat. De Westduitse
Groenen houden daar hun partij
congres en ter discussie staat de
centrale vraag: moeten de Groenen
een fundamentele (verzetsbewe
ging blijven, of toch liever een min
of meer echte politieke partij wor
den, die bereid is macht uit te oefe-
Het kamp van de Groenen is ver
deeld. Het partijbestuur heeft een
motie geformuleerd, waarin even
tueel deelnemen aan een regering
met de SPD in alle toonaarden
wordt afgewezen en zelfs het alleen
maar gedogen van een SPD-min-
derheidsregering als 'nauwelijks
voorstelbaar' wordt omschreven.
In de deelstaat Hessen is dit laatste
wel geprobeerd, maar kort gele
den, na nog geen zes maanden,
jammerlijk mislukt. De Groenen in
de landdagfractie in Wiesbaden
konden zich niet verenigen met de
'atoompolitiek' van de SPD-rege-
ring onder minister-president Hol-
ger Bomer.
Maar afgelopen woensdag heb
ben bekende en belangrijke Groe
nen als de Bondsdagafgevaardig
den Otto Schily, Joschka Fischer,
Waltraud Sohoppe (een van de drie
gelijkberechtigde vrouwelijke
voorzitters van de fractie) een 'te-
genmotie' ingediend. Het drietal
wil de deur naar (vooral) de SPD
open houden en beschouwt 'prin
cipiële systeem-oppositie' als een
terugval in het 'sekten-gedrag' van
de jaren '70.
Toen zes jaar geleden een veel
bespotte 'Groene Lijst Milieube
scherming' in de deelstaat Neder-
saksen uit het niets ineens 3,9 pro
cent van de stemmen kreeg, beoor
deelden de meeste waarnemers dat
als een politieke hooikoorts. In
middels zitten de Groenen echter
al sinds maart 1983 in de Bondsdag
(bijna 6 procent). En wat voor de
'gevestigde' partijen CDU-CSU,
SPD en FDP erger is: ze boeken als
enigen winst en kunnen niet langer
onder tafel worden geveegd.
WASHINGTON (UPI)- De Zuid-
kaanse president Ronald Reagan
zijn gisteren in een gesprek van
meer dan een uur niet nader tot el
kaar gekomen. Reagan had zijn
"weerzin" tegen de apartheidspoli
tiek uitgesproken en Tutu had
apartheid gekenschetst als "slecht,
immoreel en volledig onchriste
lijk". Beiden waren het er over
eens dat apartheid zoveel mogelijk
met vreedzame middelen ontman
teld moet worden, zo zei Tutu na
afloop.
Gevraagd of Reagan instemde
met de noodzaak van economische
sancties tegen Zuid-Afrika, zei Tu
tu: "Het is heel duidelijk dat we
niet nader tot elkaar zijn geko
men". Volgens Tutu is er geen en
kele concreet resultaat zichtbaar
van de Amerikaanse politiek van
"constructieve betrokkenheid" ten
opzichte van Zuid-Afrika. Het
Amerikaanse beleid heeft in feite
de situatie van de zwarten in Zuid-
Afrika verslechterd en bijgedragen
tot de huidige gewelddadige poli
tiek van de Zuidafrikaanse autori
teiten, zo zei hfi.
Reagan stelde daarentegen op
een persconferentie dat er vooruit
gang is gemaakt en dat de Verenig
de Staten op die weg doorgaan.
Volgens de president hebben zwar
te Zuidafrikanen baat bij de aan
wezigheid van Amerikaanse be
drijven in Zuid-Afrika.
Roland Dumas
(62) opvolger
Cheysson in
Frans kabinet
PARIJS (AFP) - Roland Dumas
(62) is benoemd tot minister
van buitenlandse zaken van
Frankrijk als opvolger van
Claude Cheysson, die benoemd
is tot lid van de Europese Com
missie. Dit heeft een woord
voerder van het Elysée gisteren
bekendgemaakt.
Tot regeringswoordvoerder
is mevrouw Georgina Dufoix
benoemd, die minister voor so
ciale zaken en solidariteit is. De
socialistische bewindsvrouwe
zal de twee functies combine
ren. Dumas was minister voor
Europese zaken en regerings--
woordvoerder. Tot staatssecre
taris van buitenlandse zaken,
belast met Europese zaken is
benoemd Catherine Lalumière.
Met de benoeming van Ro
land Dumas, een van zijn
trouwste vrienden, op het mi
nisterie van buitenlandse za
ken heeft president Francois
Mitterrand zijn greep op de bui
tenlandse politiek versterkt.
Hij heeft zodoende de onge
schreven regel van de Vijfde
Republiek toegepast, die wil
dat de buitenlandse politiek
het domein van de president is.
Die traditie is gevestigd onder
het bewind van generaal De
Gaulle.
Hoewel Claude Cheysson die
regel niet direct heeft doorbro
ken, heeft hij wel een duidelijk
eigen stempel gedrukt op de
buitenlandse politiek. De stijl
van de onvermoeibare Cheys
son, die soms onthutsend
recht-voor-zijn-raap kon zijn,
heeft daar zeker toe bijgedra
gen. Maar deze weinig confor
mistische diplomaat was ook
een man met oorspronkelijke
ideeën, waarvan hij ook het
Elysée probeerde te overtui
gen.
Zijn optreden kon niet altijd
bogen op algemene instem
ming binnen de regering, en ze
ker niet binnen de socialisti
sche partij. Zo bracht hij
Frankrijk tot het innemen van
een onbuigzame positie ten op
zichte van de financiële eisen
die Engeland aan de Europese
gemeenschap stelde. In het
Midden-Oosten voerde hij een
pro-Arabische en pro-Palestijn
se politiek, meer uitgesproken
dan het Elysee soms voor wen
selijk hield.
ADVERTENTIE
Het principe van de Rente
Stabiel Hypotheek is simpel.
Stel dat de hypotheekrente
op het moment van afsluiten
8%is.Zolangdehypo-
theekrente tussen
de 6% en 10% blijft, ge
beurt er met uw rente
niets. Stijgt de rente
verder naar 11%, dan
wordt uw rente 9%.
uüinof vxiy ïuin o Daa't rente weer tot 1^0/o' ^an
vai igc jvjiQai mi sg gaat uw rente weer naar 80/o
r dan wordt uw rente 7%.
Zo vangt de unieke Rente Stabiel-
Hypotheek 30 jaar lang de rente-
schokken op.
Bij maandbetaling en gemeente
garantie is de adviesrente 8,3%.
Kies voor zekerheid op lange
termijn. Maak een afspraak met
de hypotheek-adviseur van de
Rabobank. Hij geeft u een advies
op maat èn kan u precies vertel
len wat de voorwaarden van uw
eigen Rabobank zijn.
geld en goede raad
MADRID De willekeurige bui
tenstaander, die het politieke wel
en wee in Portugal op afstand
volgt, moet zo langzamerhand
het spoor bijster zijn geraakt, wat
zich nu allemaal precies binnen
het kabinet van premier Mario
Soares afspeelt. Want de achttien
maanden, dat de coalitie van so
cialisten en rechtse sociaal-de
mocraten van de PSD aan het be
wind is, is een aaneenschakeling
geweest van ondoorzichtige ope
raties, bewegingen, stoten onder
de gordel en beschuldigingen
over en weer. Zeker dit jaar zijn
de geruchten over de zoveelste
regeringscrisis, die een bruut
einde zou maken aan de coalitie
van de partijen van het 'centrale
blok', niet van de lucht geweest.
door
Gerrit Jan Hoek
In juni van dit jaar dreigde vi
ce-premier en minister van de
fensie Mota Pinto met het stellen
van de portefeuillekwestie in
dien het kabinet niet binnen
twee maanden een aantal struc
turele veranderingen zou hebben
doorgevoerd op het gebied van
de arbeidswetgeving, sanering
van de overheidssector en over
heveling van genationaliseerde
bedrijven naar de privé-sector.
De maatregelen bleven uit zon
der dat Mota Pinto daaraan per
soonlijke politieke consequen
ties verbond.
Dreigende taal
Vorige maand was het aan de
socialistische partij om dreigen
de taal uit te slaan. Indien de so
ciaal-democraten tijdens hun sa
menzijn in Viseu eind november
zich niet voor een ondubbelzin
nige steun aan het coalitiekabi
net zouden uitspreken, zou pre
mier Soares aftreden, zo gonsde
het in politiek-Lissabon. De bij
eenkomst in Viseu beperkte zich
tot de presidentsverkiezingen,
zonder een woord te wijden aan
de coalitie, en premier Soares
huist nog steeds in de ambtswo
ning van Sao-Bento.
De reden dat het tot dusverre
gebleven is bij het uitdelen van
plaagstoten en pogingen tot
beentje lichten, is dat de PS noch
de PSD gebaat is bij een
werkelijke regeringscrisis en het
uiteenvallen van de coalitie. Re
cente pools hebben uitgewezen
dat de populariteit van de socia
listen zover gedaald is, dat de PS
ver naar het tweede plan terug
zou zakken, achter de PSD zelfs.
De PSD zou echter evenmin veel
profijt kunnen trekken uit ver
vroegde verkiezingen. Het inter
ne evenwicht tussen de drie frac
ties binnen de partij is zo labiel,
dat het niet uitgesloten is dat de
PSD zelf uiteenvalt bij de proce
dure om het ideologische verkie
zingsprogramma op te stellen.
Beide partijen hebben er daar
entegen alleen maar belang bij
om het gedwongen huwelijk nog
enige tijd te continueren. De
wankele positie van de PS biedt
de PSD alle gelegenheid om ho
ge eisen aan de socialisten te stel
len. De coalitie biedt voor de
PSD de enige basis om de ver
langde grondwetwijziging, die
onder meer betrekking heeft op
verschuiving van het accent van
de publieke sector naar de privé-
sector en wijziging van de kies
wet via afschaffing van het prin-
cipe-d'Hondt, er door te krijgen.
Mario Soares: politieke steun
stormen nog overleefd. (foto api
President
Voor de socialisten liggen de
prioriteiten anders. De hele poli
tieke strategie van de PS is
slechts op een centraal punt ge
concentreerd, op het bundelen
van de krachten om eind 1985 de
ambitie van partijleider Mano
Soares in vervulling te laten
gaan: tot president van Portugal
gekozen te worden. In die strate
gie is de steun van de PSD essen
tieel.
De toeschietelijkheid van Soa
res om aan de politieke wensen
van de PSD tegemoet te komen,
was dan ook niet in de eerste
plaats ingegeven om het voortbe
staan van de coalitie te garande
ren, alswel om de ondersteuning
door Mota Pinto (nooit expliciet
uitgesproken, maar door Soares
verondersteld) veilig te stellen.
Maar tijdens de PSD-top in Vi
seu liet Mota Pinto Soares als
een baksteen vallen en pleitte
voor een autonome presidents
kandidaat vanuit de eigen partij.
Zelfs de offerte die minister van
buitenlandse zaken, de socialist
Jaime Gama, vlak voor de bij
eenkomst van Viseu deed, name
lijk dat de door de PSD verlang
de grondwetwijziging alleen
haalbaar zou zijn indien er een
gemeenschappelijke lijn getrok
ken zou worden ten aanzien van
de presidentsverkiezingen
(steun van de PSD aan Soares),
mocht niet baten.
Met die onmiskenbare definië
ring van de PSD dreigt de hele
strategie van Soares om eind
1985 triomfantelijk het presiden
tiële paleis van Belem te betre
den in duigen te vallen. Want al
leen gesteund door de eigen par
tij (waarin bovendien een niet
onaanzienlijk aantal kopstukken
zijn twijfels heeft of Soares wel
de meest adequate kandidaat
voor het presidentschap is)
maakt Soares weinig kans om
zelfs maar de tweede en defini
tieve ronde te halen. Zeker wan
neer Soares' angst bewaarheid
wordt, dat de PSD uiteindelijk
toch met een militaire presi
dentskandidaat (de namen van
de generaals Lemos Ferreira,
chefstaf, en Firmino Miguel wor
den in dat verband genoemd) op
de proppen komt, die als gecom
bineerd kandidaat van het con
servatieve blok gepresenteerd
wordt.
Offensief
Vandaar dat Soares furieus
reageerde, zijn voorgenomen af
treden voorlopig uitstelde en tot
het offensief overging. Tijdens
het topoverleg tussen de coalitie
partners legde de PS een uitvoe
rig document van 24 punten aan
de verbaasde PSD-delegatie
voor. Daarin werd een strakke
tijdtabel aangeboden voor de in
voering van bepaalde wetten (zo
als de wet op de binnenlandse
veiligheid, herziening van de wet
op de landhervorming en flexibi
lisering van het ontslagrecht)
waar de PSD tot dan toe steeds
vergeefs op had aangedrongen.
De tegenprestatie die de socialis
ten van de PSD verlangen, is dat
deze partij tot 1987 geen nieuwe
conservatieve alliantie aangaat.
Maar de keuze van het socialisti
sche aanbod ligt in het hoofd
stuk van een gemeenschappelij
ke lijn voor de presidentsverkie
zingen.
Naast het 'mea culpa' van de
PSD, dat deze partij de socialis
ten niet geraadpleegd had over
de presentatie van een autonome
presidentskandidaat, verlangen
de socialisten tevens een com
promis, dat de presidentiële ver
kiezingscampagne voor eind
1985 geprojecteerd wordt op 'het
behoud van de coalitie'. Met an
dere woorden: geen kandidaat
pousseren die voor Soares on
aanvaardbaar is omdat deze
diens uitverkiezing in gevaar zou
kunnen brengen.
EG
Intussen wacht Soares op een
nieuwe gunstige gelegenheid om
zijn regeringstaak af te stoten en
zich full-time aan zijn campagne
te kunnen wijden. Volgens insi
ders lijkt april-mei van het vol
gend jaar het meest plausibele
moment. Na februari is Soares
niet meer gebonden aan de socia
le en financiële restricties van
het Internationale Monetaire
Fonds en kan hij zijn gedeukt
imago weer wat opkrikken door
het nemen van enkele aanspre
kende sociale maatregelen, zoals
loonsverhoging en belastingver
laging, hoe opportunistisch ook.
Tevens moet tegen die tijd klaar
heid gekomen zijn in Portugals
lidmaatschap van de EG. Een
fundamentele pijler, waarmee
Soares' kansen voor het presi
dentschap staan of vallen.
