We willen geen decoratie, maar emotie'
Kunst te kijk
Concertagenda
'Stelling' houdt twee jaar huis in Leiden
Brediusmuseum sluit voorgoed
Zonnige schilderijen van Melegari
Dansacademies gered
DONDERDAG 6 DECEMBER 1984
iüWHWHM^iïïm^a»«
PAGINA 21
Ruim twee jaar houdt 'Stelling' nu huis in Leiden. In die
periode is de galerie de meest geruchtmakende culturele
instelling van de stad geweest. Tenminste, dat vinden de
'galeriehouders'. Nergens in Leiden wordt volgens hen
zoveel over beeldende kunst gepraat. In landelijke dag
bladen, en zelfs in 'Flash Art', een internationaal tijd
schrift voor beeldende kunst, wordt bij tijd en wijle aan
dacht besteed aan de exposities.
Een galerie 'nieuwe stijl', die ruimte geeft aan kunste
naars die hun werk elders in Leiden niet kwijt kunnen,
en die de drempel tussen kunstenaar en kijker wil verla
gen. Het initiatief leek geen lang leven beschoren, maar
is inmiddels uitgegroeid tot een (lokaal) begrip. Ook
schoolklassen nemen er geregeld een kijkje. Stelling
maakt zelf in het boekwerk '(s)Telling' de som op van de
eerste twee jaar en heeft voor de komende periode ande
re plannen.
LEIDEN - Een vijftal jonge beel
dend kunstenaars stond aan de
wieg van 'Stelling'. Drie van hen
zijn nog steeds aan de galerie ver
bonden: Bert Kienjet (32), Ben
Overdevest (31) en Okke Spieren
burg (22). Zij huurden sinds 1981
de grote zolder van het pand aan de
Lange Mare van de stichting LOK
(school voor sociale agogie), die het
op haar beurt in bruikleen had van
de gemeente. De benedenruimte,
een voormalige showroom, stond
toen al leeg.
Na overleg met de LOK besloot
het vijftal daar een tentoonstel
lingsruimte van te maken. Met be
hulp van hamer, witkwast en
poetsmiddelen werd het zaaltje op
geknapt. De eerste tentoonstelling,
met eigen werk van de oprichters,
werd op 20 november 1982 ge
opend.
Een naam had de galerie toen
nog niet. De naam 'Stelling' kwam
er pas bij de tweede expositie, met
werk van Bert Kienjet en Bert Ju.
Een treffende naam, want door
'tentoon-' weg te laten kwamen op
slag de uitgangspunten van de ga
lerie aan de oppervlakte: een stel
ling is een bewering, een stand
punt waarover kan worden gespro
ken. In de bouw zijn het de stei
gers, die worden afgebroken zo
gauw het bouwwerk gereed is. En
dan kun je ook nog 'stellingen be
trekken', je gereed maken om je te
weer te stellen. 'Stelling' kiest posi
tie, maar is ook een hulpmiddel bij
een wordingsproces.
In veel grotere steden in ons land
zijn in de afgelopen jaren galeries
'nieuwe stijl' ontstaan. Een soort
tweede circuit, dat het midden
houdt tussen de 'traditionele' gale
rie, de koffieshop met kunstver
koop en het museum voor moder-
door
Ariejan Korteweg
ne kunst. Ze hebben een informele
aanpak gemeen; randversiering zo
als sjieke boekjes, vernissages met
toespraken en een representatieve
entree blijven achterwege. De af
stand tussen kunstenaar en kijker
moet worden verkleind. Dat geldt
met name ook voor 'Stelling'. Bo
ven de tentoonstellingsruimte is
daar het atelier gevestigd, waar al
tijd wel een doek staat te drogen of
de schets voor een nieuw werk
wordt gemaakt.
De nadruk ligt bij dergelijke ga
leries meer op presenteren dan op
verkopen. Op verkochte werken
wordt slechts tien procent provisie
geheven; net genoeg voor een paar
potten witte verf of nieuwe tl-bui-
zen. Dat kunnen ze zich ook per
mitteren. Vaak wordt werk geëx
poseerd van jonge kunstenaars, die
(nog) niet van hun kunst hoeven te
leven. Veel van die galeries 'nieu
we stijl' zijn gevestigd in panden,
waarvoor geen huur wordt betaald.
Omdat de ruimte is gekraakt, of
omdat de eigenaar van het pand de
galerie gedoogt.
Dat laatste is het geval met Stel
ling. Want al heeft de LOK gezegd
geen bezwaar te hebben tegen de
galerie, het pand is en blijft eigen
dom van de gemeente. Die laat
Stelling vooralsnog ongemoeid,
maar kan van de ene op de andere
dag tot sloop of verkoop van het
pand besluiten of er een andere be
stemming aan geven.
Krochten
Stelling heeft van die betrekke
Bert Kienjet, Okke Spierenburg en Ben Overdevest (v.l.n.r.): "Nergens
kunst gepraat als bij Stelling". (foto spierenburg»
lijke rust gebruik gemaakt door
met grote regelmaat werk van kun
stenaars te tonen, die elders in Lei
den niet aan bod komen: Rob van
't Zelfde, Ben Geerts, de Israëliërs
Jacob Mishori en Gidon Sinvani,
Co van Gasteren, Jan van der
Ploeg, Jan Wisse, Atelier bv en
vaak ook de eigen produktie van
Kienjet, Overdevest en Kölling.
Kunstenaars die iets gemeen
hebben, al is het moeilijk te zeggen
wèt. Geen fijnschilders in elk ge
val, maar gepassioneerde artiesten,
die uit de krochten van hun ziel in
spiratie putten, die met ferme stre
ken aan het doek wordt toever
trouwd.
Het drietal van Stelling laat zich
met moeite overhalen tot het doen
van uitspraken over de exposities.
"Wy zijn eerder visueel dan ver
baal ingesteld. Mensen moeten
maar komen kijken". Na langer
aandringen doen ze toch een po
ging tot omschrijving.
Techniek?: "Je mag van iemand
verwachten dat hij de techniek be
heerst. Het is een vervoermiddel
en verder niet interessant. De ma
nier waarop een achterliggend idee
of gevoel is uitgedrukt komt voor
ons op de eerste plaats".
De omvang van de doeken?:
"Dat we zoveel groot werk hebben
tentoongesteld, komt door de
grootte van de zaal. Petieterige
anecdotiek zou bij ons in het niet
zinken. Maar we houden er ook
niet van. In een kunstwerk moet je
als het ware kunnen lopen".
Trillen
"Mensen hebben nog wel eens
het idee dat Stelling alternatief is
en dat düs iedereen er kan expose
ren. Dat is absoluut niet het geval.
Wie bij ons zijn werk tentoon wil
stellen moet blijk geven van een
cultureel besef dat verder gaat dan
een stilleventje. We praten veel
over kunst; ze moeten kunnen ver
tellen wat ze ermee bedoelen. De
meeste exposanten worden vrien
den van ons. Beeldende kunst
moet 'ver gaan', er moet diepgang
in zitten. Eerder apollonische dan
dionysische kunst"
"Zoals het werk van Gidon Sin
vani, die als Israëliër in Nederland
woont en steeds met die twee we
relden bezig is. Hij schildert niet
anders dan zelfportretten, hij zegt
dat hij anders zichzelf niet meer te
rug kan vinden. Zijn zelfportret in
de woestijn gaat wel even verder
dan zo'n 'jonge wilde', die een pij
pend jongetje schildert, gewoon
omdat hij dat lekker vindt. Wij zoe
ken geen decoratie, maar emotie.
En als de schilderijen goed zijn op
gehangen, begint de hele zaal te
trillen".
Geen 'jonge wilden' dus bij Stel
ling. Al wordt het werk dat daar
hangt er vaak op één hoop mee ge
gooid, door de impulsieve indruk
die het maakt. Niet louter abstract
expressionisme ook, want bij bij
voorbeeld Sinvani, Mishori en Söll
zijn menselijke figuren duidelijk
herkenbaar.
"We weten van elkaar wat we
mooi vinden", zegt het drietal van
Stelling, bouwen. "Ons werk ziet
er heel verschillend uit, maar on-
dershuids zijn er veel overeenkom
sten. Dat is ook het voordeel van
een atelier te delen. Dan sta je on
der een constante kritiek van el
kaar. We worden steeds gedwon
gen ons eigen werk te overwegen".
Performance
Daaruit is het plan voortgeko
men de komende tijd de tentoon
stellingen anders op te zetten.
Geen individuele kunstenaars
meer, maar werk dat is gegroe
peerd rond een 'culturele bood
schap'. Beeldende kunst, geselec
teerd aan de hand van een idee.
"Een theaterstuk zonder bewe
ging", noemen ze het zelf. Ook vi
deo en performances kunnen daar
bij worden gebruikt. Het eerste
thema is 'Verlangen' en wordt door
het drietal van Stelling zelf inge
vuld. Volgende tentoonstellingen
zouden door andere groepjes ku-
nen worden ingericht. Maar voor
het zover is, komt er een expositie
met werk van de fotograaf Dirk
Ketting.
"We hebben in de afgelopen ja
ren veel gezien en geleerd en veel
contacten gelegd. We kunnen nu
beter dan in het begin kwaliteit on
derscheiden. Van sommige van de
exposities zouden we nu van de
twaalf werken er nog maar vijf wil
len hebben. Het podium-idee wil
len we een beetje verlaten. Het
wordt tijd om een stapje verder te
Stelling is gevestigd aan de
Lange Mare 65 en van dinsdag t/m
zaterdag tussen 12 en 5 uur ge
opend. Voor vijftien gulden is
daar ook het boekwerk '(s)Telling'
verkrijgbaar.
DEN HAAG (GPD) - Het Museum
Bredius in Den Haag gaat eind de
ze maand voorgoed dicht. De maat
regel is een gevolg van gedwongen
bezuinigingen en werd al eerder
dit jaar genomen. Wat er met de
collectie gaat gebeuren, staat nog
niet vast. Daarover zal ook met de
erven van Bredius moeten worden
onderhandeld.
Het museum is een 17e-eeuwse
patriciërswoning en oorspronke
lijk het huis van de Rembrandt-
kenner prof. Bredius. De r
collectie bevat werk van Rem
brandt, alsmede schilderijen van
Jan Steen, Ruysdael, Adriaan
Brouwer en Herman Saftleven.
Daarnaast is er antiek- meubilair,
17e-eeuws aardewerk, alsook een
grote verzameling tapijten. Een be
zoek aan het museum aan de Prin
sengracht is deze maand alleen nog
mogelijk op dinsdagen en donder
dagen van 14 tot 17 uur. Eveneens
nog op eerste kerstdag, nadien is
het definitief dicht.
Judith de Vries, die yorig jaar afstudeerde als docente handvaardig
heid en textiele werkvormen, exposeert haar keramiek in de vitrine op de
begane grond van het Sylvius-laboratorium. Ze maakt tere schaalvor-
men, waarmee ze tijdens haar opleiding heeft geexperimenteerd. De ten
toonstelling van Judith de Vries, die haar atelier in Amsterdam heeft,
duurt tot omstreeks half januari.
Aquarellen en tekeningen van Marianne van Dorenmalen en foto's
van Hilde Vaatstra zijn tot 9 januari te zien in de Leiderdorpse Muzenhof.
De tentoonstelling van dit tweetal is in samenwerking met de Kunstkring
Leiderdorp tot stand gekomen. Aan de opening op zondagmiddag zal het
luitensemble van de Streekmuziekschool Leiden o.l.v. Ciska Mertens me
dewerking verlenen.
Hilde Vaatstra legt zich bij voorkeur toe op samenhangende fotoseries
rond één onderwerp, zodat de vele kanten daarvan worden belicht. Zo
ontstonden de series 'Impressies over Oman', 'Portretten van Jemenie-
ten', een omvangrijke serie over het werk van het Franse kunstenaar
sechtpaar LaLanne en over de bouw van een luit. Naast deze series ont
stonden geleidelijk aan ook een aantal foto's, die een beeld geven van
haar persoonlijke visie op abstracte onderwerpen. Deze expositie toont
o.m. een aantal van laatstgenoemde foto's onder de titel Refelecties.
Marianne van Dorenmalen, als onderwijzeres verbonden aan een lagere
school in Den Haag, legt een voorkeur aan de dag voor het aquarelleren.
De ambassaderaad van Oostenrijk, dr. H. Brunmayr, houdt tot 10
december in en bij zijn huis, een voormalige boerderij op Duindigt in
Wassenaar, een overzichtstentoonstelling van werk van zijn landgenoot,
de kunstenaar Sebastian Holzhuber. Van de sinds vijfjaar in Amsterdam
wonende Holzhuber(35) worden schilderijen, objecten, tekeningen en fo
to's getoond. Tot de objecten behoren schilden en ruimtelijke textiele
voorwerpen in de open lucht.
AMSTERDAM - Maar liefst zes man u
Museum in Amsterdam. Het doek zal deel
uit de schilderkunst na 1940. De expositie t
ren er nodig om dit gigantische doek op te hangen in het Stedelijk
itmaken van de tentoonstelling 'La Grande Parade', hoogtepunten
irdt gehouden van 15 december tot 15 april. (foto anp»
Gouden Pennetje
DEN HAAG (ANP) - Het eerste
Gouden Pennetje, een prijs voor
jong journalistiek talent tot 26 jaar,
is toegekend aan Frénk van der
Linden van het weekblad De Tijd.
Hij krijgt de prijs voor zijn inter
view met de hoofd-redacteur van
Het Katholiek Nieuwsblad, H.F.
Gallée. De prijs is ingesteld ter ge
legenheid van het 25-jarig jubi
leum van het Nederlands Genoot
schap van Hoofdredacteuren en
wordt Van der Linden op 14 de
cember in Den Haag uitgereikt. De
prijs, die voortaan jaarlijks wordt
toegekend, bestaat uit een gouden
pen, een oorkonde en een bedrag
van 2.500 gulden.
V riendenprij zen
DEN HAAG (ANP) - De vereni
ging van Vrienden van de Haagse
Comedie heeft haar jaarlijkse prij
zen toegekend aan Wim van Rooij
voor zijn rol van de ruin Elganger
in 'Geschiedenis van een paard'
van Mark Rosowskij en aan Hans
Hoes voor zijn Hamlet in het gelijk
namige stuk van William Shakes
peare. Beide stukken werden vorig
seizoen uitgebracht.
De onderscheidingen zijn de pu
blieksprijzen voor de meest op
merkelijke spelpresatities. Ze be
staan uit een oorkonde en duizend
gulden. Ze worden 14 december
uitgereikt.
In Wassenaarse galerie
Ulisse Melegari en Sandro Soravia in Galerie Henk de
Greef, Schoolstraat 27, Wassenaar. Tot en met 13 decem
ber. Geopend: di. t/m za. van 10-17 uur.
WASSENAAR - Galerie Henk de Greef biedt op
het ogenblik een mooie gelegenheid om met werk
van de internationaal bekende Italiaan Ulisse Mele
gari en van diens (wat minder bekende) landgenoot
Sandro Soravia kennis te maken. Gezegd moet
worden, dat het geëxposeerde een tamelijk magere
indruk geeft van wat beiden in hun mars hebben,
maar: beter iets dan niets. Bezoekers kunnen zich
overigens verder informeren over deze kunste
naars door middel van veelsoortig fraai en leer
zaam documentatiemateriaal, dat op een tafel ligt
uitgespreid.
Van Ulisse Melegari (geb. 1935) is een twintigtal
zachtgekleurde schilderijen te zien met landschap
pen, stillevens en mensfiguren als onderwerpen.
Melegari is in de leer geweest bij Georges Braque
en bij Giorgio Morandi. Deze Morandi wordt tot de
metafysische schilderbeweging gerekend, en iets
van diens sobere, onwezenlijk aandoende stijl is
wel terug te vinden in Melegari's werk. De werk
wijze van de laatste is abstracter en minder lineair.
In zachte tinten blauw, bruin en geel zijn de uiterst
eenvoudig gehouden voorstellingen opgezet, waar
bij de verf zowel vlak als in dikke lagen is opge
bracht. De werken zijn in feite geschilderde reliëfs,
die bijzonder licht en zonnig ogen. Ze lijken een
transparante wereld te tonen die innerlijk licht
doorlaat. De menselijke figuren in deze wereld zijn
onpersoonlijke wezens zonder gezicht.
Al met al zeker apart werk, met soms naar mijn
smaak wat al te zoete kleurencombinaties en he
laas afstotelijke kitsch-lijsten met glimmende gou
den randjes. Hier en daar zijn de voorstellingen op
een wel wat érg kunstmatige wijze eenvoudig ge
houden, bijvoorbeeld waar de schilder een land
schap uit een drietal heuvel-bobbels laat bestaan.
En sommige werken wekken bij mij de indruk van
maakwerk-volgens-een-maniertje. Maar ontegen
zeglijk weet Melegari soms een heel bijzondere we
reld tevoorschijn te toveren.
Een vijftentwintigtal miniatuurbeeldhouwwer
ken van Sandro Soravia (geb. 1931) vult de reste
rende ruimte van de galerie. Soravia werkt met
piepkleine, al of niet gekleurde, kleien poppetjes
die in een sober décor geplaatst zijn. Hij maakte in
het verleden indrukwekkende taferelen, met mas
sa's mensfiguurtjes, waarvoor de onderwerpen
vooral aan de politiek werden ontleend (o.a. 'Chili
1976' en 'Berlijnse muur'). Dergelijke creaties zijn
helaas niet in Wassenaar te zien, alhoewel sommige
werken een indruk van dit serieuze genre geven.
Zo toont het hangende ceramische bord 'Even
wijdige levens' een geschilderd landschap met een
strakke rij bomen dat als décor dient voor een rij
volslagen eendere (gekleide) mensfiguurtjes. Er
zijn ook werken die enigszins surrealistisch aan
doen - zoals de serie 'Het verlaten theater' - en de
fantasie prikkelen. Maar vele van de getoonde crea
ties zijn onbeduidende, mierzoete 'plaatjes', die So
ravia mijns inziens maar beter niet had kunnen ma
ken.
ANTOON ERFTEMEIJER
LEIDEN - Het William Byrd Vocaal Ensemble geeft vrijdagavond een
uitvoering in de Lokhorstkerk. Er zal onder leiding van Nico v.d. Meel
een programma van Duitse motetten worden uitgevoerd. Het programma
vermeldt de namen van o.a. Heinrich Schütz, J.S. Bach, Felix Mendels
sohn en Joh. Brahms.
Aart Bergwerff zal op het orgel de intermezzi verzorgen.
Het Oegstgeester jongerenkoor Cappella Pro Cantibus verzorgt vrij
dagavond een adventsconcert in de Grote Kerk in Noordwijk-Binnen.
Onder leiding van Theo Tobé zullen Duitse koralen en motetten, Engelse
Christmas Carols en drie lofzangen van J. Pasveer worden uitgevoerd.
Het programma vermeldt voorts de Adventsmis van Haydn, Missa Tem
pore Quadragesimae. Het orgel zal worden bespeeld door Hans van
Nieuwkoop.
Het Leids Studenten Kamerorkest geeft zondagavond in het LAK-
theater een concert, dat geheel in het teken van Shakespeare zal staan.
Het programma vermeldt de volgende namen: Dimitri Sjostakovitsj
(Hamlet-suite für kleines Orchester opus 32), Peter Maxwell Davies (Sha
kespeare Music), Willem Pijper (The Tempest Scene Music), Igor Stra-
winsky (Three Shakespeare Songs), Michael Hurd (Phoenix and the Turt
le) en Olivier Kunssen (Ophelia Dances I opus 13a).
De pianist Alwin Bar geeft maandagavond in de Kapelzaal van K&O
het derde en laatste concert van de Chopin-cyclus. Op het programma
staan de drie zg. Nouvelles Etudes, de Ballades 1, 2,3 en 4 en de Sonate in
b, opus 58.
De uit Rusland afkomstige pianist Naum Grubert geeft woensdag
avond een recital in de Kapelzaal van K&O. Hij zal composities van
Franck, Scriabin en Chopin uitvoeren. Naum Grubert (33), die in 1978
prijswinnaar werd van het zesde Tsjaikowski-concours in Moskou, woont
sinds vorig jaar in Nederland.
ARNHEM (GPD) - De Arnhemse,
Enschedese en Tilbugse dansaca
demies zullen niet worden gekort
wiekt. De plannen van de minis
ters Brinkman (cultuur) en Deet-
man (onderwijs) om zowel de voor
opleiding als de vakopleiding voor
toneel, dans en moderne dans van
deze instellingen te sluiten, zijn
van de baan. De ministers zullen
de notities waarin deze plannen
zijn vervat, terugtrekken. Dat is
meegedeeld in het ambtelijk over
leg met vertegenwoordigers van de
Vereniging Landelijk Overleg
Theateronderwijs (VLOT)
Brinkman en Deetman waren
van plan de toneel-dansopleiding
te concentreren aan de Theater
school in Amsterdam en het Ko
ninklijk Conservatorium in Den
Haag. De studie moderne dans zou
door Amsterdam en het conserva
torium in Rotterdam verzorgd
moeten worden. De vooropleiding
voor 10- tot 12-jarigen in Arnhem,
Enschede en Tilburg zou per 1 au
gustus volgend jaar niet meer door
het rijk worden bekostigd. Die op
leiding zou door de drie grote in
stellingen in de Randstad verzorgd
moten worden. Het vrijkomende
geld zou worden gebruikt om de
academies in Rotterdam en Am
sterdam te versterken.
De notitie met deze plannen
werd om advies naar de onderwijs
raad, de Raad voor de Kunst en de
Raad voor het Hoger Beroepson
derwijs gestuurd. Alle drie reageer
den negatief. Ook de in het geding
zijnde instellingen toonden zich
ontsteld. Zij vreesden gedegra
deerd te worden tot een tweede
rangs opleidinkje.
NTB daagt AVRO voor de rechter
HILVERSUM (GPD) - De Neder
landse Toonkunstenaars Bond zal
de AVRO voor de kantonrechter
dagen in het conflict dat de bond
heeft met deze omroep over het
voortijdig opheffen van het AVRO-
Diligence-orkest. De NTB heeft
van de AVRO geëist dat deze haar
beloften jegens het orkest nakomt
en in elk geval het honorarium
doorbetaald aan de musici voor de
periode dat het seizoen nog zou
hebben geduurd. De AVRO heeft
de eis inmiddels per brief afgewe
zen en blijft bij haar standpunt dat
het AVRO-Diligence-orkest per 1
januari dient te verdwijnen.
