Wijngeschil in EG 'oplosbaar' NAVO gaat conventioneel, maar wie betaalt? Egypte steunt plan Hoessein Prawda waarschuwt tegen star wars Vandaag doorbraak in Dublin verwacht Luitenant schrikt van raketten en deserteert Pleidooi Lubbers voor technologische eenheid DINSDAG 4 DECEMBER 1984 BUITENLAND pagina 7 DUBLIN - Er is een oplossing in zicht voor het probleem binnen de Europese Gemeen schap van de beperking van de 'wijnpias', zo bleek gisteravond na de eerste dag van de Europese top in Dublin. Zo'n oplossing zou tevens een van de grote belemmeringen wegnemen voor de toetreding van Spanje en Portugal tot de EG, per 1 januari 1986. PARIJS - Een luchtmacht-luite nant die de wacht moest houden bij de Franse atoomrakettenbasis •in de Provence is gedeserteerd. Hij hield zich drie weken verborgen en meldde zich toen bij de gendarme rie. De luitenant vertelde na zijn ar restatie dat hij de gedachte niet langer kon verdragen officier te zijn op de plaats waar de raket-si- los ingegraven zijn. De positie die hij daar innam betekende immers dat hij mee zou moeten doen aan de atoom-oorlog. door Rudolph Bakker Jean-Louis Cahu was 6 i ber voor vier dagen met verlof ge- gaan, maar toen het om was kwam hij niet terug. Hij het zijn auto met open deuren achter, verstopte zich twee dagen in de bossen en vlucht te toen naar Parijs, terwijl zijn zus ter het bericht de wereld inzond dat Jean-Louis zelfmoord had ge pleegd. Het afgelopen weekeinde kwam de vluchteling echter weer boven water en meldde hij zich in de buurt van Parijs bij de gendar merie. In '79 was Jean-Louis Cahu als reserve-officier vrijwillig in actieve dienst getreden, volgde hij de luchtmachtschool en had hij een aantal malen dienst op het zoge naamde plateau van Albion. Dit plateau heeft, ondanks de naam, niets met Engeland te maken en het ligt op zo'n duizend meter hoogte in de Vaucluse. Daar bevin den zich de silos met Frankrijks atoomraketten. Cahu kwam de laatste keer in '82 op het plateau aan en hij zou volgend jaar afzwaai- Cahu vertelde in een interview in het Parijse dagblad Libération dat hij overplaatsing had kunnen aan vragen, maar de gedachte dat hij dan evengoed militair gebleven was en „daarmee pro-nucleair" drukte zwaar op zijn geweten. Ca hu verklaarde nog: „Zolang het atoomwapen niet uit de wereld ge holpen is, is het altijd goed over zijn gevaren te blijven praten. En ik wilde dat mijn besluit niet nutte loos zou zijn en dat de mensen we ten datje van mening kan verande ren zelfs als je daar geen recht op hebt". Cahu is overgebracht naar Nimes, waar hij voor de rechter is geleid. Zijn desertie kan de luite nant op vier jaar gevangenis ko men te staan. De regeringsleiders van de tien EG-landen moeten vandaag op hun - met ongekende veiligheids maatregelen omgeven - topconfe rentie een akkoord bereiken, wil die datum nog haalbaar blijven. door Hans de Bruijn Minister-president Lubbers zei gis teravond dat er een compromis voorstel van de Ierse premier en conferentievoorzitter dr. Garret Fitzgerald op tafel ligt 'waarover het best eens te worden is'. Minis ter van buitenlandse zaken Van den Broek zei 'zeker optimistisch' te zijn. Een akkoord over de wijn maakt ook afspraken over andere proble men rond de toetreding van Spanje en Portugal (over groente-fruit en visserij) oplosbaar, aldus Lubbers. Daarmee zou een zware hypotheek die op de top lag kunnen wegval len. Zonder een akkoord over de toetreding wordt 'Dublin' immers een grote mislukking, ondanks de andere onderwerpen die op de DUBLIN (GPD) - Minister-president Lubbers heeft de landen van de Europese Gemeenschap opgeroepen meer op technologisch gebied sa men te werken. Alleen dan kan een vuist gemaakt worden tegen de over heersende positie van de Verenigde Staten en Japan, die 'structureel niet aanvaardbaar' is. Op de topconferentie van de regeringsleiders van de tien EG-landen in Dublin zei Lubbers dat hiermee ook een bijdrage kan worden geleverd aan de economische groei en daarmee aan het bestrijden van de nog steeds zeer hoge werkloosheid in de gemeenschap. De tien landen moeten een gemeenschappelijke strategie ontwikkelen voor het produceren van hoogwaardige technologische produkten. Een van de belangrijkste middelen daartoe is het komen tot Europese normen en standaarden voor dergelijke produkten, aldus Lubbers, die zei dat zijn ideeën door de andere regeringsleiders 'positief zijn opgepakt'. Het jaar 1985 moet, zo zei Lubbers, 'het jaar van de interne markt' worden, waarbij alle landen moeten afzien van hun - door het industriële eigenbelang bepaalde - gebruik van veto-recht, zodat bij meerderheid besluiten genomen kunnen worden, bijvoorbeeld over die normen en standaarden. Lubbers pleitte ook voor het beperken van de bestaande regelingen, die het grote bedrijven - uit vrees voor de vorming van kartels met monopolie-posities - moeilijk maken samen te werken. 'Het algemeen belang dat voortvloeit uit de bundeling van krachten is belangrijker dan de nadelen van eventuele machtsconcentratie', aldus de premier. 'Het ontwikkelen van nieuwe technologieën moet prioriteit hebben'. Lubbers zei ook dat de versterking van de Europese positie op technologisch ge bied geen kwestie van geld is, maar meer van het maken van afspraken. Alhoewel hij een sterk pleidooi hield voor de 'Europeanisering van de markt', zei Lubbers ook dat daarbij ook geen eisen meer gesteld zouden mogen worden voor wat betreft het Europese karakter van die leveran ciers. 'Samenwerkingsvormen met Amerikaanse en Japanse onderne mingen kunnen de noodzakelijke overdracht van technologie juist bevor deren', aldus de premier. Proces tegen bankier Sindona week verdaagd ROME - In Milaan is gisteren het eerste Italiaanse proces tegen de internationale zwendelaar Michele Sindona begonnen en kort na aan vang op verzoek van de advocaat van de verdachte verdaagd tot 12 december. De verdediging heeft meer tijd nodig voor de voorberei ding. door Hein ten Kortenaar De 64-jarige ex-bankier, die in Amerika al tot 25 jaar gevangenis straf werd veroordeeld voor het bankroet van de Franklinbank, werd onlangs door de Amerikaan se justitie aan die van Italië uitge leend, om terecht te staan voor de misdrijven waarvan hij in zijn va derland wordt beschuldigd. Hij moet zich verantwoorden voor de bedrieglijke bankbreuk van zijn Banca Privata Finanziaria. Toen deze instelling tien jaar gele den over de kop ging, werd er een tekort van 257 miljard lire ontdekt. Het bleek dat Sindona het geld van zijn spaarders had laten verdwij nen naar duistere maatschappijtjes agenda staan. De EG-landen moeten het eens worden over de beperking van de overproduktie van (tafel)wijn, voordat Spanje toetreedt. De wijn- landen van de EG (Italië, Frank rijk, Duitsland, Griekenland en Luxemburg) produceren jaarlijks 110 miljoen hectoliter tafelwijn. Spanje, waar de meeste wijngaar den slechts 'op halve kracht' werken, alleen al 35 miljoen hecto liter. De EG geeft nu al jaarlijks meer dan 2,5 miljard gulden uit aan maatregelen voor produktiebeper- king. Vooral Europa's grootste wijn producenten Italië en Frankrijk vormen een probleem. Het com promis van de Ierse premier Fitz gerald houdt in dat besloten zal worden tot het distilleren (tot alco hol verwerken) van wijn, wanneer de voorraden groter worden dan vier maanden afzet, of de produk- tie 6 procent groter wordt dan de consumptie. Zo hoopt men de overproduktie te kunnen opvangen. Per land zou den dan maxima moeten worden vastgesteld, iets waarover de wijn producenten het tot nog toe vol- streks oneens waren. Maar volgens premier Lubbers heeft het com promis, waarvan details niet be kend werden gemaakt, 'de scherpe kanten van de tegenstelling tussen met name Frankrijk en Ierland af gesneden'. Geen van de landen heeft zich gisteren al aan het compromis ge bonden. Deskundigen zouden het voorstel bestuderen en er vandaag aan de regeringsleiders over rap porteren. Lubbers zei de indruk te hebben dat de stemming er een is van 'als er niets beters is dan moe ten we dit maar doen'. Hij zei ook verrast te zijn door de positieve houding van de diverse landen. „Frankrijk en Italië waren poeslief'. En minister Van den Broek zei 'geen moment de looien last van de wijn' gevoeld te heb ben. Deze kwestie lijkt geen syn droom te worden voor de EG, al dus de bewindsman. Britse rovers: 25 jaar cel in LONDEN (Rtr) - Twee Britten zijn gisteren in Londen tot 25 jaar gevangenisstraf veroor deeld wegens hun aandeel in een spectaculaire roofoverval op een bewaakte opslagplaats bij het vliegveld Heathrow in november van het vorig jaar. De overvallers maakten goud, diamanten en cheques buit met een waarde van zo'n 100 miljoen gulden. Van de buit is tot nu toe nog niets terugge vonden. De Britse justitie ver moedt dat nog meer personen bij de overval betrokken zijn geweest. De gemaskerde en be wapende rovers besprenkelden bij de overval de bewakers met verdunde benzine en dreigden hen in brand te steken als zij de combinatie van de kluis niet bekend zouden maken. CAIRO (Rtr/AFP) - Egypte heeft gisteren steun betuigd aan voor stellen van de Jordaanse koning Hoessein voor een internationale Midden-Oostenconferentie met deelneming door de PLO en een regeling gebaseerd op vrede in ruil voor bezette gebieden. Zo is geble ken uit een gemeenschappelijke verklaring na afloop van het drie daagse staatsbezoek van Hoessein aan Egypte. De Jordaanse koning heeft in Cairo uitvoerig overleg gepleegd met president Hosni Moebarak. Zondag nog zei Moebarak in een toespraak tot het Egyptische parle ment geen volmondig "ja" op de Jordaanse initiatieven. Volgens de verklaring "zijn de twee partijen het eens over het be lang van het beleggen van een in ternationale vredesconferentie on der auspiciën van de Verenigde Naties waaraan alle betrokken moeten deelnemen met inbegrip van de Palestijnse Bevrijdingsor ganisatie". "Egypte heeft zijn steun betuigd aan de Jordaans-Pa- lestijnse formule die koning Hoes sein heeft voorgelegd aan de Pale stijnse nationale raad in Amman om de vereiste vreedzame oplos sing te bereiken en het roept alle andere Arabische staten deze for mule goed te keuren en te steu nen". "Het is hoog tijd dat zich een standvastig Arabisch front vormt voor serieuze Arabische actie om de afgenomen Arabische rechten terug te winnen" aldus de verkla ring. Sindona: uitstel (foto AP) die hij in verschillende buitenland se belastingparadijzen had opge richt. Hij had het gebruikt alsof het van hemzelf was, en er op grote schaal mee gespeculeerd op de in ternationale geldmarkt. Ook had hij er in Amerika de Franklinbank mee opgekocht, die in 1975 even eens failliet ging. Dat hij deze praktijken zolang ongestraft had kunnen volhouden, kwam door het aanzien dat hij had verworven door allerlei respecta bele relaties. Een van de voor naamste hiervan was aartsbis schop Paul Marcinkus, president van de Vaticaanse bank, die later opnieuw in opspraak zou komen door het miljoenenschandaal van de Ambrosianobank. MOSKOU (Rtr) - Het Sowjet-par- tijorgaan „Prawda" heeft de Ver enigde Staten gewaarschuwd dat Moskou zal reageren op de Ameri kaanse „star wars"-technologie. Het blad dringt echter ook aan op de totstandkoming van een ak koord om een uitbreiding van de wapenwedloop naar de ruimte te voorkomen. In een commentaar, waarin Was hington ervan wordt beschuldigd militaire superioriteit na te streven door middel van ruimtewapens, liet het dagblad blijken dat Mos kou de kwestie prioriteit wil geven tijdens de besprekingen over wa penbeheersing van volgend jaar. Volgens de Prawda besteden de Amerikanen miljarden dollars aan ae ontwikkeling van anti-raketsys temen in de ruimte om daarmee het initiatief te verkrijgen en zo het risico van vergelding te vermijden. Volgens het blad denken de VS een manier gevonden te hebben om „de andere kant militair via de ruimte over te nemen". Deze hoop zal niet in vervulling gaan: „De Sowjet-Unie zal alles in het werk stellen om pogingen te verijdelen omn het tot stand gekomen militai- ,re evenwicht te verbreken". Het partij-orgaan schreef verder: „Indien de ene kant een zoge naamd ondoordringbaar anti-ra- ketscherm vervaardigt, zal de an dere kant gedwongen worden daartegen zodanige maatregelen op strategisch wapengebied te ne men, dat zo'n scherm kan doorbro ken". „Onze natie is in de positie afdoende te reageren op elke mili taire bedreiging van haar veilig heid", aldus de Prawda. In het commentaar werd ook ge zegd dat de ruimtewapens een be langrijk onderwerp van gesprek zullen zijn tijdens de ontmoeting volgende maand in Genève tussen de Sowjet-minister van buiten landse zaken Andrei Gromyko en zijn Amerikaanse collega George Shultz. Moskou verwacht van Amerikaanse zijde een bereidheid kanen bereid zijn de werkelijkheid van de moderne wereld en de prin cipes van gelijkheid en wederzijd se veiligheid te accepteren", zo heette het in de krant. In het commentaar wordt niet aangegeven hoe Moskou op de Amerikaanse ruimtewapenplan- nen zal reageren, indien ze worden uitgevoerd. Vanaf het begin heeft de Sowjet-Unie zich fel tegen de „star wars"- plannen van president Reagan verzet. O'Neill blijft voorzitter Huis WASHINGTON (DPA) - De De mocraten in het Amerikaanse Huis van Afgevaardigden hebben giste ren de 71-jarige Thomas O'Neill herkozen tot voorzitter van het huis. De zogenoemde 'speaker' leidt de zittingen en kan daarmee invloed uitoefenen op de agenda en het verloop van de bijeenkom sten. De post wordt bezet door de meerderheidsfractie in het Huis van Afgevaardigden. De Democra ten verloren bij de verkiezingen op 6 november weliswaar 14 zetels aan de Republikeinen maar liggen met 253 tegen 182 zetels nog steeds voor. De verkiezing van O'Neill, die sinds 1953 lid is van het Huis en over twee jaar afscheid wil nemen, was unaniem nadat de vertegen woordiger van de conservatieve partijvleugel Charles Stenholm zijn kandidatuur had ingetrokken. Sacharov thuis DEN HAAG (ANP) - De Russi sche kerngeleerde en dissident Andrej Sacharov woont thuis en heeft samen met zijn vrouw toe stemming om volgens vastgestelde routes de stad in te gaan. Dit heeft de Boekovski-stichting in Amster dam uit dissidentenbronnen in Moskou vernomen. De gegevens zijn afkomstig uit brieven die ken nissen van mevrouw Bonner, de vrouw van Sacharov, van haar ont vingen. In deze brieven schrijft mevrouw Bonner dat Sacharov op 7 septem ber uit het ziekenhuis in Gorki werd ontslagen. Eerst werden bei den onder huisarrest geplaatst maar nu hebben zij toestemming om zich beperkt in de stad te bewe gen. Sacharov was de eerste twee we ken na ontslag uit het ziekenhuis zeer onrustig, zo schreef mevrouw Bonner. Hij werkte niet en was ab soluut niet geïnteresseerd in we tenschappelijk werk. Het zou nu beter gaan. Mevrouw Bonner voelt zich nog hetzelfde als tevoren toen Sacharov in mei dit jaar voor haar een hongerstaking begon. Ze heeft nog steeds last van haar oog en hart. ADVERTENTIE JOHANNESBURG - Tot watvoor belachelijke, zelfs mensonwaardi ge situaties de Zuidafrikaanse apartheidswetgeving kan leiden bleek vorige week, toen een 13-jari- ge zwarte jongen in Grahamstown voor de rechter moest verschijnen, omdat hij een blanke kleuter had gekust. door Ruud de Wit De jongen paste geregeld op de kinderen van zijn baas en speelde op het moment buiten, toen ie mand hem het kind van de buren zag kussen. De zwarte jongen ken- Proces tegen zwarte die blanke kuste de het meisje echter al meer dan een jaar. Zijn verdediger, David de la Har- pe, zei dat het kind op de bewuste dag in het gezelschap van haar op pas kwam aanlopen. De jongen zakte door zijn knieën en hield zijn armen open. Volgens de ooggetui ge die verantwoordelijk was voor de aangifte, was het kind in de ar men van de jongen gelopen en ver volgens door de zwarte jongen ge kust. De rechter, J. A. Terblanche, sprak de jongen echter vrij, hoewel hij vaststelde dat het kussen van een blank kind door een zwarte be schouwd kan worden als een vorm van aanranding. Maar hij ging er van uit, dat de ooggetuige het alle maal niet zo goed gezien had. Vol gens de advocaat van de jongen had zijn cliënt wel het kind in zijn armen genomen, maar niet gekust. De ooggetuige verklaarde: Je kunt niet toestaan dat dit soort za ken gewoon gebeuren. Je weet nooit precies wat zijn werkelijke bedoelingen waren, toen hij het meisje kuste". «Delcavè iiii'iiinitfwiiMiiiniiiM'.jyi wijn en gedistilleerd TeL 015)569324 1985 is door de NAVO uitgeroepen tot 'jaar van de conventionele wa pens'. 1984 is in de annalen van het bondgenootschap al bijgezet als 'jaar van de kernraket'. Op het Brusselse hoofdkwartier van het bondgenootschap stellen defensie- deskundigen dit, bijna met een zucht van opluchting, vast. Er lijkt zo langzamerhand een einde geko men aan het gekrakeel tussen Ver enigde Staten en West-Europa over de kernraketten, terwijl de publie ke opinie in de conventionele wa pens (nog) geen steen des aan stoots heeft ondekt. door Hans Geleijnse Maar dezelfde functionarissen fronsen alweer zorgelijk dè wenk brauwen over een nieuwe disso nant in het trans-atlantisch con cert. Een dispuut tussen Washing ton en Europa over het delen van de kosten voor een verbetërde con ventionele bewapening. De Ameri kaanse senator Sam Nunn hing enige weken geleden in Brussel voor de ogen van collega-parle mentariërs uit de Europese NAVO- landen zijn zwaard van Damocles aan het plafond. „Wij spenderen miljarden aan de beveiliging van Europa. In geval van een conflict worden duizenden Amerikaanse soldaten en tonnen wapens naar Europa gestuurd. Maar jullie Europeanen zijn niet in staat om je langer dan een paar da gen te verdedigen en al uitgescha keld voordat onze versterkingen zijn aangekomen. Jullie munitie- voorraden zijn niet op peil en onze vliegtuigen zijn een makkelijk doelwit voor de Sowjets omdat jul lie niet voor voldoende bescher mende hangars hebben gezorgd", zo hield hij de Europeanen voor. Dreigen Nunn dreigde opnieuw naar de Senaat te gaan met een amende ment, waarin met terugtrekking van Amerikaanse troepen in de Bondsrepubliek wordt gedreigd, wanneer de Europeanen hun de fensieverplichtingen onvoldoende nakomen. In juni werd dat amen dement met gering verschil ver worpen, maar gelet op de veran derde samenstelling van het Ame rikaanse parlement acht men het in Brussel niet zeker dat Nunns boodschap daar opnieuw zal wor den weggestemd. In Brussel toont men zich be zorgd. Over de noodzaak tot verbe tering van de conventionele bewa pening zijn de NAVO-landen het over het algemeen wel eens. Maar als de vraag aan de orde komt wie wat zal betalen, is de eenstemmig heid zoek. Vandaar dat de bijeen komst van de NAVO-ministers van defensie vandaag en morgen in Brussel door een hoge NAVO- functionaris wordt gekenschetst als „belangrijk, en een mogelijke ommekeer" voor de defensie-in spanningen. Kostbaar De zeer kostbare modernisering van de conventionele bewapening, met alle mogelijkheden die de nieuwe technologie schijnt te bie den, is voorlopig wat naar achteren geschoven. Over daarmee samen hangende wijzigingen in de NA- VO-gevechtsdoctrines, het zgn, FOFA-concept, dat voorziet in aan vallen op doelen diep in vijandelijk gebied, zullen de ministers niet praten, aldus een Nederlandse di plomaat. De ministers, zo stellen NAVO- functioarissen, zullen zich bij wijze van korte-termijnmaatregel eerst uit moeten spreken in de geest van senator Nunn: de munitievoorra- den moeten op peil worden ge bracht. Het nieuwe NAVO-infra- structuurfonds (opslagplaatsen, bunkers, vliegvelden, communica tiemiddelen etc.) wordt drastisch opgeschroefd. Er is over het fonds een principe akkoord bereikt dat nu door de mi nisters moet worden ondertekend. Het gaat om niet kinderachtige be dragen. In het fonds, met een loop tijd van zes jaar, wordt door de NA VO-landen volgens een bepaalde verdeelsleutel (waarover vooral de Verenigde Staten en de Bondsre publiek lang hebben geruzied) rond de 24 miljard gulden gesto ken. Dat betekent een bruto-verho- ging ten opzichte van de laatste vijf jaar van tegen de 3 miljard. Voor Nederland alleen al bete kent het dat vanaf 1986 zes jaar lang zestig miljoen gulden extra in het fonds moet worden gestoken. En dat geld, zo heeft de minister raad bepaald, moet in de defensie begroting zelf worden gevonden. Met andere woorden: er zal op an dere posten van het toch al zwaar onder druk gezette defensiebudget moeten worden bezuinigd. Signaal NAVO-functionarissen verzeke ren dat wanneer de ministers over het fonds en over verbetering van de munitievoorraden tot resultaten komen, er een 'signaal' is aan het Amerikaanse Congres dat de Euro peanen vooruitgang willen boe ken. En dan, zo luidt hun waar schuwing, moeten de Amerikanen zich eventjes gedeisd houden en niet met nieuwe eisen komen. Want sommige Europese landen hebben al laten blijken niet voet stoots aan Amerikaanse verlan gens te blijven voldoen. Behalve het infrastructuurfonds zal ook de eis tot jaarlijkse verho ging van de defensieuitgaven met 3 reële procenten aan de orde ko men. Volgens een lijstje van de nieuwe NAVO-secretaris-generaal Lord Carrington hebben zeven lan den daaraan voldaan (waaronder Nederland). Maar de Amerikanen zijn nog niet overtuigd. Een hoge NAVO-functionaris: „We moeten daarvan af. Die drie-procentseis leidt alleen maar tot creatief boek houden, je moet naar de trend op lange termijn kijken om te kunnen beoordelen of landen hun defensie ook daadwerkelijk verbeteren". Op het Brusselse hoofdkwartier wordt overigens gevreesd dat de vergadering in het teken zal komen te staan van ruzie tussen twee na tuurlijke vijanden, maar in NAVO- verband bondgenoten: Grieken land en Turkije. Beide landen heb ben al aangekondigd niet akkoord te zullen gaan met het jaarlijkse NAVO-defensierapport, waarin per land wordt bekeken of aan de NAVO-eisen wordt voldaan. De Grieken hebben troepen gele gerd op het eilandje Lemnos in de Egeische zee en in het landen- hoofdstuk aangekondigd er in oor logstijd meer vliegtuigen te statio neren. Turkije vindt dat het eiland gedemilitariseerd moet blijven en beroept zich op een tweetal voor oorlogse verdragen. NAVO-bronnen zeiden afgelo pen vrijdag te hopen dat beide lan den alsnog tot overeenstemming kunnen komen. De andere part ners stellen zich strikt neutraal op (hoewel de Grieken beweren dat de VS een pro-Turks standpunt in nemen). Als beide landen bij hun houding blijven, zullen de andere ministers het defensierapport goedkeuren. Een slotcommuniqué komt er hoe dan ook, aldus een NAVO-diplomaat

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1984 | | pagina 7