Dove mensen
in isolement
E
Aanbod gaat vraag naar predikanten overtreffen
e
po
rt
lilt V1tIÉ 4 ImÊÊÊÊÊÊMÊÊÊÈÊ
Ouders vragen met boekje aandacht voor problemen
Directeur NetherLines
nauwelijks besmet met
het luchtvaartvirus
DONDERDAG 29 NOVEMBER 1984
PAGINA 17
-Ti 5 S ;;i2 A j:/' tó;'.- v ï/fe;J.'
LEIDEN - Dove mensen
die geestelijk in de knoop
zitten, vinden nergens ge
hoor. In heel Nederland is
geen psychiater of psy
choloog te vinden die in
staat is om met hen een
behoorlijk gesprek te voe
ren. Niemand heeft ook
maar een greintje ver
stand van de problemen
waarmee mensen worste
len die van jongsaf doof
zijn. Laat staan dat er ie
mand is die zich kan inle
ven in het stille wereldje
van de dove mens.
Waartoe dat kan leiden
maakt het boekje 'En nie
mand heeft geluisterd..' op
een wel heel indringende ma
nier duidelijk. Het is een ont
roerend - waar gebeurd - ver
haal van een moeder die haar
dove zoon Raymon op 21-ja-
rige leeftijd verliest. De jon
gen kan zijn doofheid niet ac
cepteren. Mist goed contact
met zijn omgeving. Raakt
daardoor in psychische moei
lijkheden. Na veel omzwer
vingen komt hij in een inrich
ting terecht en overlijdt als
gevolg van een misverstand.
door
Jan Westerlaken
Schrijnend
Een misverstand dat erop
neerkomt, dat Raymon, platge-
spoten, in een isoleercel van een
psychiatrisch ziekenhuis wordt
opgeborgen. De jongen krijgt bo
vendien ook nog eens medicij
nen toegediend. Het middel hal
dol. Hoewel de therapeut had
moeten weten dat Raymon dit
medicijn beslist niet mocht heb
ben. Hij krijgt het toch. Er treden
- door toedoen van haldol - ver
lammingsverschijnselen op. En
dat wordt hem fataal. De dove
jongen, die de psychiater nog
duidelijk probeerde te maken
dat het niet goed ging met hem,
wordt naar bed gestuurd. Twee
dagen nadat hij is opgenomen, is
hij dood.
Het verhaal, dat praktisch au-
tenthiek is, toont aan hoe schrij
nend de problemen voor dove
mensen en ouders met dove kin
deren zijn. Zeker als die dove
mensen dan ook nog eens een
beroep moeten doen op hulpver
leners in de - wat dit geval betreft
- psychiatrische hoek.
Het verhaal is nauwelijks gro
ter dan een volgeschreven
schoolschrift. Een noodkreet van
een moeder die er alles aan heeft
gedaan om haar zoon die hulp te
geven die hij nodig had. Het sys
teem faalde volledig. De bood
schap die het boekje uitstraalt:
dit mag nooit weer gebeuren.
De Nederlandse federatie van
organisaties van ouders van dove
kinderen - kortweg Fodok -
steunt die opvatting voor de vol
le honderd procent. Zij, de fede
ratie, heeft ervoor gezorgd dat
het schoolschrift in de vorm van
een boekwerkje in de publiciteit
is gekomen. Doel ervan is om de
overheid en de sector geestelijke
volksgezondheid wakker te
schudden. De eerste stap daartoe
is al gezet. De directeur-generaal
van volksgezondheid kreeg eer
der deze week het eerste exem
plaar van het boek.
"Er moet echt zo gauw moge
lijk wat gebeuren", benadrukt
Rita Bruning-De Bruyn, voorzit
ter van Fodok. Ze heeft zelf een
dove zoon van vijftien jaar en
kent de problemen zoals die in
het boekje worden omschreven.
"We voeren een eeuwig gevecht
om gehoord te worden. Blind
zijn is zielig. Iedereen begrijpt
wat dat betekent. Doof, zo rede
neert men vaak, is lastig. Over
dove mensen worden alleen
maar grapjes gemaakt. Zorgen
maakt eigenlijk niemand zich
over deze groep mensen. Doof
zijn is meer dan alleen niet ho
ren. Het heeft verstrekkende ge
volgen."
Rita Bruning: dit is een verhaal, geen nptte-vingerwerk <Fot
Achtduizend
De groep die Rita Bruning als
voorzitter vertegenwoordigt, is
niet extreem groot. Het gaat om
achtduizend mensen. Maar wel
om mensen die direct bij hun ge
boorte niet konden horen of vóór
het derde levensjaar het gehoor
kwijt raakten. Juist die mensen
hebben de grootste moeite om
zich de taal van hun geboorte
land eigen te maken. Op de do-
venscholen - Nederland herbergt
er vijf - wordt daaraan de meeste
tijd besteed.
Rita Bruning: "Weet je waar
aan ik me zo kan ergeren? Als je
ziet wat er voor al die buitenlan
ders wordt gedaan en je verge
lijkt dat met wat men voor die
achtduizend doven doet, dan is
er een wereld van verschil. De
buitenlanders komen volledig
aan hun trekken. Of het nu via de
radio of via de televisie is, het
maakt niets uit. Overal tref je
voorlichtingsmateriaal aan. In al
le vreemde talen. Kerken en al
zijn er. En voor die dove men
sen? Inderdaad, niets. Zelfs geen
foldertje waarin wordt uiteenge
zet hoe een toekomstige moeder
met haar baby moet omgaan. Te
gek toch? Echt, ik heb er vol
strekt geen moeite mee dat men
de buitenlandse mensen zo goed
begeleidt. Prima zelfs. Maar
moeten we daarom een groep ei
gen landgenoten in de kou laten
staan? Zij hebben - en nu pak ik
er maar een facet uit - de grootste
moeite om de landstaal te leren.
Als een buitenlander een klein
beetje zijn best doet, heeft hij die
taal binnen twee jaar onder de
knie. De tweede generatie bui
tenlanders groeit op, ik weet het.
Ik weet ook wel dat ze een ande
re cultuur hebben. Maar dat heb
ben dove mensen eveneen
hebben ook hun eigen cultuur.
Ze - die doven - betalen belasting
net als iedere horende. Dus heb
ben ze ook rechten. Laat de over
heid daar maar eens over naden
ken. Voorlopig wordt er voc
kleine groep gehandicapte Ne
derlanders zo goed als niks ge
daan. Van de gezondheidszorg
want dat is het uitgangspunt
mag je zeker verwachten dat de
deuren openstaan. Dat is toch
van levensbelang?"
Structuur
De verwachtingen van Fodok
zijn hoog gespannen. Wat denkt
de federatie met het boekje te be
reiken?
Rita Bruning: "Dat er landelijk
zaken geregeld worden die er ei
genlijk al jaren hadden moeten
zijn. Neem, weer in dit geval, de
psychiatrie. De opleiding van de
psychiaters zal moeten worden
aangepast. Ze zullen zich ook
moeten verdiepen in de proble
matiek van de dove medemens.
Als wij zelf niet aan de bel zou
den trekken, dan gebeurt er wei
nig of niets. Kijk nu eens in een
ziekenhuis. Kom je daar artsen
of verpleegsters tegen die pre
cies weten hoe ze met dove men
sen moeten omgaan? Een blinde
darm wordt bij een dove net zo
goed weggehaald als bij een ho
rende. Geen enkel punt. Zodra er
een gesprek moet worden ge
voerd, komen de moeilijkheden
om de hoek kijken. Een tolk? Na
tuurlijk, dat kan, maar het is niet
de oplossing. Wanneer een dove
een vertrouwelijk gesprek met
een hulpverlener wil voeren en
er zit een derde bij om dat wat hij
of zij zegt te 'vertalen', dan zal
zo'n gesprek uiterst stroef verlo
pen of zal het hoge woord er mis
schien helemaal niet uitkomen."
De hoop van Rita Bruning is
dat het boekje ertoe aanzet om
daadwerkelijk stappen te onder
nemen. Zij zegt: "Mensen die
echt wat willen doen, kunnen dat
ook. Maar", voegt ze er onmid
dellijk aan toe, "die mensen moe
ten wel gekwalificeerde hulpver
leners zijn en bereid zijn zich te
verdiepen in de problemen van
de doven. In Amsterdam hebben
we de eerste psychiater gevon
den die aan onze plannen wil
meewerken. Het begin is er dus.
En in Leiden? We vinden er een
willig oor, maar men is voor het
uitvoeren van die gedachte af
hankelijk van geld. Het ministe
rie van volksgezondheid vindt
eveneens dat er wat moet gebeu
ren. De mogelijkheden die de
psychiatrie nu heeft moeten
daarvoor worden uitgebreid.
Hoe je het ook wendt of keert,
dat kost geld."
Horende wereld
Doof zijn in een wereld die
hoort, valt niet mee. De horende
mens is vaak doof voor de pro
blematiek van de dove of wil ze
niet zien. Rita Bruning: "De man
in de straat weet niet wat het be
tekent om doof te zijn. Je ziet het
ook niet aan iemand. Daarom is
èr veel onbegrip. Leren leven
met je handicap, hoe moetje met
elkaar omgaan, wanneer moet je
wat doen? Zoiets leer je via je
oren. Taal speelt hierbij een vita
le rol. In de opvoeding, overal.
Doof zijn betekent overal van af
gesloten zijn. Geen radio horen,
niets horen van de gsprekken die
om je heen worden geyoerd. Zo
hoorde ik pas nog van een dove
jongen die via ondertiteling Fons
Jansen had kunnen volgen, zo
dat hij nu iets begreep van de Ne
derlandse humor. Zulke proble
men heeft een doof iemand.
Komt hij dan ook nog eens te
recht in het wereldje van de psy
chiatrie waar men hem niet
verstaat en niet begrijpt, tja, dan
wordt het allemaal toch wel heel
erg."
In de landen om ons heen is
het al niet veel beter gesteld dan
in Nederland. Engeland kent
zegge en schrijve één psychiater
die werkzaam is in een kliniek
waar dove mensen worden be
handeld; in Duitsland praat men
over deze situatie en in België
weet men zich ook al geen raad
hoe er met de dove medemens
moet worden omgesprongen.
"Alleen in Amerika heeft men
de zaak aardig in de hand", ver
telt Rita Bruning. "Over het hele
land verspreid vind je klinieken
waar doven met psychische
klachten terecht kunnen. Mijn
wens is om uit Amerika de ken
nis weg te halen en er hier mee
aan de slag te gaan. Het is ner
gens voor nodig om eerst tien
jaar te gaan zitten dokteren hoe
dit soort dingen moet worden
aangepakt. De Amerikanen we
ten dat, laten we daar dan maar
gebruik van maken."
Verborgen
Of er veel probleemgevallen in
Nederland zijn? Rita Bruning
weet het niet. Ze is er echter wel
van overtuigd dat er nog heel wat
verborgen ellende is. Pas als er
goede hulp is komt die tevoor
schijn, voorspelt ze. Een ervaring
die ze eveneens in Amerika heeft
opgedaan.
Het boekje, is dat een aan
klacht tegen de bestaande hulp
verlening?
Rita Bruning voorzichtig: "In
zekere zin kun je het boekje zo
wel zien. Niet alleen tegen de
hulpverlening, die de deur voor
ons dichthoudt, maar ook tegen
de maatschappij. De mensen
moeten nu maar eens weten wat
zich rondom hen afspeelt. Dit is
een verhaal, geen natte vinger
werk en geen uitzondering. Met
het oog op die functie is het boek
uitgegeven. We willen ermee zeg
gen: kijk, dit is er aan de hand.
Nu weten jullie het. Zorg dat er
wat aan wordt gedaan."
SCHIPHOL/ZESTIENHOVEN
(GPD) "Ik zei op mijn vijfen
veertigste dat ik op mijn vijftig
ste een luchtvaartmaatschappij
zou hebben. Mijn vorige carrière
heb ik twee jaar geleden naar ie
ders tevredenheid afgesloten. Ik
heb gevlogen voor charterbedrij-
ven en lesvluchten gedaan. Dat
gecombineerd met onderne
mersschap lijkt me voldoende
ondergrond om een luchtvaart
maatschappij te beginnen". Za
kenman Leen P. Jansson heeft
het onroerend goed en de pro
jectontwikkeling vaarwel gezegd
en zich op zijn vijftigste gestort
op zijn NetherLines. Jansson
üjkt nauwelijks besmet met het
luchtvaartvirus. Als directeur
van een nieuwe schoenenfabriek
zou hij het ook goed doen.
door
Ineke van der Meer
en
Rien Floris
De nieuwe Nederlandse com-
mutermaatschappij (interregio
naal zakenvervoer met kleine
toestellen) gaat op 7 januari voor
het eerst de lucht in. In april als
de vierde Jetstream-31 (een acht-
tien-zits propellertoestel) door
British Aerospace wordt afgele
verd, is NetherLines met zeven
tig personeelsleden voorlopig op
sterkte. Eind volgend jaar ko
men er nog twee dertig-zits toe
stellen bij. Uiteindelijk zal de
maatschappij moeten groeien
naar acht vliegtuigen en 140 per
soneelsleden. Voor volgend jaar
verwacht Jansson 100.000 reizi
gers en een omzet tussen de 25
en 27 miljoen gulden.
Hoge winsten staan Leen Jans
son nog niet voor ogen. Hij
pompte zelf 8,2 miljoen gulden
aan aandelen in de luchtvaart
maatschappij. "Maar er zitten
meer drijfveren achter het star
ten van een luchtvaartmaat
schappij dan winst. In de lucht
vaart zijn dat ook kleine mar
ges".
Twee jaar geleden startte Jans
son een intensieve studie naar de
mogelijkheden en onmogelijkhe
den van het beginnen van een
luchtvaartmaatschappij. In het
eerste jaar besloot hij dat zijn
maatschappij een 'commuter'
moest worden. "Je kunt wel te
gen de stroom oproeien maar je
moet geen Don Quichotte zijn
die tegen windmolens vecht. In
Europa is het commuterverkeer
erg in beweging. Dit met name
met het oog op de grotere toestel
len die met grotere hoeveelhe
den intercontinentaal vliegen.
Die moeten toch worden gevoed
met passagiers door kleine toe
stellen", aldus Jansson.
Kleine toestellen
De NLM-lijnen Amsterdam-
Groningen en Amsterdam-En-
schede zijn door Jansson overge
nomen van de KLM-dochter
NLM en ook de lijn Rotterdam-
Hamburg die enige tijd geleden
door NLM werd verlaten, gaat
Jansson weer bevliegen. De
overname is na anderhalf jaar
strijd geregeld in een "harde
maar sportieve overeenkomst
met KLM". De NLM is op de lij
nen naar het noorden verliesge
vend. KLM president-directeur
Orlandini kondigde een jaar ge
leden aan dat NLM kleinere toe
stellen zou aanschaffen maar
met de komst van Netherlines
lijkt dit overbodig.
De kracht van NetherLines ligt
hem in 'het kleine' van het toe
stel. "De NLM had te grote vlieg
tuigen op te dunne verkeersstro
men. Met onze kleine machines
kunnen we het noorden wel goed
bedienen. We kunnen als het no
dig is ook frequenter vliegen en
twee dertigzitters is dan toch an
derhalve Friendship. Dat geldt
ook voor Rotterdam-Hamburg.
De NLM had daar 13 reizigers in
een toestel voor 45 passagiers.
Als wij die dertien Rotterdam
mers aan boord hebben zitten we
al aan een capaciteit van zeventig
procent en meer."
De rekensommen van Jansson
zijn eenvoudig: een vol klein
vliegtuig levert meer op dan een
leeg groot vliegtuig en kan een
route rendabel maken. Dit geldt
ook voor de route naar Luxem
burg (straks ook Straatsburg) die
nu bijna twee jaar niet is bevlo
gen. De Luxemburgse maat
schappij Luxair vloog Amster
dam-Luxemburg met een F-27
Friendship maar kreeg de kist
nauwelijks vol. Weer een gemid
delde van 13 passagiers, voldoen
de voor de Jetstream-31 van
Jansson.
Jansson heeft vier participatie
maatschappijen 'achter de hand'
die financieel bij kunnen sprin
gen als NetherLines te veel kapi
taal vergt. Dat zit er in de toe
komst volgens hem ook in. "Op
den duur wordt het een te ka
pitaalintensief project om alleen
te behappen, om het maar eens
populair te zeggen".
De Nederlandse Staat en Nedl-
loyd die in de luchtvaart tekenen
voor de honderden miljoenen bij
KLM, Martinair, Transavia en
Holland International ziet Jans
son niet graag als toekomstige fi
nanciers van NetherLines of zo
als hij zegt. "Er is politiek be
hoefte aan een maatschappij die
niet tot die bloedgroep behoort".
'Achter de knuppel'
In tegenstelling tot de directie-
top van andere luchtvaartmaat
schappijen wordt Leen Jansson
als 'president' ook ingepast in
het rooster van de 28 piloten.
Jansson en zijn zoon Karei gaan
zelf ook 'achter de knuppel' zit
ten van de Jetstream-31 evenals
het hoofd vliegdienst van Ne
therLines Joep Schreurs (voor
malig DC-10 captain van Marti
nair). Een betrokkenheid voor
het produkt die leuk en nuttig
kan zijn, volgens Jansson.
Leuk zijn in ieder geval de
plannen die Jansson heeft met
de NetherLines-vloot in het
weekeinde als het zakenvervoer
stil ligt. Hij denkt momenteel
aan weekendtrips voor een select
publiek. "Zelf de eerste Beaujo-
lais primeur halen uit Frankrijk,
vismaaltijden in Cork of een
gourmetmenu in Luxemburg.
Omgekeerd kunnen de Luxem
burgers dan een weekend Am
sterdam doen met een diner in
L'Europe".
Een drie dames tellend promo
tieteam van NetherLines stroopt
momenteel de reisbureau's af om
deze en andere plannen van Ne
therLines te slijten. De belang
rijkste klanten van NetherLines
liggen natuurlijk in het bedrijfs
leven. Inmiddels zijn 350 bedrij
ven bezocht en begin december
start NetherLines een campagne
onder bedrijven in de Randstad.
Zakenvervoer voor industrie en
scheepvaart naar en van Ham
burg is een belangrijke markt
voor Netherlines evenals het in
ternationale bankwezen in Lu
xemburg. Een grote markt voor
een nog relatief kleine maat
schappij. "Zo heb je in Luxem
burg 115 banken in één straat.
Daar zou je eigenlijk drie weken
lang een dame op moeten zet
ten".
De landelijke hervormde com
missie voor het beroepingswerk
houdt er rekening mee, dat in de
nabije toekomst het aanbod van
kandidaten de behoefte aan pre
dikanten zal 'gaan overtreffen.
Ook speelt de 'veelkleurigheid'
van deze kerk een rol bij de
plaatsing van kandidaten.
In de regel maken de gemeen
ten een profiel van de te beroe
pen predikant. "Het is duide
lijk", schrijft de beroepingscom
missie in haar jaarverslag, "dat
niet iedere kandidaat aan elk ver
wachtingspatroon kan voldoen".
Ook de leeftijdsgrens voor een
beroep gaat steeds meer omlaag,
wat een nadeel is voor oudere
kandidaten. Sommigen moeten
lang op een beroep wachten, ter
wijl er voor anderen nog ruime
mogelijkheden zijn.
In 1983 gaf de commissie 276
adviezen. Dat waren er in 1979
nog 373. Het aantal vervulbare
vacatures vermindert langzaam.
Omdat gemeenten dikwijls een
leeftijdsgrens stellen voor een
beroep (45 jaar komt veel voor),
wenden steeds meer predikan
ten die graag naar een andere ge
meente willen zich tot de com
missie.
Ten aanzien van de vrouwelij
ke kandidaten en predikanten
maakt de landelijke beroepings
commissie onderscheid tussen
gemeenten die de vrouw in het
ambt principieel afwijzen, en ge
meenten die geen vrouw willen
omdat ze dat niet gewend zijn. In
het eerste geval adviseert de
commissie nooit een vrouw (dat
zou ook het vertrouwen onder
mijnen), in het tweede geval wél,
soms zelfs met voorrang. Deze
gemeenten zijn in toenemende
mate bereid een vrouw te beroe
pen. De commissie'heeft de in
druk dat het voor vrouwen niet
moeilijker is een beroep te krij
gen dan voor mannen.
Voor homofiele predikanten
ligt dat anders. Die zijn beslist
'kansarmer'.
In de komende tijd gaan 54
predikanten met pensioen. Het
aantal dat met de Vut gaat is
moeilijk te schatten. Het is niet
zeker, of al deze vacatures wor
den vervuld, omdat het aantal
predikantsplaatsen terugloopt.
Tot nu toe gaat het om een afne
ming van tussen de 15 en 20
plaatsen per jaar. Ook het aantal
vacante gemeenten neemt af.
Voor de doorstroming van pre
dikanten zijn 100 vacatures aan
vaardbaar. Begin dit jaar waren
er 318. Maar er zijn 143 onvervul
bare vacatures. Er zijn dus nog
75 predikanten nodig om het te
kort op te heffen. Gezien de hui
dige aantallen studenten en se
minaristen zal over een aantal ja
ren het aanbod de vraag gaan
overtreffen.
Op een totaal van ongeveer
1400 predikanten waren er begin
dit jaar 94 parttimers. Volgens de
commissie zullen gemeenten
zich terdege op de komst van een
parttimer moeten voorbereiden.
Immers, een parttimer is geen
'goedkope predikant', maar ie
mand die slechts beperkt be
schikbaar is. Goede afspraken en
het schriftelijk vastleggen daar
van zijn noodzakelijk.
Beroepen
Hervormde Kerk: beroepen
te Achlum-Hitzum (Fr., her
vormd-gereformeerd 'Samen op
weg') kandidaat J. A. H. Tim-
mers Voorhout, te Franeker-Her-
bayum F. A. Gijzel Uithuizen, te
Rijswijk (ZH) kandidaat me
vrouw K. van Bergen Krimpen
aan de IJssel; aangenomen de
benoeming tot bijstand in het
pastoraat te Baardwijk (N.-Br.) J.
F. Tanghe (godsdienstleraar)
Drunen.
Gereformeerde Kerken: aan
genomen naar Alkmaar (Huis
van Bewaring) H. R. Hummelen
Amsterdam (gelijke functie).
Gereformeerde Kerken Vrij
gemaakt: beroepen te Gronin
gen J. Slotman Enschede
'Open geloofsgemeenschap'.
In Oegstgeest is de stichting
'Open geloofsgemeenschap' op
gericht. Ze heeft ten doel 'niet
kerkelijk gebonden vormen van
religieus leven wat voedsel te
verschaffen'. Dat gebeurt door
het uitgeven van een periodiek,
cursussen, lezingen en dergelij
ke.
Oprichter en voorzitter van de
stichting is dr. A. W. Cramer,
Oranjelaan 16. Belangstellenden
kunnen bij hem nadere inlichtin
gen krijgen.
'Gedeeld Verlies'
(Wim Brands). "Herkenbare
verzen, die tot troost kunnen zijn
voor allen die een groot verlies
moeten verwerken en daarbij
gaandeweg ervaren, dat ze niet
alleen zijn in hun pijn".
Dat staat achterop de bundel
'Gedeeld Verlies', geschreven
door de Oegstgeester predikant
Ronald da Costa. Ik citeer deze
aanbeveling omdat de bood
schap mijn wantrouwen opwekt.
Natuurlijk mogen gedichten tot
troost zijn, maar de uitgever
laadt zo de verdenking op zich
dat we hier te maken hebben met
een therapeutisch werkje. En dat
lijkt mij een fout uitgangspunt,
want hoe simpel het ook mag
klinken: een dichtbundel is een
dichtbundel.
De verzen van Da Costa heb
ben alle betrekking op één on
derwerp: de laatste dagen van
zijn vader en diens dood. Een
dergelijke aanpak je concen
treren op één thema kan mooie
bundels tot gevolg hebben. Een
boek als een spinneweb, waarin
de lezer wordt gevangen.
Waarom slaagt Da Costa daar
niet in?
Het is een vormkwestie. Vaak
doet hij niets anders dan een zin
in stukken hakken en de woor
den vervolgens onder elkaar zet
ten. Zo ontstaat op maat gesne
den proza, geen poèzie. Wat Da
Costa, volgens mij, heeft ver
zuimd, is: indikken. Toegegeven,
de vorm doet vermoeden, dat hij
alleen de essentie weergeeft,
maar dat is schijn.
(Uitgeverij G F Callenbach,
Nijkerk)
Kerkklok. Een Franse pas
toor heeft een systeem bedacht
om het lichten van offerblokken
te voorkomen: een elektrische
verbinding met een van de drie
klokken van zijn kerk (in St.
Jean sur Couesnon). Het systeem
werkt: al een paar keer is diefstal
verhinderd.
Doodstraf. De kerken in de
Amerikaanse staat Florida zijn
bezorgd over de snelle toene
ming van het aantal terechtstel
lingen. Zij vinden de doodstraf
'immoreel'. Het getuigt van 'min
achting voor het menselijk le-
Vandaag zouden in Florida
weer twee ter dood veroordeel
den worden terechtgesteld. In
een gezamenlijke verklaring ei
sen de kerken onmiddellijke af
schaffing van de doodstraf.
