'Halen we vanavond
de veertig miljoen?'
Kosters moeten 'keihard vechten' voor dagelijks brood
Reportage
Vlekkeloze televisie-marathon voor hongerend Afrika
Bij overtredingen nu
omgekeerde bewijslast
DINSDAG 27 NOVEMBER 1984
PAGINA 15
AMSTERDAM/DEN BOSCH/HILVERSUM/GRONIN
GEN (GPD) „We halen de veertig miljoen vanavond
niet, maar dat lukt over een paar weken wel", dacht
Mies Bouwman nog halverwege de 'Eén voor Afrika'-
avond in de Amsterdamse RAI. Aan het eind van de
televisie-marathon staat echter ruim 50 miljoen gulden
op het scorebord. Een bedrag dat alle verwachtingen
overtreft.
Minister Schoo (ontwikkelings
samenwerking) komt vertellen
dat ze daar nog eens 15 miljoen
gulden aan toevoegt voor de
transportkosten. Ze zegt het met
weinig overtuiging. De bewinds
vrouwe heeft het er op de een of
andere manier moeilijk mee om
Jos van Kemenade, voorzitter
van „Eén voor Afrika", te vertel
len dat dit de bijdrage van de re
gering is.
Vindt ze het zelf wat laag in
vergelijking met wat „heel Ne
derland" heeft gegeven? Meent
ze dat het bedrag te schril af
steekt bij de begroting voor ont
wikkelingssamenwerking van
diyaar (4619,2 miljoen)?
Tien uur televisie-live zitten er
dan op. Een programma waaraan
weinig of niets mankeerde. Vele
tientallen overschakelingen door
het land, van de samenkomst
plaatsen in Amsterdam, Den
Bosch en Groningen naar de stu
dio in Hilversum en omgekeerd.
Zonder problemen, kort en snel,
de aandacht verslapt zelden.
Zeer informatief.
De organisatoren zeiden het
niet, maar ze maakten zich tot
tien minuten voor elf - toen het
inderdaad zover was - zichtbaar
„Halen we de 40 mil
joen?".
Dat er hier tientallen mensen
van verschillende organisaties
en van alle omroepen aan het
werk waren, was niet te zien. Al
les liep door elkaar, de een tipt
de ander, telefoons rinkelen.
De redactie selecteerde de gif
ten die op de buis kunnen wor
den voorgelezen door Koos Pos-
tema of Ilona Hofstra (Visser).
Luidde het commentaar van de
eindredactie „Nee, deze liever
niet", zoals met een groep prosti-
tuées die vier weken lang een
tientje per klant afdragen, dan
verhuisde de tip haar Teletekst
of naar de radiostudio, elders op
het omroepcomplex.
Zo kwamen de meeste berich
ten toch bij het publiek terecht,
hoewel de kern van het mara-
thonprogramma om Mies Bouw
man in Amsterdam, Joop van
Zijl in Groningen en Ivo Niehe in
den Bosch draaide.
Het „schakelen" tussen die lo-
katies werd volgens het draai
boek onderbroken door actuele
videobanden, binnengebracht
door hijgende programmama
kers. Helaas zat daar nogal wat
vertraging in, maar de beschik
bare reportages uit Ethiopië en
buurlanden vielen vrijwel steeds
goed op hun plaats in het pro
gramma.
Ook de voorbereidingen en
keuze van geïnterviewden in het
land en een ruime aandacht voor
de structurele hulp, die na deze
noodhulp moet volgen, kwamen
op de buis, alsof de Nederlandse
televisie dit dagelijks doet.
Ook de radio levert kwaliteit
af, zeventien uur lang. Gewone
programma's, afgewisseld met
reportages. In veel gevallen ac
tueler dan de tv, die met het ver
melden van de opbrengst steeds
honderdduizenden guldens ach
ter loopt bij de radio. Een „dra
matische dag" zegt een deejay in
alle vroegte, maar zulke kleffe
omschrijvingen zijn uitzonderin
gen.
Vele artiesten traden op. De
een leuk, de ander minder. Freek
de Jonge in Groningen was aller
minst provocerend of shocke
rend. Hij moet er zelf ook blij
mee zijn geweest dat de regie
hem wegdraaide.
De presentatoren Ilona Hofstra Oscar Harris vertelt dat het
en Koos Postema in de Hilversumse vanzelfsprekend is dat hij aan de
studio, het centrale punt van de vi- avond meewerkt, "want mis-
suele activiteiten in het kader van schien komen m'n voorouders
de actie Eén voor Afrika, «foto anp» wel uit Ethiopië". Een radio-pre-
Mies Bouwman en Jos van Kemenade, voorzitter
het uiteindelijke resultaat van de actie.
r Afrika-trein die gisteren door het land reed tijdens e
i Utrecht. (foto a
sentator vertelt dat tien procent
van je inkomen aftrekbaar is als
gift. Koos Postema maakt mel
ding van een bankdirecteur die
Kinderen kwamen hun spaarpot brengen.
125.000 gulden stort, „nee, dat
hoeft niet altijd tot parlementaire
enquêtes te leiden". Bij een
klooster wordt anoniem 1500
gulden in de brievenbus gestopt.
Het is duidelijk dat Mies
Bouwman instructies heeft ge
kregen. Cheques en geld mag ze
niet aanpakken en dat doet ze
dus ook niet. Maar een t-shirt van
een school uit Katwijk? Ze aar
zelt, maar accepteert en maakt er
een grapje bij. "Het is toch wel
maat extra large, hè?"
Reclame is eveneens uit den
boze. Anderhalf miljoen gulden
van een groot bedrijf dat „diep in
de buidel heeft getast, of beter
gezegd geboord" is echter het
vermelden waard. De Neder
landse Aardolie Maatschappij of
Shell?
Adriaan van Dis pakt de Ethio
pische ambassadeur voor Enge
land en Nederland in Londen
stevig aan. Nadat Wolde Giorgis
heeft verklaard dat zijn regering
er alles aan doet om de landbouw
te bevorderen, slaat Van Dis te
rug met: "46 procent van het bru
to nationaal produkt gaat naar
defensie". De ambassadeur: „We
moeten de verworvenheden van
de revolutie verdedigen tegen
opstandelingen en vijandige
buurlanden". En aan het eind
van het gesprek zegt Giorgis:
„Onze ideologie is geen barrière
voor samenwerking op interna
tionaal niveau".
Elke omroep lijkt wel een ca
meraploeg naar het op het randje
van de dood balancerende Afrika
te hebben gestuurd. Aangrijpen
de beelden, maar zo af en toe be
kruipt de kijker - o schande -
toch het gevoel hét allemaal wel
te hebben gezien. Een film over
een project van „Artsen zonder
grenzen" in Tsjaad is echter on
verwacht zeer indringend. Een
Belgische vrouwelijke arts ver
telt nu wel kinderen van de dood
te redden, maar er niet zeker van
te zijn dat zij dit lijden later niet
nogmaals moeten meemaken.
Ondanks dat machteloze gevoel
gaat ze door met haar werk, je
denkt niet aan de dag van mor
gen".
Noodhulp of structurele hulp?
De meningen van allerlei des
kundigen komen wat dit aangaat
lang niet altijd met elkaar over
een. De vijftien hulpinstanties,
die zich hebben verenigd in de
stichting „Eén voor Afrika", heb
ben besloten dat 75 procent van
de opbrengst voor directe voed
selhulp is bestemd en het reste
rende kwart voor landbouwpro
jecten.
Oud-minister en adjunct-secre
taris van de UNCTAD. Jan
Pronk, zegt daarover: „Lenigen
van de nood alleen is uitstel van
lijden". Volgens hem is er een in
ternationaal grootscheeps hulp
programma nodig voor de ko
mende twintig jaar. Maar toch
ook directe hulp, want de kleine
boeren zijn onmisbaar voor een
wederopbouw en zonder onmid
dellijke hulp zijn er straks geen
boeren meer.
Dat de droogte eigenlijk alleen
de druppel is die de emmer met
ellende in het Afrikaanse conti
nent heeft doen overlopen,
wordt vele keren benadrukt. Er
speelt meer: ontbossing, falend
landbouwbeleid, economie, poli
tiek en vooral toch ook macht.
De macht van de westerse sa
menleving bijvoorbeeld die er
voor zorgt dat er in Kenia fijne
sperziebonen en in Ethiopië pa
prika's worden verbouwd voor
export en géén graan voor de ei
gen bevolking.
De eigenaar van een auto wordt
voortaan aansprakelijk gesteld
voor iedere overtreding die er met
zijn auto wordt begaan. Dit heeft
het kabinet onlangs afgesproken.
Dat klinkt redelijk, maar er zijn
nogal wat vraagtekens bij dit kabi
netsvoorstel te plaatsen. Want de
auto-eigenaar moet nu gaan bewij
zen dat niet hij of zij, maar een an
der de overtreding heeft begaan
waarvan de eigenaar wordt ver
dacht. En dan wordt het de politie
té gemakkelijk gemaakt.
Wie er ook rijdt, overtredingen
als fout parkeren komen altijd voor
rekening van de eigenaar van de
auto waarmee de overtreding is be
gaan, tenzij hij of zij vertelt wie er
wél heeft gereden. De eigenaar
moet zijn eigen onschuld bewijzen.
De overheid speelt het niet meer
klaar om op de gewone manier via
opsporing, verkeersdelicten op te
lossen. Daarom moet de burger
maar gaan meewerken. Daar komt
in het kort het kabinetsplan op
neer, dat de eigenaars van een auto
strafrechtelijk aansprakelijk stelt
voor verkeersovertredingen die
mêt hun auto worden gepleegd.
Zij kunnen daarvoor worden ver
oordeeld tot een geldboete van ma-'
ximaal vijfduizend, gulden, tenzij
zij de naam en het adres van de be
stuurder tijdig aan de politie of jus
titie bekendmaken, of voor de
rechter aannemelijk maken niet te
kunnen vaststellen wie er heeft ge
reden.
Stelt u nu voor, dat de bestuur
der van uw auto die een overtre
ding begaat een gezins- of familie
lid. Het bekendmaken van die
naam heeft strafrechtelijke vervol
ging van dat lid tot gevolg. Nu zegt
het Europese verdrag, dat iedereen
recht heeft op eerbiediging van
zijn privé- en gezinsleven, zijn huis
en briefwisseling.
De overheid mag zich daarin
slechts mengen en wel, voor zover
dat nodig is ter bescherming van
de openbare orde en rechten en
vrijheden van anderen. Rechten
van anderen komen pas in het ge
ding als het om verkeersdelicten
gaat waarbij anderen schade heb
ben geleden. Gaat het om parkee-
rovertredingen, rijden door een
rood stoplicht, of snelheidsovertre
dingen, waarbij rechten van der
den niet aan de orde zijn, dan is een
dergelijke inbreuk op bijvoorbeeld
het gezinsleven, op de privacy, in
strijd met dat genoemde verdrag
ter bescherming van de rechten
van de mens en derhalve verbo
den.
door
mr. Frans Weijzen
Dat volgt eigenlijk ook al uit ons
eigen strafrechtsysteem. In ons
strafrecht heb je als getuige een
verschoningsrecht als door jouw
verklaring een lid van je gezin en/
of naaste familie het risico loopt
van een strafrechtelijke vervol
ging. Daar zit hetzelfde principe
achter.
Het kabinetsplan levert nog een
ander principieel probleem op.
Stel je maar voor dat niet een fami
lielid, maar jijzelf de bestuurder
bent, maar dat je dat niet wilt ver
tellen. Menige buitenechtelijke re
latie zou anders welicht boven wa
ter komen. Centaal in ons straf
rechtsysteem, maar ook in het ge
noemde verdrag, staat, dat je niet
hoeft mee te werken aan je eigen
veroordeling. Als je zegt dat je het
geweest bent, word je vervolgd.
Als je niets zegt, hetgeen een fun
damenteel recht is van iedere ver
dachte, word je nu echter ook ver
volgd. Dat is in strijd met het ge
noemde Europese verdrag.
Zo simpel werkt het ook in de
praktijk.
Dat de politie het niet meer aan
kan, is ouwe koek. Maar dat de au
to-eigenaar met wiens auto een
overtreding wordt begaan, de poli
tietaak met overnemen op grond
van een wet die niet te rijmen is
met het Europees verdrag, dat is
wat r
De auteur is rechtskundig docent
tan de bestuursschooi in Utrecht
pen, dan liepen velen van ons in
het donker.
W. Veilbrief,
Rijn en Schiekade 96 b.
Leiden
Onpasselijk Piet Grijs
De heer Christiaanse, fractievoor
zitter van het CDA in de Eerste Ka
mer, stelde tijdens de algemene be
schouwingen dat de regering het
vertrouwen dreigde te verliezen
van verschillende groepen in onze
samenleving. Dat vertrouwen heb
ben zij echter al verloren, omdat
deze regering bestaat uit louter leu
genaars, de een nog dominanter
dan de ander.
Maak van liegen een Olympische
sport, dan hebben wij in onze mi
nister-president al gelijk een po
tentiële kanshebber voor goud, ze
ker weten. In 1934 waren wij in Ne
derland opgezadeld met een zekere
heer Colijn, nu in 1984 met Lub
bers. Er veranderde niet veel in 50
jaar. Het is voor mij een pot nat
En als ik dan de heer De Vries
van het CDA hoor, die zijn mond
altijd zo vol heeft van christelijke
politiek, voor de tv of in de krant,
moet ik snel een zakdoek voor
mijn mond drukken om niet te bra
ken.
De gasprijs hoeft voor de Vegin
niet omhoog. Dictator Van Aarden-
ne dwingt toch een verhoging af.
De meeste mensen gebruiken im
mers aardgas om zich te warmen of
te koken, dus bevindt hij zich in
een machtspositie.
Waarom maken deze bewindslie
den van iedere werknemer en uit
keringsgerechtigde geen gevange
ne? Dan kunnnen zij volstaan met
iedere dag een homp brood en een
bord (Hitlerwasser)soep, zoals wij
in de oorlog te eten kregen.
De een verwijt de ander dat hij
onbetrouwbaar is, voor mij zijn ze
het allemaal. En tot slot: als deze
heren het voor elkaar konden krij
gen het daglicht te kunnen verko-
Op 3 november schreef Piet Grijs
zijn gewraakte artikel in Vrij Ne
derland. Nadien hebben bijna alle
dag- en weekbladen, radio en tele
visie aandacht aan zijn ruzie met
Renate (Tamar) Rubinstein be
steed. En dan eindelijk na drie we
ken verschijnt er een artikel in ons
regionaal dagblad van commenta
tor Van Brussel over de zaak.
Van Brussel is het niet eens met
Piet Grijs en dat is zijn goed recht.
Van Brussel moet echter wel in
zijn berichtgeving zorgvuldigheid
betrachten. Dat doet hij niet De
ruzie ging nl. niet over de vraag of
iemand (M. Mus) die wekelijks in
Vrij Nederland over haar positie
schrijft, wel of niet bijstandsmoe
der is. Piet Grijs reageerde omdat
Tamar in haar rubriek M. Mus met
een hoer vergeleek.
Mijns inziens reageerde Piet
Grijs daar terecht op. Hoe zou Van
Brussel het vinden als hij door een
mede-commentator van zijn krant
met een hoer of in zijn geval hoe
renloper zou worden vergeleken
en niemand kwam hem te hulp?
Piet Bunschoten
Hogewoerd 31
Leiden
Nachrift: Deze krant besteedde
al eerder in de weekbladenrubriek
aandacht aan de kwestie. Inmid
dels loopt een groot aantal ruzies
door elkaar, maar zeker is dat het
begon bij Emma Brunt die de sta
tus van M. Mus als bijstandmoeder
in twijfel trok. Daarop reageerde
Tamar en dat leidde tot het stuk
van Grijs. Het is alleen maar nobel
als mensen elkaar te hulp schieten.
Het wordt twijfelachtig als, zoals in
dit geval, het medicijn erger is dan
de kwaal.
In kosterskringen leeft be
zorgdheid over de mogelijke ge
volgen van het samen-op-weg
gaan van de hervormde en gere
formeerde kerken. Vooral de
werkgelegenheid binnen deze
sector kan door die ontwikkelin
gen gevaar lopen. Het bestuur
van de protestantse kostersver
eniging heeft zijn zorgen ken
baar gemaakt in een brief aan de
gemeenschappelijke hervormd-
gereformeerde synode. Het ver
wacht, dat er op dit punt overleg
mogelijk zal zijn tussen de beide
kerken en de kostersvereniging.
"Waar mogelijk willen wij in
gezamenlijk overleg voorkomen,
dat er ontslagen vallen", schrijft
voorzitter L. van den Donker in
het pas verschenen nummer van
het kostersblad. "En waar dat
niet anders kan, moet de pijn
worden verzacht". Als bijvoor
beeld één van de twee kerken in
een wijk of gemeente overbodig
wordt, vindt de voorzitter dat
een prima gelegenheid om in
deeltijdfuncties te gaan denken.
"Het is voor te stellen, dat dan
niet de ene koster in dienst blijft
en de andere wordt ontslagen".
De heer Van den Donker zet
achter de arbeidstijdverkorting
als middel om nieuwe arbeids
plaatsen te scheppen een groot
vraagteken voor wat de kosters
betreft. "De wil bij de kerken om
de koster in zijn positie te hand
haven is al niet erg groot, laat
staan om er nieuwe banen bij te
maken". "Als we het totaal over
zien, dan is de conclusie helaas
geen andere dan deze: wij zullen
keihard moeten vechten voor
ons dagelijks brood".
Beroepen
Hervormde Kerk: beroepen
te Nieuw-Vennep-Abbenes kan
didaat W. ten Voorde Gouda; be
dankt voor Oud-Beijerland G.
van den End Kampen, voor Rot
terdam-Zuid en voor Steenwijk
E. K. Teygeler Scheveningen.
Gereformeerde Kerken: aan
genomen de benoeming tot hulp
prediker te Renkum-Heelsum J.
B. Kuhlemeier (aanstaand emeri
tus-predikant) Surhuisterveen.
Gereformeerde Kerken Vrij
gemaakt: bedankt voor Buiten
post P. Niemeijer Zuidwolde
(Gr.).
Gereformeerde Gemeenten:
beroepen te Amersfoort J. Boog
aard Leiden; bedankt voor
Tricht-Geldermalsen L. Blok
Nunspeet, voor Oudemirdum J.
M. Kleppe Apeldoorn, voor Arn
hem P. Blok Capelle aan de IJs-
sel, voor Oosterland E. Venema
Middelburg.
Baptistengemeenten: aange
nomen naar Den Haag (in combi
natie met verzorgingstehuis 'Ta-
bitha') kandidaat W. Huizing Bos
en Duin.
Waarnemer. De hervormde
synode heeft met algemene
stemmen besloten, de Evange-
lisch-Lutherse Kerk als waarne
mer toe te laten in de gemeen
schappelijke hervormd-gerefor-
meerde raad voor 'Samen op
weg'. De lutherse synode had
zich er onlangs over beklaagd, in
het geheel niet betrokken te zijn
bij het samen-op-weg-gaan van
hervormden en gereformeerden.
Meer tijd bij paus. De syno
dale commissie (bestuur) van de
Evangelisch-Lutherse Kerk wil,
dat er meer tijd wordt vrijge
maakt voor de ontmoeting tus
sen de paus en de protestantse
vertegenwoordigers volgend jaar
mei. Dat staat in het lutherse ant
woord aan de commissie 'Oecu
mene' van de rooms-katholieke
bisschoppenconferentie. Deze
heeft de lid-kerken van de Raad
van Kerken gevraagd, of zij wil
len worden uitgenodigd voor een
ontmoeting en een gebedsdienst
met de paus in Utrecht.
In het programma van het
pausbezoek is voor dit contact
met niet-rooms-katholieke chris
tenen anderhalf uur uitgetrok
ken, waarvan voor de gebeds
dienst een uur afgaat In het res
terende halfuur zal de paus drie
korte inleidingen aanhoren en
vervolgens beantwoorden.
De voorzitter van de lutherse
synode, dominee A. Burghoorn,
vindt, dat een ontmoeting die is
bedoeld als 'pastoraal gesprek'
meer tijd vraagt. Zoals het nu is
geregeld, kan het meer misver
standen oproepen dan oplossen.
"Het doet denken aan een han
delwijze die in de diplomatie ge
bruikelijk is". Het bestuur van
de lutherse synode zal zich op
nieuw beraden als een langere
ontmoeting met de paus onmo
gelijk blijkt De lutherse kerk zal
wel een vertegenwoordiging
naar de gebedsdienst zenden.
De synode van de Oud-Ka
tholieke Kerk heeft een nieuw
statuut aanvaard, waarbij een
collegiaal bestuur als hoogste ge
zagsorgaan in de kerk zal func
tioneren. Voortaan zullen niet de
beide bisschoppen de macht uit
oefenen, maar zullen zij die delen
met twee vertegenwoordigers
van de geestelijken en vier van
de leken, onder wie twee vrou-
In het algemeen zal bij de be
sluitvorming worden gestreefd
naar eenstemmigheid. Bij on
overkomelijke bezwaren tegen
een voorstel kunnen de bis
schoppen afzonderlijk en de ver
tegenwoordigers van de beide
groepen gezamenlijk gebruik
maken van hun vetorecht.
Navigators. Aral Dijksman
gaat met ingang van januari het
Nederlandse Navigatorwerk lei
den, als opvolger van Gert
Doornenbal, die naar Bonn ver
trok om leiding te geven aan het
Europese werk. Van 1967 tot
1973 was Dijksman in Utrecht al
bij dit evangelisatiewerk onder
studenten en scholieren betrok
ken. Elf jaar geleden ging hij met
zijn vrouw Irene naar Straats
burg (Frankrijk) om hetzelfde te
doen.
De terugkeer van Dijksman
valt samen met veranderingen in
het Navigatorwerk. Adjunct-di
recteur Laurens Touwen schrijft
in een rondzendbrief, te ver
wachten "dat door de aanpassin
gen aan een nieuwe tijd ons veel
jonge mensen zullen worden toe
vertrouwd, aan wie wij Christus
bekend mogen maken".
Niet gemengd huwen. Lu
therse predikanten in Oostenrijk
krijgen geen toestemming om
met een rooms-katholiek te trou
wen. ook niet in uitzonderings
gevallen. Dat besloot de in We
nen gehouden algemene synode
van de Evangelisch-Lutherse
Kerk met grote meerderheid.
Toestemming zou de gemeenten
onzeker maken en de opvoeding
van eventuele kinderen bemoei
lijken, zo redeneerde de synode.
Bovendien worden in rooms-ka-
tholieke kring diakens en kleu
terleidsters onmiddellijk ontsla
gen als ze met een protestantse
partner op de proppen komen.
(In Oostenrijk is 7 procent van
de bevolking protestants en 88
procent rooms-katholiek).
