'De nerts wordt
pijnloos gedood,
dat staat voorop'
Hervormde synode bekrachtigt 'Samen op weg'
Fokker Johan Karens aan vooravond landelijke actiedag:
Lino Calle verlaat
bestuur van FNV om
diplomaat te worden
VRIJDAG 23 NOVEMBER 1984
PAGINA 1
mHHHHhHHI
Het Anti Bont Comité houdt
morgen een landelijke actie
dag waarvan het motto luidt:
'Pelsdierfokkerü moet ver
dwijnen'. De actie bestaat uit
3 onderdelen: bij een fokkerij
op de Veluwe zal een krans
worden gelegd voor de ruim
een miljoen nertsen en vos
sen die na een leven van ze
ven maanden worden vergast
en geëlektrokuteerd. Op
brengst van de huidjes: ne
gentig miljoen gulden.
Na de kranslegging is er
een manifestatie in Beekber
gen waar Eiso Woltjer - Euro
parlementariër voor de PvdA
- en D'66-kamerlid Midas
Dekkers het woord zullen
voeren. Vervolgens wordt er
een demonstratieve optocht
gehouden naar het onder
zoeksinstituut Het Spelder-
holt (ook in Beekbergen)
waar een petitie wordt aange
boden.
Onder de rook van Leiden
heeft nertsfokker Johan Ka
rens zijn bedrijf. In de pels-
tijd, die nu is, heeft hij veer
tigduizend nertsen. Vraagt
hij zich nooit eens af waar hij
mee bezig is?
door
Jan Westerlaken
Dode nertsen worden gevild.
De nerts als pels aan een haakje.
Pelsdierfokker Johan Karens
loopt rood aan. Zijn uithaal is fel..
Buitengewoon fel. "Ik een die
renbeul? Hoe durven ze het te
zeggen. Als er iemand van dieren
houdt, dan ben ik het wel. En
met mij al die andere fokkers.
Wanneer daarvan geen sprake is,
dan moet je zeker geen nertsfojc-
kerij beginnen. Liefde moet je
kunnen opbrengen voor het dier.
Er zeven dagen van de week voor
klaar staan. Ja, ik doe dat met
plezier. Al twintig jaar lang.
Daarom vind ik het niet terecht
dat ze ons als een soort boeman
afschilderen. De meeste mensen
die kritiek op ons hebben, weten
niet eens hoe een pelsdierfokke-
rij er aan de binnenkant uitziet.
Laat staan dat ze weten hoe er
wordt gewerkt. Zou de nerts
voor zichzelf kunnen spreken,
dan zou hij zeggen dat hij het bij
mij best naar zijn zin heeft. Bo
vendien, ik ben er zelf bij gebaat
om de nertsen goed te behande
len."
Een jaar op de nertsfokkerij
van Johan Karens ziet er onge
veer als volgt uit. De eerste twee
maanden (januari en februari)
wordt de fokstapel onderhou
den. In maart breekt de paartijd
aan. Een reu dekt dan vijf teven.
Die teven werpen na anderhalf
tot twee maanden gemiddeld vijf
jongen. Zij blijven twee maan
den bij de moeder. Na een jaar
zijn de nertsen weer geslachts
rijp.
De pelstijd valt aan het eind
van het jaar. Dan hebben de nert
sen hun wintervacht. Die vacht
is het meest geschikt voor de
bontverwerkende industrie. De
nertsen worden in deze periode
pijnloos (met een soort gas) ge
dood, daarna gevild. De pelzen
gaan naar veilingen in het bui
tenland. Meestal naar Londen en
Kopenhagen.
Kwaliteit
Voor de marktwaarde is de
kwaliteit van de pelzen belang
rijk. Die waarde is afhankelijk
van de dichtheid van de beha
ring en de kleur. Bij het fokken
worden de meest fraaie dieren
bij elkaar gebracht. Een vacht le
vert gemiddeld zo'n vijfentachtig
gulden op.
De pelsdierfokker, hij is om
streden. Dierenvrienden vallen
hem aan, vinden het niet nodig
dat er jaarlijks zoveel nertsen
worden gedood. Ze voeren actie
om de fokkerijen te verbieden.
Acties die zij soms met daden -
het vrijlaten van nertsen - kracht
bij zetten. Merkt Johan Karens
wat van die acties? Op zijn be
drijf? Of scheelt het hem in zijn
omzet?
De fokker: "Zodra ik 's mor
gens op m'n bedrijf kom vraag ik
direct of het de nacht ervoor alle
maal goed gegaan is. Is dat het
geval, dan ben ik al lang weer
blij. Je leeft van de ene in de an
dere dag. Idioot natuurlijk, want
je hebt een legaal bedrijf. Eigen
lijk is het toch te zot datje met de
angst in je lijf rondloopt dat er
wat zou kunnen gebeuren? Ik
zou me geen raad weten als ze bij
mij de kooien zouden openzet
ten. Dan wordt in één klap alles
kapotgemaakt wat je in jaren
hebt opgebouwd. Heus, ik heb er
geen moeite mee dat er mensen
zijn die bezwaar maken tegen
fokkerijen als de mijne. Maar ze
moeten wel met hun handen van
mijn spullen afblijven. Als ze het
ergens niet mee eens zijn, dan
gaan ze maar naar de rechter."
Uitwijken
Lijdt Johan Karens onder de
acties? "Kijk, vroeger kon ik
mijn hele handel aan een Neder
landse grossier kwijt. Dat is afge
lopen. De economie heeft daar in
zekere zin wel mee te maken,
maar de druk die er van de actie
groepen is uitgegaan, heeft hier
in ook een rol gespeeld. Nu moet
ik met de pelzen naar het buiten
land. Verlies? Nee, dat lijd ik
niet. Wel de grossier, denk ik. Hij
is het meest gedupeerd. Nog niet
eens zo heel erg lang geleden trof
je in de grote steden bontwinkels
aan. Nu moet je ze echt met een
kaarsje zoeken. En ook dat is het
gevolg van het optreden van de
actiegroepen."
Extra kosten moet hij overi
gens toch maken. Karens vertelt
dat hij niets aan het toeval over
laat. Overdag, als er op de fokke
rij wordt gewerkt, houdt het per
soneel zelf de boel in de gaten, 's
Nachts is er bewaking. Dat kost
geld. Geld dat hij op niemand
kan verhalen.
"Ik vind het een uiterst verve
lende situatie, maar als ik het
niet doe, loop ik misschien de
kans dat er ik weet niet hoeveel
dieren worden vrijgelaten. Dus
word ik er min of meer toe ge
dwongen om mijn zaak te be
schermen. Leuk is het niet, maar
wat moet je? Wat ik nou zo
vreemd vind hè? Enkele tiental
len jaren geleden hoorde je nooit
klachten aan het adres van pels
fokkers. Nu vindt men ineens
dat het allemaal niet meer kan.
Waarom nu niet en toen wel,
vraag ik me af'.
De pelsfokker uit de Leidse re
gio heeft nooit écht moeilijkhe
den gehad. Geen bedreigingen,
niets. Karens voegt er wel direct
aan toe, dat de aanwezigheid van
de actiegroepen al een bedrei
ging voor hem vormen. "Elke
minuut van de dag ben je er mee
bezig. Je bent bang dat ze zullen
proberen je bedrijf te liquideren.
Dat vind ik al erg genoeg. De
spanning waarmee je moet leven
betekent al moeilijkheden vol
doende."
Mishandeling
Johan Karens vraagt zich af of
de actievoerders wel beseffen
waar ze mee bezig zijn als ze nert
sen in vrijheid stellen. Hij geeft
zelf het antwoord: Het is hen er
om te doen de dieren te bevrij
den. Maar dan? Ja, dan begint
het pas. Nertsen zijn roofdieren
die hun territorium met hand en
tand zullen verdedigen. Er ont
staat een massale vechtpartij.
Kortom, de nertsen zullen elkaar
de strot afbijten. Wanneer je het
nu hebt over dierenmishande
ling, dan is dit er een voorbeeld
van."
Een ander punt dat de pelsfok
ker erbij haalt: de overlast voor
de buren. "Die beestjes zwermen
uit en komen misschien wel in
zijn kippenren terecht. Nou, je
mag van mij aannemen dat wat
er dan gebeurt echt niet leuk is.
De nerts is een pure barbaar, een
roofdier bij uitstek. Wat ik hier
mee wil zeggen is, dat mijn buur
man dan wordt opgezadeld met
een probleem waarmee hij in fei
te niets te maken heeft."
Karens zegt ervan geleerd te
hebben. Vroeger kwamen er ge-
Johan Karens met een levende nerts.
regeld schoolklassen een kykje
in zijn fokkerij nemen. Vier jaar
geleden stopte hij daar abrupt
mee. Waarom?
De fokker: "Ik had nog nooit
een wanklank gehoord. Echt
niet. Tot op een dag een juf, die
met een klasje bij me op bezoek
was, me even de les begon te le
zen. Hoe ik het in mijn hoofd
haalde om die nertsen te doden
en zo. Toen heb ik gezegd: afge
lopen, geen vreemden meer in
m'n bedrijf. Op dat moment ging
er ook een lampje bij me bran
den. Ik dacht, ik kan hier wel
mensen laten rondlopen, maar
wie weet wat ze van zin zijn.
Mensen die misschien de boel in
zich kwamen opnemen om mij
later schade toe te brengen. Na
dat incident met die juf ben ik
daarmee gekapt. Die mevrouw
maakte een heleboel stennis
maar droeg zelf een suède jas",
herinnert Karens zich nog. "Daar
heb ik een opmerking over ge
maakt, maar ze had niet of nau
welijks in de gaten wat ik bedoel
de."
Moreel
Karens doodt de nertsen louter
en alleen omdat mensen er mooi
uit willen zien. Heeft hij daar,
moreel gezien, geen moeite mee?
Anders gezegd: staat hij, na al die
kritiek op de pelsfokkerijen, nog
wel volledig achter het werk dat
hij doet?
De reactie laat niets aan duide
lijkheid te wensen over: "Voor
tweehonderd procent. Ik toon
liefde voor het dier, behandel het
met zorg. Wat moet ik nog meer
doen? Ja, het criterium is dat de
nerts wordt gedood. Bedenk wel
dat ik dat doe voor de mens want
die wil er mooi uitzien. Of ik daar
dan geen moeite mee heb? Nee,
eigenlijk niet. Iedereen wil er
toch mooi uitzien? De mensen
die tegen ons werk zijn, redene
ren krom: aan de ene kant pro
testeren ze tegen wat wij doen,
maar de andere kant is dat ze zelf
vlees eten. En daarvoor moeten
ook dieren worden gedood. Vind
je dat consequent?"
Maar vlees eten 'moet', een
bontjas is een luxe.
Karens: "Ja, dat is wel waar,
maar toch stel ik het belang van
het dier voorop. Zou ik dat niet
doen, dan was mijn bedrijf al
lang failliet."
Daar heeft hij zelfhaat bij want
hoe mooier de vjhoe meer
geld die opbrengt
"Inderdaad, maar de nerts
heeft het goed bij mij."
Een maand of zeven, dan volgt
de dood. Mag je dat als 'goed'
omschrijven?
Karens: "Op dit punt scheiden
de wegen van de fokker en de ac
tiegroepen zich. Ik denk in eerste
instantie aan het behoud van
mijn bedrijf, de actiegroepen ne
men het voor de nerts op. Om
met mijn personeel (negen man
in vaste dienst) te overleven
moet ik pelzen. De nerts wordt
pijnloos gedood. Dat stel ik voor
op want als dat niet het geval zou
zijn, dan had ik grote moeite met
dit werk. Ik heb er een hekel aan
om dieren pijn te doen."
AMSTERDAM (GPD) - Lino Calle
voelt zich vereerd. De regering van
zijn geboorteland, Spanje, heeft
hem gevraagd diplomaat te willen
worden aan de Spaanse ambassade
in Stockholm. Zo komt er een eind
aan een periode van 22 jaar waarin
Calle in Nederland verbleef en
eerst als metaalbewerker werkte
en later naam maakte als vak
bondsbestuurder.
Het succes van zijn loopbaan
schrijft Calle in de eerste plaats toe
aan zijn huidige werkgever, de
FNV. Daar kwam hij in 1970 te
werken. Die maakte, samen met
het Universitair Asielfonds, zijn
studie aan de School voor de Jour
nalistiek mogelijk die hij rond 1970
in Utrecht volgde. De vakbond was
daarna de eerste organisatie in Ne
derland die een buitenlander, Cal
le, in dienst nam op beleidsniveau.
Zo ontwikkelde hij zich van me
taalbewerker tot vakbondsbe
stuurder van formaat met tal van
nationale en internationale func
ties op het gebied van vakbewe
ging en buitenlandse werknemers.
Daarnaast werd hij bekend door
zijn radioprogramma's voor Span
jaarden.
In 1963 moest Calle zijn vader
land - toen nog onder het regime
van Franco om politieke redenen
verlaten. De huidige Spaanse rege
ring heeft hem nu benoemd tot at
taché sociale zaken aan de ambas
sade in Stockholm. Naar Neder
landse begrippen en vreemde baan
voor een vakbondsman. Calle geeft
zijn regering een pluimpje voor de
aanpak: "Een ambassade behoort
te bestaan uit mensen van alle la
gen van de bevolking. De Neder
landse regering zou een voorbeeld
aan dit beleid moeten nemen. Ne-
derlandse ambassades krijgen wel
eens vragen over de Nederlandse
vakbeweging. Ik weet niet of die
jonkers en baronnen dan zo goed
op de hoogte zijn".
Calle's werk in Nederland is niet
af. Weliswaar denkt hij bereikt te
hebben dat sommige wetten min-
der slecht voor buitenlanders zijn
uitgevallen dan wanneer hij er niet
was geweest, maar gelijke kansen
voor buitenlanders zijn in Neder
land nog lang geen werkelijkheid.
Vreemdelingenhaat
Sterker nog, de vreemdelingen
haat groeit. Ook binnen de FNV
komen mensen voor die de belan
gen van Nederlanders voorrang
willen geven boven die van buiten
landers. Of die zelfs vinden dat de
buitenlanders het land uit moeten.
Calle: "Gelukkig zijn dat er niet
veel, maar die mensen horen niet
thuis in de vakbeweging. De FNV
is een organisatie waarvan de be
ginselen afgeleid zijn van de Uni
versele Verklaring van de Rechten
van de Mens, waarin staat dat je
niet mag discrimineren op grond
van sekse, kleur, nationaliteit enzo
voort".
Op dit moment bereidt een werk
groep in opdracht van de federatie-
raad (het hoogste orgaan in de
FNV) een beleidsvoorstel voor
over twee vragen: Of partijen als de
Centrum Partij verboden moeten
worden en of leden van zo'n partij
lid van een FNV-bond mogen zijn.
Lino Calle: "Werk in Nederland is
niet af'- (foto gpd>
door
Nel van Bemmel
Verwacht Calle dat de FNV zal be
sluiten CP-leden te royeren?
Calle: "Ik wens dat, en ik acht
dat noodzakelijk. Als men wil dat
de FNV aantrekkelijk blijft voor
buitenlanders, dan zal men moeten
besluiten CP-leden te royeren". Hij
is fel voorstander van een verbod
van organisaties als de Centrum
Partij: "PvdA, CDA en WD zou
den zelfs duidelijk moeten uitspre
ken dat in een democratisch land
als Nederland geen plaats is voor
het ongedierte rond figuren als
Glimmerveen en Janmaat. Ik denk
niet datje met zo'n verbod racisme
en discriminatie hebt overwonnen.
Maar in ieder geval is het stempel
van respectabiliteit en legaliteit
niet meer aanwezig".
Het totale aantal buitenlandse
FNV-leden schat Calle op 35.000
tot 45.000. Precies is het niet be
kend, omdat bonden de nationali
teit van hun leden niet registreren.
Calle rekent voor dat in verhou
ding zeker niet minder buitenlan
ders dan Nederladers lid van de
FNV zijn. "Het is een misvatting te
denken dat buitenlanders niet zijn
georganiseerd. Er zijn zelfs bedrij
ven, bijvoorbeeld Hoogovens,
waar het percentage georganiseer
de buitenlanders groter is dan het
percentage georganiseerde Neder
landers. Zo bestaan er ook de mis
vattingen dat buitenlanders niet
politiek geschoold zouden zijn, en
dom. Dat is een fout, stereotiep
beeld onder de Nederlanders. Zij
zien buitenlanders te negatief, en
handelen daarnaar".
Ledenverlies
Calle's blijdschap over zijn nieu
we baan gaat samen met grote be
zorgdheid over wat hij achterlaat.
Juist nu het racisme in Nederland
sterker wordt, moet de FNV ten ge
volge van ledenverlies inkrimpen.
Daardoor bestaat het plan Calle
niet te vervangen. Dat zou beteke
nen dat het secretariaat buiten
landse werknemers, waarvan hij
hoofd is, gehalveerd wordt. "Het
zou wel heel jammer zijn als door
financiële perikelen het gereed
schap tegen het racisme minder
wordt. Ik zal mij daartegen verzet
ten, ook omdat de groep van de
buitenlanders het meest wordt ge
troffen door de crisis".
Verder hoopt hij sterk dat de
vakbonden, maar ook andere
maatschappelijke organisaties, zo
als politieke partijen, zich harder
zullen opstellen dan tot nog toe om
te voorkomen dat racisten het in
Nederland voor het zeggen krijgen.
Optimistisch toont hij zich niet:
"Ik heb de laatste tijd in Nederland
een sterk .gevoel van onmacht ge
had in mijn pogingen meer te doen
tegen racisme en discriminatie".
De ondervinding heeft hem ge
leerd dat slechts in beperkte kring
steun was te vinden. "Ik ben 22
jaar geleden in dit land gekomen.
Alleen van de „rode familie" heb ik
solidariteit ondervonden. Van de
FNV, de PvdA, de VARA. Van
werkgevers kreeg ik nooit steun,
van midden- en rechtse partijen
nog minder. Als buitenlandse
werknemers hier gelijke kansen
willen verwerven, moeten ze steun
zoeken aan de linkerkant".
De hervormde synode heeft
gisteren in Doorn met overgrote
meerderheid de besluiten be
krachtigd van de gecombineerde
hervormd-gereformeerde syno
devergadering van begin deze
maand in Lunteren. Daar werd
ingestemd met het ontwerp van
een verklaring, waarmee beide
kerken in 1986 hopen uit te spre
ken, dat zij zich 'in staat van her
eniging' bevinden. Vóór die tijd
moeten zij op plaatselijk en re
gionaal niveau hiermee nog hun
instemming betuigen.
Er was bij de synode geen en
kele behoefte aan discussie over
de gang van zaken op de gecom
bineerde synode, waar een
woordvoerder van de hervormde
rechtervleugel, de Gereformeer
de Bond, riogal fel was uitgeva
ren tegen de gereformeerden. De
'bonders' onthielden gisteren
hun steun aan de besluiten van
de gecombineerde synode. Syno
devoorzitter ds. C. B. Roos had er
geen behoefte aan, het aantal te
genstemmers vast te stellen.
- De synode benoemde dr. A.
Noordegraaf te Ede tot docent
'praktische theologie' aan de
Utrechtse theologische faculteit.
Noordegraaf, die predikant was
achtereenvolgens in Daarle, Ol-
debroek, Ede en Utrecht, is se
dert 1978 docent 'geestelijke en
maatschappelijke stromingen'
aan de prot.-chr. academie voor
hoger beroepsonderwijs 'De Vij
verberg' in Ede.
Mevrouw drs. J. M. Deenik-
Moolhuizen (predikante in Am
sterdam voor vormings- en toe-
rustingswerk) en mevrouw drs.
H. J. Heldring-Klok (medewerk
ster bij de stichting 'Vredesop-
bouw' in Utrecht) werden be
noemd tot secretaris van de Cen
trale voor Vormingswerk/Her
vormde Vrouwendienst, afdeling
'Vrouw en Kerk', ter opvolging
van mevrouw ds. M. A. de
Vlieger, die in april volgend jaar
met de Vut gaat.
Dr. K. Blei (predikant in Haar
lem) werd benoemd tot voorzit
ter van de 'Raad voor de verhou
ding van kerk en Israël', als op
volger van dr. A. Krijger, die
weer gewoon lid van de raad is
geworden.
De Hervormde Kerk zal aan
ongeveer veertig hulppredikers
de kans bieden om via een aan
vullende studie van ten minste
800 uren en een bijzonder kerke
lijk examen alsnog predikant te
worden. Deze mensen hebben
het examen voor hulpprediker
afgelegd na 31 december 1977, de
datum waarop de Hervormde
Kerk het hulppredikerschap af
schafte. Ze doen vaak het gewo
ne predikantswerk, maar bedie
nen geen sacramenten (doop en
avondmaal). Wie vóór eind 1977
dit examen aflegden, zijn inmid
dels via hulppredikant gewoon
predikant geworden.
- De mogelijkheden tot neven-
gebruik van hervormde kerkge
bouwen zijn verruimd. Voortaan
kan de plaatselijke kerkvoogdij,
in overleg met de kerkeraad, zelf
beslissen over het beschikbaar
stellen van een kerk voor andere
dan 'gemeentelijke en kerkelijke
doeleinden'. Voorheen was hier
voor de goedkeuring nodig van
de provinciale kerkvergadering.
De hervormde synode ging giste
ren met deze wijziging van de
kerkorde akkoord.
'Proeftuin van heil'
Verontruste kerkeraden, clas
ses (regionale vergaderingen) en
gemeenteleden krijgen van het
gereformeerde synodebestuur
voortaan een brief, waarin op de
diepere achtergronden van de
verontrusting wordt ingegaan.
De synode zal er in die brief op
wijzen, dat synodale uitspraken
niet onfeilbaar zijn en dat ze
kerkleden willen helpen bij hun
pogingen om 'hier en nu proef
tuin van het heil' te zijn.
De adviescommissie van de sy
node beklemtoonde, dat de brief
'winnend en wervend' van ka
rakter moet zijn. Hij zal vooral in
gaan op de kwestie van de om
gang met de bijbel. Met het voor
beeld van het scheppingsverhaal
zal worden verduidelijkt, hoe an
ders dan vroeger tegen de bijbel
wordt aangekeken, maar zónder
dat het gezag van de Schrift zelf
op het spel wordt gezet.
Synode-adviseur professor dr.
H. B. Weyland (Kampen) zag
niets in zo'n brief. "Alleen door
bijbelgetrouwe prediking en per
soonlijk pastoraat zal het onder
linge vertrouwen kunnen wor
den hersteld", zei hij.
Uiteindelijk besloot de gere
formeerde synode toch unaniem
tot de brief.
- De gereformeerde synode
wil een onderzoek naar de be
trokkenheid van jongeren bij de
wereld van bijbel, kerk en geloof.
Het synodebestuur zal met de
hogeschool in Kampen en de
theologische faculteit van de
Vrije Universiteit nagaan, of dit
onderzoek past in het program
ma van deze onderwijsinstellin
gen. Als dat niet zo is, moet de
synodecommissie 'Gemeente
opbouw' het onderzoek verrich
ten. Dat zou in drie jaar f 300.000
gaan kosten. Vandaag zou het al
gemene bestuur van de synode
beslissen of in de begroting 1985
geld voor dit onderzoek wordt
gereserveerd.
Ook het vraagstuk van de kerk
in de grote stad kwam gisteren in
Lunteren aan de orde. De synode
droeg de afdeling 'evangelisatie'
van haar commissie 'Gemeente
opbouw' op, een werkgroep 'gro
te steden' in te stellen. Daarin
moet ook plaats zijn voor verte
genwoordigers van de Hervorm
de Kerk.
In het algemeen vond de syno
de, dat de steunverlening aan
stedelijke kerken hoge prioriteit
verdient, ook omdat de situatie
daar weleens het beeld van de
'kerk van morgen' kan zijn. "De
grote stad is zendingsgebied ge
worden", zei één. "Maar er ge
beuren, juist door de moeilijkhe
den waarvoor we staan, ook
prachtige dingen", verklaarde
een predikant uit een van de vier
grote steden.
tie naar de vergadering van de
Gereformeerde Oecumenische
Synode deze zomer in Chicago.
Er was veel kritiek op de beslui
ten van deze vergadering. Het
delegatielid mevrouw ds. M. J.
van der Veen-Schenkeveld zei,
dat in gesprekken met diverse af
gevaardigden begrip voor be
paalde Nederlandse standpun
ten leek te groeien, maar dat dit
tijdens de vergadering zelf niet
naar voren kwam.
De volgende gereformeerde
synode, die in mei volgend jaar
in Gouda zal worden geïnstal
leerd, zal moeten beslissen of de
Gereformeerde Kerken lid van
de oecumenische synode blijven.
