VS en Moskou
willen praten
Geweld houdt
aan in Spanje
Groenen bang voor het compromis
DESSO DOET MEER MET TAPDT
Wellicht volgend jaar onderhandelingen
Strijd over koers
buitenlands beleid
ZOALS T0T7JAAR SCHRIFTELIJKE GARANTIE
DONDERDAG 22 NOVEMBER 1984
BUITENLAND
PAGINA 7
WASHINGTON Onderhandelingen over wapenbeheersing tussen de Verenigde Staten
en de Sowjet-Unie zullen waarschijnlijk begin volgend jaar hervat worden. Dat kan ge
beuren na een gesprek tussen de ministers van buitenlandse zaken Shultz en Gromyko.
Op het ministerie van buitenlandse Europa zullen ontmoeten. Zij zul-
zaken in Washington is afgelopen len het dan eens moeten worden
zaterdag een boodschap uit Mos- over een nieuwe formule die kan
kou ontvangen waarin een voorbe- leiden tot de hervatting van ontwa-
reidend gesprek tussen de minis- peningsbesprekingen.
ters van buitenlandse zaken Shultz
en Gromyko wordt voorgesteld om President Reagan heeft tijdens
over wapenbeheersing en andere zijn gesprek met Gromyko eind
zaken te praten. In Washington september op het Witte Huis een
wordt aangenomen dat Gromyko algehele hervatting van de wapen
en Shultz elkaar in januari of fe- beheersingsbesprekingen voorge-
bruari in Moskou of elders in West- steld. De formule die daarbij ge-
WASHINGTON - Achter de aan
kondiging van Jeane Kirkpatrick
dat zij op zal stappen als VN-verte-
genwoordigster van de Verenigde
Staten gaat een felle strijd schuil
die zich binnen de Amerikaanse re
gering afspeelt over de koers van
de Amerikaanse buitenlandse poli
tiek in de komende jaren. Een
strijd tussen conservatieven en
minder conservatieven die vooral
wordt uitgevochten over Midden-
Amerika.
door
Jaap van Wesel
De conservatieven, waartoe Jea
ne Kirkpatrick behoort, zijn, even
als het Pentagon met minister van
defensie Weinberger en de CIA,
van mening dat Nicaragua met har
de hand moet worden aangepakt:
opvoeren van de steun aan de con
tra's in Honduras, militaire samen
werking met Honduras, niet uit
sluiten van militaire actie en moge
lijke blokkades. Het kankergezwel
dat het sandinistische bewind is,
dient onverwijld worden uitgesne
den, waarbij het woord 'invasie'
net niet valt.
Wel worden de geruchten die
twee weken geleden verspreid
werden over de mogelijke komst
van Russische MIG-gevechtsvlieg-
tuigen naar Nicaragua gezien als
een opzettelijk 'lek' van het Penta
gon en de CIA om de Amerikaanse
publieke opinie te laten geloven
dat Nicaragua een Russische satel
liet is onder de ogen van Amerika.
Minister van buitenlandse zaken
Shultz heeft dat onware MIG-lek
een 'misdaad' genoemd. Hij vindt
dat de sandinisten voorzichtig en
COLOMBO (Rtr.) - De Srilankaan-
se autoriteiten hebben voor het
hele land de avondklok afgekon
digd. Alle scholen blijven dicht
omdat de regering bang is voor
wraakacties tegen de Tamil-min-
derheid na een aanslag op een po
litiepost, waarbij 29 mensen om
het leven kwamen. De avondklok
blijft van kracht tot morgenoch
tend
met minder radicale middelen
moeten worden aangepakt. Een di
plomatieke regeling sluit hij niet
uit, zoals voortzetting van de be
middeling van andere Latijnsame-
rikaanse landen via de zogenaam
de Contadora-besprekingen.
Deze interne strijd binnen de re
gering is nog steeds gaande. Jeane
Kirkpatrick, een expert op het ge
bied van Midden-Amerika, hangt
de harde lijn aan. Ze heeft als VN-
ambaSsadrice veel meer belang
stelling getoond voor een zaak als
Midden-Amerika dan voor het VN-
gebeuren, waar zij zeer vaak schit
terde door afwezigheid. Hoewel zij
de Amerikaanse VN-ambassadrice
was, was zij meer in Washington
aanwezig dan bij de VN. Zij kwam
hoogstens bij de Veiligheidsraad
om een verklaring voor te lezen en
stapte dan meteen weer op. Zij
toonde een uitgesproken minach
ting voor de Verenigde Naties.
Dat gebrek aan belangstelling
leidde ook wel eens tot irritaties bij
collega's, zoals twee weken gele
den toen Nicaragua om een spoed
debat vroeg van de Veiligheids
raad. Op Amerikaans verzoek werd
dat debat tot 's-avonds uitgesteld
om mevrouw Kirkpatrick in staat
te stellen zelf aanwezig te zijn. Le
den van de raad offerden hun vrije
avond op, maar mevrouw Kirkpa
trick verscheen niet.
Het ligt voor de hand dat Jeane
Kirkpatrick de VN voor een be
langrijke functie wil inruilen. Zij
zou de regering-Reagan wel willen
blijven dienen, maar dan alleen als
de post van buitenlandse zaken of
adviseur voor veiligheidszaken vrij
zou komen. Shultz is echter niet
bereid en niet van plan op te stap
pen als minister van buitenlandse
zaken, al was het alleen maar om te
voorkomen dat iemand van de con
servatieve school het roer over
neemt. En ook McFarlane, de hui
dige veiligheidsadviseur, zal in de
komende regering-Reagan aanblij
ven zodat er voor mevrouw Kirk
patrick weinig eer te behalen is.
Daarom heeft zij maar besloten als
ambteloos burger terug te keren
naar Washington.
hanteerd werd is 'paraplu-onder
handelingen' waarmee de presi
dent wil zeggen dat alle zaken on
der een paraplu moeten worden
gebracht, te weten: strategische
wapens, middellange-afstandsra-
ketten, ruimtewapens, chemische
wapens, conventionele wapens in
Europa en 'vertrouwenwekkende
maatregelen'. De oorspronkelijke
Russische eis was dat Amerika de
plaatsing van middellange-af-
standsraketten in Europa moet sta
ken als voorwaarde voor een her
vatting van de ontwapeningsbe
sprekingen, die door de Russen vo
rig jaar werden afgebroken toen de
plaatsing van die raketten in West-
Europa begon.
Op de Amerikaanse 'paraplu'-ge-
dachte was het Russische ant
woord dat de Sowjet-Unie wel over
ruimteraketten wil praten, los van
andere zaken. Maar daar voelden
de Amerikanen weer niets voor.
Behalve dat de Verenigde Staten
en Rusland het inhoudelijk over
vrijwel niets eens zijn, liggen ook
de prioriteiten ver uit elkaar. De
Russen willen graag over ruimte
wapens onderhandelen omdat zij
daarin voorliggen, en die voor
sprong willen behouden. De Ame
rikanen zijn bezig een raket te ont
wikkelen die een Russisch ruimte-
projectiel zou kunnen vernietigen.
Om de ontwikkeling van die Ame
rikaanse raket af te stoppen, heb
ben de Russen een bevriezing van
alle ruimtewapens voorgesteld,
waar de Amerikanen niet voor voe
len zonder dat te koppelen aan an
dere zaken, zoals de midden-af
standsraketten.
Na een lange periode waarin zo
wel de leiders in Moskou als Was
hington op de barricade zaten en
zich in hun harde posities ingroe
ven, is er nu zowel in Moskou als
Washington sprake van een zekere
versoepeling. President Reagan
heeft zijn retoriek ten aanzien van
Rusland als het 'rijk van de slecht
heid' laten varen en Tsjernenko
sprak vorige week in Moskou over
de wenselijkheid terug te keren
naar het tijdperk van detente.
TEL AVIV - Het Israëlische leger
heeft dinsdagmiddag op de bezette
westelijke Jordaanoever tijdens
gevechten tussen voor- en tegen
standers van PLO-leider Yasser
Arafat een 23-jarige student dood
geschoten. Bij schietpartijen rond
de Bir Zeit-universiteit nabij Ra-
malla raakten voorts vier Palestijn
se studenten en een Israëlische of
ficier gewond.
door
Taco Slagter
De onrust op de westelijke Jor
daanoever houdt verband met de
MADRID - Amper zestien uur na
de moord op de baskische nationa
listische leider Santiago Brouard is
Spanje opnieuw opgeschrikt door
een aanslag. Gistermorgen namen
twee jeugdige overvallers in Ma
drid de dienstauto onder vuur van
generaal b.d. Luis Roson Perez.
Zowel generaal Roson als zijn mili
taire chauffeur raakten bij de aan
slag ernstig gewond. Een van de
vier kogels, waardoor generaal Ro
son getroffen werd, raakte zijn le
ver. Na een bijna vijf uur durende
operatie werd de toestand van ge
neraal Roson nog als zeer ernstig
omschreven.
door
Gerrit-Jan Hoek
De militaire chauffeur werd door
drie kogels getroffen, onder andere
in zijn hoofd. De twee daders, die
na de aanslag voorbijgangers met
hun vuurwapens bedreigden, wis
ten ongehinderd te ontkomen on
danks dat op alle uitvalswegen en
in de Madrilleense metro uitgebrei
de controles werden uitgevoerd.
In de eerste verwarring rond de
aanslag, de eerste op een generaal
sinds op 29 januari van dit jaar ge
neraal Quintana werd vermoord,
werd gesproken over een tweede
Palestijnse
student gedood
op Westoever
vandaag geopende Palestijnse Na
tionale Raad (het Palestijnse parle
ment in ballingschap) in de Jor
daanse hoofdstad Amman.
De onlusten bij de universiteit
maakten duidelijk dat Arafat nog
over voldoende steun beschikt van
de Palestijnen in de door Israël be-
aanslag op generaal Montenegro,
maar dit gerucht bleek achteraf
vals te zijn.
Met de twee aanslagen op de bas
kische nationalist Brouard en ge
neraal Roson is de gevreesde spi
raal van geweld opnieuw in wer
king getreden. Over de identiteit,
de ideologie en de achtergronden
van de daders tast men nog steeds
in het duister. Diverse telefoontjes,
die dinsdagavond de baskische
media bereikten, en waarin de ver
antwoordelijkheid voor de moord
op Brouard werd opgeëist door het
anti-terreurcommando GAL, wer
den later door iemand, die ver
klaarde in naam van deze organisa
tie te spreken, weer ontkend. Som
mige waarnemers brachten de aan
slag op Brouard in verband met de
zette gebieden. Weliswaar bestre
den rivaliserende groepen elkaar,
maar er was ook een groot verzet
tegen het ingrijpen van het Israëli
sche leger. Uren lang werden Israë
lische soldaten met stenen beko
geld. Het was een gevolg van de
weigering van Israël vertegen
woordigers van de Palestijnse Na
tionale Raad op de westelijke Jor
daanoever toestemming te geven
in Amman aanwezig te zijn.
Een Israëlische legerwoordvoer-
der zei dinsdagavond te verwach
ten dat de spanningen op de weste
lijke Jordaanover de komende da
gen zullen toenemen en geweiduit-
barstingen waarschijnlijk niet zijn
te voorkomen.
20e november, de datum waarop
extreem rechts het overlijden van
de dictator Franco herdenkt.
De wapens die de moordenaars
van Brouard bij de ingang van
diens artsenpraktijk achterlieten,
kunnen wellicht een indicatie vor
men voor de identiteit van de da
ders. Een van de wapens is een mi
trailleur van Italiaanse makelij, die
volgens specialisten zelfs op de
Spaanse zwarte markt nauwelijks
verkrijgbaar is. Deze omstandig
heid zou er op kunnen wijzen, dat
de daders van Italiaanse afkomst
zijn. Het is een publiek geheim in
Spanje, dat Italiaanse neo-fascis-
ten en Spaanse rechts-extremisten
elkaar regelmatig hand en span
diensten bewijzen door het vuile
werk van de ander op diens terrein
op te knappen.
waar wetenschappers in het be
gin van de jaren veertig de eer
ste atoombom in elkaar hebben
gezet, is gerenoveerd en tot mo
nument verklaard.
Bij de heropening van het ge
bouw verklaarde generaal-ma-
joor Niles J. Fulwyer dat
slechts weinig plekken op aar
de een grotere betekenis heb
ben „omdat de mensheid hier
haar grootste technologische
verworvenheid heeft eigen ge
maakt". Hij omschreef de uit
vinding van de atoombom als
„één van de meest fantastische
gebeurtenissen in de geschie
denis van de mensheid".
Gisteravond laat eiste ETA Mili-
tar de verantwoordelijkheid op van
de aanslag op generaal Roson. De
figuur van de generaal lijkt zorg
vuldig gekozen te zijn door de
ETA. Generaal Roson, administra
teur van de landmacht voor hij vier
dagen geleden met pensioen ging,
is de oudere broer van Juan Jose
Roson, minister van binnenlandse
zaken in enkele UCD-regeringen
onder premier Adolfo Suarez. Mi
nister Roson onderscheidde zich in
zijn ambtsperiode door zijn succes
volle operatie om met de ETA-poli-
tico-militar een staakt-het-vuren te
bereiken en gedaan te krijgen dat
meer dan honderd voormalige le
den van ETA-pm weer in het nor
male leven integreerden. Deze ope
ratie is door de harde kern van de
ETA Militar altijd fel bestreden.
Volgens ingewijden, en die me
ning werd bevestigd door minister
van defensie Serra, staan beide
aanslagen niet op zichzelf, maar in
nauw verband met elkaar. De op
zet zou zijn juist de twee sectoren,
die kritisch staan tegenover de on
derhandelingen met de radicale
ETA-militar, de radicaal-nationa
listische coalitie Herri-Batasuna en
het Spaanse leger, zodanig te prik
kelen en te irriteren, dat het deze
zomer gestarte informele vredes
overleg ernstig belemmerde of
zelfs geblokkeerd zou kunnen wor
den.
Franse krant:
3000 Libiërs
nog in Tsjaad
PARIJS (GPD) - In het noordelijk
deel van Tsjaad zouden zich op het
ogenblik drieduizend man Libi
sche troepen bevinden, die worden
ondersteund door 57 tanks, 7 heli
kopters en raketbatterijen. Een
deel van deze troepen zou kersvers
uit Libië zijn aangevoerd.
Deze gegevens, die afkomstig
zijn van het ambtelijke 'secreta
riaat voor de nationale defensie'
werden gisteren gepubliceerd door
het Parijse ochtendblad Libéra-
tion. Het blad drukte er meteen het
commentaar bij af van het ministe
rie van defensie, waar men ver
klaarde dat de cijfers op fantasie
berusten.
Het incident is een van de vele
die duidelijk maken dat er ofwel in
regeringskring de opperste ver
warring heerst over de ware stand
van zaken in Tsjaad, danwel dat
men het Franse pubüek poogt met
uiteenlopende gegevens zand in de
ogen te strooien.
Premier Fabius verklaarde gis
termiddag in het parlement dat
zijn regering alle maatregelen zal
nemen om te maken dat het ver
drag tussen Libië en Frankrijk (tot
wederzijdse terugtrekking van alle
troepen) wordt nagekomen. „En
het is nodig dat het helemaal wordt
nagekomen", aldus Fabius.
Terwijl Fabius sprak meldde de
regeringswoordvoerder in Tsjaad
dat Libische helikopters troepen
van Tsjaad beschoten hadden en
dat Libische Antonov-toestellen
verkenningsvluchten hadden uit
gevoerd boven het noorden van
het land en ten oosten van de
hoofdstad N'Djamena.
Het satirische weekblad Le Ca
nard Enchainé merkt op dat „het
succes van Mitterrands reis naar
Kreta daarin gelegen is dat hij er
levend weer vandaan gekomen is.
MEXICO (AFP) - Het dodental van de gasexplosie in Mexico-Stad is
volgens de laatste cijfers gestegen naar 498. Het aantal gewonden be
draagt ongeveer 3.000. Dit maakte het Mexicaanse rode kruis gisteren
bekend. Andere bronnen spreken van zo'n 5.000 gewonden, van wie er
ongeveer 100 in zorgwekkende toestand verkeren.
Het ministerie van binnenlandse zaken sloot in een gisteravond uitgege
ven verklaring niet uit dat het dodencijfer voorlopig zal blijven stijgen,
aangezien nog niet alle puinhopen zijn doorzocht en voorts de toestand
van een aantal gewonden hopeloos is.
In het hoorden van de hoofdstad is inmiddels begonnen met hei begraven
van de slachtoffers van de ramp. (foto anp>
Lab atoombom
nu monument
WHITE SANDS (DPA) - Het la
boratorium op de White Sands
Missile Range in de Ameri
kaanse staat Nieuw Mexico,
Het is nog maar een week of zes
geleden dat de gemeenteraads
verkiezingen in de Duitse deel
staat Noordrijn-Westfalen het
opnieuw aantoonden en beves
tigden: in de Duitse politiek zul
len de Groenen niet alleen een
belangrijk en blijvend verschijn
sel zijn, de Groenen zullen te-
s in tal van gemeenteraden,
deelstaatparlementen en wel
licht straks ook in de Bondsdag
een sleutelpositie innemen.
De sleutel tot de vorming van
;en stadsbestuur of een regering
die op meerderheid kan rekenen.
CDU/CSU en FDP raken, zo is de
trend, hun meerderheid kwijt en
de SPD behaalt alleen ook (veel)
minder dan 51 procent. Een
grootscheepse enquête van het
weekblad Der Spiegel bevestig
de die tendens vorige week nog
is: de Groenen in het centrum
de macht.
door
Leo Maat
Regeren is vooruitzien en dus
barstte met name in de SPD al
vast in alle hevigheid een strate
gie-discussie los. Het vporuit-
zicht op een mogelijke rood
groene coalitie werd door de so
ciaal-democraten heel verschil
lend beoordeeld.
In Noordrijn-Westfalen regeert
nog de SPD, maar zoals het er nu
uitziet zullen de deelstaatverkie
zingen in mei een eind maken
i de parlementaire meerder
heid, waarop de regering nu rust.
Minister-president Rau zag de
bui hangen en verklaarde vorige
maand: de SPD sluit niemand
uit, maar is in staat met iedere
politieke tegenstander samen te
werken als er goede afspraken te
maken zijn. Kortom: alles is mo
gelijk.
Onmiddellijk daarop raakten
de gemoederen verhit. SPD-poli-
ticus Baumer kondigde aan niet
herkiesbaar te zijn voor het deel
staatparlement. Hij noemde het
ongeloofwaardig als een regering
zich door SPD en Groenen zou
laten steunen.
De in het Roergebied invloed-
rijke voorzitter van de vakbond
voor de mijnbouw (waaronder,
let wel, ook de kernenergie
wordt gerekend) Schmidt zei het
zo: Men mag zich niet afhanke
lijk maken van lieden, wier stra
tegie het is stampij te maken,
zonder verantwoordelijkheid te
willen dragen. Schmidt heeft een
voorkeur voor een SPD-minder-
heidsregering, die door het CDU
gedoogd (de Duitsers zeggen ge
tolereerd of geduld) wordt. Een
'grote coalitie' van SPD en CDU
is volgens Schmidt ook denk
baar, maar minder waard om na
te streven. Schmidts grote voor
beeld is de Scandinavische poli
tiek, waarbij de grootste partij
door de op één na grootste ge
steund wordt.
Links
Ook anderen mengden zich in
deze strategie-discussie. Deel
staat-minister Zöpel stelde zich
op het standpunt, dat er niet met
de CDU of 'zelfs' met de FDP
moest worden samengewerkt.
Dat zou de SPD maar splijten.
De SPD moest integendeel naar
links oprukken, omdat de so
ciaal-democraten anders weer
een 33-procent-partij zouden
worden. Zijn conclusie: dan
maar een minderheidsregering
met steun van de Groenen.
Een dergelijke constructie be
stond reeds in de Bondsrepu
bliek: in de deelstaat Hessen.
Totdat de Groenen dinsdag hun
steun aan minister-presidefit
Börner (SPD) opzegden en daar
mee een eind maakten aan het
rood-groene experiment, dat nog
geen half jaar heeft mogen du
ren. In één klap staan de voor
standers van de rood-groene sa
menwerking met hun mond vol
tanden en klinkt het bij de tegen
standers het zie-je-wel.
Iedereen beseft dat het misluk
ken van politieke samenwerking
in Hessen grote gevolgen zal
hebben voor de Duitse politiek
De Groen-rode coalitie in Hessen is niet n
Alternatieven zelfs om met de SPD te praten.
en verklaarde dat er in
hen zo fundamentele
zaak geen compromissen te slui-
op alle niveau's. Ook de Groenen
beseffen dat. Wat bracht hen er
dan toe om de gedoogsteun in te
trekken?
Het conflict in Hessen onstond
rond een voor de Groenen we
zenlijke kwestie. De nucleaire
opwerkings- en verrijkingsfa-
brieken Nukem en Alkem in de
stad Hanau, nabij Frankfort, zou
den gesloten moeten worden, zo
spraken de leden van .de Groe
nen onlangs uit. De fractie van
de Groenen maakte daar een har
ten zijn.
Minister-president Börner
zocht dat compromis wel. Hij
stelde voor om Nukem de ge
vraagde nieuwbouw toe te staan,
onder strikte voorwaarden. Het
oude complex moest gesloten
worden, zodra de nieuwbouw ge
reed was en de verrijking van
uranium mocht alleen nog zoda
nig gebeuren, dat het onbruik-
Hans Apel: Groenen willen geen
vuile handen maken. (foto pn
baar was voor de vervaardiging
van kernwapens, zo de Groenen
althans één argument ontne
mend.
Maar een uitzondering op deze
regel (voor bestaande leverings
contracten) was voor de Groenen
de druppel die de emmer deed
overlopen. En hoezeer Börner,
overigens nooit een groot pleit'
bezorger van rood-groene sa
menwerking, ook omstandig uit
legde dat sluiting in strijd met de
wet zou zijn, een aderlating voor
de werkgelegenheid zou beteke
nen en dat de rood-groene sa
menwerking toch het enige alter
natief was voor conservatieve
politiek, hoezeer hij ook de na
druk legde op de gemeenschap
pelijke doelstellingen van beide
partijen, de Groenen waren on
verbiddelijk. Het experiment
was mislukt.
Dilemma
Het dilemma, geschapen door
de afweging tussen de strijd te
gen kernenergie en kernwapens
enerzijds en de strijd tegen werk
loosheid anderzijds, wordt door
beide partijen nu eenmaal an
ders benaderd.
Maar behalve deze zakelijke
meningsverschillen over politie
ke prioriteiten, lijken toch SPD-
ers als oud-minister Apel, kandi
daat voor het burgemeester
schap van Berlijn, gelijk te krij
gen in zijn afwijzing van - zoals
het in Berlijn heet de Alterna
tieve Lijst. Apel meent dat sa
menwerking onmogelijk is, van
wege het onvermogen van de
Groenen om compromissen te
sluiten. Groenen willen, en dat is
het wezenlijke van de strategie
discussie, geen vuile handen ma
ken, terwijl de sociaal-democra
ten zich bewust zijn van de smal
le marges en geloven in de kleine
stappen voorwaarts in de poli
tiek.
Willem Elsschot schreef ooit:
tussen droom en daad staan wet
ten in de weg en praktische be
zwaren. De Groenen in Duits
land willen daar niet aan. Het
wenselijke gaat boven het haal
bare. En zo drijven zij de eens zo
kwetsbaar gebleken Duitse de
mocratie in een vacuüm, dat, zo
lang de FDP een marginaal be
staan leidt, de sociaal-democra
ten alleen door een wankele n
derheidsregering of een grote
coalitie met het CDU/CSU kun
nen vullen. De angst voor de pijn
van het compromis bij de Groe
nen, maakt dat zij nog lang zul
len moeten blijven dromen.
ADVERTENTIE
Kiest met zorg de beste garens Maakt er tapijten van in de mooiste kleuren en dessins. Test en controleert
ze grondig En geett dan tot 7 jaar garantie! Als de Desso tapijtspecialist u adviseert, installeert en van
service voorziet, is dat uw dubbele garantie voor lange jaren tapijtplezier en tevredenheid. U herkent 'm
aan de sticker met het Desso garantiebewijs. Vraag ook naar het iniörmatieboekje Tapijt ABC Desso
TapijiABC van Desso hen handig boekje vól lips
adviezen over 'I kiezen en kopen van tapijt.
De Desso-tapijtspecialisl heeft 't voor u.
M4--LFM
