Vijf commerciële zenders op kabel-tv
Pleidooi voor plein bij Hoogstraat
Afstudeerproject: Leiden mist levend hart
'Club-en buurthuizen
met rug tegen muur'
DINSDAG 20 NOVEMBER 1984
LEIDEN/REGIO - Vijf commer
ciële zenders komen zeer waar
schijnlijk in 1985 nog op het regio
nale kabelnet. Een van de kanalen
zal worden gebruikt voor abonnee
televisie, waarvan men desgewenst
programma's af kan nemen. Het
dagelijks bestuur van de Gemeen
schappelijke Antenne-energie-
voorziening Leiden en omgeving
doet dat voorstel in een beleidsno
ta voor de komende jaren aan het
algemeen bestuur dat op 3 decem
ber hierover vergadert.
De uitbreiding met vier commer
ciële satellietprogramma's mag de
kabelkijker niets gaan kosten. Se
cretaris Noordermeer vertelt des
gevraagd dat de commerciële zen
ders zelf voor de kosten, onder an
dere een schotelantenne, op moe
ten draaien. Tenminste, dat is het
uitgangspunt van het dagelijks be
stuur dat overigens uit een scala
van satellietprogramma's kan kie
zen. Abonneetelevisie kost de kij
ker wel geld. Afhankelijk van het
bedrijf dat wordt gekozen, betaalt
de kijker 25 tot 35 gulden per
maand. Overigens alleen als er een
abonnement wordt genomen.
Het is de bedoeling dat het alge
meen bestuur op 3 december ak
koord gaat met deze uitbreiding.
Noordermeer: "Dan gaan we er
daarna aan werken. We willen de
uitbreiding in 1985 realiseren".
Op het programma staat verder
een nieuw informatie- en voorlich
tingskanaal. Dat kanaal wordt ge
bruikt voor regionale en lokale in
formatie, lokale omroep, uitzen
ding van speciale gebeurtenissen
en het vertonen van nieuwe pro
gramma's die in aanmerking ko
men voor plaatsing op het kabel
net. Het is namelijk de bedoeling
dat de kijkers worden geënquê
teerd, nadat een nieuwe zender een
tijdje op proef is geweest. Indien
tien procent of meer van de kijkers
het programma willen hebben,
komt het definitief op het kabel
net.
Omdat er op delen van het kabel
net een tekort aan kanalen dreigt te
ontstaan, overweegt het dagelijks
bestuur een of twee Engelse zen
ders af te stoten. Er zijn nu twaalf
kanalen in gebruik voor het door
geven van de Nederlandse, Belgi
sche, Duitse en Engelse program
ma's en een kanaal voor het Franse
TV 5. dat nog steeds gratis wordt
aangeleverd. Bovendien moet er
rekening worden gehouden met de
toekomstige zender Nederland 3.
Dat betekent dat veertien van de
maximaal achttien beschikbare ka
nalen al worden benut.
Om de komst van de commercië
le zenders mogelijk te maken, moe
ten er dus andere programma's
verdwijnen. Vooral omdat het er
voorlopig niet naar uitziet dat de
kwaliteit van de Engelse zenders
beter wordt, nu de PTT nog steeds
niet klaar is met het landelijk
straalnet, wil het dagelijks bestuur
die deels schrappen. Gekozen
wordt namelijk voor kwaliteit in
plaats van kwantiteit. Volgens het
bestuur zouden de programma's
van de commerciële stations de
Engelse zenders kunnen vervan
gen.
Tariefstijging
De tarieven voor een aansluiting
op het kabelnet stijgen volgend
jaar als gevolg van de regeling voor
de auteursrechten. De kabelex-
plointanten moeten voor de bui
tenlandse programma's sinds juli
1984 auteursrechten betalen aan de
Buma. Daarom is er voor de aange
slotenen op het kabelnet een ver
hoging van 1,94 gulden per maand.
Alleen in Warmond, waar minder
dan vijf buitenlandse zenders te
ontvangen zijn, is de verhoging be
perkter: 1,46 gulden per maand.
Het is overigens vrijwel onmoge
lijk een beperkt'aanbod aan te bie
den tegen een lagere prijs, zo
schrijft het dagelijks bestuur. De
kosten voor het aanbrengen van
zogenaamde filters, waardoor men
sen bijvoorbeeld alleen de Neder
landse zenders kunnen ontvangen,
zijn veel te hoog. In Oegstgeest is
een dergelijk basispakket tegen
een verlaagd tarief wel te krijgen.
Eigenlijk zouden de mensen die
een dergelijk pakket willen heb
ben meer moeten betalen als de
mensen die het totale pakket afne
men. Het dagelijks bestuur is er
dan ook geen voorstander van der
gelijke filters in het net aan te bren
gen, vooral ook omdat de mensen
die wel het totale pakket afnemen
dan op moeten draaien voor de ex
tra kosten.
Radio
De ontvangst van de radiozen
ders blijft in de toekomst proble
matisch. De ontvangst wordt nega
tief beïnvloed door de piraten, de
drukte op het FM-kanaal van de le
gale programma's en de geografi
sche ligging van de zenders.
Het dagelijks bestuur verwacht
dat de kwaliteit van de ontvangst
alleen beter kan worden als de
rijksoverheid er in slaagt het aantal
piraten drastisch te verminderen.
Een andere mogelijkheid is de pro
gramma's door te zenden via
straalverbindingen, maar daarvan
zijn de kosten te hoog. Daarom kan
alleen de kwaliteit van regionale en
lokale FM-radioprogramma's wor
den gegarandeerd. Uitbreiding van
het aantal legale FM-zenders wordt
vanwege de huidige drukte niet
overwogen.
Waar de Rijn zich bij de Hoogstraat splitst, zou het plein moeten komen.
De kramen rechts op de foto staan er in werkelijkheid niet, in verband met
de restauratie van de kelders van de Hoogstraat. (foto Holvast»
Het ziet er niet al te best uit voor
het kernwinkelapparaat van Lei
den, constateert Barend in zijn on
derzoeksverslag. Dichtgeslibde
wegen, een gebrek aan parkeer
voorzieningen, een minimaal aan
tal speciaalzaken en het feit dat het
centrum over onvoldoende cultu
rele en recreatieve voorzieningen
beschikt zijn enkele van de rede
nen waarom Leiden de afgelopen
jaren aan regionale.betekenis heeft
verloren.
Daarnaast zou ook het ontbreken
van een plein van voldoende groot
te, op de juiste plek in het stads
centrum, van negatieve invloed
zijn. Met de juiste plek wordt be
doeld: een plein gelegen op de
kruising van de belangrijkste voet
gangersroutes of daar waar de
grootste aantallen voetgangers
aanwezig zijn én waar zich een sa
menbundeling van stedelijke en
regionale attractiepunten bevindt.
Wat is nu precies een plein? In
het verleden was dat een plek voor
activiteiten zoals religieuze en
feestelijke processies, politieke bij
eenkomsten, markten, toneelvoor
stellingen enz. Dergelijke activitei
ten, waarbij veel mensen samenko
men, spelen zich thans veel meer
binnen gebouwen af en het plein
als centrum van de stad heeft daar
door niet meer dezelfde betekenis
als vroeger.
Toch is ook vandaag de dag be
hoefte aan een centraal plein waar
mensen kunnen samenkomen.
Zo'n plein moet geschikt zijn voor
bijvoorbeeld manifestaties, mu
ziek- en dansuitvoeringen, straat
toneel, demonstraties, spontane
ontmoetingen, commerciële en re
creatieve activiteiten. Kortom: een
hart van de stad waar het elke dag
moet bruisen en dat een trekker op
zich moet worden.
Blauwe Steen
Leiden heeft ooit zo'n plek ge
had. De Blauwe Steen in de Bree-
straat deed in het verleden name
lijk dienst als plein waar recht
werd gesproken, vonnissen wer
den voltrokken en belangrijke me
dedelingen werden gedaan aan de
bevolking. Die functie is geheel
verloren gegaan. Wie nu nog op de
Blauwe Steen een mededeling aan
de bevolking kwijt wil, loopt grote
kans aangereden te worden.
Het is aan de stadhuisbrand van
1929 te danken dat er momenteel
een stadhuisplein in Leiden be
staat. Maar, volgens Harro Barend,
ligt dat buiten de belangrijke voet
gangersroutes en kan het daarom
niet worden beschouwd als de gro
te trekker die het centrum nodig
heeft.
Wanneer een plein in het huidige
centrum van Leiden moet worden
ingepast, zal rekening moeten wor
den gehouden met de reeds aanwe
zige voetgangersroutes en activi
teiten. De grootste concentratie
voetgangers bevindt zich in het ge
bied rond de Hoogstraat. Om op
die plek een plein aan te kunnen
leggen, zou evenwel flink wat
ruimte geschapen moeten worden.
Anders gezegd: er moet worden ge
sloopt. Verreweg het eenvoudigste
zou zijn wanneer het bouwblok
tussen de Donkersteeg en de Stille
Mare wordt weggebroken. Dit zou
echter een onaanvaardbare aantas
ting van het stadsgezicht ter plaat
se betekenen.
Een andere mogelijkheid is de
kruising Maarsmansteeg/Bree-
straat. Een historische plek, omdat
zij slechts luttele meters verwij
derd ligt van de Blauwe Steen die
eeuwen geleden een pleinfunctie
vervulde. Qua ruimte biedt deze
plek echter nauwelijks meer moge
lijkheden dan een stip op de weg.
Andere oplossingen zouden weer
gepaard gaan met sloop en waar
schijnlijk meer problemen oproe
pen dan oplossen.
Platform
Onderzoek wijst uit dat de enige
serieus te overwegen lokatie is ge
legen op het water langs de Hoog
straat, daar waar de Rijn zich
splitst in de Oude en de Nieuwe
Rijn. Het is heel goed denkbaar,
volgens Harro Barend, een plat
form op het water te bouwen,
waarop een plein kan worden inge
richt van ongeveer 4300 vierkante
meter.
Een moeilijkheid is wel dat de
vaarwegen van en naar de Oude
Rijn en de Nieuwe Rijn open moe
ten blijven om de nodige schepen
door te laten. Ook bevindt zich on
der de Hoogstraat, boven de water
spiegel, een aantal monumentale
kelders die na realisatie van het
plein zichtbaar moeten blijven.
Het voordeel van deze plek bo
ven de twee andere is evenwel dat
geen bouwblokken hoeven wor
den gesloopt en geen goed functio
nerende winkelstraten verloren
gaan. Het beoogde plein is boven
dien van voldoende formaat om
aan de gestelde doelen te beant
woorden.
Een doorvaart kan op verschil
lende manieren worden gereali
seerd: dwars over het plein of langs
de randen. Het meest aantrekkelijk
is het creëren van een vaarroute
langs de Hoogstraat en Aalmarkt.
Dit betekent dat de vaarverbinding
tussen de drie Rijnarmen gewaar
borgd blijft.
Warenhuis?
Belangrijk voor het functione
ren, de vorm en de herkenbaarheid
van het plein zijn de gevelwanden
daar omheen. De pleinwanden
zouden in de huidige situatie wor
den gedomineerd door'de Hoog
straat, het bijna 26 meter hoge
pand van Vroom en Dreesmann
en, schuin daartegenover, de be
bouwing langs de Stille Rijn en de
28 meter hoge Hartebrugkerk aan
de Haarlemmerstraat.
Over het water van de Rijn loopt
de pleinruimte evenwel weg, zodat
een afrondende bebouwing, over
de Rijn heen, gewenst is. Een ge
bouw met gebogen lijnen, waarvan
de holle zijde naar het plein is toe
gekeerd, zou het op de meest na
tuurlijke wijze afsluiten. In dit
bouwwerk zou een trekker van de
eerste orde moeten komen, bij
voorbeeld een groot warenhuis.
Het plein is daarmee bijna af. Bij
na. Want, het meest boeiende ken
merk van een plein is, volgens Har
ro Barend, het zien en horen van
andere mensen die met van alles
en nog wat bezig zijn. Het plein op
de Rijn moet het centrum van Lei
den worden waar men markten,
parades, bijeenkomsten, kermis
sen, terrasjes, straattoneel en win
kels kan vinden. Kortom: activitei
ten zijn de belangrijkste sleutel tot
een succesvol plein.
Landelijke organisatie Gamma:
LEIDEN - Het club- en buurthuis
werk staat door de opgelegde be
zuinigingen met de rug tegen de
muur en voelt zich in de steek gela
ten op een moment dat de maat
schappelijke problematiek zich
verveelvoudigt. Dat stelde gisteren
het bestuur van de vereniging
Gamma, de landelijke organisatie
voor sociaal-cultureel werk.
In aanwezigheid van koningin
Beatrix en prins Claus organiseer
de de vereniging vandaag in de
Pieterskerk in Leiden een sympo
sium ter gelegenheid van het 100-
jarig bestaan van het club- en
buurthuiswerk.
Door eenzijdig de nadruk te leg-
ADVERTENTIE
1982 Domainé
ffl Juliette
rn Avril
UI Chateauneuf-
gen op economisch herstel, lijkt de
overheid zich af te wenden van de
grote maatschappelijke problemen
waarmee mensen in deze crisistijd
worden geconfronteerd, aldus het
bestuur. Een geïntegreerde aanpak
van met elkaar samenhangende
problemen is door de herschikking
van de financiële middelen niet
langer mogelijk en verhindert bo
vendien de noodzakelijke continu
ontwikkeling van het club- en
buurthuiswerk, zo wordt gesteld.
De bedoeling van het sympo
sium was van gedachten te wisse
len over nieuwe wegen waarlangs
het club- en buurthuiswerk zich
toch kan blijven ontwikkelen. Het
bestuur hoopt in ieder geval op fi
nanciële bijdragen uit het bedrijfs
leven om het hoofd boven water te
kunnen houden. Contacten daar
mee hebben echter nog niet tot
sultaat geleid.
Het club- en buurthuiswerk tel
momenteel rond de 1500 instellin
gen. Uit het enige onderzoek da
hierover ter beschikking staat, een
enquête van het Centraal Bureau
voor de Statistiek uit 1977, blijkt
dat in de club- en buurthuizen we
kelijks ongeveer 400.000 mensen
deelnemen aan ruim 16.000 activi
teiten.
Overval aan
Houtmarkt
LEIDEN - Een bewoner van de
Houtmarkt is gisteravond tussen
elf en twaalf uur overvallen door
drie gemaskerde mannen. Zij sta
len enkele duizenden guldens uit
een portefeuille. De mannen kwa
men het huis binnen doordat de
bewoner had vergeten zijn voor
deur op slot te doen, aldus de poli
tie. Twee van hen hielden de man
vast terwijl de derde de woning
doorzocht.
Woonwagens (1)
Het woonwagenkamp aan het
Trekvaartplein is niet zomaar
een kamp, nee, "het is een
prachtkamp". De bewoners zeg
gen het zelf en voegen er aan toe:
"Het moet behouden blijven".
Dat laatste is de vraag: mis
schien moet het kamp weg. Ge
beurt dat niet, dan luidt de vraag:
kan en moet het kamp in zijn
huidige omvang behouden zo
blijven? Staatssecretaris Brokx
vindt van niet. Een door hem ge
maakt plan gaat uit van kleine
kampjes (maximaal vijftien wa
gens), onder te brengen in en
rond Leiden. Wat het Trekvaart
plein betreft: dat is niet alleen
overvol er staan meer dan hon
derd wagens - maar het ligt te
ver buiten de stad. Volgens de
'Het Wiel', een maandblad van
en voor woonwagenbewoners,
merkte dat de bewoners van het
Trekvaartplein niets van verhui
zen willen weten. "Allemaal aar
dige, tevreden mensen. Een
prachtig clubhuis, een fijne om
geving, actieve werkers", consta
teert Het Wiel in niet mis te ver
stane bewoordingen.
Eén van de bewoners: "Veel
van onze mensen staan al zo'n 30,
35 jaar in Leiden. Onze kinderen
zijn hier geboren en groot ge
bracht. We hebben een mooi
clubhuis, waar we samen met
burgers uit de buurt regelmatig
kaarten en biljarten. We hebben
een goede voetbalclub - kijk
maar naar de prijzenkast - en we
spelen met en tegen burgers.
Dus integratie is er zat".
En andere kampen, wil Het
Wiel weten. Herman Hendriks
antwoordt met een wedervraag:
"Leiderdorp? Zijn jullie daar wel
eens geweest? Weggestopt in een
weiland, achter de bomen. Zoe-
terwoude heeft een kampje voor
drie wagens, er staat er precies
éen".
Voelt Tante Door iets voor ver
huizing naar een klein kampje?
"Ik ben zo bang voor die kleine
kampjes. Stel, je staat met drie,
vier wagens op een terreintje. 's
Zomers trekt de jeugd er tussen
uit en dan sta je daar als oude
vrouw alleen. Ik ben bang dat ze
me wat aandoen". Tante Trien
valt haar ondubbelzinnig bij:
"Hier heb ik mijn dochter en
mijn kleinzoon die me helpen als
er wat is. Ze zorgen ook voor
mijn eten. Ik kan toch niet naar
een klein kampje! Ik vind het al
lemaal zo angstig".
Woonwagens (2)
Henk Kersten sr. vat de gevoe
lens mooi samen in het artikel:
"De mensen willen niet eenzaam
en alleen op zo'n kampje staan.
Je bent in één keer alles kwijt. Je
contacten, je werk, je club. Maar
dat zal Den Haag een rotzorg
zijn"
"We zijn nu overbevolkt. Er
staan bijna 110 wagens, dat zijn
er 40 teveel. Uit alle delen van
het land zijn ze hier naar toe ge
komen. Omdat het zo'n goed
kamp was en is. Maar voor die
boventalligen moeten ze kleine
kampjes maken, die moeten er
af. Ook al zit mijn eigen klein
zoon daar bij".
Petrus Moesman: "Ik heb hier
mijn werk, mijn sloopterrein. We
gaan goed met elkaar om, er is
hier nooit rottigheid op het
kamp. Als ik nu na dertig jaar
nog eens een keer naar een klein
kampje moet verhuizen, steek ik
net zo lief mijn wagen in de
brand".
Opbouwwerker Bruno van
Veen: "Niemand ziet het zitten.
Ze zijn bang om ingklemd te ra
ken tussen vijandelijke burgers.
De geplande kampjes zijn niet in
het stratenplan opgenomen. Ze
liggen buiten de bebouwde kom,
er ligt altijd wel een bos of sloot
tussen. Dat werkt de integratie
niet in de hand".
Het kamp misschien weg, de
bewoners in 'Het Wiel'. "Maar
wanneer en hoe? Het is die onze
kerheid, die ons stapelgek
maakt".
Carnaval
De nieuwe carnavalsprins van
De Hutspotten (alaaf!) werd za
terdag geïnstalleerd. Om elf over
elf, want met het gekkengetal
hebben die carnavalsvierders
iets, zoals bekend. Toch onder
vinden De Hutspotten in deze
blijde tijden ook wat kommer
kwel is.
Vinden de leutmakers binnen
afzienbare tijd namelijk geen an
der onderkomen, dan zitten ze
vanaf begin volgend jaar zonder
opbergruimte. C. Bergers, na
mens het bestuur: "We zitten nu
in een schooltje aan de Jacob van
Campenlaan. Dat is een oud ge
bouwtje en de gemeente heeft
besloten om het tegen de grond
te gooien. Per 1 januari moeten
we weg zijn".
Er is geen alternatief?
"Ze hebben gezegd: jullie kun
nen wel naar de Berlagestraal;
ook daar zit een oude school en
wij zouden één klas in gebruik
kunnen nemen. Probleem is al
leen dat de huur nogal hooe is.
Vierhonderd in de maand zou
den we moeten betalen. Zonder
gas, licht of water te hebben
meegeteld".
"Dat kunnen we niet opbren
gen, eerlijk niet. Nu betalen we
120 gulden per maand en daar is
alles bij inbegrepen. We hebben
ook wel tegen de gemeente ge
zegd: dat lukt ons niet. Als ant
woord kregen we zoiets van:
jammer dan. Ja, je kunt wel zeg
gen dat bij ons een beetje het
idee leeft dat ze carnaval niet he
lemaal serieus nemen. Maar dat
is toch al wel langer bekend!"
Wat nu als er voor januari geen
nieuw onderkomen wordt ge
vonden?
"Ja, wat dan? Kijk, die ruimte
aan de Van Campenlaan wordt
voornamelijk gebruikt om spul
len op te bergen. Decors, kos
tuums. versierspullen, en ga zo
maar door. Elke dinsdagavond is
een groep mensen in die school
aan het werk voor het carnaval.
Vinden we niets anders, dan zul
len die spullen dus bij de leden
van de vereniging moeten wor
den opgeslagen. Leuk is het niet,
maar wat moet je anders?"
LEIDEN Leiden heeft bijna alle
kenmerken van een Hollandse stad
met een historische binnenstad:
straatjes, steegjes, grachten, brug
getjes en vele honderden monu
menten kris-kras door elkaar.
Maar, wat ontbreekt is een plein.
Een levend hart van de stad dat el
ke dag bruist van de activiteiten.
door
Jan Rijsdam
In veel stadscentra bestaat wel
zo'n plein waar mensen uit de wij
de omgeving samentrekken voor
alle mogelijke activiteiten. Het
centrum van Leiden heeft het de
afgelopen jaren daarentegen
steeds moeilijker gekregen. En,
steeds vaker ook wordt geconsta
teerd dat Leiden niet over voldoen
de aantrekkingskracht beschikt
om als regionaal koopcentrum te
fungeren. Een plein is één van de
noodzakelijke voorwaarden om
het stadscentrum en het kernwin
kelapparaat van Leiden als belang
rijkste centrum in de Leidse regio
in stand te houden en te verster
ken.
Tot die conclusie komt de Zoe-
termeerder Harro Barend in een af
studeerproject aan de afdeling ste-
debouw van de Technische Hoge
school in Delft. Barend werkte
twee jaar bij de Dienst Gemeente
werken van Leiden, waar zijn be
langstelling voor deze stad en de
problemen waarmee zij te kampen
heeft, werd gewekt. Dat bracht
hem er toe zijn afstudeerproject
zich in het centrum van Leiden te
laten afspelen.
Somber beeld
Zo ziet het project van Harro Barend er uit. Een plein op het water bij de
Hoogstraat, met aan de andere zijde een bolvormig gebouw, waar nu de
Waagbrug is. Het grote gebouw links op deze maquette stelt V en D voor,
rechts de bebouwing langs de Hoogstraat, aan de andere zijde van het
water de Stille Rijn en op de achtergrond de Hartebrugkerk.
§PV
I iVi li'l'li i'i'i r
