Ileri nneriiMïen aan Wim te boek
Simplisme en schoonheid
op expositie 'Ateliers'
Gezelligheid kent geen tijd
Residentie Orkest met
terecht vergeten werk
Deel BBK-bestuur stapt op
Leonard Rose overleden (66)
O
Burton laat miljoenen na
Leiderdorps
Kamerkoor
houdt het
zuiver
MAANDAG 19 NOVEMBER 1984
PAGINA 11
Residentie Orkest o.l.v. Lucas Vis met werken van Jan van Gilse, Anton
Bruckner. Solist Steven Mayer in het Concert voor piano en orkest f kl.t
op.114. Gehoord in de Stadsgehoorzaal op 17 november.
LEIDEN - Zware kost zette het Residentie Orkest het K O-
publiek voor met een programma geheel geworteld in de Duitse
romantiek van de tweede helft van de vorige eeuw. Dat alle drie de
werken bovendien zelden of nooit uitgevoerd worden, werd in de
loop van de avond verklaarbaar, evenals verklaarbaar werd dat op
deze wijze van componeren wel een reactie moest volgen van com
ponisten als Schönberg en Debussy.
Merkwaardig genoeg was in het programma juist Bruckner de
gene die nog enigerlei glimlach in zijn symfonie had verwerkt.
De Concertouverture die Jan van Gilse als 18-jarige leerling van
het Keulse conservatorium schreef verraadt talent, maar mist elke
persoonlijkheid. Het karakterloze werk heeft zelfs geen curiosi-
teitswaarde en uitvoering ervan doet Van Gilse onrecht. Lucas Vis
wist de bombastische klippen maar ternauwernood te omzeilen.
Ook het pianoconcert van Reger lijdt aan een loodzware ernst,
verpakt in een gebrek aan harmonische zelfbeheersing, die inte
ressanter is om thuis te analyseren dan om in de concertzaal aan te
horen. De pianistische uitdaging in het werk wist Steven Mayer op
briljante wijze het hoofd te bieden. De veelzijdige kwaliteiten van
deze formidabele pianist konden hier echter onvoldoende tot hun
recht komen. Ook Reger mag wat mij betreft weer in de kast met
studiewerken voor harmonische analyse opgeborgen worden.
Het enige werk in dit programma dat door de componist zelf als
onvolwaardig werd beschouwd, de Nulde symfonie van Bruckner,
bleek ironischer-wijze het meest boeiende. Met het verwerpen er
van toonde Bruckner een grote zelfkennis, tenminste in het licht
van zijn latere symfonische werken gezien. Er zitten wat kale plek
ken en ongemotiveerde herhalingen in, maar het werk heeft daar
naast zoveel schitterende momenten die naar de latere Bruckner
wijzen, dat een uitvoering meer dan alleen maar interessant is. In
alle opzichten draagt de symfonie het stempel van Bruckner's per
soonlijkheid en heeft het een uitgesproken eigen gezicht.
In de vertolking van Lucas Vis ging de zorg voor het detail en de
afwerking nogal eens verloren in de grote lijn. En de Stadsgehoor
zaal bewees weer eens te meer een veel voorzichtiger aanpak in
klankvolume te vragen. MIES ALBARDA.
IJSSELSTEIN (ANP) - Voorzitter Bart Houtkamp en vice-voorzitter
Henk Willigendael van de Beroepsvereniging van Beeldende Kunste
naars (BBK) hebben zaterdag hun functie neergelegd en hun lidmaat
schap opgezegd. Oorzaak zijn „een reeds maandenlang voortsudderend
conflict over de verwording van de vakbond tot een politieke stroming".
Dit hebben Houtkamp en Willigendael zaterdag meegedeeld.
De grootste gewesten binnen de BBK, Amsterdam en Rijnmond, heb
ben volgens het tweetal hun vertrouwen in het resterende deel van het
bestuur opgezegd. Houtkamp is van mening, dat de BBK zich dient in te
zetten voor de belangenbehartiging van de kunstenaars. In plaats daar
van wordt de vakbond misbruikt om individuele en machtspolitieke doe
len na te streven.
NEW YORK (AFP) - De cellist Leonard Rose, die indertijd een beroemd
trio vormde met de violist Isaac Stern en de pianist Eugene Istomin, is op
66-jarige leeftijd in Croton-on-Hudson (in de staat New York) aan leuke
mie overleden.
Dit is zondag bekend geworden.
Het drietal speelde alle muziekstukken voor drie instrumenten die ge
schreven zijn door Beethoven, Brahms en Schubert.
Kort geleden vormde Rose een strijkerstrio met de violisten Isaac Stern
en Pinchas Zuckerman. Ook heeft Rose in de hele wereld solo-recitals
gegeven.
AMSTERDAM (ANP) - Zijn befaamde lied 'Jelle zal wel zien...'
over mij in de Oudejaarsavond-uitzending van 1966 werd een
zeer wezenlijk bestanddeel van „mijn korte escapade als minis
ter-president". Het was een „perfecte public relations stunt",
waarvan een politicus „slechts kan dromen".
Oud-premier Jelle Zijlstra schrijft dit in een boek, waarin 34
meer of minder bekende Nederlanders die Wim Kan kenden,
herinneringen ophalen aan de vorig jaar september op 72-jarige
leeftijd overleden cabaretier. Het eerste exemplaar werd vrijdag
in Amsterdam aangeboden aan Corry Vonk (82), Kan's weduwe.
Zijlstra - hij was zes maanden premier - ontmoette Kan een
maal, in de jaren vijftig in Bazel. Een andere ex-minister-presi
dent, die het langer vol hield, sprak de cabaretier tweemaal, zo
laat hij in „herinneringen aan Wim Kan" weten. Willem Drees Sr,
waar het in dit geval om gaat, schrijft: „het overlijden van Wim
Kan is voor het Nederlandse volk een groot verlies geweest. Tien
tallen jaren was hij een algemeen gewaardeerde figuur, die door
een rake typering van personen en situaties een groot publiek
wist te boeien".
Willem Cornelis Kan werd op 15 ja
nuari 1911 in Scheveningen gebo
ren. Zijn vader was onder andere
minister van Binnenlandse Zaken.
Kan werkte na zijn opleiding aan
de toneelschool vijfjaar bij het ge
zelschap van Cor Ruys.
haald door mensen die korte of lan
gere tijd aan het ABC-cabaret heb
ben meegewerkt. Het boek (ruim
200 pagina's) bevat ook bijdragen
van Wout van Liempt (25 jaar lang
Kan's impressario), van pianist Ru
van Veen en van Kan's broer Jan.
In 1936 richtte hij met Corry
Vonk, met wie Kan in 1933 trouw
de, en met Louis Grimberg het
ABC-cabaret op. Dat gezelschap
ging in 1939 op tournee naar het
voormalige Nederlands-Indië. Kan
en zijn echtgenote waren van 1942
tot 1945 geïnterneerd in Japanse
gevangenkampen.
Zij keerden na de oorlog naar
Nederland terug. Zijn aandeel in
het ABC-cabaret werd steeds gro
ter en groeide uit tot de later be
faamd geworden conferences. Het
cabaret hield in 1970 op te bestaan.
Kan begon in 1954 oudejaarsavond
solo-conferences op de radio. De
televisie volgde in 1973.
Veel herinneringen in het vrijdag
gepresenteerde boek worden opge-
Wim Kan komt in veel bijdragen
naar voren als een wat schuwe
man, die zich alleen op het toneel
ten volle manifesteerde. „Een
angsthaas met de moed van een
leeuw als hij op het toneel stond
(als Cor Ruys)", aldus de typering
van acteur Ton van Duinhoven.
„Kan was overdag weggekropen
in zijn tuinhuis aan de plas bij Ku-
delstaart, wilde niemand zien, had
de harde vuistjes van de grote klei
ne Corry nodig om zich weifelend
gereed te maken voor de dagelijkse
'duik van de hoge', maar 's avonds
was hij ontembaar", schrijft Van
Duinhoven. Maya en Annelies
Bouma (die evenals van Duinho
ven deel uitmaakten van het ABC-
cabaret) weten over Kans tuinhuis
je te melden dat het „via een inge
nieus systeem met de zon mee kon
draaien".
Cabaretkenner Wim lbo troost een geëmotioneerde Corry Vonk tijdens de presentatie van het boek 'Herinnne-
ringen aan Wim Kan' vrijdag in Amsterdam. <fot° ANP>
Simon Carmiggelt schrijft over
Kan's moeite met zijn critici. „Wim
Kan is zich tot het einde van zijn
dagen blijven opwinden over de
pers en de andere media." Zelfs
over een door scholieren verzorgde
ziekenomroep in Nijmegen, die na
tuurlijk kwam met de vraag: „en
wanneer houdt U ermee op?" kon
de cabaretier zich druk maken, al
dus Carmiggelt.
Het ging bij de onzekere Kan vol
gens zijn impressario Van Liempt
altijd om één vraag: was het pu
bliek tevreden? „Hij informeerde
nooit naar de recette van een
avond of naar de uitkoopsom.
Mensen die hem een te grote zake
lijkheid hebben verweten kenden
hem niet", schrijft Van Liempt. Hij
geeft wel toe dat „Hilversum altijd
schrok" van Kan's honorarium.
Tekstschrijver Michel van der
Plas noemt Kan „de eeuwige twij
felaar". Kan was volgens hem zui
niger in het tonen van emoties, in
de aankleding van zijn program
ma's, in de honorering van zijn me
dewerkers en in de duur van zijn
programma's. „Kan ontroerde
maar zelden", aldus Van der Plas,
„maar heeft me harder doen lachen
dan Sonneveld of Hermans."
LOS ANGELES De filmster-zangeres Olivia Newton-John en haar
vriend Matt Lattanzi gaan eind van het jaar trouwen. Beiden hebben dit
nieuws gisteren bekend gemaakt. Olivia leerde de in Australië geboren
acteur kennen tijdens opnamen voor de film'Xanadu'. (foto anpj
LONDEN (UPI) - De Britse acteur Richard Burton blijkt een nalaten
schap te hebben ter waarde van meer dan 4,5 miljoen dollar, hoewel zijn
vrienden dachten dat hij door een extravagant en wild leven zonder een
cent stierf.
De Londense Daily Mirror, die de executeurs-testamentair aanhaalde,
schreef gisteren dat Burton vrijwel alles heeft vermaakt aan zijn vrouw
Sally.
De nalatenschap van Burton is verdeeld over drie landen: ruim 2 mil
joen dollar in een bank op de Bermuda's, 1 miljoen dollar in onroerend
goed, een kleine 100.000 dollar in beleggingen, 380.000 in kunstwerken en
20.000 dollar in percentage-uitkeringen van oude films.
De vier broers en drie zusters van Burton in Wales hebben elk 15.000
dollar gekregen en ook zijn drie dochters, Maria, Kate en Jessica, zijn
bedacht. Overigens zei Burtons broer Verdun Jenkins vanuit zijn huis in
Cwmavon in het zuiden van Wales, dat hij had verwacht dat Richard
meer had nagelaten en dat de genoemde som hem "belachelijk" in de
oren klonk.
Een onschatbare schets van Picasso werd aanvankelijk vermist, maar
volgens de Mirror vond men haar tenslotte in het Californische huis van
Elizabeth Taylor, met wie Burton twee keer getrouwd is geweest. Sally,
zijn vijfde vrouw, wil het er laten hangen. „Miss Taylor treurt nog steeds
om hem", zegt ze.
Wat ook uit de nalatenschap wordt vermist en niét is teruggevonden, is
een waardevol handschrift van schrijver-dichter Dylan Thomas.
„Veel vrienden jachten dat hij geen cent had", aldus een van de finan
ciële bronnen van de Mirror. „Hij was verbazend gul. Hij gaf zijn derde
vrouw, Suzy Hunt, meer dan 1 miljoen dollar toen ze scheidden, maar hij
verdiende ook veel en daarom zullen sommigen vinden dat 4,5 miljoen
dollar een bescheiden erfenis is".
Burtons Londense firma Bushel Investments Ltd. bleek te zijn opge
richt om verwanten en vrienden van de acteur te helpen die in financiële
zorgen waren beland. De leningen gingen de 7.500 dollar niet te boven,
maar dikwijls werden ze nooit terugbetaald.
Expositie Ateliers BV in Galerie
Stelling, Lange Mare 65. Tot en met
30 november. Geopend: di. t/m za.
van 12-17 uur.
LEIDEN - Voor het eerst sinds
haar oprichting in 1981 treedt de
kleine kunstenaarsgroep 'Ate
liers voer Beeldende Vormge-
Vvis - kortweg Ateliers BV
naar buiten met een expositie in
Galerie Stelling. Ateliers BV, ge
vestigd aan de Maredijk 17, kent
op het ogenblik vier leden: Peter
Heemskerk, Harrie Roeleven,
Burkhardt Soil en Josephine
Verbist. Zij zijn alle vier op de
Stelling-expositie vetegenwoor-
digd.
Het groepskarakter van Ate
liers BV houdt overigens niet
méér in dan dat men in hetzelfde
gebouw, werkt, en maandelijks
een bijeenkomst arrangeert
waarop men met elkaar van ge
dachten wisselt over eikaars
werk en over kunst in het alge
meen. Men heeft verder geen ge
meenschappelijke doelstellingen
van artistieke of politieke aard;
ieder werkt voor zich.
Van de beeldhouwer Harrie
Roeleven (geb. 1936), die onder
meer onder Carel Visser heeft ge
werkt, zijn een paar non-figura-
'Memoires van een Benjamin' door
Neil Simon. Regie: Karl Guttmann.
Decor: Chiel de Mey. Met: Paul Rött-
ger, Ina van Faassen, Dolf de Vries
(tevens vertaling), Marijke Merc-
kens, Michiel Kerbosch, Liesbet den
Daas en Doenja Goedhart. Gezien op
17 november in de Leidse Schouw
burg.
LEIDEN - 'Toen was geluk heel
gewoon': het is een belangrijke
regel uit het liedje '1948', waarin
met nostalgie op een knusse
huiselijke gezelligheid wordt ter-
ruggekeken. Al speelt dit nieuw
ste stuk van Neil Simon dan in
de jaren dertig, toch is het heel
goed met de sfeertekening van
dit liedje te vergelijken.
Vader Jack, moeder Kate en
hun beide zonen wonen in een
klein huis, dat ook onderdak
tieve beelden te zien van staal,
lood en natuursteen. Het gaat om
geassembleerde, of gewoon bij
elkaar gelegde ballqes en derge
lijke, op de vloer uitgespreid als
een soort 'objets trouvés'. "De
objecten, die een horizontaal ka
rakter hebben, staan in nauwe
relatie met de grond, waarop ze
geplaatst zijn", heet het in de toe
lichting. Wellicht is de nauwte
van hun relatie met de grond er
de oorzaak van dat deze objecten
niet genoeg open stonden voor
het aangaan van een inspireren
de relatie met ondergetekende.
"Als de expositie afgelopen is,
kan ik dan het ijzer naar de slo
per brengen?", schreef een be
zoeker in het gastenboek. Dat
klinkt wel wat cru, maar ook ik
kan niet warm lopen voor voor
dit simplisme. Misschien dat
warmbloediger bezoekers er
méér bij zullen ervaren.
Josephnine Verbist (geb. 1946,
opgeleid aan de Haagse Vrije
Academie) toont een aantal gro
te, geheel abstracte schilderijen
die in alla-prima- en/of glacis-
techniek zijn opgezet. De meeste
werken zijn grof, schetsmatig
uitgewerkt en donker van kleur.
Sommige zijn daarenboven be
plakt met jute en beschroefd met
biedt aan Kate's zuster Blanche
en haar twee dochters. Vader
Jack probeert deze zeven men
sen financieel te onderhouden.
Zoon Stanley draagt daartoe ook
iets bij. Kate bestiert het huis
houden en haar jong weduwe ge
worden zuster zoekt naar meer
zelfstandigheid. Haar dochter
Laurie is wat ziekelijk en de oud
ste dochter droomt van een
Broadway-carrière.
Dat alles wordt verteld vanuit
het perspectief van Kate's zoon
Benjamin. Een voortreffelijk
spelende Paul Röttger maakt
van deze Benjamin met zijn com
mentaren en door zijn buiten
beentjespositie de spil van het
stuk, waardoor succes voor deze
vrije produktie gegarandeerd
lijkt. Dit al vaker succesvol toe
schijven leisteen. De nogal ver
schillende werkingen van de ge
bruikte materialen kunnen zo in
een originele combinatie worden
waargenomen. In de veelal con
trastrijke weken spelen vlakken
een multi-interpretabel spel met
elkaar. Zuiver decoratief is het
werk niet: "Ik schilder om uit
drukking te geven aan zaken, die
niet zo gemakkelijk onder woor
den te brengen zijn", licht de
kunstenares toe. De ruw aan
doende opzet, evenals het geko
zen palet, hebben op mij een af
stotende uitwerking, die onvan-
kelijke beschouwing in de weg
staat.
In de abstracte schilderwerken
van Peter Heemskerk (geb. 1950,
opgeleid aan de Koninkllijke
Academie in Den Haag) speelt de
veelal beweging suggererende
lijn een belangrijke rol en zijn
de kleuren lichter dan bij Ver
bist. De creaties zijn nogal ver
schillend wat hechtheid en over
tuigingkracht betreft. Sommige
produkten komen op mij over als
in verloren ogenblikken met
verfrestanten in elkaar geflanste
klodder creaties, andere getui
gen van enig gevoel voor schoon
heid en fantasie.
gepaste vertelperspectief ("Heb
ik jullie al vertelt.. wordt er
vaak tegen de zaal gezegd) tref je
niet alleen in bijvoorbeeld jon
gensboeken aan, maar ook in li
teraire werken als Oek de Jongs
bestseller 'Opwaaiende zomer
jurken'.
Was Paul Röttger het vorig sei
zoen in de veelgeprezen RO-
Theater-produktie 'Jacques de
fatalist en zijn meester' hoofdza
kelijk de aangever van John
Kraaykamp sr. in zijn produktie
is hij de grote komiek, die de rol
van Benjamin uitstekend invult
en daardoor de mogelijkheden
van dit blijspel benut.
Maar ook andere spelers zijn
goed op dreef; Ina van Faassen
treft de juiste laconieke toon van
de bazige Kate en Marijke Merc-
en van Peter Heemskerk, «foto pr)
De vierde exposant is Burk
hardt Söll (geb. 1944, opgeleid in
Berlijn), produktief componist in
zeer uiteenlopende muziek gen
res, maar ook actief beeldend
kunstenaar. Hij toont in Stelling
titelloze figuratieve schilderijen,
in felle kleuren en soms met zwa
re contouraanduidingen, die aan
Funk-Art doen denken maar ze
ker ook hier en daar een frisse,
vrolijke ondertoon hebben. Nog
al indringend is een groot trip
tiek dat de lijdensgeschiedenis
van Jezus als onderwerp heeft.
De zo te zien technisch niet bij
zonder vaardige arties is er naar
mijn mening goed in geslaagd,
het oude verhaal in een aangrij
pende modern-dramatisch vorm
te gieten. Ter gelegenheid van
het driejarig bestaan van Galerie
Stelling is een omvanrijk (foto-
kopieën-)boek uitgebracht, dat
een overzicht geeft van drie jaar
Stelling-activiteiten en de reac
ties daarop, (prijs: f 15.-).
ANTOON ERTEMEIJER
kens speelt heel acceptabel haar
wat afhankelijke zuster. De rol
len van Dolf de Vries en Michiel
Kerbosch als resp. de vader en
de zoon boden niet zo bijster veel
mogelijkheden. Doenja Goed
hart en Liesbet den Daas bren
gen het er heel redelijk van af in
hun eerste 'echte' theateroptre
den.
Bij het decor heeft ontwerper
Chiel de Mey zich waarschijnlijk
een zekere artistieke vrijheid ge
permitteerd. Vermoedelijk zag
een huiskamer in het Amerika
van de jaren dertig er echt wel
anders uit dan deze oer-Holland-
se knussigheid suggereerde.
Maar het vergrootte natuurlijk
wel de herkenbaarheid van de
huiselijke taferelen, waarbij
saamhorigheid na een korte sen
timentele crisis uiteindelijk over
wint. Het publiek in een goed be
zette schouwburg (met verbeter
de zitplaatsopstelling in Baignoi
re B en D) reageerde zaterdag
zeer enthousiast.
WIJNAND ZEILSTRA
Concert door het Leiderdorps Ka
merkoor met medewerking van: Le-
nie v.d. Heuvel (sopraan), Gaudia
Geijssen (alt, mezzo), Peter Dijkstra
(bas, bariton) en het Leiderdorps Ka
merorkest. Dirigent: Wim van Meeu
wen. Gehoord: 17 november, Dorps
kerk, Leiderdorp.
LEIDERDORP Tijdens de
koorzang in de Dorpskerk van
Leiderdorp kon men zich onder
het gehoor wanen van het King's
College Choir in een kleine ka
thedraal te Cambridge. Mijns in
ziens laat de dirigent Wim van
Meeuwen zich sterk inspireren
door de Engelse a capella-zang:
de totale koorklank was zuiver,
zonder enige vibratie, strak en
ingetogen, nauwelijks climax of
anticlimax toelatend. Soms hield
hij zich zó strikt aan de partituur,
dat het zelfopgelegde keurslijf
wat té strak aangeregen scheen.
Als een op zondag geboren kind
je (uit 'Mond&ychild' van John
Rutter) knap is én goed én blij én
vrolijk, vind ik tóch dat zoiets
zich moet uiten in de voordracht.
Maar helaas, de componist heeft
dit niet voorgeschreven!
Deze zangstijl was overigens
zeer goed verenigbaar met het
lied 'Der Gerechte kommt um'
toegeschreven aan J.S. Bach,
met zijn kleine orkestbezetting
en de nog bijna primitieve opzet
van de compositie.
Hoe goed geschoold de zang
stemmen afzonderlijk waren,
hoorde men tijdens de Franse
chansons van Claude Debussy
1862-1918) toen de alt Anke Zuit-
hoff en de sopraan Els van Onse-
len beiden solistisch optraden.
In de songs 'Yesterday' en 'Mi
chelle' van John Lennon en Paul
McCartney kwam veel duidelij
ker de tekstinterpretatie tot z'n
recht, met name in de passage
'There's a shadow hanging over
me', die werkelijk als een wolk
de zaal in dreef.
Dat het Leiderdorps Kameror
kest voor het eerst zelfstandig
optrad was in het vijfde Bran-
denburgs Concert van J.S. Bach
in zijn vlakke uitvoering tóch te
merken. De fluitiste Veronica
Stein bach zorgde vooral in het
tweede deel voor het op gang
houden van het gekozen tempo;
zij hield 'de pit' in het trio: viool,
fluit, cembalo.
Wim van Meeuwen besloot
met een indrukwekkend uitge
voerde Missa Brevis in F van J.S.
Bach, bijgestaan door drie jonge
solisten, de sopraan Lenie v.d.
Heuvel, de alt Gaudia Geijssen
en de bas-bariton Peter Dijkstra,
die voor een voortreffelijk sa
menspel zorgden met koor en or
kest. De dirigent toonde in dit
laatste werk optimaal zijn hou
ding in het technisch, muzikaal
en inhoudelijk zingen.
LIDY VAN DER SPEK
'Memoires van een Benjamin'
