mm Mfi KLASSIEK Authentiek, maar verre van steriel Uitvoeringen op hoog niveau Verbluffende virtuositeit Handel en Bach op een koopje Menselijke Beethoven ZATERDAG 10 NOVEMBER 1984 EXTRA PAGINA 29 Christopher Hogwood (foto p.r.) Academy of ancient music Haydn, symfonieën nr. 100 in D ('militaire') en nr. 104 in G ('Lon- dense'). The Academy of An cient Music o.l.v. Christopher Hogwood. L'Oiseau-Lyre 411 833-1. Ook met deze twee symfonieën van Haydn bewijst The Academy of Ancient Music weer eens, dat musiceren op authentieke in strumenten allesbehalve steriel en primitief behoeft te klinken. Integendeel zelfs! Zelden zullen moderne uitvoeringen van deze muziek zo puntig en doorzichtig geklonken hebben. Voor wie tra ditionele uitvoeringen gewend is, zal het misschien even wen nen zijn, maar het loont de moei te. De leden van de Academy of Ancient Music hebben zich bo vendien een technisch niveau verworven, dat het Hogwood mogelijk maakt de tempi over het algemeen sneller te nemen dan gebruikelijk is, zonder dat dat resulteert in allerlei oneffen heden die men bij het spelen op 'authentieke instrumenten' soms voor lief moet nemen. Ik kan me voorstellen, dat de muziek ten tijde van de compo nist zo geklonken moet hebben als we hier horen. Hooguit zal het 'militaire' element in de symfo nie nr. 100 toen nog sterker aan gezet zijn. Dit is inderdaad 'feest muziek'. (Gereduceerde aanbie ding in het kader van de aktie 'Geef Klassiek kado'). Das Lied von der Erde Mahler: Das Lied von der Erde. Brigitte Fassbander, Francisco Araiza, Berliner Philharmoni- ker o.l.v. Carlo Maria Giulini. DG 413 459-1. Kathleen Ferrier, Julius Patzak, Wiener Philhar- moniker o.l.v. Bruno Walter. Decca 414 194-2 (compact disc). Mahlers 'symfonie voor alt, te nor en groot orkest' behoort zon der twijfel tot de boeiendste vo cale composities van onze eeuw en zoals zo dikwijls bij werken van dat niveau, het lijkt of iedere dirigent van formaat weer een nieuw element aan de vele be staande interpretaties weet toe te voegen. Dat geldt zeker voor Car lo Maria Giulini, die voor zijn op name de beschikking kreeg over de Berliner Philharmoniker, technisch misschien wel het bes te orkest ter wereld. Typerend voor Giulini's ma nier van dirigeren zijn een grote mate van rust, helderheid en de tailafwerking, elementen die hij met dit orkest optimaal kon ver wezenlijken, maar ook een aan geboren Italiaanse zangerigheid. Door de combinatie van dat alles krijgt 'Das Lied von der Erde' hier een onaardse sfeer, die lijn recht staat op de brede emotio nele golven die we bij veel West- europese Mahler-dirigenten ho ren. De tenor, Francisco Araiza, klinkt een beetje kleurloos, maar de alt Brigitte Fassbander past zich dermate fraai aan Giulini aan, dat ik me tijdens het dertig minuten durende slotdeel 'Der Abschied' afvroeg, wat ik mij nog meer zou kunnen wensen. Het antwoord op die vraag kwam in de vorm van een com pact disc met de legendarische uitvoering die Decca in 1952 maakte met de onvergetelijke Kathleen Ferrier. Van Ferrier is bekend dat deze muziek haar zo ontroerde, dat zij ooit zelfs een uitvoering moest aftreken. Haar samenwerking met Bruno Wal ter maakt hun uitvoering tot een van de grootste aller tijden. Gelukkig is deze plaat in de af gelopen dertig jaar regelmatig verkrijgbaar geweest, maar toch is de nieuwe uitgave iets bijzon ders. De opname heeft namelijk een flinke 'face-lift' ondergaan en het resultaat daarvan werd uitgebracht op een compact disc, dat magische kleine plaatje met een geluidsweergave waaraan de plaat niet kan tippen. Natuurlijk blijft het een dertig jaar oude mo no-opname met alle beperkingen van dien, maar toch is het resul taat verbluffend. En wie maalt om stereofonische en digitale op nametechnieken bij zo'n uitvoei- ring? Simon Rattle Edison op een haartje gemist Britten: 'War Requiem'. Elisa beth Söderström, Robert Tear, Thomas Allen, jongenskoor van de Christ Church Cathedral te Oxford, koor en symfonie-or kest van de City of Birmingham o.l.v. Simon Rattle. EMI 1077573 (2 platen). Geen Edison in de categorie koormuziek voor Simon Rattle, maar het moet voor de jury een moeilijke beslissing zijn geweest en het puntenverschil in het voordeel van de uiteindeijke winnaar kon bij voorbaat al mini maal genoemd worden. Aan de andere kant is het 'War Requiem' ook niet bepaald een toepasselijk werk voor feestelij ke prijzen. Britten, zelf een over tuigd pacifist, heeft met deze compositie uit 1961 een beklem mende aanklacht tegen de oorlog geschapen door in een sobere vormgeving de onmenselijkheid van het oorlogsgeweld en het leed van de anonieme enkeling, soldaat of burger aan de orde te stellen. Hij deed dit door de tek sten van de Latijnse dodenmis (koor en sopraansolo) af te wisse len met negen oorlogsgedichten van Wilfred Owen, die in 1918 in Frankrijk sneuvelde. De uitvoering die Britten zelf twintig jaar geleden op de plaat zette, straalde humaniteit en het verlangen naar vrede uit. Bij de nog jonge dirigent Simon Rattle overheersen verbazing en afgrij zen. Het aan het slot bereikte ef fect bij de ontmoeting van twee gesneuvelde tegenstanders op het slagveld ('I am the enemy you killed, my friend') is er niet minder om. Pierre Volondat (foto gpd) Pierre-Alain Volondat Chopin: Fantasie in f, études op. 10 nr. 3 en 5, Polonaise héroïque. Liszt: Mefisto-wals, Au bord d'une source, Etudes d'execu- tion transcendante nr. 5 en 10. EMI 173 199-1. De Franse pianist Pierre-Alain Volondat behoeft sinds zijn deel name aan het Belgische konin gin Elisabeth-concours geen in troductie meer. Nog sterker dan door zijn spel en de hem (overi gens geheel terecht) toegekende eerste prijs trok hij daar de aan dacht door zijn verschijning en zijn manier van optreden, die menigeen aan zijn geestelijke vermogens deed twijfelen. Het prettige van de plaat is nu, dat het luistergenot geenszins beïnvloed hoeft te worden door de merkwaardigheden in het ge drang van Volondat, een dan blijkt des te sterker dat hier een pianist van uitzonderlijke klasse te horen is. De beroemde melo die van Chopins etude op. 10 nr. 3 klinkt bij hem zonder enige sentimentaliteit en zowel in de nog beroemdere Polonaise heroï- que als in de hier opgenomen werken van Liszt laat de 21-jari- ge prijswinnaar zich kennen als een musicus met een zeer eigen benadering en vooral een ver bluffende virtuositeit. Wie zo speelt, mag trouwens wel een beetje excentriek zijn. Barok plus 2 Premieplaat in het kader van de actie 'Geef Klassiek Kado' met werken van Handel en Joh. Seb. Bach, uitgevoerd door verschil lende solisten en ensembles. LP 198417 (ook op musicassette). De Stichting Platen-10-daagse organiseert tot en met 17 novem ber de actie 'Geef Klassiek Kado' om de verkoop van platen en musicassettes met 'klassieke muziek' te bevorderen. De doel stelling daarachter is natuurlijk commercieel, maar dat neemt niet weg, dat de geïnteresseerde platenkoper er zijn voordeel mee kan doen. Om te beginnen door de aanschaf van de premieplaat met een totale speelduur van vijf kwartiert!) waarop o.a. Glen Gould, Marie-Claire Alain, Han de Vries, de Academy of Ancient Music en de Academy of St. Mar- tin-in-the-Fields werken van Bach en van Handel laten horen. Omdat de samenwerkende pla tenmaatschappijen allemaal zo goed mogelijk uit de bus wilden komen, hebben ze natuurlijk uit voeringen uitgezocht die artis tiek en opname-technisch een uitstekend visitekaartje vormen. Het procédé van de DMM-per- sing maakt bovendien, dat de buitensporige lengte van de plaatkanten nauwelijks van in vloed is op de geluidskwaliteit. Voor nog geen zeven gulden een koopje, temeer daar de hoes ook nog twaalf waardebonnen bevat die een fikse korting geven op een andere plaat of musicassette. (Waardebonnen geldig tot en met 31 december). Kirill Kondrashin Beethoven: Symfonie nr. 3 "Er- oica", gespeeld door het Con certgebouworkest. Philips 412 064-1. (Live-opname van 11 maart 1979). Toen de Russische dirigent Ki rill Kondrashin op 7 maart 1981 plotseling overleed, had hij nog maar nauwelijks de gelegenheid gehad zijn tweede carrière op te bouwen. Drie jaar daarvoor had hij in ons land politiek asiel ge vraagd en was hij naast Haitink benoemd tot vaste dirigent van het Concertgebouworkest. Maar een geplande serie plaatopna men kon op één uitzondering na ('Sheherazade' van Rimsky-Kor- sakov met Herman Krebbers) nooit gerealiseerd worden. In plaats daarvan heeft Philips nu een tiental radio-banden van de NOS uitgebracht, waarop we de grote Russische dirigent met 'zijn' Amsterdamse orkest tij dens concerten aan het werk ho ren. De klank is natuurlijk niet altijd perfect en soms gaat er ook wel eens iets mis, maar de aan wezigheid van een over het alge meen geconcentreerd en rustig publiek, zorgt natuurlijk wel voor een extra spanning die veel studio-opnamen missen. Deze bijzonder humane vertol king van Beethovens derde sym fonie, zonder overbodig effect- werk, geeft daarvan een goed voorbeeld. Als na de laatste maat vóór het applaus losbarst een van de toehoorders spontaan 'Bravo' roept, wekt dat by mij geen irritatie, maar een gevoel i instemming op. Kirill Kondrashin (foto p. KRYPTOGRAM Horizontaal 3. Moes is voor de edelman als een meetinstrument. 8. Hij heeft wel wat te zeggen. 9. Lawaai van mannen die zich niet druk maken. 11. Hü leert ons.met planten om te gaan. 12. Is I berucht om de slechte at mosfeer? Ja, en L ook. 16. Voor velen de moeilijkste jaarlijkse opgave. 17. Afsluiting van een zeekas teel? 19. Een inwoner van Beieren verandert plotseling als hij een vogel ziet. 21. Als hij de kaarten scheurt be derft hij alles. 22. Ze tellen hoog of ze tellen laag. 23. Kerkelijke belasting? Dat is een teleurstelling. 5 V 3 y 5 T 7 V V V V p '0 V V V V i '3 V V V V V V V V V V V V V V 't> V V V v V V V V V V V u 13 '9 70 V V V V n 4 V V 23 V OPLOSSING Verticaal 1. Beslist niet buitenlander ei hard werken. 2. Geroofd vaatwerk. 4. Een waarachtig huwelijk. nodig 5. Speelgoed waar je over valt kan de zaak ophouden. 6. Dronkemanspraat. 7. Het minst grove is het pret tigst. 10. Generaals. 13. Riviervis waar een Europe aan bij wegloopt omdat hij tegen mij loopt. 14. Kostbaar zwijnevoer? 15. Ik sta er op en verwacht dat ieder dit verstaat. 17. Een kap er bij tegen de damp. 18. En uit lichaamsdelen maakt men een rechte lijn. 20. Hier komt alle daan. De prijs van 25,- werd toegekend aan Irma Elgersma, Robijnstraat 90, 2332 KV Leiden. De prijs wordt de winnaar toege zonden. Oplossing met vermelding van "Puzzel" voor donderdag op brief kaart of in enveloppe zenden aan Redactie Leidsch Dagblad, Post bus 54, 2300 AB Leiden. Na de 26e matchpartij stond Eu- we tegen Aljechin met 14-12 voor. Maar Aljechin gaf zich nog niet gewonnen. In de 27e partij sloeg hij met schitterend positie spel terug: 14-13. De 28e partij reldkampioen. Ziehier het ge wist Euwe met een pion minder vecht van de geWonde leeuw. door Dirk Sikkel remise te hoijdén, maar moest hiervoor al zijn accuratesse er vindingrijkheid aanspreken Ook in de 29e partij moest Euwe ^öorsTeÏÏ* Wit: Euwe; zwart: Aljechin d4 d5 2. c4dc4: 3. Pf3 Pd7 (Een ongebruikelijke zet die weinig Aljechin moet 35 zetten lang zwoegen voordat iets proberen) 4. Da4 c6 5. Dc4. h'J, een gelijke stelling had be- Pf6 6. g3 g6 7. Pc3 Lg7 8. Lg2 0-0 reikt. Daarmee moest de laatste 9 0.0 Da5 10 e4 Dh5 u Dd3 Pb6 party de beslissing brengen. Al- (0bjectief beter is e5, r leen bij winst bleef Aljechin de5: Pg4 13. De2 Pge5: 14. Lf4 is dit te vervlakkend) 12. Pe2 Td8 13. a4! Pbd7 14. b4! (De zwarte dame kan nu niet meer weg. Er dreigt vreselijk Pf4) g5 15. Pg5: Pe5 16. Dc2 Pg6 17. h3 (Dreigt Lf3) h6 18. Lf3 Pg4! (Zwart vecht voor wat hij waard is) 19. hg4: Lg4: 20. Lg4: Dg4: 21. Pf7: KI7: 22. Dc4+ e6 23. f3 Dh5 24. Le3 Tg8 25. Tf2 (Hier bood Euwe re mise aan hetgeen werd gewei gerd) Lf6 26. Tafl Ph4 (Er is niet beter) (DIAGRAM) 27. De6:+ Ke6:28. Pf4+ KÏ7 29. Ph5: (Het is volbracht) Le7 30. Kh2 Pg6 31. Tb2 Tac8 32. f4 PfB 33. (5 Lg5 34. Lg5: (Hier bood Euwe weer remi se aan, maar met een gekwelde blik in de ogen verklaarde Alje chin dat hij moést doorspelen) Tg5: 35. Pf4 Ph7 36. Pe6 Th5+ 37. Kg2 Pf6 38. Kf3 Tg8 39. Pf4 Thg5 40. Tgl. Op dit moment vroeg Al jechin aan Euwe: "Geeft u uw volgende zet af?" Euwe ant woordde bevestigend waarop Al jechin zei met remise akkoord te gaan. Euwe accepteerde en Alje chin droeg zijn verlies als een man. Hij wendde zich tot de zaal met de woorden "Es lebe der Schachweltmeister Euwe!" De meeste bronnen waaruit ik heb geput zijn nog slechts anti quarisch verkrijgbaar. Wilt u het complete verhaal van de match nog eens nalezen, dan kan dat toch in het boek "Der Schach- wettkampf Aljechin-Euwe", uit gegeven door Olms AG te Zü- rich, 1983. Dit bevat een Duitse vertaling van het officiële match boek plus een herdruk van de ar tikelen van Hans Kmoch over de match in de Mahrisch-Ostrauer Morgenzeitung. In de laatste ronde van het W.K. '84 maakt Gantwarg aan alle on zekerheid een einde door werkelijk in grootmeesterlijke stijl z'n vroegere landgenoot en nu tot Amerikaan genaturaliseer de Kaplan te verslaan. GANTWARG-KAPLAN. 1. 33- 29 17-21 2. 39-33 11-17 3. 31-26 6- 11 4. 44-39 20-25 5. 50-44 14-20 6. 36-31 1-6 7.41-36 10-14 8. 33-28 18- 22 9. 38-33 21-27 10. 32x21 16x27 11. 46-41 13-18 12. 42-38 18-23 13. 29x18 12x32 14. 37x28 8-12 15. 47- 42 5-10 16. 42-37 3-8 17. 34-30 25- x34 18. 39x30 20-24 19. 48-42. Gantwarg neemt verwonderlijk veel risico's en dat terwijl hij maar 1 punt voorstaat op Clerc. Om aan te geven hoe gevaarlijk de witte stand is de volgende 2 varianten. 1. 11-16 37-32 (33-29 22x33!) 16- 21! 41-37 12-18! 33-29 gedwongen want anders volgt de dodelijke omklemming 18-23, 24x33 28x39 18-23 en deze "open" parti Bon- nard lijkt spannend, maar is ont zettend slecht voor de witspeler. 2. 11-16 40-34 7-11 44-39 14-20! 34-29 (op 30-25 9-13 25x5 2-7 5x23 24-29 etc. terwijl ook 37-32 20-25 32x21 16x27 41-37 11-16 37-32 Op het moment dat u dit leest zal bekend zijn of de Nederlandse Volmacvrouwen bij de Olympia-' de in Seattle hun greep naar de macht succesvol hebben afgeslo ten. De dames kwamen vliegend uit de startblokken en speelden de eerste 10 wedstrijden met een gemiddelde van meer dan 20 (er zijn per wedstrijd maximaal 30 punten te verdelen, van 15-5 tot 25-5 en vervolgens bij grote ne derlagen 25-4, 25-3, enz. tot 25-0). V62 V B 7 O V 10 9 8 3 2 V5 AH 9 7 3 N B 54 QAHV85 wo 9942 O- OB7654 B 6 4 Z *87 B 10 C> 10 6 3 O AH A H 10 9 6 2 Nederland ging daarmee aan de leiding vanaf de allereerste dag en zag die toppositie eigenlijk al leen bedreigd door de Ameri kaanse wereldkampioenen. Maar in feite was dat allemaal maar voorspel, het ging er om een (ook 33-29 is zeer slecht) 6-11 ach ter elkaar verliest) 20-25 29x20 25x34 39x30 15x24 45-40 (op 37-32 altijd het winnende 16-21) 10-14 40-34 14-20! 37-32 16-21 41-37 12- 18! 30-25 (34-29 18-23! met dam en op 33-29 24x33 en 18-23!) 24-30! met winst. Toch denk ik dat de diagram stand al beter grond van de partij en de volgen de variant: 11-16 40-34 7-11 45-40! en beste voor zwart is nog 19-23 want de opbouw 43-39 30-25 met de dreiging 25-20 en 38-32 lijkt niet te weerleggen, althans met positioneel geoorloofde zetten. 19... 9-13 20. 40-34 13-18 21. 44- 39 19-23. Ook 8-13 ziet er niet goed uit: 34-29 4-9 29x20 14x34 39x30 10-14 45-40 15-20 30-25 20- 24 49-44 18-23 44-39 23x32 37x28 24-29 enz. met wellicht toch houdbaar spel voor zwart. 22. 19-23 28x19 24x23 18-23 24. 37-32 11-16 25.32x21 16x27 26.34- 29! 23x34 27. 39x30 6-11 28. 33-29 13-18 29. 29-24! 8-13 30. 41-37 13- 19 31. 24x13 18x9 32. 37-32 11-16 33. 32x21 16x27 34. 42-37 7-11 35. 37-3211-16 36.32x2116x27 37.38- 33! 27-32 38. 45-40 12-18 39. 40-34 2-7 40. 34-29 14-19 41. 30-24 19x30 42. 35x24 9-13 43. 43-38 32x43 44. 49x38 13-19 45.24x13 18x9 46. 38- 32 9-13 47. 29-23 7-11 48. 31-27 22- x31 49. 36x27 11-16 (met 10-14 had zwart wellicht iets langer kunnen tegenspartelen) 50. 33-29 10-14 51.29-24! en hoewel Kaplan nog even doorspeelde had hij hier al kunnen opgeven. zag dit en speelde heel goed drie maal schoppen, het geen noord aan slag bracht in deze positie: plaats te verwerven bij de eerste vier, die vervolgens gingen uit maken wie zich voor vier jaar Olympisch kampioenen moch ten noemen. Petra Kaas bracht in de wedstrijd tegen India het volgende spel tot een goed einde: Zuid gever. NZ kwetsbaar. Zuid opende 2 KI, 12-16 punten tonend en een zeskaart klaveren. Petra Kaas als west doubleerde, noord bood 3 KI, oost pas, zuid pas, west 4 KI, noord pas, oost 4 Ru, waarna west de bieding be sloot met 4 Ha. Zoals het spel ligt is 4 Sch veel makkelijker om te spelen (het is wellicht leuk eens uit te zoeken waarom, start KI V en b.v. ruiten na), maar west was nu eenmaal niet helderziende. Noord kwam uit met KI V en zuid, die het haar partner makke lijk wilde maken, nam over met de heer. Ru A werd getroefd en als west nu weer klaveren speelt gaat het mis; west moet dan nog maals ruiten troeven en zit dan bepaald niet lekker. Petra i B7 O V 10 9 8 3 5 9? AHV8 WQ N O 942 O B 7 6 5 B 4 Z 8 BONDSREPUBLIEK DUITS- LAND - De Duitse Bondsrepu bliek zet met vier bijzondere ze gels, die op 8 november aan de loketten verkrijgbaar zijn ge steld, enkele thema-reeksen voort. Zo wijst om te beginnen een zegel van 80 pfennig op de "gelijkberechtiging van man en vrouw". Daarmee krijgen de in 1981 begonnen serie "Grondbe ginselen van de democratie", het uit 1982 daterende blok "Bonds presidenten van de Duitse Bondsrepubliek" en de zegel "Bund, Lander und Gemeinden" van het vorige jaar, een vervolg. Op de zegel de tekens voor de man en de vrouw verbonden door het =-teken. De tweede zegel uit de reeks "actuele thema's" staat in het te ken van de vrede en een goede verstandhouding. Dit wordt op een 80 pfennigzegel in beeld ge bracht door een dubbel aange kruist stembiljet, de persoonlijke inzet voor vrede en begrip sym boliserend. Nog een zegel uit de reeks "ac tuele thema's": op een waarde van 60 pfennig wordt door het zwaar beschadigde woord "ge zondheid" en een brandende lu cifer in beeld te brengen gewe zen op de grote gevaren van het roken. Tot slot zyn we dan beland bij $1063 O A AH 10 9 Als noord nu het hoofd koel houdt is er niets aan de hand, rui ten terug is het beste, maar noord dacht dat het tijd was om ijlings klaveren te spelen. Zuid nam en h?d alsnog wests droom kunnen verstoren door klaveren te vervolgen, hetgeen noords Ha B tot een slag maakt, maar zuid was er kennelijk van overtuigd dat west geen klaveren meer had, en speelde ruiten, waarna de rest kinderspel was. 'Ik vond ze verschrikkelijk goed', verzuchtte de Ihdiase speelster na afloop, 'en dan ga je makkelijk fouten maken'. door Hero Wit de jaarlijkse kerstzegels van de Deutsche Bundespost en de Deutsche Bundespost Berlin. Op de zegels zien we twee heiligen, die in het christelijke Europa in de weken voor de kerst een be langrijke rol spelen: Sint Maar ten en Sint Nikolaas. De Duitse zegel in de waarde van 80 40 pfennig toont Sint Maarten (naar een legende), die als een Ro meins officier zijn jas deelt met een bedelaar: Sint Nikolaas, die kinderen geschenken geeft, staat op een Westberlijnse zegel van 50 20 pfennig. LIECHTENSTEIN - Twee jaar geleden, op 20 september 1982, bracht Liechtenstein onder de titel "mens en arbeid" vier bij zondere zegels uit in waarden van 30 rp., 50 rp., 70 rappen en 1,50 ank. Deze serie is naar alle waarschijnlijkheid zo goed aan geslagen dat de PTT van het vor stendom heeft besloten nog eens met twaalf zegels te komen, maar dan wel permanente. Dit dozijn verscheen op 10 september on der hetzelfde motto. De nu verschenen serie valt in drie delen uiteen: steeds vier ze gels die achtereenvolgens aan dacht vragen voor industrie, dienstverlening en bouw. De in dustrie komt tot uiting op de ze gels van 20 rappen, produktie; 45 rp., administratie; 80 rp., onder zoek en 1,20 frank, leiding. De sector dienstverlening wordt vertegenwoordigd op de zegels van 5 rp., handel en banken; 50 rp., toerisme en horeca; 70 rp., gezondheidszorg en 1,50 rp., post en verkeer. Aan de bouw zijn ze gels gewijd van 10 rp., installatie; 35 rp., planning; 60 rp., interieur- bouw en 1 frank, woning- en in dustriële bouw. STEMPELNIEUWS - Van 14 november tot en met 31 decem ber zal in de postkantoren van Amsterdam, Arnhem, Den Haag, Groningen, Rotterdam, Sittard en Utrecht een bijzondere stem- pelvlag worden gebruikt met de tekst: plak nu kinderzegels. Er is geen centraal punt waar de cor respondentie wordt gestempeld; toezending dient dus te gebeu ren naar elk postkantoor afzon derlijk. Op het omslag vermel den: Stempeling met stempel- vlag Plak nu kinderzegels.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1984 | | pagina 29