Een spektakel zonder weerga k'«nul,, Liggen als meest normale toestand Echte mensen in de kunstmatige wereld van 'Paris, Texas' \v J|l|r ..illl)1' r jut jut JUF Jeroen Krabbé in door Pinter geschreven film 'Blame it on Rio': onbetekenende Iducht Vrij circuit VRIJDAG 9 NOVEMBER 1984 PAGINA 19 De sleutelscène uit 'Amadeus' is het moment waarop 'titelheld' Mo zart huizenhoog boven zijn concur rent Salieri uitrijst, zonder dat hij daarbij zelf in beeld komt. Uit een begrijpelijke behoefte aan huis houdgeld toont zijn vrouw een paar composities van haar echtge noot aan de jaloerse hofcomponist in de hoop dat deze haar "Wolfi" aan een bescheiden betrekking kan helpen. Bij de middelmatige notenploe teraar Salieri slaat echter de blik sem in als hij ziet dat op al deze originele compositievellen niet één verbetering te vinden is. Tot dat moment werd hij gekweld door het vermoeden, dat de jonge Mozart een uitzonderlijk muzikaal talent 'Amadeus' van Milos Forman 'Amadeus'; regie: Milos Forman; hoofdrollen: Tom Hulce en F. Murray Abraham: theater: Lido 1, Leiden; alle leeftijden. mini waarheid tot hem door. Die onbe houwen puber uit Salzburg blijkt een genie zonder weerga. Eén die de muziek als een bovennatuurlij ke gave kant en klaar in zijn hoofd heeft zitten en alleen de nootjes nog maar op papier hoeft te zetten. Salieri, die zijn leven ooit aan God wijdde in ruil voor voldoende ta lent om dankzij eindeloos zwoegen een musicus van naam te worden, wordt bezeten van een dubbele haat. Haat tegen dat giechelende, vuilbekkende schepsel dat in zijn pink meer muziek heeft dan hij in zijn hele hoofd, en haat tegen een God die met deze oneerlijke verde ling elk gevoel van rechtvaardig heid met voeten treedt. Hij zweert wraak, en om zich op God zelf te wreken, kiest hij diens beschermeling tot doelwit. Dan volgt de reeks gebeurtenissen die de eigenlijke kern van het verhaal vormen en die ons evenals in het gelijknamige toneelstuk van Peter Shaffer door een hoogbejaarde Sa lieri worden opgebiecht. In het toneelstuk, in Nederland opgevoerd door de Haagse Come- die met Willem Nijholt en Hans Hoes, lag het accent daarbij meer op Salieri dan in de film van Milos Forman, die een grotere plaats in ruimt voor Mozart en diens mu ziek. Enerzijds is dit het gevolg van het verschil tussen toneel en film. Op het doek kan Salieri niet con stant aanwezig zijn, temeer daar de camera ons de gebeurtenissen dik wijls toont vanuit diens gezichts punt, en bovendien maakt het me dium film een ruime toepassing van muzikale illustraties met zelfs hele scènes uit opera's mogelijk. Aan de andere kant is deze ac centverschuiving ook een bewuste keuze van Forman en Shaffer. Hun Salieri is zich niet alleen bewust van Mozarts genialiteit (als één van de weinigen trouwens), maar met de drang zijn tegenstander te ver nietigen, openbaart zich ook het verlangen zich diens muziek eigen te maken. Aan het slot volgt zelfs een uitgebreide scène aan Mozarts sterfbed, waar Salieri de laatste no ten bijna letterlijk uit de zieke pro beert te trekken. Met historische werkelijkheid heeft dat allemaal weinig te ma ken, maar vanuit dat licht moet men dit filmepos ook niet gaan be kijken. Forman en Shaffer zijn vooral geïntrigeerd geweest door de tegenstelling tussen Mozart en Salieri, en de gevolgen die dat voor de laatste had. Salieri was de beroemdste com ponist van zijn tijd, maar naarmate hij zijn jongere collega langer over leefde, moest hij constateren dat zijn eigen muziek in de vergetel heid wegzakte, terwijl Mozarts po pulariteit evenredig bleef stijgen. Daarnaast bestond bij Forman ze ker ook de behoefte zich uit te le ven op een kostuumfilm en op dat punt heeft hij, mede dankzij het su blieme camerawerk van Miroslav Ondricek, een waar meesterwerk afgeleverd. In sommige spectaculaire effec ten lijkt hij misschien iets teveel beïnvloed door de Amerikaanse filmindustrie, maar dat belet hem niet om drie uur bioscoopbezoek tot een fascinerende belevenis te maken. Schitterend is bij dat alles de technische uitwerking met ca merahoeken, montage en beeld- rijm, o.m. als Mozarts gezicht aan vankelijk buiten beeld wordt ge houden of als twee uur later de clo- se-up van een kijvende schoon moeder overgaat in een zingende Koningin van de Nacht uit "Die Zauberflöte". Maar dat zijn slechts twee mo menten uit een grootse film, die be halve door Formans verteltrant ook gedragen wordt door twee vol slagen onbekende hoofdrolspelers. De vlegelachtige Mozart van Tom Hulce is onvergetelijk, maar uitein delijk wordt zijn prestatie toch nog overvleugeld door F. Murray Abra ham die een ontroerend echte Sa lieri op het doek zet, ontdaan van alle Hollywood-glamour en gety peerd met zoveel onhebbelijkhe den als maar menselijk zijn. PAUL KORENHOF Eén van de sterkste staaltjes mond-op-mond-reclame van de af gelopen jaren is onbetwist 'Oblo mow'. Het zieltogende theater Kri- terion in Amsterdam importeerde de Russische film begin april en kwam er nfiooi en lucratief de zo mer mee door. Als een lopend vuurtje ging het door filmminnend rand- en hoofdstad: 'Oblomow' mocht niet gemist worden. Ge beurde dat toch onverhoopt, deze week is de Leidse herkansing. 'Oblomow'; regie: Nikita Michalkov; hoofdrollen: Oleg Tabakov en Andrei Popov; theater: Kijkhuis, Leiden 'Oblomow' (trouwens al een film uit '79) was natuurlijk voor verfil ming al een begrip. Zelfs degenen die Gontsjarovs boek niet lazen, zullen wel eens hebben gehoord van de slapende en in elk perma nent rustende Ilja Illjitsj Omblo- mow. "Het is geen ziekte en het is geen luiheid. Liggen is voor hem gewoon de meest normale toe stand", zo wordt de hoofdfiguur geïntroduceerd. Met alle lof die de film vooruit- snelde, is 'Oblomow' mij twee keer (destijds in Amsterdam en nu ook weer) licht tegengevallen. Althans het eerste gedeelte waarin Oblo mow inderdaad niet van zijn sofa te branden is. Natuurlijk, Tabakov is vanaf het begin zeer innemend als de liggende bourgeois en zijn gehakketak met bediende Zachar beslist amusant. Maar in de eerste zestig minuten zit wel erg weinig dramatische spanning. Al snel is de geestesgesteldheid van Oblo mow vastgelegd, komt daar ook niet snel verandering in en is de woonkamer wel een erg beperkt decor. Alleen de scenes waarin naar zijn kindertijd wordt terugge keerd, zijn wonderschoon. Heel anders moet het tweede ge deelte worden beoordeeld. Daarin lost Michalkov alle beloften in. Oblomow trekt dan op met de jon ge Olga en zijn jeugdvriend Andrei Stolz. Oblomow fleurt op en slankt af, helemaal als Stolz afreist naar het buitenland. Hij is volledig be dwelmd door de schoonheid van Olga en Michalkov gaat prachtig mee in de hoop en vrees waar tus sen Oblomow zictielf heen en weer slingert. Plaats van handeling is dan inmiddels het Russische plat- De immer rustende Oblomow Het is kortom net als bij e voetbalwedstrijd: voor de rust e tamelijk lamlendig spelletje, daar na alles wat voetbal/film aantrek kelijk maakt en juist dat laatste ge deelte blijft natuurlijk in het ge heugen hangen. Ilja llljetsj Oblomow samen met de vrouw van zijn dromen, Olga in het idyllische Russische land schap. (foto pr) Zeker één scene: de bediende Zachar is net zo'n dommelaar als zijn baas en raakt zenuwachtig als de gemoederen hoog oplopen. Hij verliest dan alle controle. Zo ook als hij met een vol dienblad fel wordt toegesproken. Zachar kent zichzelf, zegt berustend 'Daar gaat het' en voegt luttele seconden later de daad bij het woord. Acteur And- rei Popov steekt daarmee de klas sieke komieken naar de kroon. B.J. li, 'H 'Paris, Texas'; regie: Wim Wenders; hoofdrollen: Har ry Dean Stanton en Nastas- sia Kinski; theater: Studio, Leiden; 16 jaar Actrice Kinski Pas na een klein half uur zegt Travis, de hoofdrolspeler in 'Paris, Texas', zijn eerste woorden. "Paris", stamelt hij tegen zijn broer Walt en toont hem een vergeeld fo tootje. Niks geen Champs Elysees te zien en Walt snapt er dan ook niets van. "Paris, Te xas", verklaart Travis zich nader. Hij heeft er een stuk grond gekocht. Grond waarop zijn ouders voor het eerst samen vrijden. Travis peinzend: "Ik denk dat ik daar ge maakt ben". Even later: "Weet je nog dat vader altijd zei: mijn meisje komt uit Paris. Dan wachtte hij even en zei dan pas Texas". Zoeken naar een niet meer bestaand verleden. Zo laat de grote prijswinnaar van het filmfestival van Cannes, het indruk wekkend werkstuk van regisseur Wim Wenders en schrijver Sam Shepard, zich het best karakteriseren. Travis is een man die alles ontvluchtte. Hij is gevlucht "naar een onbekend land zonder taal en zonder straten". We zien hem dan ook zwerven in de woestijn van Mexico en, zoals gezegd tientallen minuten hardnekkig zwijgen. Walt pikt hem op en sleurt Travis meer terug naar de beschaafde wereld, als je Los Angeles tenminste zo mag noemen. Gaan deweg leren we Travis daar beter kennen. Zo ontmoeten we zijn zoon Hunter, opge voed door broer Walt en diens echtgenote Anne. Hunter ziet zich opeens met twee va ders opgescheept, heel verwarrend. Travis's vrouw, Jane woont ergens in Houston en na een paar dagen gaan vader en zoon naar haar op zoek. Travis weet waar te zoeken en als hij eenmaal bij Jane is, ont rolt zich de prachtige scene die u misschien al op televisie zag. Jane werkt in een soort peepshow, waarbij door een telefoon ge converseerd kan worden. Hij ziet haar wel, zij hem niet. Zij babbelt onwetend door, hem biggelen sprakeloos de tranen over de wangen. Bij een tweede keer dringt de com municatie wel door de eenzijdige spiegel heen en wordt het beste uit de acteurs Har ry Dean Stanton (formidabel) en Nastassia Kinski (geen dragende rol, wel impone rend) gehaald. In 'Paris, Texas' zit eigenlijk een dubbele invalshoek. De tweede heeft niet direct met het verhaal te maken, maar gaat over een Europese kunstenaar die in Amerika een waanzinig houvast met het moederland vindt. Wenders' pogingen in de VS zijn tót weinig succesvol ge weest. Coppola nodigde hem uit in zijn Hol lywood-studio Zoetrope 'Hammett' te ma ken en wederzijds onbegrip maakte dat een doelloze onderneming. Met Francis Coppola gaat het sindsdien ook niet zo goed. Hij maakte bijvoorbeeld 'One from the heart'. Een liefdesgeschiede nis in een kunstmatige wereld die daarom niet echt tot leven kwam en Coppola aan de rand van het faillissement bracht. Wenders heeft nu zijn gram gehaald. Dankzij zijn Nederlandse cameraman Rob- by Müller maakte hij met Europese ogen een echte wereld kunstmatig en in die we reld geen marionetten maar ontroerende, machteloze mensen van vlees en bloed. BART JUNGMANN UTRECHT (GPD) - Jeroen Krab bé zal volgend jaar te zien zijn in de Engelse speelfilm 'Turtle Sum mer', waarin hij een markante bij rol vervult, met Glenda Jackson en Ben Kingsley als fameuze tegen spelers. Het gaat om de verfilming van 'Turtle Diary', dat door nie mand minder dan Harold Pinter tot scenario verwerkt is. De opna men zijn onlangs voltooid in Lon den en aan de kust. 'Turtle Summer' wordt geregis seerd door John Irvin en is een ko medie, of om met Harold Pinter te spreken: "In elk geval een verhaal voor optimisten. Van alle films waarbij ik ooit betrokken geweest ben, is dit de eerste die tenminste in zo verre een happy ending heeft, dat de hoofdpersonages zich aan het einde gelukkiger voelen dan by het begin het geval was". Volgens regisseur Irvin betreft het een uit de pas lopende komedie over het leven in de grote stad. Mensen leven bovenop elkaar, maar mijden contact. Glenda Jackson en Ben Kingsley (deze acteur werd wereldberoemd door zijn titelrol in Gandhi, op het moment is hij in Nederland ook te zien in de Pinter-film 'Betrayal') ontmoeten elkaar en ontwikkelen een plan om reuze schildpadden te ontvoeren en los te laten in de oce aan. Door de schildpadden hun vrijheid terug te schenken, krijgen ze zelf ook weer meer zin in het le ven. Het personage dat door Kingsley gespeeld wordt, woont op kamers in een vervallen huis in de wijk Fulham, waar men regelmatig ru zies heeft die meestal worden ver oorzaakt door een zekere Sandor, een onaangename man van Hon gaarse afkomst. En dat is dan de rol die Jeroen Krabbé te spelen heeft. Hij werd voor deze rol geschikt bevonden nadat de makers hem za gen in Paul Verhoevens film 'De Vierde Man', die in Engeland uit stekende kritieken gekregen heeft en in Londen zelfs heel behoorlijk gelopen heeft. 'Blame it on Rio'; regie Stanley Donen; hoofdrollen: Michael Caine, Joseph Bologna en Michelle Johnson; theater: Euro, Alphen. alle leef tijden. Twee vrienden, Matthew Hollis en Victor Lyons, nemen ieder hun dochter van achttien mee op vakantie naar Rio de Janeiro. Met z'n vieren bewonen ze een prachtig buitenhuis met uitzicht op de stad. De heren kijken hun ogen uit op het strand waar de meeste meisjes topless rondlo pen, inclusief de beide dochters. Al snel blijkt dat Jennifer, de dochter van Victor, vanaf haar jeugd verliefd is op 'oom' Matthew. Tijdens een nachtelijk strandfeest kost het haar niet veel moeite hem te verleiden. En dan beginnen de problemen. Jennifer wil open kaart spelen met haar vader, maar Matthew durft het zijn beste vriend niet te vertellen. Wanneer Jennifer toch zegt dat ze met een oudere man naar bed is geweest, helpt Matthew de in razernij ontstoken Victor bij het zoeken naar de dader. Tenslotte biecht Matthew zijn zonden op. Nadat ook nog gebleken is dat Victor een verhouding heeft met Matthew's vrouw en niemand een ander iets kan verwijten, komt alles plotseling toch nog op z'n pootjes terecht. Het is een klucht over vriendschap en relatieproblemen, die alle moge lijkheden om er iets leuks van te maken heeft laten liggen en letterlijk en het lijf heeft. Zelfs de prachtige lokatie en folklore brengen van vroegere werken van LEONARD ENGEL BLIJVERS Lido 4, Leiden. 'Gebroken Spiegels' - Beklemmen de film van Gorris over het hoeren- leven, Lido 3, Leiden. 'Greystoke, de legende van Tarzan, heer van de apen' - Kloof tussen na tuur en beschaving. Euro 4, Alphen. 'Class' - Kostschooljongen gaat met moeder vriendje naar bed, Euro 3, Alphen. 'Codenaam Wild Geese' - Actiefilm in de jungle. Euro 1, Alphen. 'The woman in red' Gene Wilder als verliefde sukkel, Lido 2, Leiden. 'Gebroken spiegels' - Metropole 4, 16 jr. 'Purple rain' - Metropole 5. al. The hit' - Odeon 1 (462400). 16 jr. 'Bolero' - Odeon 2, 16 jr. The karate kid' - Odeon 3. al. 'Greystoke' - Odeon 4, al. 'Lady lust' - Le Paris 1 (656402), 18 'Hete nachten van een maagd' - Le Paris 2, 18 jr. 'Jonge meisjes zonder taboe' - Le Paris 3, 18 jr. Tightrope' - Passage (460977). 12 ir. AMSTERDAM The v n red' -Alfa 1(278806), (Op)nieuw The Liquidator' Charles Bronson gedraagt zich gewelddadig, Luxor, Leiden. 'Indiana Jones and the temple of doom' - Verrassende avonturen. Ci ty 1, Katwijk. 'Zwarte baretten' - Actiefilm, City 2, Katwijk. The exterminator' - Geweld, City 3, Katwijk. 'Bastille' - Ontroerende film over man die niet van het leven kan ge nieten, City 4, Katwyk. SEXFILMS 'Sex games' - Rex, Leiden. 'Tiroler sex-express' - Trianon, Lei den. NACHTFILMS 'Een zwoele zonnetrip' - Rex, Lei den. 'Jacht op porno-poesjes' - Euro 1, Alphen. 'Blame it on Rio' - Euro 2. Alphen. 'Een gravin begeert' - Euro 3, Al phen. 'Greystoke' - Euro 4, Alphen. DEN HAAG 'Under the volcano' - Asta (463500), 16 jr. 'Amadeus' - Babylon 1 (471656), al. 'Police academy' - Babylon 2, al. 'Indiana Jones and the Temple of Doom' - Babylon 3, 12 jr. The woman in red' - Cineac 1 (630637), al. 'Codename: Wild Geese' - Cineac 2, 16 jr. 'Firestarter' - Cineac 3,16 jr. 'Sophie's choice' - Euro (667066), 16 jr. 'Paris, Texas' - Metropole 1 (456756), 16 jr. 'Once upon a time in America' - Me tropole 2, 12 jr. Top secret' - Metropole 3, aL De geprezen (Nipkow-schijf) filmafdeling van de VARA maakt haar faam komende da gen waar met twee films. Te ten morgenavond 'Blow Up' en volgende week 'Touchez pas au Grisbi'. De eerste is één van de grote hits van de jaren zestig, gemaakt door Michelangelo Antonioni. Onlangs met veel succes op nieuw in roulatie gebracht en nu voor tv geprogrammeerd. David Hemmings speelt de rol van een fotograaf in (toen) 'swinging London*. Hij maakt foto's van een verliefd stel en blijkt onge wild een misdaad te hebben vast gelegd. 'Blow Up' is duidelijk een kind van zijn tijd (experi menteel filmen), maar nog zeer de moeite waard. Aanvang 23.44 uur, Nederland 1. 'Touchez pas au Grisbi' is een iets bej aarder klassieker (1953) die na een paar buitenlandse zen ders nu ook door de VARA is verkozen. Jean Gabin speelt daarin een misdadiger op leef tijd, een rol die hij nadien nog veel vaker zou spelen. In 'Tou chez pas au Grisbi' is hij Max le Menteur die samen met zijn makker Riton een perfecte en lu cratieve misdaad heeft gepleegd. Niemand weet er van, ook de po litie niet, tot dat Riton zijn mond voorbij praat. Aanvang 23.35 uur, Nederland 2. Dezelfde avond op België 1 (20.25 uur) 'Mayerling'. het ver- 'Purple rain' - Alfa 2, al. 'The natural' - Alfa 3, al. 'De Schorpioen' - Alfa 4,12 jr. 'Gebroken spiegels' - Alhambra 1 (233192), 16 jr. 'Une dimanche la campagne' - Al hambra 2, 16 jr. 'Amadeus' - Bellevue Cinerama (234876/266227), al. 'Paris, Texas' - Calypso 1 (266227/ 234876). 16 jr. The karate kid' - Calypso 2, al. 'Police academy' - Calypso 3. al 'Jonge meisjes met een ruim inko men' - Centraal (248933), 18 jr. 'Police academy' - Cineac (243639), al. 'Na de repetitie' - Cinecenter, 16 jr. 'Spetters' - Cinecenter, 16 jr. Tightrope' - Cinema 1 (151243), 12 jr. 'Firestarter' - Cinema 2, 16 jr. The savage five' - Cinema Rex (246132), 16 jr. Tightrope' - City 1 (234579), 12 jr. 'The hit' - City 2, 16 jr. 'Gebroken spiegels' - City 3,16 jr. 'Alone in the dark' - City 4, 16 jr. The brother from another planete' - City 5. 16 jr. 'Bolero' - City 6, 16 jr. 'Greystoke' - City 7, al. 'Una giornata particolare' - Krite- rion, (231708), 16 jr. 'Een dagje naar het strand' Studio K (231708), 16 jr. 'Silk, satin and sex' - Parisien (248933), 18 jr. •Codename: Wild Geese' - Rem- brandtpleintheater 1 (223542), 16 jr. 'Indiana Jones and the Temple of Doom' - Rembrandtpleintheater 2, 12 jr. 'Paris, Texas' - The Movies 1 (245790), 16 jr. 'Zonder getuigen* - The Movies 2,16 jr. 'Los santos inocentes' - The Movies 3,16 jr. 'Once upon a time in America' - Tu- schinski 1 (262633), 16 jr. The women in red" - Tuschinski 2, al. Top secret' - Tuschinski 3, al. 'Romancing the stone' - Tuschinski 4, 12 jr. •Maria's lovers' - Tuschinski 5,16 jr. 'Firestarter' - Tuschinski 6, 16 jr. 'Betrayal' - De Uitkijk (237460), 16 jr. David Hemmings als de foto graaf in 'Blow Up'. (foto pr) haal van de tragisch liefdesge schiedenis van de Oostenrijkse troonpretendent Rudolf en Ma rie Vetsera. Beiden pleegden zelfmoord op het jachtslot Mayerling. Het verhaal was al vier keer onderwerp van verfil ming, de laatste wordt door de Belgen vertoond. Onder leiding van regisseur Terence Stamp spelen Catherine Deneuve en Omar Shariff de geliefden. De Duitse tv ten slotte heeft zondag 'Norma Rae' op het pro gramma staan. Sally Field kreeg voor de gelijknamige rol in 1979 een Oscar. Norma Rae werkt in een fabriek in het zuiden van de VS en voert haar collega's aan in de strijd om een hoger loon en betere werkomstandigheden. Duitsland 1, 20.15 uur. figuurlijk niets kunnen de film niet op het i Donen als Singin' In the Rain en Charade" De Film Noir beheerst ook deze week het Filmhuis LVC. Van avond is 'Criss cross' van Robert Siodmak te zien met Burt Lan caster en Dan Durya die samen een geldtransport overvallen, maar tegelijkertijd strijden om de gunst van een vrouw. (21.15 uur). Morgenavond wordt 'The big combo' van Joseph Lewis vertoond, een ruwe misdaadfilm over een agent die een afperser achternazit, daarbij geholpen door het ex-vriendinnetje van een gangster. (21.15 uur). Op woensdag draait 'Night and the city' van Jules Dassin met Ri chard Widmark die voortvluch tig is om vergeldingsacties van een bende gangsters te ontlopen. (20.00 uur). 'The big clock' van John Farrow wordt donderdag avond gedraaid. Ray Milland is hierin de sterreporter van een misdaadtijdschrift die een moord moet oplossen. Deze moord is gepleegd door zijn ti rannieke uitgever (Charles Laughton). 20.00 uur) In LAK-Cinema draaien deze week twee films van de Rus Ei- senstein. De eerste, 'October', is gebaseerd op een boek van John Reed 'Ten days that shook the world'. De film is een weergave geworden van de oktoberrevolu tie. met name de bestorming van Charles Laughton, te i 'The big clock'. het Winterpaleis. De film stuitte indertijd (1928) op veel weer stand door Eisensteins manier van monteren: hij plaatste con trasterende beelden tegenover elkaar om abstracte gegevens te verduidelijken, (dinsdag 20.00 uur). 'Alexander Nevski' is vervol gens om 22.00 uur te zien. Eisen- stein stelt hierin de strijd van de Russische prins Alexander Nevski tegen de Teutoonse in dringers centraal. K O vertoont, zoals beloofd, 'Novecento II', waarin Alfredo zelf grootgrondbezitter is gewor den. Ongewild maakt hij zijn vriend Olmo, die aan het front vecht, hierdoor tot slachtoffer. (20.15 uur).

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1984 | | pagina 19