Chili weer in staat van beleg X VS torpederen Contadora-vrede Nicaragua voor moeilijke taak Politiek proces in Belgrado verdaagd Gorbatsjov naar Engeland Pinochet weigert ontslag kabinet Gonzalez gelast onderzoek naar herkomst partijgiften Tyfoon teistert Filippijnen Leger India waakzaam bij sikh-tempel GORDIJNEN STUNT WOENSDAG 7 NOVEMBER 1984 BUITENLAND PAGINA 7 SANTIAGO (AFP/DPA/UPI/Rtr.) - De Chileense president generaal Pinochet heeft voor het gehele land de staat van beleg afgekondigd. Het besluit van de president is het gevolg Van de regeringscrisis die maandag ontstond toen minister van binnenlandse zaken en tevens leider van het kabinet Sergio Onofre Jarpa zijn ontslag indiende. MADRID - De Spaanse premier Felipe Gonzalez heeft gisteren het openbaar ministerie officieel be last met een gerechtelijk onder zoek naar de herkomst van het be richt dat de Spaanse socialistische partij PSOE ongeveer 4 miljoen Duitse marken ontvangen zou heb ben afkomstig van het Duitse con sortium Flick. Volgende week woensdag zal Gonzalez persoonlijk antwoord geven in het parlement op kamervragen van de conserva tieve volksalliantie over deze voor Gonzalez uiterst netelige affaire. door Gerrit-Jan Hoek Intussen neemt de verwarring over de uitlatingen van de SPD-po- liticus Peter Struck, lid van de par lementaire commissie van de Bondsdag die belast is met het on derzoek naar de achtergronden van het schandaal-Flick, met de dag toe. Struck zelf heeft de uitla tingen, waarin hij verklaarde dat het van Flick ontvangen bedrag naar de Spaanse socialisten over gemaakt was, gedeeltelijk gerecti ficeerd. Ook de huidige penning meester van de SPD, Wischnews- ki, ontkende het bedrag persoon lijk aan premier Gonzalez te heb ben overhandigd. De Spaanse krant La Vanguar- dia, die het bericht in Spanje lan ceerde, handhaaft daarentegen de oorspronkelijke versie. Volgens de nieuwe versie van Struck zou het geld door de voormalige comman ditaire vennoot van Flick, Günther Max Pafgen, via de Friedrich- Ebert-Stiftung (een stichting die nauw gelieerd is met de SPD) aan de Spaanse socialisten zijn toege speeld. Naar zeggen van Pafgen, zo memoreerde Struck nu, omdat „al leen met behulp van de Spaanse socialisten de democratie in Span je hersteld zou kunnen worden". In kringen van de Spaanse socia listen is verontwaardigd gerea geerd op de aantijgingen en pogin gen van de conservatieve oppositie om Gonzalez op één lijn te plaats met Westduitse politici als Lambs- dorff en Barzel, die wegens corrup tie hebben moeten aftreden. Een woordvoerder van de PSOE onder streepte dat de partij alleen schen kingen vanuit West-Duitsland heeft ontvangen kort na de dood van Franco in 1975, zonder dat de oorspronkelijke herkomst van de gelden bekend was. Dergelijke schenkingen vorm den in de eerste jaren van het her stel van de democratie beslist geert uitzondering. Zo ontving de toen malige centrumpartij UCD finan ciële steun van de met de CDU ge lieerde Konrad-Adenauer-stich- ting, terwijl de Hans-Seidel-stich- ting (verbonden met de Beierse CSU) subsidie verstrekte aan de conservatieve volksalliantie. Ook de Spaanse liberalen deelden des tijds mee in de goed gevulde West duitse ruif, dank zij schenkingen van de liberale Friedrich-Nau- mann-Stiftung. De verkiezingen van 1979 en 1982 werden volgens een socialisti sche zegsman voor 90 procent gefi nancierd met bankleningen, con tributie van de leden en opbreng sten van politieke manifestaties. Momenteel is in het Spaanse par lement een voorstel in behandeling van een nieuwe kieswet, waarbij het ontvangen van fondsen uit het buitenland om de verkiezingscam pagne te bekostigen expliciet ver boden wordt. 11 If*""1*' ff Generaal Augusto Pinochet Jarpa achtte zich niet langer in staat de openingspolitiek voort te zetten waarvoor hij in augustus 1983 was benoemd. Zijn aftreden werd gevolgd door dat van de ge hele regering. Pinochet heeft giste ren geweigerd het ontslag te aan vaarden. De staat van beleg beperkt de grondwettelijke rechten en de pu blieke vrijheden. Op 29 oktober had de president al gedreigd met de afkondiging van de staat van be leg "als dat noodzakelijk is en als de situatie het vereist, op het gehe le grondgebied en voor de vereiste duur". Pinochet baseerde zijn besluit gistermiddag op de "ernstige on lusten" in het land in de afgelopen weken. Vorige week alleen al kwa- BELGRADO (DPA) - Het proces tegen zes Joegoslavische dissiden ten is gisteren opnieuw verdaagd na een twist over de verdediging. Donderdag zal het proces tegen de gedaagden worden voortgezet. Zij worden ervan beschuldigd een groep te hebben gevormd die tot doel had het politieke systeem in het land omver te werpen. De voormalige studentenleider Mijanovic had voorgesteld de pro minente advocaat Popovic als ge tuige te ontslaan, zodat hij zijn ver dediging zou kunnen overnemen. Popovic was slechts als getuige op geroepen om te verhinderen dat hij als advocaat zou optreden. Nadat de rechters het verzoek van Mija novic hadden afgewezen benoem de hij een nieuwe verdediger. Het proces werd onderbroken om deze de tijd te geven zich in te werken. Kort daarvoor had een andere dissident, Imsirovic, de rechters een aanklacht tegen twee onbeken de politiemannen overhandigd we gens toebrenging van letsel. Hij noemde de Duitse afgevaardigde van de Westduitse Groene Partij Petra Kelly en (de onafhankelijke) Gert Bastian als getuige. De twee Westduitsers hadden voor hun ho tel in Belgrado gezien hoe Imsiro vic door twee politiemannen werd afgeranseld. De politie en de veiligheids dienst hebben een bijeenkomst van Bastian, Kelly en twee andere vertegenwoordigers van de Groe nen met de zes aangeklaagde, aan hangers van de dissidenten en de pers weten te verhinderen. Deze bijeenkomst was voor de Joegosla vische minister van buitenlandse zaken aanleiding om te dreigen met uitzetting van de Westduitsers en hen een driejarig inreisverbod op te leggen. De Bastian en de Groenen had den de opening van de rechtszit ting maandag bijgewoond. Die dag werd het proces voor het eerst met een dag uitgesteld. Zij hadden een oproep bij zich aan de Joegoslavi sche president, Veselin Djurano- vic. Daarin spreken 150 onderteke naars de vrees uit dat met dit pro ces de „mensenrechten worden aangetast". men acht mensen tijdens geweld dadigheden om het leven. Generaal Pinochet maakte zijn besluit bekend tijdens de beëdi ging van twee nieuwe ministers. Hij benoemde Jarpa opnieuw tot minister van binnenlandse zaken ondanks diens klachten. Ook ble ven de ministers van financien en economie Luis Escobar en Modes to Collados op hun post. De militaire autoriteiten hebben in Santiago en steden in de omge ving van de hoofdstad een avond klok ingesteld. Het verbod geldt van middernacht tot vijf uur 's morgens. Censuur Het is voor het eerst sinds 1978 dat de staat van beleg wordt afge kondigd. Het geeft de militaire re gering meer bevoegdheden bij ar restaties en vergroot haar moge lijkheden om de burgerrechten te beperken, met name de persvrij heid. Pinochet herhaalde tijdens de beëdigingsplechtigheid die recht streeks door radio en televisie werd uitgezonden zijn intentie de hand te houden aan de grondwet zoals die tijdens een volksraadple ging in 1980 is goedgekeurd, maar nooit als wettig is aanvaard door de oppositie. In het document wordt het jaar 1989 genoemd als datum voor de terugkeer van een vorm van democratie. "Een nauwkeurige bestudering van de zogenaamde politieke aber tura (opening) geeft zeker aan dat de ondeugden die ons politieke le ven aantastten nog aanwezig zijn", aldus de president. "Het is juist om de democratie en de vrijheid te waarborgen die het nu meer dan ooit noodzakelijk is om onbuig zaam te zijn met betrekking tot de institutionele orde die ons re geert". De Britse koningin Elisabeth opende gisteren in Londen het parlementaire jaar. Lady Diana, die opviel door een nieuwe haardracht, en haar echtgenoot prins Charles, woonden de plechtigheid bij. (foto ANP) MANILLA (Rtr) - Meer dan 140 mensen zijn gedood en duizenden personen dakloos geworden toen in het afgelopen weekeinde een wervelstorm over het centrale deel van de Filippijnen trok. Een brigade-generaal van de luchtmacht die de zwaarst getrof fen gebieden heeft bezocht, meld de dat er in de stad Roxas op het eiland Panay 100 doden waren en op Leyte 24. Dit eiland kreeg de eerste klap te verduren van de ty foon Agnes. Het persbureau van de Filippij nen heeft gemeld dat aan de oost kust van Panay 39 vissers vermist worden. Een gouverneur schatte de schade op ruim vijf miljoen dol lar en vroeg de regering zijn dis trict tot rampgebied te verklaren. LONDEN (UPI/DPA) - Michail Gorbatsjov, de tweede man van het Kremlin, komt nog dit jaar naar Groot-Brittannië om over beheer sing van kernwapens te praten. Dit heeft premier Margaret Thatcher gisteren in het Lagerhuis aange kondigd. Koningin Elizabeth II heeft met het voorlezen van de troonrede het nieuwe parlementai re jaar geopend. Naar Thatcher verklaarde leidt Gorbatsjov een delegatie van de opperste Sowjet, het Russische parlement, die voor het eerst in 17 jaar een bezoek aan Groot-Brittan nië brengt. De delegatie komt in de week vóór kerst en wordt in de loop van volgend jaar gevolgd door minister van buitenlandse zaken Andrei Gromyko. „Met deze Sowjetbezoekers zul len we praten over manieren om de bewapening te verminderen. Met onze westelijke bondgenoten heb ben we bij alle onderhandelingen over wapenbeheersing vérgaande maar praktische voorstellen ge daan. Tot nu toe is de reactie van Sowjetzijde niet bemoedigend", al dus de Britse premier. In het komende parlementaire jaar wil de conservatieve regering doorgaan met haar economische politiek, waarvan het privatiseren van staatsbedrijven een belangrijk element vormt. Verder wil de rege- ring-Thatcher extra activiteit ont plooien voor de nationale veilig heid en de strijd tegen het interna tionale terrorisme energiek ter hand nemen. In de door koningin Elizabeth uitgesproken troonrede staat ver der dat Londen op het terrein van de buitenlandse politiek hecht aan een uitbreiding van de Europese Gemeenschap met Spanje en Por tugal. Ook wil de regering probe ren de betrekkingen met Argenti nië te normaliseren. Het belangrijkste, maar tevens zeer omstreden, wetsvoorstel van de regering is de afschaffing van de gemeenteraden van Groot-Londen en van zes andere grote agglomera ties. Dit doel was al geformuleerd in het verkiezingsprogramma van de conservatieven voor de verkie zingen voor het Lagerhuis in 1983. Het voorstel heeft veel kritiek op geroepen, omdat alle colleges in kwesties beheerst worden door de oppositionele Labourpartij. Boven aan de lijst van staatson dernemingen die de regering weer in particuliere handen wil brengen staat de automobielfabriek Rolls- Royce. Ook wil ze delen van Bri tish Steel en onderdelen van Bri tish Leyland en vliegvelden aan particulieren bedrijven verkopen. NEW DELHI (Rtr./AFP/DPA) - In de Indiase deelstaat Punjab, waar de sikhs in de meerderheid zijn, hebben „terroristen" twee busrei zigers doodgeschoten en een ande re ernstig gewond. Dit heeft het In dische persbureau PTI bekendge maakt. Het Indiase leger heeft zijn waakzaamheid verhoogd rond sikh-tempels in de hoofdstad New Delhi uit voorzorg tegen mogelijk nieuw geweld wanneer sikhs mor gen een religieuze feestdag heb ben. Het zakenleven en het open baar vervoer in New Delhi, waar nog steeds intensief wordt gepa trouilleerd door politie en militai ren, kwamen verder op gang zes dagen na het uitbreken van een bloedige geweldsexplosie die aan ruim duizend mensen het leven heeft gekost. Palestijn Nidal zou dood zijn LONDEN (AFP/UPI) - De Pale stijnse leider Abu Nidal, een van de meest gezochte personen ter wereld, is in Bagdad overleden aan een hartaanval. Dit heeft het Britse televisiestation Channel 4 gisteren gemeld. Aanhangers van Abu Nidal, wiens werkelijke naam Sabri al Banna zou zyn, wordt verantwoor delijk geacht voor talloze moord aanslagen en andere terroristische activiteiten. Zijn groep stelde zich onder andere verantwoordelijk voor de aanslag op de Israëlische ambassadeur in Londen in 1982 die het sein was voor de Israëlische in vasie in Libanon. Funktionarissen van de Pale stijnse Bevrijdingsorganisatie, Arabische diplomaten in Bagdad en de officiële media in Irak kon den het bericht bevestigen, noch ontkennen. MANAGUA - „Tegen twaalf uur 's middags was de afwezigheid van de kiezers bij de stembussen erg opmerkelijk, terwijl in werkelijk democratische landen gedurende de hele dag enorme rijen kiezers staan". Dit was in eerste instantie nog de grootste onregelmatigheid die het Nicaraguaanse oppositie dagblad La Prensa tijdens de zon dag gehouden verkiezingen wist te ontdekken. door Rob Sprenkels Op zich zegt de zinsnede al ge noeg over de kwaliteit van zowel de stembusslag als van La Prensa zelf. Daargelaten dat in de meeste stembureaus nog geen 500 mensen hoefden te stemmen en dat het stemmen op zich vry vlot ging, moest je zondag ook wel voor La Prensa werken om op dat uur de bloedhete zon te trotseren. Maar ook geeft de zinsnede uit La Pren sa aan dat het met de persvrijheid in Nicaragua lang niet zo erg is ge steld als in de meeste van de lan den die Nicaragua omringen. Een miljoenen verslindende en overweldigende verkiezingscam pagne van het Sandinistische Be vrijdingsfront. Enkele voorbeel den van intimidatie ten opzichte van militanten van de verschillen de oppositiepartijen. Tien gewon den en een gesneuvelde autoruit op bijeenkomsten van oppositielei der Arturo Cruz nadat deze heeft besloten om de verkiezingen te boycotten. Niet genoeg verf en campagnemateriaal voor de deel nemende oppositiepartijen. Drie publikatieverboden voor La Pren sa om vrij onbenullige z^ken. Wa ren er in alle Middenamerikaanse landen maar zo weinig en klein schalige onregelmatigheden op te noemen naar aanleiding van ver kiezingen. Een vergelijking met het stem- busgebeuren eerder dit jaar in El Salvador is bijna onvermijdelijk. Alleen al in de verkiezingsmaand ROLGORDIJNEN Vinyl, in effen wit of rood met veermechanisme en ophangbeugels. 180 cm hoog. Breedtematen: 60, 90,120, 150 en 180 cm, of eenvoudig op exacte breedte te maken. Alleen bij Xenos absolute stunt prijzen, bijv. 60 cm breed voor maar EN NOG HONDERDEN ANDERE VOORDELIGE INTERIEUR IDEEEN h ii i n Brtrst Leiden. Breestraat 142 -144 Tel 071 -13 3511 19 Vestigingen door geheel Nederland maart meer dan 400 doden, volgens de Salvadoraanse kerk mensen die op geen enkele manier direct wa ren betrokken bij het gewapende conflict tussen de Salvadoraanse regering en de oppositie. Ondanks de bijna 100 miljoen dollar verkie zingshulp uit Washington bleek de organisatie chaotisch, tienduizen den mensen kwamen niet aan stemmen toe. Verder tal van dreigementen, al leen al het actief bestaan van dood seskaders betekent eigenlijk al ver regaande psychische druk op de kiezers. Een vergelijking die niet opgaat, is die tussen de oppositie die in El Salvador bij de verkiezin gen verstek liet gaan, en de door Washington gesteunde contra-re volutionairen die nauwe banden onderhouden met de presidents kandidaat die zich in Nicaragua van begin af aan weigerde in te schrijven, Arturo Cruz. Over de kracht, de omvang en de representativiteit van de Salvado raanse oppositie bestaat eigenlijk geen twijfel. Aan de representativi teit van de contra-revolutionairen en Cruz moet daarentegen wel sterk worden getwijfeld. De con tra's hebben hun rtuiuige operatie niveau vooral te danken aan de miljoenen dollars uit Washington en de vaak actieve steun van de Amerikaanse inlichtingendienst CIA. Helikopters, transportvlieg tuigen, speedboten. Cruz heeft op zijn beurt nog nooit meer dan 4000 mensen in Nicaragua op de been weten te krijgen en moet vooral steunen op de mobilisatiekracht van twee kleine vakbonden die te zamen amper 3000 actieve leden tellen. Maar goed, ook in Nicaragua zijn de verkiezingen achter de rug. Wat nu? De 39-jarige Daniel Ortega, vanaf 10 januari volgend jaar niet alleen staatshoofd maar ook demo cratisch gekozen president, heeft al beloofd dat hij zal vasthouden aan wat officieel de drie pijlers van de sandinistische revolutie heten te zijn: politieke pluriformiteit, ge mengde economie, en onafhanke lijkheid van de supermachten, on gebondenheid dus. In hoeverre Or tega daartoe werkelijk in staat zal zijn, is echter een grote vraag. Sommige waarnemers verwach ten dat de sandinisten hun banden met het particuliere bedrijfsleven zullen proberen te verbeteren door een of twee ministerposten aan te bieden, iets wat sinds de overwin ning op dictator Somoza, in juli 1979, voortdurend het geval is ge weest. Sergio Ramirez Mercado, de sandinist die als vice-president is gekozen, heeft echter laten weten dat de politieke pluriformiteit in principe al is gegarandeerd door de legitimiteit van de verkiezingen en het handjevol parlementsleden die de opposifie op die manier heeft gekregen. Schaarste De Amerikaanse agressie heeft de sandinisten voor enorme pro blemen gesteld. Alles is schaars in Nicaragua en de onvrede daarover blijft stijgen. Desalniettemin heb ben de Nicaraguanen opnieuw hun vertrouwen uitgesproken in de sandinistische leiders. Juist om de allerarmsten te kunnen blijven mo biliseren lijkt het noodzakelijk dat er op korte termijn wordt afgere kend met de illegale handel in geld en goederen, de zwarte markt. Daar vinden de rijken, relatief ge sproken en onder wie zich trou wens heel wat sandinistische ka ders bevinden, alles wat voor de normale arbeider en boer zo goed als onbereikbaar is geworden. Vlees, melkpoeder, gloeilampen. Het aanpakken van de zoge noemde 'zwarte dollareconomie' zal echter niet alleen voor de nodi ge herrie in eigen gelederen zor gen. Waarschijnlijk zal het ook meteen het einde zijn van wat er nog over is van de gemengde eco nomische activiteiten. Een zaken man die helemaal geen winst meer kan maken, zal er immers niet veel zin meer in hebben. De vijandigheid van de Verenig de Staten, de oorlog, laat de sandi nisten maar weinig andere keus dan verder te radicaliseren. Nicara gua is elke dag armer. De verdedi ging tegen de 'vrijheidsstrijders' van Ronald Reagan gaat elke dag moeilijker.. De financiële hulp uit West-Europa en ook uit Latijns- Amerika loopt hard af, juist nu der gelijke hulp nog harder nodig is dan ooit tevoren. „Na deze verkie zingen moet Nicaragua eindelijk eens een keer de faire kans krijgen die het eigenlijk nog nooit heeft ge had", aldus de mening van Wim Spit, de vroegere vakbondsleider die de verkiezingen in Nicaragua waarnam voor een kerkelijke orga nisatie. WASHINGTON De Amerikaan se regering zegt dat zij een „onbe vredigende" regionale vredesrege ling van de Contadora-groep in Centraal-Amerika „doeltreffend heeft geblokkeerd". De VS hebben bovendien een propagandaplan opgesteld om via hun ambassades, bepaalde politici in binnen- en bui tenland, vakorganisaties, „onaf hankelijke" experts en rapporten, zowel Amerikanen als de rest van de wereld ervan te overtuigen dat de verkiezingen van zondag in Ni caragua een „schijnvertoning" wa- door Henk Kolb Het dagblad de Washington Post zei dinsdag uit regeringskringen een geheim document te hebben verworven, dat achtergrondinfor matie bevatte voor een vergade ring van de Nationale Veiligheids raad, die (vorige week dinsdag) niet alleen werd bijgewoond door president Reagan zelf, maar ook minister van buitenlandse zaken Shultz en diens staatssecretaris voor Interamerikaanse zaken, Langhorne A. Motley. De ministers van buitenlandse zaken van Mexico, Panama, Co lombia en Venezuela (te zamen de Contadora-groep vormend, ver noemd naar een eiland waar zij in 1982 voor het eerst vergaderden) bereikten op 7 september overeen stemming over een regionaal vre desverdrag. Dit voorzag in een sterk terugdringen van buitenland se militaire betrokkenheid, wapen beheersing en zou voorkomen dat Centraalamerikaanse landen met elkaar oorlog zouden voeren of aan zulke oorlogen steun zouden verle- De regering-Reagan kreeg tegen dat plan pas bezwaren, nadat de sandinistische regering in Nicara gua verklaarde het verdrag van 55 pagina's te zullen ondertekenen. Kort daarop keerden ook Hondu ras, Costa Rica en El Salvador zich tegen het ontwerp-verdrag dat zij eerst hadden gesteund. De VS en deze landen verlangden belangrij ke wijzigingen van de overeen komst ten aanzien van de naleving ervan en de controle daarop. De Washington Post citeert het regeringsdocument: „Wij zijn erin geslaagd pogingen van de Conta dora-groep om een tweede ont werp van een herziene Contadora- overeenkomst door te drukken. Na intensief overleg van de VS met El Salvador, Honduras en Costa Rica, hebben de Centraal-Amerikanen de Contadora een tegen-ontwerp voorgelegd, op 20 oktober 1984, dat de aandacht van Contadora ver schuift naar een document dat ver gaand overeenstemt met Ameri kaanse belangen". Naar buiten toe hebben de VS voortdurend gesuggereerd dat de Centraalamerikaanse landen onaf hankelijk tot de beslissing waren gekomen het ontwerp-verdrag te verwerpen. Het document ver raadt, schrijft de Post, bezorgdheid van de VS over het feit dat Guate mala zeer aarzelde bij het steunen van de pogingen om verandering van de aanvankelijke tekst af te dwingen. Het papier zegt dat Ame rika „sterke druk" zal blijven uit oefenen in die richting. Afgetroefd Volgens de Amerikaanse krant concludeert het rapport: „Wij heb ben de laatste Nicaraguaans-Mexi- caanse pogingen afgetroefd om haastig een onbevredigend Conta- dora-document te tekenen..." Het signaleert ook dat de weigering van het Congres om nog langer fondsen voor de gewapende oppo sitie tegen de sandinista's te ver schaffen een ernstig verlies bete kent, maar dat „onze behandeling van de Nicaraguaanse verkiezings kwestie en vergissing van de sandi nista's de openbare mening tegen de schijnvertoning hebben ge keerd". Van Amerikaanse kant zou moe ten worden geprobeerd om via welgezinde Amerikaanse intellec tuelen, Amerikaanse vakbewegin gen en geselecteerde Amerikaanse politici kritische verklaringen over de verkiezingen in Nicaragua te ontlokken aan hun Europese te genvoeters. Zo zou via de ambassa de in Bonn worden gevraagd of Willy Brandt misschien een verkla ring wilde afleggen over de verkie zingen nadat de belangrijkste op positiegroep zich eruit had terug getrokken. De verkiezingen zullen volgens het Amerikaanse werkstuk „de sandinista's niet de legitimiteit ge ven die zij zo graag willen, maar zullen wel hun positie verder con solideren".

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1984 | | pagina 7