Overwinning van Ortega al zeker Reagan ligt mijlen voor Kabinet Chili treedt af Opkomst rond tachtig procent Z.-Afrika: 10 doden Bomaanslag in België verijdeld Nederlanders zouden voor Mondale kiezen Zwarten staken in DINSDAG 6 NOVEMBER 1984 BUITENLAND PAGINA 7 MANAGUA (GPD/Rtr/AP) - De eerste overzichtelijke, maar nog onofficiële uitslagen van de verkiezingen die zondag in Nicaragua zijn gehouden, wijzen op een grote overwin ning van het sandinistische bevrijdingsfront FSLN. Met bijna 37 procent van de stem men geteld, bleken de sandinisten vanochtend zo'n 67 procent te hebben behaald. Van de meer dan 1,5 miljoen ingeschreven kiezers is ruim 82 procent komen opdagen, een record in Nicaragua. De uitslagen staven de bewering door de sterke man van de sandi nisten, Daniel Ortega, zondag avond voor Amerikaanse tv-came- ra's gedaan. „Deze verkiezingen waren vrij, het stemmen was ge heim en er waren genoeg partijen om te kunnen spreken van pluri formiteit". Ook de Nederlandse waarnemers bij de verkiezingen in Nicaragua hebben geconstateerd dat de stembusslag van zondag een 'legitieme' regering op kan leveren. De aanhang van het conservatie ve oppositieblok onder leiding van het vroegere juntalid Arturo Cruz kan in zekere mate afgeleid wor den uit het aantal niet-stemmers (bijna 20 procent). Cruz zelf heeft de laatste dagen voor de verkiezin gen openlijk, en de katholieke kerkleiding in bedekter bewoor dingen, campagne gevoerd om niet te gaan stemmen. Het feit dat het voor de grote meerderheid van de Nicaraguanen, JOHANNESBURG (UPI) - In Zuid-Afrika zijn gisteren tien zwar ten gedood en twee politieagenten zwaar gewond tijdens confronta ties tussen de politie en zwarte sta kers. Het was de hoogste tol op 'e'en dag van geweld in de afgelo pen twee maanden, zo verklaarde de politie. Maandag was de eerste dag van een tweedaagse staking in en rond Johannesburg. Honderdduizenden zwarten bleven thuis. Ook zeker 250.000 scholieren gingen niet naar school. De politie kon nog niet zeggen hoe de slachtoffers zijn gedood. Een woordvoerder zei dat twee agenten ernstig zijn gewond. Ze ven zwarten liepen verwondingen op en zeker 31 betogers werden gearresteerd toen stakers 'onrust stookten' in de zwarte woonge meenschappen ten oosten nabij Johannesburg. De nieuwe onlusten vinden hun oorzaak in een oproep tot een twee daagse staking door een aantal zwarte vakbonden en organisaties, die zich hebben verzameld in een ad hoe stakingscomité in Trans vaal. De tweedaagse staking moet de „democratische eisen" van die trouwens maar amper kunnen lezen of schrijven, de eerste keer in hun leven was dat ze naar de stem bus gingen, is de eerste indicatie van het aantal ongeldige stemmen nog geen acht procent. Sinds dicta tor Somoza in 1979 was verdreven, hebben de sandinisten een alfabe tiseringscampagne gevoerd. Bij de hoogstens 20 procent niet-stem- mers moeten ook de honderden mensen worden gerekend die de afgelopen weken huis en haard hebben verlaten, niet in de laatste plaats vanwege het dreigende oor logsgeweld. Volgens parlementair waarnemer Nelissen (PvdA) is de legitimiteit van de verkiezingen dan ook enigszins beperkt door de omstandigheden waaronder ze hebben moeten plaatsvinden. Onderwijl lijken de conservatie ve Democratische Partij en de on afhankelijke Liberale Partij met beide ruim tien procent van de stemmen te gaan strijden om de zwarte studenten ondersteunen. Deze houden in, dat de politie en het leger uit de zwarte wijken moe ten worden teruggetrokken, dat de recente verhogingen van de huur en het bustransport ongedaan moeten worden gemaakt, dat alle politieke gevangenen moeten wor den vrijgelaten en dat ontslagen ar beiders door hun bazen weer in dienst moeten worden genomen. Volgens verschillende bronnen is de stakingsoproep in de zgn. Vaaldriehoek, in Soweto en in de Eastrand een groot succes gewor den voor het stakingscomité. In Sharpville ging tweederde van de zwarte arbeiders niet naar zijn werk en in de Vaaldriehoek bleef zeker 90 procent van de arbeiders thuis. Vanuit Eastrand werd een stakingsdeelname van 100 procent gemeld, terwijl in Sebokeng (Vaal driehoek) een percentage van 80 werd opgegeven. Sebokeng was een van de zwarte wijken waar twee weken geleden de politie en het leger een gecom bineerde actie uitvoerden. In So weto werden door groepjes jonge ren barricades opgericht en wer den er branden gesticht. tweede plaats. De christen-socialis ten en vooral ook de drie links van het sandinisme staande partijen lij ken gedoemd als splinterpartijtjes niet meer dan één of twee afgevaar digden te krijgen in het parlement, dat volgend jaar januari moet be ginnen met het opstellen van een nieuwe grondwet. vs De verkiezingen in Nicaragua kunnen het proces doorkruisen van een vrede door onderhandelin gen in Midden-Amerika, zo ver klaarden Amerikaanse functiona rissen gisteren in Washington. Functionarissen van het ministe rie van buitenlandse zaken zeiden dat de Verenigde Staten druk op Nicaragua zullen uitoefenen om nieuwe verkiezingen te houden. Dit moeten dan „vrije en eerlijke verkiezingen" worden, om te vol doen aan de vereisten van het re gionale vredesplan van de Conta- dora-groep. „Zij zullen een of an der democratisch proces op gang moeten brengen", aldus een hoge regeringsfunctionaris, „en nieuwe verkiezingen zullen daar deel van moeten uitmaken". De woordvoerder van het State Department Huges noemde de ver wachte ruime overwinning van de leider van het sandinistische regi me, Daniël Ortega, „een electorale farce". Kaping toestel Saoedi-Arabië snel beëindigd RLAAD (AFP) - De passagiers van een vanochtend naar Teheran ge kaapte Saowdische Tristar zijn na enige uren vrijgelaten door de ka pers. Waarschijnlijk waren de kapers Noordjemenieten. De kapers eis ten namelijk behalve een losgeld, dat Jemenieten wonende in Saoe- di-Arabiê niet worden lastiggeval len door de autoriteiten en dat Sa- oedische leerkrachten Jemen ver laten. Zij vroegen politiek asiel in Iran. De Tristar met een totaal onge veer 130 mensen aan boord was ge kaapt op een vlucht van Londen naar Riaad. BONN (Rtr.) - De immuniteitsziek te aids (acquired immune deficien cy syndrome) komt in West-Duits- land op veel grotere schaal voor dan aanvankelijk werd gedacht en kan in de komende zes jaar de dood van 10.000 mensen veroorza ken. Professor Meinrad Koch, hoofd van de afdeling virologie by het fe deraal gezondheidsbureau in West- Berlijn heeft tegen het weekblad der Spiegel verklaard dat deze con clusies zijn gebaseerd op bloedon derzoek dat vorige maand bij 1.500 personen is uitgevoerd. Aids, dat het eerst in de Verenig de Staten werd geconstateerd, ver nietigt de natuurlijke afweer en veroorzaakt dat het lichaam zich niet meer tegen ziekten kan verwe ren. Slachtoffers zijn over het alge- Ruimte-hormoon blijkt bedorven St. LOUIS (DPA) - Het met veel geheimzinnigheid omgeven hormoon dat in september aan boord van het Amerikaanse ruimteveer Discovery werd ge produceerd, is bedorven en de plannen het bij dierproeven verder te onderzoeken kunnen voorlopig niet doorgaan. Het lucht- en ruimtevaart- concern McDonnel Douglas zei dat de proef bij een volgende ruimtereis herhaald wordt. In genieur Walker had het hor moon, dat toepasbaar zou kun nen zijn bij het bestrijden van een aantal ernstige ziekten, in een door McDonnel vervaar digd laboratorium aan boord van het ruimteveer geprodu ceerd. Daarvoor was een toe stand van gewichtloosheid noodzakelijk. Toen men het hormoon later op aarde onderzocht bleek dat de stof door bacteriën was be smet. Men is er nog niet achter hoe dat mogelijk was. Duitse medici: aids bedreigt 10.000 levens meen homofielen met dikwijls wis selende seksuele contacten, drugsverslaafden die met besmette injectienaalden spuiten en lijders aan hemofilie (bloedersziekte), die immers vaak bloedtransfusie krij gen. In de Verenigde Staten is on langs vastgesteld dat aids-besmet- ting door het gebruik van bloed van donors die deze ziekte hebben zonder het zelf te weten, niet denk beeldig is. Aids heeft namelijk een SANTIAGO (AFP) - De Chileense regering heeft gisteren haar ont slag aan president Augusto Pino chet aangeboden. Het besluit vloeit voort uit het ontslag van mi nister van binnenlandse zaken Ser gio Onofre Jarpa. Jarpa werd in au gustus 1983 benoemd om een dia loog met de oppositie aan te gaan in het licht van de ernstige sociale onrust in Chili. aftreden van de regering beves- tigd.Het aftreden van de regering volgt verder op nieuwe activiteit van het verzet waarbij sinds vrij dag zes politiemannen de dood vonden en twaalf gewonden vie len. De Chileense regering ver denkt de communistische partij er van de acties te beramen. Minister Jarpa zei dat zijn besluit af te treden viel na een bijeen komst vorige week in Rome tussen enkele Chileense bisschoppen en honderden ballingen, onder wie leidende figuren uit de in 1973 om vergeworpen marxistische rege ring van wijlen president Salvador Allende. Hij zei nog steeds van mening te zijn dat elke overeenkomst met de communisten een grove vergissing zou zijn. „Ik kan niet blijven werken aan politieke liberalisering waarvan alleen extremisten en ter roristen profijt zullen hebben. Mijn enige reden om af te treden is dat ik het gevoel heb persoonlijk te hebben gefaald", aldus Jarpa. Jarpa, een door de wol geverfde conservatieve politicus en landei genaar, werd op 10 augustus vorig jaar benoemd tot minister van bin- DEN HAAG (GPD) - Als in Neder land een keuze gemaakt zou moe ten worden tussen de beide Ameri kaanse presidentskandidaten, dan zou de Democraat Walter Mondale als grote winnaar uit de bus ko men. Dat blijkt uit een opinieon derzoek dat vorige maand door de Nederlandse Stichting voor de Sta tistiek (NSS) onder 861 Nederlan ders is gehouden. Van de ondervraagden bleek 51 procent de voorkeur te geven aan Mondale; slechts 18 procent zou de Republikein Ronald Reagan kie zen. Bijna een derde van de geën quêteerden had geen voorkeur. Overigens is twee-derde van de Ne derlanders ervan overtuigd dat Reagan de presidentsverkiezingen gaat winnen. Wat de keuze voor een van beide kandidaten'betreft, blijkt dat Rea gan iets beter in de markt ligt bij ouderen en beter gesitueerde men sen. Ook zijn er meer Reagan-aan- hangers onder diegenen die ge woonlijk voor (met name) WD en CDA kiezen, maar ook hier is de meerderheid voor Mondale. De kandidaat van de Democraten wordt vooral gekozen wegens zijn instelling ten opzichte van de vre desvraagstukken. De Reagan- incubatieperiode, de tijd die ligt tussen de besmetting en het con stateren, van soms enkele jaren. Het bloedonderzoek in de Bondsrepubliek heeft volgens pro fessor Koch aa'ngetoond dat de ziekte zich sneller verspreidt dan eerst was aangenomen. Twee van elke drie hemofilie-lijders, een op de drie homofielen en een op de vijf drugsgebruikers bleken antis toffen tegen aids in hun bloed te hebben. „Ik was buitengewoon verbaasd over de uitbreiding van de infectie, er is geen reden voor optimisme", aldus Koch. De directeur van het gezond heidsbureau, Johann l'Age, zei dat als de verspreiding van de epide mie op deze schaal voortgaat dit vóór 1990 de dood van 10.000 aids- lijders kan betekenen. nenlandse zaken en hoofd van het kabinet om een politieke opening te leiden. Hij begon onderhande lingen met oppositieleiders over manieren waarop de overgang naar de democratie zou kunnen worden versneld door onder meer algeme ne verkiezingen te vervroegen. Zo als het er nu voorstaat blijft Pino chet tot 1989 aan. Het overleg mis lukte echter al binnen enkele we ken. De oppositie gaf Pinochet de schuld van het afbreken van de dialoog en zei dat hij niet wilde dat Jarpa concessies deed. Een week geleden haalde de president fel uit en sloot hij ieder overleg met de oppositie of wijziging van het tijd schema voor de terugkeer van de democratie uit. Na de bekendmaking van zijn af treden zei Jarpa dat hij dacht "goe de betrekkingen te onderhouden met bepaalde bisschoppen en aartsbisschoppen. Maar ik ben op een punt beland waarop ik niet kan doorgaan". Hij voegde eraan toe dat onlangs verschillende Chileen se prelaten in Rome bijeen zijn ge komen met "leiders van het Sow- jetcommunisme". "Aangezien ik katholiek ben kan ik mij niet verzetten tegen de bis schoppen en ben ik op een kruis punt aangekomen waar het voor mij niet langer mogelijk is een poli tieke opening voort te zetten", al dus Jarpa. De katholieke kerk in Chili heeft felle kritiek geleverd op de rege ring en diens weigering de terug keer van dissidenten toe te staan, die na de val van Allende werden gedwongen in ballingschap te stemmers kiezen hem meestal van wege zijn bekendheid als zittende president. Tegelijkertijd met het onderzoek naar de voorkeur voor de presi dentskandidaten werd de enquête herhaald die de NSS in januari 1983 hield naar het anti-Amerika nisme in Nederland. In 1983 bleek dat 29 procent van de ondervraag den een overwegend nogal negatie ve houding tegenover de VS had. Uit het vorige maand gehouden onderzoek blijkt dat het aantal ma tig negatief over de VS denkenden is gestegen tot 41 procent. Het aan tal Nederlanders met een sterk an ti-Amerikaanse houding daalde van 18 procent in 1983 naar 13 pro cent nu. In 1983 stond 25 procent positief tegenover de VS; nu is dat 29 procent. Aanhangers van WD en CDA hebben over het algemeen een wat positiever beeld van de VS dan kie zers van linkse partijen. Verder is er meer kritiek op Amerika onder Mondale-stemmers dan onder de genen die voor Reagan zijn. Overi gens vindt 56 procent van de on dervraagden dat Amerikanen 'ple zierige, hartelijke mensen' zijn, ter wijl slechts 7 procent van het te gendeel overtuigd is. BRUSSEL (ANP) - Voor het rijks wachtkantoor van Schaarbeek is gisteren een bom geplaatst. Maar tijdige ontdekking ervan heeft ver hinderd dat de aanslag die men er kennelijk mee wilde plegen is ge lukt. De bom kon bijtijds onscha delijk gemaakt worden door de „ontmijningsdienst" van het Belgi sche leger. Maandagochtend tegen half acht werd ontdekt dat er - precies onder de benzinetank - een bom geplaatst was onder een voertuig van de rijkswacht dat geparkeerd stond voor het rijkswachtgebouw in Schaarbeek. Er werden onmiddel lijk veiligheidsmaatregelen geno men. Even na negen uur hadden experts van het leger de bom on schadelijk gemaakt. De verantwoordelijkheid voor het plaatsen van de bom is nog niet opgeëist. Maar het sterke vermoe den bestaat dat de Franstalige groepering „strijdende communis tische cellen" (CCC) de springla ding geplaatst heeft. Die groepe ring heeft in de afgelopen weken in België al vijf aanslagen gepleegd, waarbij veel materiële schade werd aangericht. Drie van die aanslagen waren gericht tegen bedrijven en twee tegen gebouwen van de Vlaamse liberale partij en van de Vlaamse christen-democratische partij. Weer strijd in New Delhi NEW DELHI (RTR/DPA/AFP) - In de Indiase hoofdstad New Delhi zijn maandagavond opnieuw ge vechten uitgebroken. Volgens het persbureau PTI zijn tenminste drie mensen om het leven gekomen. Onder hen is een militair. De ge vechten begonnen op een moment dat de meeste waarnemers in India spraken van een zekere mate van normalisering van de situatie, In de ochtend en de middag hadden zich geen ongeregeldheden van be tekenis voorgedaan. gaan. Volgens de commissie voor de rechten van de mens zijn er 160.000 Chileense ballingen en vol gens de regering in Santiago geldt voor 4.000 van hen een absoluut te- rugkeerverbod. Het aftreden van de minister van binnenlandse zaken en van het ka binet dat hij leidde vindt plaats in een al zeer gespannen politiek kli maat tussen de regering en de op positie na de acties van vorige week. Generaal Pinochet heeft al zijn andere bezigheden afgezegd om zich met zijn adviseurs over de ontstane situatie te beraden, aldus de woordvoerder van de president. Boete in zaak partij-giften BONN - In het kader van de zoge naamde partijgiften-affaire is de Keulse fabrikant van farmaceuti sche artikelen, John Werner Ma- daus (55), wegens belastingontdui- door Hans Amesz king van ruim, 200.000 mark ver oordeeld tot een geldboete van 420.000 mark. De rechtbank achtte het bewezen dat Madaus giften ter grootte van zo'n 600.000 mark in de periode van 1969 tot 1979 aan de CDU ten onrechte van de belasting heeft afgetrokken. De verdediging van Madaus had beweerd dat de ondernemer dit met een „goed ge weten" had gedaan, omdat belang rijke politici hem erop gewezen hadden hoe die giften als het ware schoongewassen konden worden. Via Liechtenstein bijvoorbeeld. Weliswaar gelooft de rechtbank dit laatste ook, maar de rechters waren er eveneens zeker van dat Madaus wel degelijk wist dat het hier om illegale praktijken ging. Dat de fabrikant geen gevangenis straf heeft gekregen, wat voor be lastingontduikers van zijn kaliber eigenlijk normaal is, komt omdat hij bij lange na niet de enige onder nemer is die in de partijgiften-affai re is verwikkeld. Bij het openbaar ministerie in Bonn worden op dit moment niet minder dan 500 der gelijke zaken onderzocht. Intussen gaat de discussie in Bonn over de partijgiften- en Flick- affaire door. De gisteren geïnstal leerde nieuwe Bondsdagpresident Philipp Jenninger, die met over grote meerderheid door het parle ment als opvolger van de wegens Flick tot ontslag gedwongen Rai- ner Barzel werd gekozen, verklaar de in zijn eerste rede dat alles moet gebeuren om de indruk uit te wis sen dat vrij gekozen volksverte genwoordigers „te koop" zouden zijn. „Er kan geen sprake zijn van een gekochte republiek", aldus Jenninger. De partijen CDU-CSU en FDP zijn van mening, dat de gedragsre gels voor parlementariërs moeten worden uitgebreid. Er bestaat ech ter weerzin tegen de wens van de oppositie om alle financiële om standigheden van afgevaardigden openbaar te maken. Amerika staat klaar om presi dent Reagan vandaag een ver kiezingsoverwinning van histo rische proporties te verschaf fen en als het de huidige be woner van het Witte Huis een beetje mee zit ook nog een versterkte positie in het Con gres. De laatste opiniepeilingen door Henk Kolb geven Reagan een meerderheid van 57 tegen 39 procent van de stemmen en het vooruitzicht te winnen in meer dan 45 en mo gelijk zelfs in 49 van de 50 Ame rikaanse staten. De Amerikaanse kranten hebben zondag de resultaten van de laatste opiniepeilingen gepubliceerd. Daaruit komt Reagans grote voorsprong on weerlegbaar naar voren. De Washington Post heeft zo onge veer alle opinie-onderzoekers die in de campagne eën rol heb ben gespeeld om hun finale voorspelling gevraagd en zal de winnaar een echte kristallen bol uitreiken. Het ligt voor de hand dat de democraten Mondale's kansen nog het hoogste aanslaan. Maar verder dan de 48 procent van de stemmen die zijn partijvoor zitter Charles Manatt hem toe denkt brengt hij het niet. Vol gens Reagans opinieonderzoe ker Richard Wirthlin (winnaar van de trofee in 1982) zou Mon dale niet meer halen dan 38.2 procent van de stemmen. In doorsnee veronderstellen deze deskundigen voor de Democra tische kandidaat omstreeks 43 procent. De campagne van Mondale heeft in de laatste dagen grote re mensenmenigten getrokken dan in de afgelopen maanden en de democraat is tot het laatst toe blijven zeggen dat hij zal winnen. De peilingen, aldus Mondale, stemmen niet, maar de mensen stemmen en hij ver geet niet voortdurend te herin neren aan de verkiezingen van 1948 toen de kranten al op straat waren die een nederlaag van president Truman aankon digden, hoewel deze uiteinde lijk toch de winnaar bleek. Niettemin: ook Reagan is voortdurend op stap in deze laatste fase en het blijkt dat zijn aanhang zich blijft verbreden. De republikeinen zijn goed deels onderweg om hun tradi tionele positie van minder heidspartij om te zetten in een politiek en electoraal éven wicht. Reagan zou 90 procent van de republikeinse stemmen krijgen, 65 procent van de onaf hankelijke kiezers en niet min der dan 29 procent van de de mocraten. Jeugd De president heeft een ver bluffende verandering teweeg gebracht in het stemgedrag van de Amerikanen. Hij kreeg in 1980 van de jongste groep kie zers tussen 18 en 29 jaar slechts 45 procent aan zijn zijde. Dit jaar mag de oudste president die de VS ooit hebben gehad, in die sector rekenen op meer dan 60 procent. De jonge kiezers zijn voor hem een belangrijke basis geworden. Mondale is duidelijk verder achterop geraakt, nadat hij in de dagen na het eerste debat enigszins leek bij te trekken. De zogenaamde „Ferraro-fac- tor" blijkt nihil te zijn: onder de vrouwelijke kiezers waar Rea gan het naar verluidt altijd slecht deed krijgt hij nu zelfs een meerderheid zeggen de on derzoeken. Het effect van de enorme in spanningen van Jesse Jackson om de zwarte bevolking voor de democraten te mobiliseren is vrijwel teniet gedaan door de omstandigheid dat met name in het zuiden de republikeinen de blanke kiezers naar zich toe hebben kunnen halen. Naar schatting zal Reagan evenals in 1980 ongeveer 14 procent van de zwarte stemmen krijgen. Veel democraten hebben welis waar in oktober besloten toch voor Mondale te stemmen, maar de peilingen verraden dat ongeveer evenveel andere de mocraten juist naar Reagan zijn overgelopen. De opiniepeilingen hebben in het verkiezingsjaar 1984 on derling dikwijls grote verschil len laten zien, waarvoor nie mand een behoorlijke verkla ring heeft kunnen vinden. Ook de laatste serie laat zien dat de massa van de Amerikaanse kie zers zeer in beweging is en de traditionele politieke grenzen doorbreekt. In de „polls" zijn de nieuwe kiezers, degenen die dit jaar voor het eerst stemmen in een strijd met een zeer dui delijk ideologisch karakter hoewel deze in de eerste plaats een referendum is geworden over Reagan als president, mo gelijk verhoudingsgewijs niet goed gerepresenteerd. Daarin ligt zo ongeveer de enige kans op verrassingen en die zullen dan vermoedelijk vooral blij ken op het niveau van de Se naat, het Huis van Afgevaardig den en de gouverneurszetels die op het spel staan. Een groep schoolkinderen bezoekt het Rode Plein in Moskou, dat is opgesierd met immense posters, die aan de vooravond van het 67ste verjaardag van de Russische revolutie - de triomf van het communisme proclameren. (foto AP)

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1984 | | pagina 7