Honger blijft na
10 jaar marxisme
Twee synodes bijeen over 'Samen op weg'
Reportage
OPINIE
Leiden geknipt voor
architectuurmuseum
Ethiopië: strijd, droogte en ontbossing
DINSDAG 6 NOVEMBER 1984
PAGINA 15
Op zo'n 11 kilometer hoogte vliegend boven het ramp
gebied, zijn twee Ethiopische zusjes tijdens hun ontbijt
in een Boeing-767 van Ethiopian Airlines met croissan-
tjes aan het rommelen. De broodjes vallen niet in de
smaak bij deze dochtertjes van welgestelde ouders. Zij
peuteren de net genomen happen uit hun monden en
gooien die met een vies gezicht op hun bord.
Ethiopië: een land waar je met
>eld best kunt leven. Helaas heb
ben de meeste inwoners het niet.
Ees tot zeven miljoen mensen lij
den permanent honger. In de
loofdstad Addis Abeba is nog
vel eten te krijgen. Maar de prij-
l zijn het afgelopen jaar ruim
100 procent gestegen.
Teff is voor de Ethiopiër wat
ie aardappel is voor de Neder-
ander. Honderd kilo van deze
fijne graansoort - waarvan grote
pannekoeken worden gebakken
- kostte vorig jaar 65 birr (één
Dirr is f 1,65). Door het uitblijven
/an de regen is de oogst éen fias-
5 geworden. Het gevolg: 100 ki-
o doet nu 220 birr.
Een bediende van de Neder
lands zaakgelastigde Heynen
icrijgt maandelijks 195 birr sala-
En daarmee steekt hij toren-
loog uit boven zijn meeste land
genoten. De Ethiopiër heeft hon
ger. Geen wonder dat in dit land
mensen in vergelijking met
andere Afrikaanse staten het
longst doodgaan.
Sinds keizer Haile Selassie in
1974 van zijn troon werd gesto
ten, is er in Ethiopië een marxis
tisch regime aan de macht. Over
ie weg die vanaf vliegveld Bole
stadinwaarts loopt, zijn tijdens
tiet tweede lustrum (op 12 sep
tember jl.) van de 'Derg', de mili
taire raad, grote welkomsbogen
gebouwd met teksten als: 'Lang
leve het proletarisch internatio
nalisme'.
„Marx is ons principe", luidt
een welkomsleus. Op het Plein
de Revolutie staan grote bor
den met een beschilderde afbeel
ding van de leider Mengistu Hai
le Marian en het trio Marx, En
gels en Lenin. Even verderop be
binden zich de vestigingen van
Daf, Philips en Shell en een grote
reclame voor Coca Cola.
door
Peter van der Maat
landse regering voor steun. Hij
verstuurde verslagen van de
RRC naar Den Haag over de
noodtoestand. Pas nadat de eer
ste beelden van de ramp op de
televisie verschenen, kwam er
extra hulp. Heynen zegt: „Fru
strerend? Maakt u zich over mijn
frustraties geen zorgen. Het is
nou eenmaal het systeem, dat
zulke beelden iedereen week ma
ken, en dat er daarna pas iets ge
beurt".
Honderdduizenden hongeren
den zijn inmiddels naar opvang
kampen getrokken, waar ze als
ze geluk hebben medicijnen en
voedsel krijgen. Heynen: „Men
zegt dat ze worden geadviseerd
om naar de grote wegen te gaan,
omdat daar trucks kunnen ko
men. Maar ik heb sterk het ge
voel dat de mensen uit zichzelf
naar de wegen trekken in de
hoop er iets te eten te vinden".
De diplomaat noemt behalve de
klimatologische omstandighe
den ook de enorme ontbossing
als oorzaak voor de ellende. In
het hele land en ook in Addis
Abeba worden bomen omge
haald om te kunnen stoken. Het
gevolg is dat het eerste het beste
regenbuitje de aarde wegspoelt,
waardoor er helemaal niets meer
zal kunnen groeien. Er is een EG-
project voor herbebossing, maar
het vergt enorme krachtsinspan-
In Ethiopië en andere landen in Afrika dreigen volgens de Ver
enigde Naties 35 miljoen mensen van honger om te komen. In ver
schillende landen is de internationale voedselhulp inmiddels op
gang gekomen. (Foto ap>
ning om dat goed van de grond te
krijgen.
Verhalen dat het Ethiopische
leger voedsel inpikt, worden
door donororganisaties in de
hoofdstad ontkend. In westerse
diplomatieke kringen wordt ook
tegengesproken dat de oorlog
tussen de vele bevrijdingsbewe
gingen en de militaire machtheb
bers een rol heeft gespeeld bij
het ontstaan van de hongers
nood. Berichten dat de inwoners
van de noordelijke provincies
Eritrea en Tigre niet meer aan
het bebouwen van land toeko
men door hun bevrijdingsactivi
teiten, worden niet serieus geno
men: in die streek is het zo
droog, dat er simpelweg nauwe
lijks landbouw kan worden
beoefend. Er is een tijd geweest
dat in de produktiesectoren vele
uren verloren gingen doordat er
twee keer per week twee uur
over politiek diende te worden
gesproken. Dat is volgens waar
nemers nu teruggebracht tot één
keer in de maand drie uur.
Ethiopië loopt op één zwak ka
pitalistisch en op één minstens
even zwak communistisch been.
Stalletjes met sinaasappels langs
de weg, een bar met flessen whis
ky, er is een goed gevulde slage
rij, het is duidelijk dat het leven
in Addis nog niet zijn eind heeft
bereikt. Maar in negen van de 13
provincies van het land is dat wel
het geval. Uit de hele wereld
stromen journalisten op Ethiopië
af om de laat, voor velen te laat,
onderkende hongersnood te ver
slaan.
Van alle kanten komt voedsel
hulp. De Russen hebben ook iets
opgestuurd, zo meldt de door de
regering uitgegeven Ethiopian
Herald. Kameraad Tsjernenko
heeft kameraad Mengistu voor
het transport 300 vrachtwagens,
12 vliegtuigen en 24 helikopters
beloofd, zo wordt er in aange
kondigd.
Drs. Heynen vertelt dat Neder
land al twee jaar terug in Ethio
pië een project is begonnen in
het kader van het Wereld Voed
selprogramma. Het heeft tot doel
een voedselreserve op te bou
wen. Om goed te functioneren, is
om te beginnen 5000 ton graan
nodig. „Maar dat is nooit gelukt",
zegt Heynen, „want wat er was,
is al lang gebruikt".
De coördinatie van de hulp
voor het naar schatting tussen de
32 en 40 miljoen inwoners tellen
de land is een groot probleem.
De commissie voor hulpverle
ning en wederopbouw, Relief en
Rehabilitation Commission
(RRC), probeert voor de regering
de zaak in handen te houden. Al
le landenvertegenwoordigers in
de donororganisaties (dat zijn er
hier ongeveer 150) komen gere
geld bijeen om de boel te stroom
lijnen.
Televisie
De zaakgelastigde heeft al
meer dan een half jaar terug aan
de bel getrokken bij de Neder-
Benzine
De Duitser Karl Bauer van de
overkoepelende organisatie van
het Rode Kruis zegt dat 6.372.000
Ethiopiërs honger lijden. Zijn or
ganisatie voedt in de plaatsen
Kobo, Al Alamata, Koren en Bati
in totaal 200.000 mensen. Hij is
zeer tevreden over de steun die
de regering zelf verleent.
Bauer schat dat ongeveer aan
een derde van de slachtoffers nu
hulp wordt geboden. De haven
Asab, waar al 41.000 ton voedsel
klaar staat om te worden verzon
den, is volgens hem een knel
punt. „Er zijn hooguit drie benzi
nestations en het voltanken van
één truck duurt al een half uur".
Over de samenwerking tussen de
verschillende hulpverleningsor
ganisaties zegt hij: „Iedereen
heeft zo z'n eigen regels, dus het
is heel moeilijk een gezamenlijk
beleid uit te stippelen".
Een jonge Eritreër dient zich
aan als gids. In een achteraf-
straatje, waar je zonder hem
nooit zou zijn gekomen, kan nie
mand hem horen en dus wil hij
wel praten. „Tien jaar geleden
was alles hier veel beter. Er wa
ren minder zieken en de mensen
waren stukken gelukkiger". Vol
gens hem is vrijwel niemand een
voorstander van de militaire
machthebbers. „Er zijn maar ze
ven aanhangers. En dat zijn de
leden van de Derg zelf'.
Infrastructuur
Sinds negen jaar werkt de Ne
derlandse ingenieur Ben van
Ampting voor het Duitse agent
schap voor technische samen
werking, dat is opgenomen in de
RRC. „Er zijn hier altijd hongers
noden, elk jaar", weet hij, „maar
de ene keer is het erger dan de
andere. Deze slaat alles".
Hij heeft bijgedragen aan de
bouw van vijf grote garages in
het land, waarvoor de Duitse
overheid het geld beschikbaar
had gesteld. Ook was hij betrok
ken bij het aanleggen van wegen.
„We hebben nu qua infrastruc
tuur voldoende capaciteit om
voedsel te vervoeren en waar
schijnlijk vallen daardoor toch
niet zoveel doden als tijdens de
hongersnood van 1973-1974".
De RRC heeft 180 grote trucks
met oplegger rijden, 310 kleine
en 450 personenauto's. Er zijn
vijftig verschillende merken en
dat levert ongekende problemen
op als er iets kapot gaat, want on
derdelen zijn er niet. Van Amp
ting: „Elk land geeft het liefst
wagens die het zelf produceert.
Dat is verre van efficiënt, maar je
mag een gegeven paard niet in de
bek kijken". Kleine kerkelijke
organisaties bekostigen vaak na
goedbedoelde acties één wagen.
„Maar na duizend kilometer
moet er een nieuw luchtfilter op
en dat is er dan niet. Zo staat die
gloednieuwe wagen daar stil".
De RRC krijgt daarom liever in
plaats van bijvoorbeeld tien
trucks, acht wagens plus onder
delen ter waarde van twee voer
tuigen.
Van Ampting heeft een op
vangkamp bezocht en vertelt
daarover: „Een puinhoop. Je
struikelt er werkelijk over de lij
ken. Om de twintig meter ligt er
een dode. En dan te bedenken
dat die mensen de kampen nog
maar net hebben gehaald. Dat
betekent dat er velen onderweg
moeten zijn gestorven". Toch
blijft Ben van Ampting optimis
tisch: „De hulp is geen druppel
op een gloeiende plaat. Want
zonder hulp zouden er zeker mil
joenen sterven, en nu is er nog
hoop".
Het is hoogst verwonderlijk dat
Leiden zich nog niet in de strijd om
een architectuurmuseum heeft ge
worpen. Ik zou een krachtig plei
dooi voor Leiden willen houden,
omdat ik geloof dat Leiden ruim
schoots voldoet aan alle belangrij
ke te stellen voorwaarden.
Allereerst de rijke historische bin
nenstad: in de Gouden Eeuw was
Leiden de tweede stad van Neder
land. De belangrijkste gebouwen
uit die tijd zijn vanuit een uitzicht
koepel zichtbaar en met uitleg te
begeleiden. Wat dat betreft is Lei
den "handzamer", overzichtelijker
ook dan Amsterdam. De uitzicht
koepel kan immers aan de rand
van het Schuttersveld worden ge
plaatst, zodat van deze spil èn de
oude architectuur èn de moderne
aan het Schuttersveld goed zijn te
zien. (Het gevarieerde landschap
pelijke patroon met duinen, zee,
Kagerplassen, enz. op de achter
grond is dan nog een toegift).
Van de oude architectuur noem ik
slechts: de Burcht (het noordelijk
ste cirkelvormige kasteel op een
heuvel) en het Gravensteen, die
beide tot diep in de Middeleeuwen
teruggaan, de twee grote Gothi-
sche kerken en de Marekerk als
voorbeeld van 17de eeuwse cen-
traalbouw, verder het stadhuis, de
Waag, de korenmolen ("De Valk",
vlakbij), de Lakenhal, de
stadspoorten, terwijl het hele pa
troon van historisch gegroeide stad
doorsneden door de twee Rijnar-
men en omgeven door zijn singels
goed zichtbaar is. De intimiteit van
de vele hofjes moet men natuurlijk
zelf te voet opzoeken!
Voor wie méér, vooral 17de tot 19-
de- eeuwse architectuur, wil zien is
Amsterdam per trein vlakbij, voor
wie gebrand is op 20ste- eeuwse
bouwkunst is Rotterdam al even
dichtbij - dat is wat de laatste 40
jaar betreft al een openluchtmu
seum. De Schiphollijn biedt bo
vendien de mogelijkheid buiten
landers die expres voor de moder
ne architectuur naar Holland ko
men hier vlakbij vliegveld en ho
tels een informatiecentrum te ver
schaffen.
Het Leidse architectuurmuseum
wordt zo de zenuwknoop, het pre-
sentatiepunt van de Nederlandse
architectuur in haar gehele historie
tot vandaag de dag, terwijl Amster
dam en Rotterdam gelijkwaardige
maar verschillende achtergronden
aan het museum leveren. Leiden is
bovendien "aan de beurt" om weer
een museum te krijgen omdat het
legermuseum wordt overgeplaatst
naar Delft.
Hierbij een schets van de ruimtelij
ke ontwikkeling van het voorstel.
Op ongeveer 150 meter van het sta
tion (in de wandeling heet dat een
paar passen) heeft de bekende ar
chitect Posthumus Meyjes in 1895
voor de rijke fabrikant Kroon een
luxueuze villa gezet, die prachtig
de aanzet voor het museum kan
vormen. Posthumus Meyjes is be
kend genoeg om zijn architectuur
in de trant van de Hollandse Re
naissance naast de villa Kroon
staan nog een paar van zijn werken
maar deze woning is in een in
Holland ongebruikelijk strak Neo
classicisme met mooi gehakte na
tuursteen-versieringen: al een bij
zonderheid op zichzelf. Sinds kort
is deze villa gemeentebezit.
Ook het interieur is geknipt voor
de aanzet van het museum: grote
ruimtes, geschikt om "het kleine
bouwen", maquettes, en foto's op
te stellen, terwijl de kelderverdie
ping kan dienen als architecto
nisch café en verkooppunt van fol
ders en architectuurliteratuur.
Verder is het interieur een staal
kaart van historische stijlen, een
prachtige achtergrond in het kader
van de educatieve functie: van
"Oud-Hollands" via Neo-rococo tot
Jugendstil is er aanwezig. In de
tuin is nog na de oorlog een hofje
gebouwd waarvan de woningen
langzamerhand zijn versleten en
die door paviljoens moeten wor
den vervangen.
Als overgang zouden de woon
ruimtes zelf als tentoonstellingspa
viljoens kunnen fungeren, b.v.
voor een vaste kern van historische
architectuur. Zo zou elke stad een
doorsnede over zijn belangrijkste
periode kunnen krijgen; belangrij
ke tijden en architecten hun eigen
paviljoen: zowel de "Haarlemmer"
Lieven de Key als de "Amsterdam
mer" Hendrick de Keyser als de
"Hagenaar" Pieter Post als de
Leidse stadsarchitect Willem van
der Helm, Jacob van Campen na
tuurlijk en de beroemde lateren als
Cuypers, Berlage, Rietveld, Du-
dok, Oud tot de jongste generatie
toe.
En passant: niet alleen ligt Leiden
geografisch centraal voor de histo
rische architectuur, maar ook voor
het nog bestaande werk van de jon
gere architecuur.
Achter dit hofje komt men aan het
Schuttersveld. Daar, op de plaats
hier eerder genoemd als vlakbij de
oude stad en het station, staat nu
een verouderde gemeenteschool.
Op deze plaats zou het nieuwe
hoofdgebouw van het museum
moeten komen met uitzichtplat
form en de grote ruimtes voor vas
te en wisselende tentoonstellingen
en een zaal voor lezingen, films,
diaprogramma's e.d.
Dit heeft het enorme voordeel dat
onmiddellijk met het museum kan
worden begonnen, terwijl zodra er
geld beschikbaar is alle moderne
architecten kunnen meedingen
naar vormgeving van een modern
architectuurmuseum. Dus geen ge
bouw dat eigenlijk voor iets anders
is ontworpen, maar toegespitst op
zijn functie en bovendien met uit
zicht op een staalkaart van oude en
nieuwe architectuur.
Verder heeft men op de tekening
ongetwijfeld nog allerlei prettige
toekomstmuziek ontwaard. Van
dit nieuwe gebouw kan een traver
se over het Schuttersveld, tussen
de kantoren en het hotel door, naar
de perrons van het station voeren,
en verder langs die perrons (die
meer dan een halve kilometer lang
zijn), langs het Academisch Zie
kenhuis (met een paar ingangen)
naar het Pesthuis. Ter geruststel
ling: dit pesthuis is geen zieken
huis meer. Maar ook is het geen
museum meer: het Legermuseum
is naar Delft verhuisd. De traverse,
die liefst overdekt zou moeten zijn
en met een rolbaan, zou dus langs
een aantal belangrijke punten - af
gewisseld met architectuurpavil
joens voor spoorwegarchitectuur,
voor stoomgemalen, voor fabrie
ken, enz. begin- en eindpunt van
door
Wouter Kuyper
het architectuurmuseum met el
kaar verbinden.
Nu is een rolbaan duur, en de ar
chitecten die het museum gaan
ontwerpen zouden nauw moeten
samenwerken met industriële ont
werpers om de baan b.v. met
stoelen die er automatisch op en af
kunnen - begaanbaar te maken,
juist voor de ouderen voor wie zij is
bedacht. Maar gezien het gemak
van deze traverse voor ziekenhuis-
bezoekers en treinreizigers zou de
financiering van een aantal kanten
kunnen komen.
In zijn verdediging van Rotterdam
als vestigingsplaats schrijft ie
mand dat de bouwkundige biblio
theek van Delft zo handig van pas
zou komen. Nu is dit argument niet
cruciaal voor dat artikel, maar ik
geef het iemand te doen om van
Rotterdam (of Amsterdam, of waar
dan ook) te proberen die biblio
theek per openbaar vervoer te be
reiken. Hij mag dan wel een paar
extra verlofdagen aanvragen. In
Leiden zijn zowel de Universiteits
bibliotheek als de bibliotheek van
het Kunsthistorisch Instituut in
derdaad vlak bij de hand en wie
dat niet genoeg vindt bereikt in
een kwartiertje de naast Den Haag
Centraal liggende Koninklijke Bi
bliotheek.
De nabijheid en een eventuele per
sonele en/of organisatorische band
met de Universiteit kan in Leiden
in vele opzichten een voordeel zijn
- al was het maar om een "bias"
voor een bepaalde periode of stro
ming te voorkomen. M.i. dient de
educatieve functie voorop te staan,
maar de relaties met universitair
onderzoek en monumentenzorg
dienen met zorg te worden onder
houden; ook moet er een aankno
pingspunt zijn met restauratiecur
sussen op ambachtelijk niveau.
De overgang naar de collecties van
de andere musea waarin al veel
verwante stukken zijn en die vaak
op zichzelf al architectonische top
stukken zijn, kan ruimtelijk wor
den gevormd door halverwege de
Lakenhal het "Moorse poortje" dat
nog maar een paar jaar geleden de
achteringang van de Luxorbio-
scoop sierde te herbouwen: als
speels ontmoetingspunt van bouw-
decoratie- en schilderkunst.
Rondgaand door Leiden vindt men
dan een haast complete serie van
elkaar aanvullende musea èn een
overzicht van Holland's bouwen.
De gqnstige omgeving, de centrale
locatie, de kennis, het eerste en het
laatste gebouw van een in étappes
te verwezenlijken plan, alles is in
Leiden aanwezig!
(Wouter Kuyper is architect en
werkzaam bij de Rijksdienst voor
Monumentenzorg).
Bij een bepaalde berekening
kan de volledige samenvoeging
van de Nederlandse Hervormde
Kerk en de Gereformeerde Ker
ken in Nederland omstreeks het
jaar 2020 worden verwacht. De
eerste fase (de onderbouw) heeft
17 jaren geduurd als de twee ker
ken in 1986 verklaren 'in staat
van hereniging' te zijn. Het is
niet te verwachten, dat de twee
de fase (de opbouw) korter zal
zijn. Dan zijn we in 2003. Als de
derde fase (de afbouw) ook 17 ja
ren duurt, wijst de kalender 2020
Dat perspectief schetste domi
nee D. N. Wouters (Amsterdam),
voorzitter van de gemeenschap
pelijke raad voor 'Samen op
weg', gisteren in Lunteren op de
gecombineerde gereformeerd-
hervormde synodevergadering.
Deze vergadering - die vandaag
nog doorgaat - moet tussenstap
pen op de weg naar toekomstige
eenheid goedkeuren. Vóór 1986
moeten de lagere kerkelijke ver
gaderingen (provinciaal, regio
naal en plaatselijk) uitmaken of
zij hiermee kunnen instemmen.
In het ontwerp voor een 'verkla
ring van overeenstemming'
wordt gezegd, dat de verschillen
tussen hervormd en gerefor
meerd geen kerkscheidende be
tekenis meer hebben.
Overigens was ds. Wouters niet
onverdeeld gelukkig met dat
jaartal 2020. "De traagheid grijpt
ons aan", zei hij met een gezang
uit het liedboek. "Het tempo van
de hereniging zal omhoog moe
ten, wil de nieuwe kerk nog op
enige geloofwaardigheid kunnen
rekenen". De voorzitter van 'Sa
men op weg' bestreed, dat het sa-
men-op-weg-proces onder een te
grote tijdsdruk zou staan. Hij
verwees naar de hervormde sy
node in 1969, waar de toenmalige
secretaris-generaal van de Her
vormde Kerk, dr. F. H. Lands
man, voorspelde dat er vóór 1980
een herenigde kerk zou zijn.
Ook ging Wouters in op de kri
tiek uit de rechterhoek van de
Hervormde Kerk (de Gerefor
meerde Bond), alsof er bij het sa-
men-op-weg-gaan met de belij
denis zou worden 'gesjoemeld'
(een woord van algemeen secre
taris ir. J. van der Graaf van de
Bond voor de NCRV-televisie).
"Wij staan op de basis van wat de
vaderen beleden hebben", zei
Wouters met nadruk. "Maar je
moet dat wel verwoorden in deze
tijd".
De gereformeerde predikant
dr. J. M. Vlijm (Voorschoten, tot
voor kort in Leiden), voorzitter
van de werkgroep 'kernen van
belijden' van 'Samen op weg',
vond, dat de 'bewijslast' nu maar
eens moet worden omgedraaid.
"Degenen die vinden dat de
scheiding tussen hervormd en
gereformeerd nog te rechtvaardi
gen is, moeten dat maar eens
aantonen". In de verklaring van
overeenstemming wordt duide
lijk gesteld, dat de gescheiden
heid het belijden van de beide
kerken weerspreekt en dóórom
bestreden moet worden.
Deze verklaring kreeg een
warm onthaal van de gecombi
neerde synode. Maar er waren
wel tegenvoeters.
Zo deelde de hervormde predi
kant R. H. Kieskamp uit Leer
dam (een gereformeerde-bonder)
mee, niet met 'Samen op weg' te
kunnen instemmen. De verkla
ring van overeenstemming was
hem te vaag over de binding aan
de belijdenisgeschriften en laat
te veel ruimte voor opvattingen
die tegen Schrift en belijdenis in
druisen. "Het wezenlijke van de
Reformatie wordt verkwanseld".
Kieskamp vroeg om een 'bezin-
ningsperiode' voor een 'broodno
dige geestelijke opwekking', die
'Samen op weg' nieuw elan kan
geven.
Een andere gereformeerde-
bonder, ds. P. H. van Trigt uit
Aalst, vroeg zich af, of het niet
eerlijker zou zijn, te zeggen dat
beide kerken elkaar vinden op
een nieuwe basis, namelijk 'mo
derne theologische opvattingen',
in plaats van op het reformato
risch belijden.
Secretaris Van der Graaf van
de Gereformeerde Bond kreeg
gelegenheid zijn bezwaren tegen
'Samen op weg', neergelegd in
een 'minderheidsnotitie', mon
deling toe te lichten. Hij verweet
voorzitter Wouters van de raad
voor 'Samen op weg', dat deze
notitie - Van der Graaf zit ook in
de raad - veel te laat was ver
spreid. "Ik ben monddood ge
maakt". Hij beschuldigde Wou
ters zelfs van 'gereformeerd im
perialisme".
'Samen op weg'-secretaris ds.
B. J. Aalbers wees die kritiek af
De notitie kon niet besproken
worden omdat Van der Graaf
rust moest houden. Zijn bezwa
ren zijn voldoende aan bod geko
men binnen de beide synodes.
Op verzoek van voorzitter dr.
H. J. Kouwenhoven van de gere
formeerde synode werd op de
opmerking van Van der Graaf
over 'gereformeerd imperialis
me' niet gereageerd. "U zult uw
uitspraak tegenover iemand an
ders moeten verantwoorden",
hield hij de secretaris van de
Bond voor. Diens opmerking re
sulteerde na de sluiting van de
vergadering wel in een langduri
ge woordenwisseling tussen Van
der Graaf en Wouters. Voorzitter
ds. Roos van de hervormde syno
de zou later nog proberen, het
conflictje \?ij te leggen.
Er waren ook sprekers die
waarschuwden voor te veel na
druk op 'Samen op weg'. "Het
gaat zo binnenkerkelijk toe", zei
ds. J. van Drie uit Den Bosch.
"Gebonden zijn aan het belijden
krijgt toch pas betekenis als wij
spreken en handelen in concrete
situaties". En voor de Vlaar-
dingse predikant W. Verhoef is
'Samen op weg' niet méér dan
het blussen van een calvinisti
sche binnenbrand.
Hervormde Kerk: beroepen
te Rotterdam-Zuid E. K. Teyge-
ler Scheveningen; aangenomen
naar Hellendoorn J. Vonhof Ou-
dega (Wymbritseradeel); be
dankt voor Wageningen M.
Goudriaan Ouderkerk aan de
IJssel. Gereformeerde Kerken
Vrijgemaakt: aangenomen naar
Amersfoort M. H. Sliggers Spa
kenburg, naar Winsum-Obergum
(Gr.) kandidaat M. de Vries Ezin-
ge. Christelijke Gereformeerde
Kerken: aangenomen naar Rot-
terdam-Oost-Capelle aan de IJs
sel kandidaat J. Lof Amersfoort.
Gereformeerde Gemeenten: be
dankt voor Sint Annaland P.
Blok Capelle aan de IJssel, voor
Scherpenzeel G. Mouw Gene-
muiden, voor Hoofddorp M.
Mondria Waardenburg.
Werkbegeleider. Het bestuur
van de gereformeerde synode
heeft de Eindhovense predikant
G. P. van Dam (37) benoemd in
algemene dienst voor de werkbe
geleiding van predikanten. Voor
dat hij in 1978 predikant werd.
werkte ds. Van Dam bij de vak
groep 'praktische theologie' aan
de Vrije Universiteit in Amster
dam.
Pro-nuntius. De paus heeft
mgr. dr. Edward Cassidy (60),
Zuid-Afrika-Lesotho, benoemd
tot pro-nuntius (diplomatieke
vertegenwoordiger) in Neder
land. als opvolger van de overle
den mr. B. Wüstenberg. Mgr.
Cassidy is Australiër van geboor
te. Hij trad in 1955 in diplomatie
ke dienst van de Heilige Stoel.
Vóór Zuid-Afrika werkte hij
achtereenvolgens in India, Ier
land. El Salvador en Argentinië.
