?mwezk
Twee miljoen voor
herstel Visbrug en
kelders Hoogstraat
Vraagtekens bij optreden politie
Werk officieel begonnen
Noodslachtplaats is
ingrijpend verbeterd
Politie maakt
einde aan
straatterreur
VRIJDAG 2 NOVEMBER 1984
LEIDEN
LEIDEN Twee miljoen gulden subsidie heeft het ministerie van welzijn, cultuur en
volksgezondheid (wvc) toegezegd voor de restauratie van de Visbrug en de bijna vier
eeuwen oude kelders onder de Hoogstraat. Een derhalve opgetogen wethouder J A Pe
ters verrichtte gistermiddag de eerste handeling voor het wordingsproces van de 'parel
van de stadvernieuwing' en verwijderde de laatste marktkraam van de brug
Peters ('ik ben nooit te beroerd om
een handje te helpen') kreeg hierbij
hulp van J. Verplancke, voorzitter
van de centrale vereniging voor
ambulante handel en J. Jessurun
hoofddirecteur rijksdienst voor de
monumentenzorg. Welhaast met
gevaar voor het leven van de talrij
ke omstanders ontleedden zij de
kraam. Met behulp van een kar
werd het gedemonteerde verkoop
punt naar de Vismarkt getranspor
teerd. Overigens niet voordat de
aanwezige marklieden een tegen
stribbelend spandoek met het ver
huisbericht 'Wij gaan naar de Vis
markt' hadden ontvouwen.
De ruim 5,5 miljoen kostende op
knapbeurt van de Visbrug en de
Hoogstraatgewelven zal erin resul
teren dat in de kelders zes winkel
tjes en horecagelegenheden wor
den gevestigd. Volgens N. Jasper-
se van de gemeentelijke afdeling
monumentenzorg is er redelijk
veel belangstelling voor. Over een
vlonder boven het water van de
Oude Rijn kan het publiek vanaf
medio 1986 daar langs flaneren.
De voorbereidende werkzaam
heden voor de restauratie van de
kelders en de brug worden aller
eerst ter hand genomen. Vanaf ja
nuari 1985 staat het werk in de
Hoogstraat op het programma,
eerst de gevelzijde en daarna de
waterzijde. In 1986 moet de afron
ding van het karwei plaats hebben.
Het is een langdurige, moeilijk uit
voerbare en kostbare klus.
Na de voltooiing van het werk
komt er een soort markthal op de
brug, in overeenstemming met het
monumentale karakter van de Vis
brug en de kelders. Hiervoor moet
echter nog een ontwerp worden ge
maakt.
Problemen verwacht architect
N. Vroman eigenlijk alleen van het
vocht in de kelders. "We zullen er
op moeten studeren hoe we dat op
lossen als de zaak open ligt", meen
de hij. "Er kan nog van alles aan
het licht komen".
Illusie
In de toespraak, die bij de officië
le openingshandeling hoorde, ging
wethouder Peters uitgebreid in op
de geschiedenis van de plannen
makerij omtrent de Hoogstraatkel
ders en de Visbrug. "Daar is sinds
de vijftiger jaren over gesproken.
Op sommige momenten leek het
een illusie dat het er ooit van zou
komen", zei hij.
Peters memoreerde dat er zelfs
sprake van is geweest om de brug
af te graven en
'Nu geen stank meer in buurt'
LEIDEN - De noodslachthal aan
de Pasteurstraat is ingrijpend gere
noveerd. Directeur A.F.C ten Berg
van Slachthuis bv verwacht dat
hiermee de stankoverlast voor de
buurt Groenoord tot het verleden
behoort. Wethouder J. Fase heeft
vanmiddag de noodslachthal
feestelijk geopend.
Volgens Ten Berg is de slacht
plaats nu voorzien van twee koel
cellen voor het 'aangehouden' en
het goedgekeurde vlees. Ook be
schikt de slachtplaats nu over een
gekoelde uitbeenruimte. Er is bo
vendien een gekoelde destructie-
ruimte aanwezig waarin kadavers
worden bewaard tot de destructie-
wagen deze komt ophalen. Vooral
op warme dagen hadden de soms
rottende kadavers klachten uit de
buurt over stank tot gevolg. By de
afgifte van de hinderwetvergun
ning was dit zelfs aanleiding voor
de omwonenden om een procedu
re bij Raad van State te beginnen.
"De slachtplaats is in 1903 ge
bouwd. Sinds die tijd is er nauwe-
lijke iets verbeterd", licht Ten Berg
de renovatie verder toe. "Vroeger
was er alleen een hal met een
slachtlier en lozing op het riool. De
kadavers werden zo maar in een
hoek gesmeten. Met de goede voor
zieningen die er nu zijn is er hope
lijk voor de buurt geen overlast".
Slachthuis bv heeft in 1980 het
slachthuis overgenomen. Alleen de
noodslachtplaats en destructie wa
ren sindsdien de verantwoordelijk
heid van de gemeente. Per 1 janua
ri 1985 gaat de gemeentelijke keu
ring van vee en vlees over in de
handen van de rijksoverheid. Deze
heeft geen belang bij de nood
slachtplaats zodat Leiden van het
slachthuis af wilde.
Regio
Slachthuis bv heeft de zaak over
genomen, waarbij de gemeente uit
een daarvoor bestemd potje zo'n
125.000 gulden voor de renovatie
op de koop toegaf. Het opknappen
heeft ongeveer 175.000 gulden ge
kost. "Het is een dure hap", zegt
Ten Berg dan ook. "Maar we hopen
dat regiogemeenten als Alphen,
Wassenaar, Oegstgeest en Voor
schoten 'meedoen' in de nood
slachtplaats.
De noodslachtplaats draait al een
week of twee voluit. Per week ko
men er tien tot veertien schapen
binnen en drie of vier runderen. De
afgedankte proefdieren van de
Leidse universiteit komen er te
recht voor destructie, vee van de
kinderboerderij en dode katten,
honden, zwanen en wat dies meer
zy die in Leiden en omgeving wor
den aangetroffen.
"Wat in de toekomst ook gaat ge
beuren is dat wat krakkemikkige
dieren, die by de gewone slachtlijn
worden aangevoerd, na keuring
door veeartsen hier naartoe ko
men", vertelt Ten Berg voorts. Ook
'slachtoffers' van de veemarkt in
de Groenoordhallen worden bij de
noodslachtplaats afgeleverd.
ADVERTENTIE
Een greep uit onze menukaart:
dagschotelv.a.f 9,50
gebakken kalkoenfilet met een
honing-kerriesaus en fruitf 13,50
gegrilde haasbiefstuk met
knoflooksausf 19,50
varkenskarbonade gevuld met
paprika, champignons en uif 11,75
gebakken zeewolf met witte wijn
en citroenf 12,75
groot terras - vanaf 22.30 uur zullen wij U
ook graag aan onze bar ontvangen
wekelijks livè-muziek - borrels, recepties
ten partijen mogelijk
Iedere dag vanaf 17.00 uur geopend.
Doezastraat 43, Leiden - tel. 071 '133672
gat te varen: Leidens eerste delta
werk zou daarmee een feit zijn ge
weest. Ook heeft de gemeente al
eens het plan gelanceerd om de
kelders vol te storten met beton.
De Hoogstraat zou daardoor een
wat steviger ondergrond krijgen.
De wethouder maakte tevens ge
wag van de teruglopende bijdrage
die de gemeenten uit het stadsver
nieuwingsfonds van het rijk krij
gen. "Maar het werk moet door
gaan. We moeten plannen blijven
durven maken. En als we geen sub
sidie krijgen moeten we het op een
andere manier doen. We moeten
niet vervallen in de lethargie van
de jaren zestig", aldus Peters, die
het 'moedig' noemde van de ge
meenteraad om in mei van dit jaar
3,6 miljoen gulden beschikbaar te
stellen voor de restauratie in het
hartje van de stad.
Om de restauratiesubsidie los te
peuteren hebben de winkeliers de
kelders overgedragen aan de ge
meente. "Individueel zouden de
ondernemers nooit zo veel subsi
die hebben gekregen", zei Peters
hierover. Hier staat tegenover dat
de winkeliers na de restauratie
voor de eerste vyftig jaar het ge
bruiksrecht van de kelders heb
ben. Zij het dan dat de gemeente
een vinger in de pap houdt bij de
toewijzing van de ruimten aan be
langstellenden.
Wat de financiën betreft: de ge
meente heeft zelf 3,6 miljoen uitge
trokken voor de restauratie. Het
ministerie van wvc betaalt iets
minder dan twee miljoen. Uit een
provinciaal werkgelegenheids-
fonds komt bovendien 140.000 gul
den.
De kooplui van de veertien
marktkramen die voor de duur van
twee jaar zijn verhuisd naar de Vis
markt, staan overigens niet echt te
springen van blijdschap. "We staan
hier nu een week maar het kost wel
geld. We verkopen dertig procent
minder. Maar misschien trekt het
de komende weken wel bij", zei
één van hen.
Wethouder Peters, markthandelaar Verplancke en rijksambtenaar Jessurun v.l.n.r. achter de handkar) rijden
zen gedemonteerde kraam van de Hoogstraat naar de Vismarkt. (foto Holvast)
LEIDEN - De arrestatie van zes
jongeren in de afgelopen dagen
heeft een einde gemaakt aan ware
straatterreur in het gebied tussen
Hooigracht, Nieuwe Rijn, Heren
gracht en Oosterkerkstraat. Twee
meisjes (19 en 14 jaar) en vier jon
gens (een van 13 jaar en drie van 16
jaar) werden aangehouden. Ze heb
ben zich schuldig gemaakt "aan
een scala van strafbare feiten", al
dus de politie. Zo pleegden ze
diefstal, drongen huizen binnen en
eisten daarby onder bedreiging
sterke drank, molesteerden buurt
bewoners, treiterden oudere men
sen en gooiden een auto omver.
Dat alles speelde zich in de afge
lopen weken af. Het meisje van
veertien en twee jongens (13 en 16
jaar) zijn inmiddels alweer vrijgela
ten, de andere drie werden van
morgen voorgeleid aan de officier
van justitie. Het onderzoek is ove
rigens nog lang niet afgesloten. De
politie verwacht in de komende da
gen nog een aantal jongeren aan te
houden. Inmiddels is het overigens
wel rustig in de buurt.
Raadslid: Waarom is ontruiming niet uitgesteld
LEIDEN - Tijdens de schermutse
ling in de Ketelboetersteeg, waar
bij woensdagmiddag een waar
schuwingsschot werd gelost, had
zelfs gericht mogen worden ge
schoten. Volgens het raadslid De la
Mar (PSP/PPR) heeft een hulpoffi
cier van justitie, tevens politieman,
dat tegen hem verklaard.
De la Mar schrijft dat in een brief
aan burgemeester Goekoop, waar
in hij hem vraagt de hele zaak aan
de orde te stellen in de raadscom
missie algemene bestuurlijke aan
gelegenheden. In de brief uit het
raadslid ook forse kritiek op burge
meester Goekoop, omdat hij ge
weigerd heeft de ontruiming uit te
stellen. Volgens De la Mar had de
aanwezigheid van de weekmarkt
voor Goekoop een reden kunnen
zijn om de ontruiming te verdagen.
Het raadslid, dat zelf overigens
als waarnemer in het gekraakte
pand van Gerard de Lange aan de
Breestraat zat, wil dat er tijdens de
behandeling in de commissie een
volledig rapport van de politie ligt.
Hij stelt in zijn brief vele vragen,
waarop dat rapport antwoord moet
geven.
Het raadslid vraagt zich af of de
ongeregeldheden niet voorkomen
konden worden. Hij doelt dan met
name op de eerste arrestatie van
een 17-jarige jongen, die in het be
zit was van vuurwerk en de r
waarop de arrestant werd overge
bracht naar het bureau. "Waarom
werd besloten om tot aanhouding
over te gaan voor een dergelijk
klein vergrijp, terwijl de hele ont
ruiming tot dan toe in een redelijk
ontspannen sfeer verliep", wil De
la Mar weten. En: "Was het niet lo
gischer geweest om de arrestant
met de wagen naar het bureau over
te brengen?"
Schot
Tijdens het overbrengen van de
arrestant ontstond in de Ketelboe
tersteeg de schermutseling, waar
bij het schot werd gelost. Over die
gebeurtenis lopen de verklaringen
van politie en krakers uiteen. De la
Mar wil weten hoe het nu werkelijk
is gegaan en vraagt zich af hoeveel
mensen er betrokken waren (de
politie spreekt van tien tot vijftien,
de krakers van zeven of acht) en
hoeveel politieagenten hun pistool
hebben getrokken. De politie heeft
tot nu toe verklaard dat slechts één
agent zijn wapen trok, uit foto's en
verklaringen van krakers blijkt dat
het er minstens twee zijn geweest.
Na de vechtpartij in de Ketelboe
tersteeg, waarbij vier arrestaties
werden verricht, verzamelden de
krakers zich bij het bureau waar ze
vrijlating van de arrestanten eis
ten. Omdat een jongen op het af
dakje boven de deur klom en wei
gerde daar af te gaan, trad de poli
tie op. Uiteindelijk leidde dat tot
een felle charge waarbij rake klap
pen vielen en nog eens twee arres
taties werden verricht. De la Mar
wil weten waarom de charge werd
uitgevoerd en waarom de mensen
niet eerst verzocht is weg te gaan.
Ook wil hij weten welke maatre
gelen er zijn genomen tegen de po
litiemensen die uitdagend tegen de
krakers riepen: "Kom maar, kom
dan". "Ik ben benieuwd naar de
sfeer die er op dat moment heerste
bij de politie. Was dat een alge
meen gevoel van 'nu is het onze
beurt', of was dit een incidenteel
voorkomend gevoelen", vraagt De
la Mar.
Het raadslid uit forse kritiek op
de wijze waarop de arrestanten in
het bureau zijn behandeld. Vooral
bij het waarschuwen en toelaten
van de gevraagde advocaten is de
politie in gebreke gebleven, aldus
De la Mar. Iedere arrestant behoort
na zes uur een advocaat te krijgen,
als hij dat wil. Uit verklaringen van
de inmiddels vrijgelaten arrestan
ten en de advocaten is gebleken
dat de politie niet volgens de regels
zijn behandeld, schrijft het raads
lid. Hij wil weten waarom niet.
Aan het eind van de brief gaat De
la Mar in op de rol van burgemees
ter Goekoop, die weigerde de ont
ruiming uit te stellen op verzoek
van de krakers. De la Mar vindt het
vonnis van de rechter discutabel.
Hij schrijft dat rechters "wispeltu
rig" reageren op het kraken en de
reactie daarop van speculanten en
krakers. Daarom zou een burge
meester, "die aan de kant staat van
de zwakste groepen in zijn of haar
gemeente", gebruik moeten ma
ken van zijn bevoegdheden. Goe
koop had volgens het raadslid af
stand moeten nemen van de ge
rechtelijke uitspraak en de ontrui
ming moeten uitstellen. De la Mar:
"Het klakkeloos verschuilen ach
ter een rechtelijk vonnis doet te
kort aan de eigen mogelijkheden
die een burgemeester heeft".
Voorgeleid
Drie mannen, gearresteerd bij de
ongeregeldheden na de ontrui
ming van het kraakpand aan de
Breestraat, zijn vanmorgen voorge
leid voor de officier van justitie.
Het gaat om een 22-jarige inwoner
van Waddinxveen, een 21-jarige
Leidenaar en een 23-jarige man uit
Delft. De drie wordt openlijke ge
weldpleging en wederspannigheid
tijdens hun arrestatie ten laste ge
legd. Ze werden aangehouden in
de Ketelboetersteeg. De 17-jarige
Leidenaar die vuurwerk had ge
gooid bij de ontruiming, is gisteren
vrijgelaten.
Spermadonor (1)
"Wil je koffie of heb je liever een
glaasje wijn?".
Niet direct de opehingsvraag
die je bij een eerste bezoek aan
de spermabank zou verwachten.
Het tekent de ongedwongen
sfeer die de AZL-medewerkers
Kees van Voorst en Lenie Broek
hof proberen te creëren. "Het is
gezellig hier zo 's avonds, veel
mrjgjpen werken daarom ook
Afgelopen woensdag was een
avond voor nieuwkomers. Begin
deze maand werd een oproep ge
daan in kranten en weekbladen.
Een tekort aan donors was daar
de aanleiding toe. Vooral aan
Turkse, Surinaamse, Indonesi
sche en Marokkaanse mannen
bestaat een gebrek. Een oproep
met goed gevolg: 25 mannen
meldden zich aan. De meest uit
eenlopende figuren en onder hen
ook vertegenwoordigers van et
nische minderheden. "Ongelofe
lijk veel mannen hebben zich ge
meld", vindt Lenie Broekhof.
"Daar zijn we echt heel blij mee".
Een tikkeltje nerveus en lache
rig maakte een aantal nieuwelin
gen eergisteren hun eerste op
wachting. Een bloedonderzoek
voor onder meer het vaststellen
van eventuele geslachtsziekten
en de bloedgroep Rhesus fac
tor, een onderzoekje van het ge
slachtsorgaan en een gesprek
met arts Kees de Bruyn gaan aan
'de daad' vooraf. De aanstaande
donor ondertekent dan ook een
verklaring waarin hij alle zeggen
schap over het sperma afstaat
aan het AZL. Het ziekenhuis be
looft op zijn beurt het sperma
uitsluitend te gebruiken voor
kunstmatige inseminatie.
Alle mogelijke vragen over de
gezondheid van donor (moet mi
nimaal achttien jaar zijn) en
naaste familieleden komen bij
die enquête aan de orde. Verder
wordt de aanstaande donor ge
vraagd naar zijn motivering, zijn
seksuele contacten en uiterlijk
heden. Sommige kandidaten val
len dan af. Kees de Bruyn: "Maar
dat zijn er eigenlijk maar heel
weinig. De meesten hebben het
thuis toch al goed doorgespro
ken. Er zijn natuurlijk wel afval
lers door ziekten in de familie.
Ziekten waar ze niet aan gedacht
hebben en die bij het gesprek
aan het licht komen".
Daarna kan de donor aan het
werk gaan. De man krijgt een
potje waarop zijn naam wordt
vermeld. Hij trekt zich terug in
één van de spreekkamers, de
deur gaat op slot en hij kan onge
stoord masturberen, zoals dat
netjes heet. Wel moet natuurlijk
het zaad goed en tijdig worden
opgevangen. Het potje wordt in
geleverd, een volgende afspraak
gemaakt. Klaar is Kees. Een paar
dagen onthouding voor het be
zoek aan de spermabank is overi
gens wel een voorwaarde.
Voor eventuele nieuwe kandi
daten heeft De Bruyn alvast één
opmerking: "Verpleegsters of zo
komen er niet bij aan te pas en
ook liggen er geen pornoblaadjes
klaar. Dat verstrekken we niet.
Een donor kan wel zelf zijn part
ner of een blaadje r
Spermadonor (2)
Het AZL is in het begin van de
jaren zestig begonnen met een
spermabank, al had het toen nog
met die naam en gebeurde het
niet zo openlijk. Geleidelijk zijn
alle taboes er om heen minder
geworden. "Vroeger werden we
bijvoorbeeld nogal eens gebeld
door vrouwen die met allerlei
vragen zaten. Tegenwoordig is
dat niet meer zo". Lenie Broek
hof: "Wel kregen we een tele
foontje van een vrouw die vroeg
of we een beetje voorzichtig wil
den zijn met haar man. Die man
was een beetje bang voor de
bloedprik. En dat is natuurlijk
een heel leuke reactie".
Het sperma, voor wie dat nog
niet weet, wordt gebruikt voor
kunstmatige inseminatie. Een
medicus brengt dat in bij de
vrouw die, om wat voor reden
dan ook, geen kind kan krijgen.
Al kan het dan, dat is duidelijk,
niet aan haar zelf liggen.
De vraag naar donors keert re
gelmatig terug. Het is ongewenst
als het zaad van een en dezelfde
donor vaak wordt gebruikt. Het
risico van een onbewust huwe
lijk met een halfzus of halfbroer
moet uitgesloten worden. Een zo
breed mogelijk scala aan man
nen is gewenst, vandaar ook de
vraag naar etnische minderhe
den.
Maar bestaan bij die groep niet
juist de grootste taboes?
Van Voorst: "Dat is waar, er
zijn heel weinig aanvragen. Al
leen het aanbod is momenteel zo
klein dat de zaak toch niet in ba
lans is". De Bruyn: "Je moet ook
niet vergeten dat het niet hebben
van kinderen by die mensen
vaak een nog groter taboe is".
Spermadonor (3)
- Bij het kennismakingsge
sprek wordt ook een vraag over
de 'hoogst genoten opleiding' ge
steld. Speelt dat een rol?
Kees de Bruyn: "Nee, die
vraag wordt wel gesteld, maar
verder niet gebruikt. Dat is uit
sluitend voor de statistiek, voor
ons zelf. Het is natuurlijk niet de
bedoeling dat je bepaalde typen
mensen gaat ontwikkelen. Al
geef ik toe dat je het natuurlijk
wel een beetje doet door mensen"
met ziekten af te wijzen. Maar
het is niet zo dat de vrouw kan
zeggen: ik wil het sperma van
een wiskundige of van iemand
die muziek maakt".
- Speelt seksuele voorkeur een
rol. Met andere woorden: worden
bijvoorbeeld homoseksuelen afge-
Kees de Bruyn: "Nee, er wordt
ook niet naar de seksuele geaard
heid gevraagd. Wij voeren wat
dat betreft een breed beleid, dat
is bij sommige andere instellin
gen wel anders. Dat is ook één
van de redenen dat wij donoren
uit het hele land krijgen. Behoef
te aan anonimiteit speelt daar na
tuurlijk ook een rol by".
Kees van Voorst en Lenie Broekhof bij één i
sperma - ingevroren en wel - wordt bewaard.
Spermadonor (4)
Vervolgen we de weg van net
sperma. Nadat het is ingeleverd,
wordt het door Broekhof en Van
Voorst onderzocht. Kees van.
Voorst: "We kijken eerst of het
goed is. Of het bewaard moet
worden. De ene keer is het sper
ma beter dan de andere keer. Als
je bijvoorbeeld griep hebt gehad,
dan blijkt het pas zes weken later
in het sperma. Is het een keer
minder, dan is dat ook niet alar
merend. De donors die dat wil
len, kunnen trouwens met ons
door de microscoop naar hun ei
gen zaad kijken".
Het sperma, eenmaal in orde
bevonden, wordt vervolgens in
gevroren. Van Voorst: "Dat gaat
in stikstof, dat is bijna tweehon
derd graden onder nul. We kun
nen het dan in principe tientallen
jaren bewaren".
Waarna we van de aanbodzijde
bij de vraagzijde belanden, de
kunstmatige inseminatie. "De
aanvragen bij vrouwen zijn de
laatste jaren flink gestegen. Dat
komt vooral door dag- en week
bladen die daar steeds meer over
publiceren. Het taboe is nog niet
weg, maar de bespreekbaarheid
is wel groter geworden. Dat
komt ook doordat een heleboel
medici een betere voorlichting
geven". Dat zegt een medewerk
ster die de vrouwen begeleidt en
daarom liever anoniem blijft.
Aan deze in wezen simpele en
poliklinische ingreep gaat een
"heel rouwproces" vooraf, zegt
ze. Eerst moet de wetenschap dat
'normale' bevruchting niet lukt,
verwerkt worden. "Het is alle
maal zeer beladen en daarom
moet er ook eerst veel over ge
praat worden".
Vaak lukt de inseminatie ook
niet direct. "De vrouw moet er
eerst enige afstand van nemen.
Als ze te zeer met de onbekende
donor bezig is, dan kunnen we
soms beter eerst even wachten.
Het moet ze duidelijk zijn dat zy
en haar partner samefl een kind
krijgen. Niet de vrouw krijgt het
kind, zij samen. Ik zeg wel eens:
eigenlijk behandel je de man".
Mannen die voelen voor een
donorschap bij de spermabank -
de behoefte is nog altijd groot -
kunnen bellen met Lenie Broek
hof en Kees van Voorst: 262874.
