nmm p Schaken jtmmjk immm Inffjwffl Voor de echte verzamelaar Niet in het wilde weg Handige mixture Herinneringen aan vroeger Onbegrensde creativiteit Bij vlagen verfrissend KRYPTOGRAM OPLOSSING /WW ii«Ai 'ff ZATERDAG 27 OKTOBER 1984 EXTRA PAGINA 25 Bijdragen van Willem S. Winsemius ^'m ^irtz Illinois Jacquet The fabulous Apollo sessions (Vogue records). Het op de hoes vermelde 'For collectors only' is zeer van toe passing op deze vier sessies, op genomen tussen augustus '45 en mei '47 voor het platenmerk Apollo. Het zijn drie verschillen de orkesten (6-8 man) onder lei ding van de dan 22-jarige Jac quet, die drie jaar eerder bij Lio- nal Hampton debuteerde. Mede musici zijn pianist Bill Dogget en tromboist Trummy Young. In Standaard-nummers uit die tijd als 'Ghost of a chance', 'Robbins nest', 'She's funny that way' en 'memories of you' en in eigen stukken speelt hij met zijn brede en volle toon uit de Hawkins- school een aanstekelijke jump- jazz. De door de blazers neergezette, korte motiefjes, zijn eenvoudig, zoals we ze ook kennen van Lio nel Hampton en leiden vervol gens tot zijn bekende giltonen en rock-en roll licks. In de sessie van 21 mei 1947 met trompettist Joe Newman en pianist Sir Charles Thompson dient de bebop zich aan. In de snelle nummers krijgt Jacquet het flink te verduren van zijn drie jaar jongere collega, de bari tonsaxofonist Leo Parker. Het zijn de beste stukken van de plaat, die al vele malen is heruit gegeven. Jacquet's solo op 'Flying Home', niet op deze plaat maar op de ook onlangs heruit gebrachte 'Alladin sessions', werd een voorbeeld voor veel sa xofonisten, zoals in Nederland J.C. Tans and his Rockets. W.S.W. Illinois Jacquet (foto pr) Paul van Kemenade Call (Eksakt records) Bij de muziek van saxofonist Paul van Kemenade is zeer Veel aandacht besteed aan de vorm. Er is bij de verschillende groe pen een grote afwisseling. Een traditioneel bezet kwintet met de trombonist Hans Sparla, een gro tere groep uit het Tilburgs Ge meente reinigingsorkest Vaal bleek en verder twee altsaxsolo's in de nummers 'L.E.' en 'For Murray' en een duet met piano. Nergens wordt in het wilde weg gespeeld. Veel solo's worden van een gedegen gecomponeerde blazersachtergrond voorzien. Het kwintetstuk 'Strangers all over the place' ademt de sfeer van Eric Dolphy (Amerikaans sa xofonist en fluitist, (1928-'64) en het dramatisch aangezette saxo foongeluid roept herinneringen op aan de vroege Piet Noordijk. In het nummer 'Call' zijn verder opmerkelijke solo's te horen van Willem Kühne, een pianist bin nen de harmonische perken van de pure Amerikaanse jazz, ont wikkeld in de jaren '60 en '70, en een solo van bassist Niko Lan- genhuyzen. Deze uitgangspunten, in Ne derland weinig gebruikt, gelden voor de hele groep. 'Chip' ge speeld met een grotere blazers- groep, heeft een mooie trompet solo van Toon de Gouw en doet denken aan Hambone van Ar chie Shepp (dit verklaart de titel van het stuk). 'Chelsea bridge', een duet van piano en sax, vormt een sfeervolle afsluiting van deze redelijk geslaagde LP van een steeds meer in de belangstelling komende Paul van Kemenade. W.S.W. Salsaya Salsaya. (Musica Latina Re cords) Salsa heet een nieuwe muzika le stroming te zijn die allerlei tra ditionele elementen in zich ver enigt: merengue, samba, een vleugje tango, calypso en zelfs jazz. In Nederland wordt deze, in New York (waar anders?) ont sproten muzieksoort vertolkt door de betrekkelijk nieuwe groep Salsaya, een ensemble met vier blazers, twee drummers, een bassist, een toetsenman en een zangeres. Volgens de platenmaatschap pij heeft de groep aan de salsa een enigszins westerse uitmon stering gegeven, waardoor de muziek toegankelijker zou zijn voor een groot publiek. Dat wekt al enig wantrouwen en bij het be luisteren van de plaat blijkt ook waarom: in de vertolking van Salsaya omvat de salsa niet veel meer dan een handige mixture met de herkenbare klankkleur van Malando-achtige orkestjes. De elpee bevat keurig uitge voerde, eigen composities, maar ontbeert de oorspronkelijkheid van de Latijnsamerikaanse mu ziek, waardoor de serieuze lief hebber onvoldoende aan zijn trekken komt. De ritmische on dersteuning is niet slecht, maar de blazers en vocaliste missen de zangerigheid die zo kenmerkend is voor de Zuidamerikaanse mu zikale enclave. Leuke muziek voor een feest, maar stroming? Nou nee. W.W. Ab Baars 'Carrousel' (Data 841) Of je deze plaat nog jazz kunt noemen is helemaal niet belang rijk. Vast staat dat Ab Baars een van de nieuwe jongste en origi neelste saxofonisten is. Hij speelt met veel groepen als die van Theo Loevendie, Guus Jans sen en Maarten Altena, maar gaat zich nu steeds meer toeleggen op het solowerk. Vooral in het eer ste van de drie solostukken, 'Car rousel', dat precies een jaar gele den werd opgenomen in de IJs breker, worden op doordringen de wijze alle klankkleuren van de sopraansaxofoon, zonder al te veel buitenmuzikale elementen behalve valse lucht en bovento nen, uitgedragen. 'D.R.' is een zo mogelijk nog mooiere tenorsax- solo met jazzy inslag, evenals 'Zone' voor sopraansax. Deze nummers bieden ongrijpbare herinneringen aan luistererva ringen van vroeger. De stukken voor het trio Treb- bel met Guus Janssen, piano en Mariëtte Rouppe van der Voort, fluit en altsax, doen erg gecom poneerd aan maar zijn daarom niet minder mooi. Vooral het Spaans aandoende 'Signora' en 'Rocha y Azel' heeft een mooi Raveliaans sfeertje. Het laatste nummer heet 'Pau ze' en is van Jan Willem van Mook. Guus Jansen speelt hier een Lennie Tristano-achtige solo en Ab Baars op baritonsaxofoon besluit een boeiende excursie van deze verstilde kamerjazz. (Bestellen bij Dick Lucas 020- 768958 of is verkrijgbaar bij Hot House). W.S.W andere kant maakt dat het soms wel erg lastig de logica van een stuk te doorgronden. Het trio is geen toonbeeld van technische vaardigheid, maar daar staat tegenover dat het sa menspel, ondanks de niet altijd makkelijke akkoorden, een de gelijke samenhang vertoont. De meeste composities - het schijnt meestal niet anders te kunnen - zijn opgebouwd uit bekende on derdelen, met soms eeri( enkel origineel en verfrissend frag ment, vooral in de baspartij. Geen hoogvlieger, deze elpee, maar wel aardig om naar te luis teren. W.W. Max Roach, Clifford Brown In concert. 500751 (Vogue 403) Clifford Brown musiceerde al op jeugdige leeftijd met grote meesters als Miles Davis, Fats Navarro en Chris Powell. Critici voorspelden dat hij een onuit wisbaar spoor zou achterlaten op in de ontwikkeling van de jazz. Maar in 1956 maakte een auto ongeluk een definitief en voortij dig einde aan de carrière van de toen 26-jarige bebop-trompettist. Brown beschikte over een fa belachtige techniek die hij paar de aan een schijnbaar onbe grensde muzikale creativiteit. Die zeldzame combinatie maakte zijn soli tot onvergetelijke impro visaties. Het is dan ook niet ver wonderlijk dat veel van zijn op namen - net als bij Charlie Par ker - tot ver na zijn dood op nieuw zijn uitgebracht. Een prachtig voorbeeld is deze her persing, waarop verschillende opnamen uit het begin van de ja ren vijftig zijn samengebracht, met tal van bekende composities als 'Jor-Du', 'I get a kick out of you' en de schitterende ballad 'Tenderly'. De opnamekwaliteit is gebrekkig, maar dat doet niets af aan het grote luistergenot, dat natuurlijk voor een belangrijk deel wordt bepaald door nostal gie. W.W. Ab Baars (foto Hans Nederbragt) Trio Al Hood Spheres. Audio Daddio. Het trio Al Hood (piano), Hein van de Geijn (bas) en Steve Clover (drums) vertolkt op deze niet meer zo jonge elpee een mengeling van experimentele en meer klassieke jazz la Horace Silver (in diens latere jaren), Bill Evans (idem) en Thelonius Monk, van wie ooit werd gezegd dat hij eigenlijk geen piano kon spelen. Bij een aantal stukken zijn de improvisaties moeilijk, zo niet onmogelijk te herleiden tot de oorspronkelijke thema's, bij an dere weer wel. Dat geeft in elk geval aan, dat de drie musici zich niet laten leiden door ouder wetse uitgangspunten. Aan de (foto Markus d Horizontaal 1. Wel of geen bloemen met vruchten, dat moet u uitmaken. 8. Ruzie over de wiskundige be rekening van een gehoorappa raat? 9. Eten voor het eten en niet dag en nacht. 12. Vis met thee stinkt. 13. Je veter daarginds maar vastmaken. 14. Onbeweeg lijk staat hij in de lucht. 17. Het dier der hoge leeftijd. 18. Als men door rood licht rijdt moet men stoppen. 19. 't Geheel is wel lekker, vooral nu het met deze drank besloten wordt. 22. Wil je 's wat proberen? Maar dan wel maar binnen werken. 24. Traan- gevende gewassen. 25. Wat bent u een snob om zoveel geld op te strijken. 26. In 9 staat het immers ook al? 29. 't Mag eigenlijk niet maar daarginds zeg ik wel wat ik er voor geef. 30. Schenk leeg die vogel. 31. Met z'n allen de kist in! Vertikaal 2. Er zit een maat teveel op je huid. 3. Bordeelkosten? 4. Kuier latten. 5. Een vogel in het Wate- r 6. en dieren in de grond. 7. Hier instappen en er mee oefe nen. 10. Vereniging die het dag licht schuwt? 11. Belangrijk: voor wordt de loot afgetrokken. 15. Met veel omzwervingen bent u voor de noot gekomen. 16. Is 'ie ïtMav H 1 F ACTOl (5 T UUR SBE b I T I JB sSuluBT A L|L|N^E - - J" - - TE K 0 RTjCHö A C C E R 1 M A G 0 m F T A LHA|5 R E kJi'HM^ST aIABEBO^ A LL00 liFAKKE LM a|B1 H BaB "WABBERBINE RT I ABeBPBKBfjbaB E LTjTA B AKjSL in de sport gekomen toen 'ie ziek was? 20. Door elkaar mengen is nog weer anders dan druk pra ten. 21. D'r uit is gezellig. 22. Komt na het uitdeuken tijdens de brand. 23. Dat ene dier voor die ene vogel maakt een andere vogel. 27. Hij was het eerste slachtoffer van deze slechte we reld. 28. Verlaat in Den Haag. De prijs van 25,- werd toege kend aan F. Melchert, de Kempe- naerstraat 40, 2341 GN Oegst- geest. De prijs wordt de winnaar toe gezonden. Oplossingen met vermelding van 'Puzzel' voor donderdag op briefkaart of in enveloppe zen den aan Redactie Leidsch Dag blad, Postbus 54, 2300 AB Lei den. Openingstheorieboeken laten zich tegenwoordig in twee types uiteensplitsen. Enerzijds de klas sieke openingshoeken, die met name de hoofdvarianten van uit gebreid en door talrijke diagram men verduidelijkt commentaar voorzien. Anderzijds de nieuwe lichting, de schaakencyclope- dieèn, die elke variant systema tisch plegen uit te spitten. Het commentaar beperkt zich daar bij tot een aantal standaardco des. Ofschoon de traditionele boekwerken in actualiteit altijd wat achter plegen te lopen op de elk jaar bijgewerkte encyclope dieën, blijven zij voorlopig toch het meest populair. Voor wie zich eens goed in een opening wil verdiepen, oogt en werkt de aanpak van een "gewoon" ope ningshoek nog altijd een stuk prettiger. De Duitse uitgeverij Rudi Schmaus levert momenteel de meest actuele en best verzorgde klassieke openingshoeken. Schmaus heeft zich van de dien sten verzekerd van een aantal ge renommeerde Russische theore tici. Zij zijn niet alleen uitste kend op de hoogte van de nieuw ste ontwikkelingen op het ge bied van hun specialistische ope ning, maar blijken bovendien in staat de varianten systematisch en helder uiteen te zetten. Van de hand van de Russische meester Bagirow verscheen onlangs een tweedelige serie over de Engelse opening (1 c2-c4). Een "schaak- ouverture" die nog volop in ont wikkeling is. De auteur springt daar adequaat op in, door veel aandacht aan nieuwe speellijnen te besteden. door Ruud Dobbelaar Anders is het gesteld met de Sweschnikow-variant uit de Sici- liaanse verdediging. Deze ope ningsvariant mag zich momen teel verheugen in een ongekende populariteit, met als gevolg dat veel sub-varianten tot ver in de 20 zetten zijn uitgespit. Via "good-old theoreticer" Rolf Schwarz wijdde Schmaus aan deze mode-variant een compleet boekwerk, dat in zijn tweede druk maar liefst 250 pagina's be helst. De Sweschnikow (sici- liaans met op de vijfde zet van zwart e7-e5) is door de Russische grootmeester wiens naam de va riant draagt, uitgewerkt tot een superscherp wapen tegen de wit te opening e2-e4. Het aardige van Schwarz's boekwerk zijn de toe lichtende partijen, waarmee men een goed beeld krijgt van het ka rakter van deze opening. In on derstaande partij uit het Rus sisch kampioenschap van 1978 geeft Sweschnikow zelf een proeve weg van wat er in "zijn" variant allemaal mogelijk is. Wit: Gelier Zwart: Sweschnikow. 1 e4;c5, 2 Pf3;Pc6, 3 d4;cxd4, 4 Pxd4;Pf6, 5 Pc3;e5, 6 Pdb5;d6 (essentieel, het witte paard mag niet op d6 komen), 7 Lg5;a6, 8 Pa3 (het meest gangbaar is Lxf6- );b5, 9 Pd5;Le7, 10 Lxf6;Lxf6 (de uitgangspositie in de variant. Wit beschikt over een sterk paard op d5, maar als keerzijde staat het paard er op a3 niet al te florissant bij), 11 c3;0-0, 12 Pc2;Lg5, 13 a4;bxa4, 14 Txa4;a5, 15 Lc4;Tb8, 16 b3;Kh8, 17 0-0;f5, 18 exf5;Lx- f5, 19 De2 (Een klassiek thema: wit aast op de zwaktes van de zwarte damevleugel, zwart treft voorberedingen voor een offen sief tegen de koningsvleugel wit);Dd7, 20 Pce3;Le6, 21 Tdl;L- d8, 22 Ta2;Df7, 23 Dd3;Dh5, 24 Pfl;e4, 25 Dc2;Lh4 (zwart neemt nu geen halve maatregelen meer), 26 Pg3;Lxg3,27 hxg3;Pe5, 28 Pf4;Txf4, 29 gxf4 (wit tuimt niet in de door zwart gespannen val); Pf3 schaak (nu wit zich g< heeft verdedigd, gaat zwart met dit offer op zoek naar remise, diagram), 30 gxf3;Lxc4, 31 Dxe4 (bxc4 verliest);Lxb3, 32 Tbl;Te8, 33 Txa5;d5, 34 Tel?? (In tijdnood een anti-climax in de partij, die via 34 De8 schaak tot een vech- tremise zou hebben geleid); Dg6 schaak en wit geeft op, wegens stukverlies na 35 Dxg6;Tel schaak. Met nog 7 ronden voor de boeg is het al vrijwel zeker dat het we reldkampioenschap zal worden betwist tussen Gantwarg (18 p.) Clerc en Korenevski (beiden 16 p.) Dat Korenevski titelkandi daat is, is een enorme verrassing. Uiteindelijk was hij "slechts" in valler voor Dybman. In Neder land wordt nogal minachtend over hem gedacht (het feit dat ondergetekende in een interland 4x remise tegen hem heeft ge speeld zal daar zeker aan meege werkt hebben). Weliswaar is deze speler een remisehakker en speelt hij vrij saai, maar omdat hij vrijwel nooit verliest is hij een moeilijk bespeelbare tegenstan der. Het is dan ook niet te hopen dat Korenevski wereldkampioen wordt. Anders ligt dat voor Gant warg en Clerc die wel degelijk in teressant spelen. Het is dan ook beter dat één van hen de titel in de wacht sleept. Uiteraard hoopt heel damminnend Nederland dat dat Clerc zal worden, maar om dat Gantwarg al 2 punten voor staat, zal dat zeer moeilijk wor den. Deze voorsprong overigens 'H H H ffw komt gedeeltelijk doordat de Ne derlanders alleen op zichzelf spe len (een enkele uitzondering daar gelaten). Nu is dat op zich een hele goede instelling, maar aangezien de Russen dat niet doen, moetje als Nederlander uitzonderlijk goed zijn om eerste te worden. Zo speelde Wigman in diagram stand 47-42? 20x29 34x23 18x29 33x24 (9e ronde) zodat Gantwarg elementair kon winnen via 17-22 27x7 10-14 26x17 11x35 7-1 2-7 1x10 5x14 en nadat 24 werd opge geten won zwart makkelijk. Dit fragment geeft duidelijk weer dat Wigman de opdracht had ge kregen om een 0 te scoren tegen Gantwarg. Ook Hans Jansen ziet liever een Rus wereldkampioen worden, kijkt u maar: Jansen-Gantwarg (10e ronde) 1.32-28 19-23 28x19 door Hans Vermin 14x23 34-30 18-22 31-27 22x31 36- x27 12-18 6.30-24 20x29 33x24 10- 14 35-30 7-12 41-36 14-20 39-33 20- x29 11.33x24 23-28 40-34 5-10 45- 40 1-7 46-41 10-14 40-35 17-21 16.37-31 21x32 38x27 18-22 27x18 13x22 42-38 11-17 47-42 12-18 21. 44-40 7-12 41-37 16-21 43-39 21-26 49-44 17-21 30-25 21-27 26.34-29 12-17 35-30 6-11 40-35 14-20 25x14 9x20 30-25 4-9 31.25x14 9x20 35- 30 28-32 37x28 26x37 42x31 22x42 31x13 8x19 36.48x37 20-25 24x13 25x43 en wit gaf op. Het Hadeje-toernooi, het troe telkind van Herman Beerthuizen en Harrie Vlak, is gewonnen door de Tilburgse combinatie Molkenboer-Elzas, die via een formidabele eindsprint net één puntje voorbleven op (ook al Til burg) Scherders-Wijgerde. Leuke spellen waren er in overvloed. Eén daarvan lag als volgt: V10 9 A5 A 10 8 5 A H 9 7 6 ♦AH86 N B 7 4 2 <2H V B 10 8 4W n <2 9 06 3 vv u O V 7 *3 Z ♦VB8542 9 5 3 <2 7 6 3 2 O H B 9 4 2 10 Zuid, niemand. Meestal open de west 1 Ha, gevolgd door b.v, doublet bij noord (1 SA komt ook in aanmerking). Aan e fel bood oost 1 Sch, zuid 2 Ru, west 2 Sch, noord 3 Ru en west, na 2x pas, nog 3 Sch, dat het eindcontract werd. Noord startte met KI A en vervolgde met Ru A en ruiten na, voor de heer. Zuid speelde nu heel goed Ha 2 na en die boodschap kwam over. Noord nam Ha A en vervolgde met een kleine klaveren die zuid troefde met Sch 9! Dat dwong west over te troeven met Sch H, waarna noord nog dankbaar Sch V maakte. Dit uitstekende tegen spel werd overigens kariger be loond dan NZ hadden gehoopt. Veel paren hadden namelijk een ruitencontract mogen spelen en daarin 10 slagen gemaakt. Jan van de Heuvel uit Oister- wijk legde het volgende fraaie spelletje op tafel: West, niemand. Als west kwam BELGIE - De Belgische Regie is op 8 oktober met vier fraaie ze gels gekomen waarop tekenin gen van eeuwenoude abdijen. Op een zegel van 8 frank (oplage 5,4 miljoen) staat de norbertijnenab dij van Averbode afgebeeld (1131). In 1850 stichtte een groep Cisterciënzer-monniken de abdij Onze Lieve-Vrouw van Scour- mont in Henegouwen. Deze ab dij staat op een zegel van 22 frank (oplage 3 miljoen). De abdij Notre-Dame de Saint-Remy te Rochefort, die in 1230 werd ge sticht, staat op een 24 fr.-zegel (oplage 3 miljoen) en de eind 11e eeuw gestichte abdij van Affli- gem komt op een 50 fr.-zegel (op lage 2 miljoen) voor. Op 22 oktober verscheen de jaarlijkse zegel ter gelegenheid van de jeugdfilatelie. De Belgen zijn daarmee op de grappige toer gegaan. Afgebeeld wordt op een zegel van 8 frank (oplage 5,4 mil joen) een smurf als postbode. In de vorige rubriek hebben we een begin gemaakt met het verhaal "hoe een goede catalo gus tot een sprookjesboek kon verworden". We waren gekomen tot het eind van de jaren '70, toen 10 7 3 <2 H 10 6 3 OA3 B942 V 9 8 N A B 2 <2984 w n <2 A VB5 OHVB O 10 7 2 V 10 8 6 Z +AH3 H 6 5 4 <2 7 2 O 9 8 6 5 4 7 5 hij via oost 1 KI - west 1 SA aan het roer te staan in 3 SA; start Ha 3, voor de vrouw. Ruiten was voor het aas en opnieuw harten voor de boer. Nu volgde ruiten naar de hand en een mislukte schoppensnit, waarna west met ruiten opnieuw aan slag kwam. Hij incasseerde nu eerst Sch A en Sch V, waarop noord öf de dekking in harten, öf die in kla veren moest laten gaan. Leuk om eens na te spelen. Een dik ver diende 11 slagen was het resul taat. de speculanten maar bleven doorgaan en ook veel verzame laars, die de prijzen maar zagen stijgen en stijgen, het bij het uit komen van nieuwe zegels, het niet meer bij één of twee series lieten. De run op zegels (doorlo perseffect) was zelfs een keer zo groot, dat de PTT in arren moede moest besluiten de persen weer aan te zetten. Dat was op 12 sep tember 1978 bij de KMA-zegel, waar één van de epauletten door loopt op de andere zegel. De PTT had de oplage aanvankelijk op 10 miljoen gezet, maar aan de loket ten was de zegel binnen de kort ste keren uitverkocht en dat ter wijl de posterijen als stelregel hebben dat elke bijzondere zegel ten minste zes weken voor een ieder te koop moet zijn. In Maas tricht was de KMA-zegel zelfs de zelfde dag al niet meer te krijgen. De PTT draaide, als gezegd, bij, en de oplage werd uiteindelijk 17,2 miljoen. De jaren '80 braken aan: de speculanten bleven nog kopen, want de prijzen bleven immers nog stijgen. Maar toen werd het plotseling stil aan het postzegel front. Wat was er gebeurd. Door dat de PTT in 1982 de oplagen permanent had verhoogd tot 15 a 17 miljoen hadden de speculan ten er plotseling genoeg van. Er zat toch minder brood in zegels dan ze hadden verwacht. Boven dien hadden 99 van de 100 van hen zo weinig verstand van de fi latelie dat ze geen goede wegen konden vinden om hun voorra den te slijten. Daar zaten ze nu opeens met hun grote voorraden. Daar zaten ze ook met hun ongeduld. Om toch maar een deel van het geïn vesteerde geld terug te krijgen begonnen ze hun voorraden te dumpen, vaak zelfs onder de no minale waarde. Maar daar zat te vens de handel met zijn vaak, om aan de vraag te voldoen, duur in gekochte zegels, en met zijn NVPH-catalogus met noterin gen, die al gauw niet meer reëel waren. In de volgende rubriek maken we dit verhaal af.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1984 | | pagina 25