Kimstsponsoiiïig pleit voor beseheiden naamsvermelding Concertagenda Musica 85: jaar lang oude en nieuwe muziek Markant pianospel Mooie abstracties Ton de Bruin DONDERDAG 25 OKTOBER 1984 In titelrol tv-prograrama of aankondiging radio-uitzending AMSTERDAM (GPD) De Ne derlanders Han Lammers en Pascal Rijnders hebben drie jaar geleden het Bach-comité ge vormd en daarmee waarschijn lijk de basis gelegd voor een groots opgezet Europees jaar van de muziek dat in 1985 in 23 lan den wordt gevierd. In 1985 wordt niet alleen de geboortedag van Johan Sebastian Bach herdacht maar ook die van de componis ten Schütz, Handel, Scarlatti en Alban Berg. Het Europees Parle ment en de Raad van Europa hebben inmiddels twee miljoen gulden beschikbaar gesteld om op Europees niveau concerten en congressen over muziek mo gelijk te maken. In Nederland organiseert de Stichting Musica 85 alle plannen voor dit muziekjaar. Stichtings voorzitter prins Claus heeft giste ren in Amsterdam aangekondigd dat er dertig projecten voor het Nederlandse muziekjaar bekend zijn. De stichting heeft geen cij fers willen noemen voor de Ne derlandse organisatie maar spreekt van „royale steun van de ministeries van WVC en onder wijs en wetenschappen en het Prins Bernhard Fonds". Sommi ge projecten zullen misschien worden gesponsord. Er wordt volgens prins Claus goed samen gewerkt met het Holland Festi val, het BUMA-fonds, Gaudea- mus en Donemus. De Nederlandse concertganger zal volgend jaar in Amsterdam, Den Haag, Groningen, Heerlen, Eindhoven, Kampen en Rotter dam zijn hart kunnen ophalen aan festivals en concerten gewijd aan Bach, Handel, Berg, Schütz en Scarlatti. Er komen series met kamer- en koormuziek en mu ziek voor strijkkwartetten. Bo vendien volgen dit jaar vele pre mières van speciaal in verband met Musica 85 geschreven com posities, onder anderen van Cees van Zeeland, Willem van Manen, Bondt en Louis Andriessen. Voor een klein geïnteresseerd publiek worden verschillende studiedagen voorbereid o.m. over muziekkritiek, muziek op de tv en het werk van Kodaly. Er komt een heruitgave van het reeds lang uitverkochte boek over de Nederlandse muziekge schiedenis van prof. Eduard Ree- ser, aangevuld met een deel over de laatste tijd, geschreven door Leo Samama. Tentoonstellingen over de wis selwerking tussen muziek en schilderkunst worden ingericht in Groningen en Eindhoven. De schrijver Bernlef is bezig met het scenario voor een film over de nieuwe ontwikkelingen in ons muziekleven. En de VPRO en de NCRV brengen documentaires uit over respectievelijk het Con certgebouworkest en het orgel. De VPRO is ook van plan om sa men met alle Europese landen een live-programma uit te zen den over historische locaties op muziekgebied. In het muziekjaar zijn verder concerten gepland van amateurs, popgroepen, minderhedenmu- ziek o.a. met tango-orkesten en een Cuba-festival onder de artis tieke leiding van de Cubaanse componist Leo Brouwer. Een totaaloverzicht van alle muziek- projecten voor volgend jaar is pas mogelijk tegen de tijd dat op 1 januari 1985 het Europees mu ziekjaar wordt geopend met het traditionele Nieuwjaarsconcert van het Weens Philharmonisch Orkest. Elizabeth Nijenhuis Pianorecital door Elizabeth Nijen huis. Gehoord op 24 oktober in de Kapelzaal van K O in Leiden. LEIDEN - De Haagse pianiste Elizabeth Nijenhuis gaf gister avond in de Kapelzaal een reci tal, dat wat interpretatie betreft duidelijk haar bewondering voor Stefan Askenase toonde. Afgelo pen zomer studeerde zij, tijdens een verblijf aan de Accademia Musicale in Assisi, bij deze be roemde pianist. Zij speelde met vlakke hand en nagenoeg hori zontale vingerzetting, in navol ging van haar laatste leermees ter, die als devies heeft: voor elke luisterende leek op muziekge bied moet de compositie helder, verifieerbaar en exact overko men. Elizabeth Nijenhuis ge bruikte deze manier van spelen in het algemeen perfect, maar misbruikte dit enigszins in de Barcarolle opus 60 van Chopin. Van mij mag zo'n werk wel wat 'wiegender' gespeeld worden. Het Tweede Scherzo op. 31 ook van Chopin klonk daarentegen ijzersterk. Het groots verleden van zijn volk weerklinkt in de heldentaai van dit werk, dat soms een demonische inslag heeft. Met tamelijk eenvoudige mid delen, is Brahms' ritmische fan tasie onovertroffen, wat des te beter uitkwam door de ingeto gen interpretatie van de 'Varia- tionen über ein eigenes Thema'. Het Italiaans Concert in F gr. t. van J.S. Bach werd in puntig ba rokke stijl gespeeld. Met enige fantasie en gesloten ogen hoorde men het clavecimbel van weleer. Heel weinig pedaal werd ge bruikt en niet aflatend behield de pianiste nauwgezet haar bijna opzwepende tempo. Na de pauze kwam de Russi sche vleugel pas helemaal tot zijn recht in de 'Schilderijenten toonstelling' van Moussorgski. Statig liet Elizabeth Nijenhuis de diverse schilderijen aan het oor voorbijgaan. Elke 'promenade' wekte een nieuw verwachtings patroon. Net als van Gogh, geeft Moussourgski de indruk dat hij zijn handwerk nooit ten volle leert, maar dank zij zijn grote scheppingskracht en juist door het worstelen met de stof een zeer eigen stijl creëert. De stacca to's in het 'ballet van de kuikens in hun eierschalen' waren niet al tijd even lichtvoetig. De 'grote poort van Kiew' zette zij echter neer, als zou deze nooit meer op zijn fundamenten wandelen. Na een verdiend applaus als toegift een wat al te opgelucht gespeel de wals in gis mineur van Cho pin. LIDY VAN DER SPEK LEIDEN - Het Hoorntrio opent zondagochtend de serie koffieconcer ten van K&O in het nieuwe seizoen. Het trio, dat wordt gevormd door de hoornist Vicente Zarzo, de violist Jaring Walta en de piaryst Jan van der Meer, treedt in de foyer van de Stadsgehoorzaal op. Het programma vermeldt werken van Brahms (Trio in Es gr.t., op.40), Dvorak (Sonatine voor viool en piano in G gr.t., op. 100), Dukas (Villanelle voor hoorn en piano) en Duvernoy (Trio nr. 1, in C gr.t.). Het concert begint om half twaalf, maar de koffie staat van elf uur af klaar. In de gitaarserie van K&O treedt maandagavond Frans van Gurp in de Kapelzaal aan. Op het programma van deze gitarist staan werken van o.a. Bach en Albeniz. Frans van Gurp, die behalve uitvoerend kunstenaar gitaardocent is aan het Arnhems conservatorium, heeft een aantal grammofoonplaten op zijn naam staan. Foskien Kooistra, Henny van Tongeren en Bruce van Oosterom ge ven woensdagavond een barokconcert in de Kapelzaal van K&O. Het ensemble neemt naast een clavecimbel ook een forte-piano mee. Verder bespeelt men de barok-viool, de barok-cello en de viola da gamba. Het programma omvat werken van o.a. Telemann, Mozart, Bach en Haydn. Het Sweelinck-kwartet treedt vrijdagavond op uitnodiging van K&O in de Leiderdorpse Dorpskerk op. Van het kwartet maken deel uit de violisten Frits en Robert Waterman, de violist Ferdinand Hügel en de cellist Hans Vader. De vier musici zijn allen verbonden aan het Concert gebouworkest. Ze zullen werken uitvoeren van Mozart, Debussy en Brahms. Het Autunno Ensemble concerteert maandagavond in de Taffeh-zaal van het Rijksmuseum van Oudheden. Er zullen werken worden uitge voerd van Mendelssohn (Symfoniesatz), C.P.E. Bach (Fluitconcert in d), Sibelius (Romance in C), Lutoslawski (musique funèbre) en Respighi (antieke dansen en aria's). Het ensemble is samengesteld uit veertien strijkers en staat onder lei ding van Joop van Zon. Als solist treedt op de fluittist Marten Root. Hans van Nieuwkoop zal zondagavond het orgel van de Wassenaarse Dorpskerk bespelen. Zijn programma omvat composities van o.a. J.S. Bach en diens zoon C.P.E. Bach. Dit orgelconcert begint om zeven uur. Bachkoor Holland zingt Hohe Messe LEIDEN - Het Bachkoor Holland geeft zaterdagmiddag een uitvoering van de Hohe Messe van Johann Sebastian Bach in de Pieterskerk in Leiden. Vocale solisten zijn Ellen Bollongino (sopraan), Sylvia Schlüter (alt), Hein Meens (tenor) en Hermann-Christian Polster (bas). Het Amster dams Kamerorkest begeleidt de uitvoering, die onder de muzikale lei ding staat van Charles de Wolff. Toegangsbewijzen zijn onder meer te krijgen bij K O, de VW en het bureau van het Bachkoor aan het Pieterskerkhof. De uitvoering begint om 14.30 uur. Op dezelfde dag, maar dan 's avonds, in de Stadsgehoorzaal het lu strumconcert van de Christelijke Oratoriumvereniging Ex Animo, dat vanaf 20.00 uur 'Gloria' van Vivaldi, 'Jephte' van Carissimi en 'Kantate 21' van Bach ten gehore brengt. DEN HAAG (GPD) De Stichting Sponsors voor Kunst heeft woens dag aan minister Brinkman van WVC een notitie aangeboden waarin zij vraagt de Omroepwet iets te verruimen, waardoor aan de titelrol van een televisiepro gramma of in de aankondiging van een radio-uitzending een be scheiden naamsvermelding van ;een bedrijf wordt toegestaan. Aldus de voorzitter van de stich ting, André van der Louw, gisteren op een persconferentie in Den Haag. Hij deelde voorts mee dat de belangstelling van het bedrijfsle ven voor sponsoring een succes is, waardoor de stichting geen verder beroep meer hoeft te doen op de overheid. Als startsubsidie had Brinkman een ton ter beschikking gesteld, maar daarvan heeft zij slechts 70.000 gulden hoeven te ge bruiken. „We zouden onze stichting niet geslaagd vinden als we onze eigen activiteiten niet zouden kunnen fi nancieren," aldus Van der Louw. De stichting heeft een structurele financiële basis door de bijdrage van de deelnemers. Zij had bij het begin een jaar geleden gemikt op ten minste twintig deelnemende bedrijven, er hebben zich veertig aangemeld, die elk een contributie van 2500 gulden per jaar betalen. Van der Louw wees er met na druk op dat het niet de bedoeling is met die verruiming de weg vrij te maken voor commerciële radio en televisie, maar te handelen in de geest van de Nederlandse omroep- wetgeving. De stichting heeft de Britse niet-commerciële BBC tot voorbeeld genomen. In Engeland bestaat sinds 1981 zo'n situatie van bescheiden titelrolvermelding. Brinkman heeft toegezegd het ver zoek te zullen bestuderen en straks bij zijn bezoek aan Engeland te be kijken hoe dit daar wordt gewaar deerd. De stichting zegt in haar notitie aan de minister dat, indien gespon sorde kunstevenementen op dit André van der Louw (links) biedt minister Brinkman de beleidsno titie sponsors van de kunst aan. (foto ANP) moment in Nederland worden uit gezonden op radio of tv, het niet toegestaan is de naam van de spon sor te noemen, zoals blijkt uit arti kel 11 van de Omroepwet. „Een be langrijk artikel, omdat het ener zijds een van de pijlers is waarop het huidige open bestel berust, „Niet wij maken de selectie of een kunstuiting al dan niet goed is, wel kijken we of een project aansluit op een bepaalde doelgroep die het bedrijf wil bereiken". Sponsoring betekent geen ver ruiming van reclame in het kunst product zelf, zei Van der Louw. En verder ten aanzien van de over heid: „We willen met sponsoring de overheid geen alibi geven om het budget voor de kunsten te verla gen. Wat we beogen is toegevoegde geldstromen losmaken". Daarmee zou voor kunstinstellingen tevens de weg geopend kunnen worden meer artistieke risico's te nemen. De stichting is een organisatie van bedrijven die de volgende acti viteiten ontplooit: assisteren van bedrijven bij de ontwikkeling van een sponsorbeleid; advies over specifieke projekten; organiseren van onder meer seminars over kunstsponsoring en belastingwet geving, kunstsponsoring en media en kunstsponsoring en marketing en public relations; inventarisatie sponsorbehoeften in de kunstwe reld; aanvragen van de kunstwe reld zonodig begeleiden en stimu lering van communicatie en sa menwerking tussen bedrijven, kunstinstellingen, kunstwereld en media. doch anderzijds door de praktijk, zo niet in de geest dan wel in de letter lijkt achterhaald". Daarbij wordt gewezen op het geen in de sport is gebeurd, recla me sloop steeds vaker binnen. Dit leidde tot aanvullingen in de wet waarin precieze omschrijvingen van shirt- en bordreclame werden gegeven, De praktijk is nu dat ge durende reportages van sportuit- zendingen naamsvermelding van een sponsor of huurder van een re clamebord wordt toegestaan. „Voor alle duidelijkheid zij ver meld dat wij niet voorstaan heime lijke reclameboodschappen de sluikreclame in kunstuitzendin gen te introduceren. De reclame bü sportuitzendingen maakte een re gulering noodzakelijk; bij de kun sten die vanuit een bescheidener gezichtshoek opereren, doet die noodzaak zich niet voelen". Langdurig Over sponsoring blijkt bij kunst instellingen nog veel misverstand te bestaan. Die kloppen als zij bij voorbeeld voor een project geld te kort komen bij een bedrijf aan. Waar het echter om gaat is een meer langdurige relatie te schep pen tussen een bedrijf en een kunstinstelling. De directeur van de stichting, Jurriaan Fransman: Grafiek te kijk LAREN (GPD) In het Singermu- seum in Laren wordt van 28 okto ber tot en met 9 december een gro te grafiekmanifestatie gehouden. De tentoonstelling Grafiek Nu, georganiseerd door de Amster damse galeries Petit en Printshop, presenteert het werk van 86 Neder landse kunstenaars. Bij de tentoonstelling wordt een zogenoemde educatieve hoek inge richt waar onder meer proefdruk ken, etsplaten, lithostenen enz. te zien zijn. Op een video wordt de etstechniek gedemonstreerd. Tij dens de weekeinden wordt er daadwerkelijk gedrukt door de kunstenaars Frans de Jong (hoog druk) en Gerard van Rooy (diep druk). Een drukker zal een demon stratie geven met vlakdruk. Ter gelegenheid van de tentoon stelling verschijnt bij Elsevier het boek Grafiek Nu. Daarin bespreekt de auteur Ad van der Blom stro mingen en tendenzen in de heden daagse Nederlandse prentkunst. In het boek worden ook kunstenaars besproken die niet op de expositie zijn vertegenwoordigd. Openingstijden: dinsdag tot en met zaterdag van 10 tot 17 uur, zon dag 13 tot 17 uur, maandag geslo ten. Singer is gevestigd aan de Ou de Drift 1, Laren. 'Godsbewijs' op 'BKR in de Waag' LEIDEN - Op de expositie 'BKR in de Waag' speelt Hans Schneider van toneelgroep Motor vanavond de monoloog 'het Godsbewijs' uit Fernando Arrabal's 'De architect en de keizer van Assyrië'. De voor stelling in het Waaggebouw aan de Aalmarkt begint om 21.00 uur. In dezelfde ruimte wordt mor genavond vanaf 20.00 uur een fo rumdiscussie gehouden over de toekomst van de BKR. Zaterdag wordt 'BKR in de Waag' afgesloten met een verkooptentoonstelling van werk van BKR-kunstenaars. Expositie in galerie Denise Stephan Ton de Bruin en Elsa Westland in Galerie Denise Stephan, Bakker- steeg 18-20. Tot en met 18 november. Geopend: vr., za. en zo. van 13.30- 17.30 uur. LEIDEN - In Galerie Denise Stephan is werk te zien van twee kunstenaars die beiden aan de Rotterdamse Academie voor Beeldende Kunst hebben gestu deerd: Ton de Bruin en Elsa Westland. Ton de Bruin (geb. 1950) toont een vijftiental schilderijen de meeste in olieverf, maar ook en kele in gouache - die bijna alle een stilleven óf een landschap tot onderwerp hebben. De stillevens zijn - op tamelijk groot formaat geabstraheerd uitgebeeld. De tails en andere 'storende' ele menten zijn weggelaten, en min of meer gladgestreken. Gekozen werd voor een warm, 'klassiek' palet: bruinen, grijzen, en zwart, met enige rode en blauwe tinten. Rechte fijnen en scherpe afbake ningen van de kleurvlakken zijn vermeden: de vlakken raken el kaar en werken duidelijk op el kaar in. Men kan zonder veel moeite serviesgoed, fruit, flessen en an dere zaken waarnemen op de meeste schilderwerken. Soms is de abstractie echter zó ver door gevoerd, dat de herkenbaarheid wegvalt. Het samenspel van kleuren en vormen is hierdoor beter op zijn eigen aard en waar de te bekijken. De combinatie van verschillende abstractiegra den in éénzelfde werk vind ik echter enigszins verwarrend. Enige aarzeling (of slordig heid?) in de penseelvoering en de vlakvulling is herkenbaar aan él te los en toevallig ogende stre ken en delen van de overigens overwogen uitgevoerde schilde rijen. Men kan de werken wat aanpak betreft aardig vergelij ken met stillevens van Nicolas de Staël, en in zekere zin met die van Kees Verwey; er is dan ook zeker schoonheid aan te beleven. De Bruins 'Landschappen' zijn frisser van kleur - rose en gele tinten duiken hier op - en wat losser en schetsmatiger uitge voerd dan de stillevens. Het ab stractieniveau is zeer hoog, en daardoor schort het nogal aan de herkenbaarheid: zijn deze land schappen gezien vanaf grote hoogte, of staan we er in? Twee gouaches hebben een 'Paar' van mensen als onder werp. Ik vind deze - naar het lijkt bijzonder nonchalant neer- geklodderde - werkjes wel wat èrg weinigzeggend. Naast al deze schilderijen is er nog een tweetal kubistisch ogen de collages te zien die, ook weer. stillevens verbeelden. Ze zijn niet origineel te noemen - onder anderen Georges Braque ver vaardigde vergelijkbare plaksels al eens - en de zwakke afwer king (storende fijmresten, pot loodfijnen en slordige knipran- den) doen de werken weinig goed. Van Elsa Westland zijn vijftien geheel abstracte, kleine bronzen beeldhouwwerken te zien van hardsteen, kalksteen, of brons. De eigen aard van het materiaal - de hardheid van steen, de 'vloeibaarheid van brons' - werd uitgebuit in de objecten. De ge kozen vormen zijn (soms èl te) eenvoudig. Het aardigst (èn duurst: ruim 4000 gulden per stuk) zfin wel de bronzen, waar onder drie 'Liggende rechthoe ken'. Deze laatste bestaan elk uit een liggende plak brons èn een daarop liggende, gedeeltelijk op krullende plak brons van gelijke grootte. Het gepolijste oppervlak zorgt voor opvallende weerspie gelingen van de omgeving, die veranderen naar gelang de omge ving óf de positie van de be schouwer verandert. Zo bergt elk van deze bronzen in wezen eindeloos vele werken in zich. Wie aarzelt of hij tot aankoop van één dezer werken zal overgaan, zou dit laatste in elk geval bij de overweging kunnen betrekken! ANTOON ERFTEMEIJER De Leidse christelijke oratoriumvereniging 'Ex Animo' be staat 65 jaar. Dit dertiende lustrum wordt zaterdagavond gevierd met een uitvoering in de Stadsgehoorzaal onder lei ding van Ex Animo's dirigent Wim de Ru. Op het program ma staan 'Gloria' van Vivaldi, 'Jephte' van Carissimi en 'Kantate 21' van Bach. In de rubriek 'Concertpodium' een beschouwing over het komende feestconcert. LEIDEN - Rond het midden i de 17de eeuw ontwikkelde zich het oratorium als een muzi kale vorm naast de opera. Het onderscheidde zich van die ope- i door de tekst, die een geeste lijk onderwerp moest hebben, door de aanwezigheid van een verteller, door het gebruik van het koor voor dramatische, maar ook verhalende en overpeinzen de doeleinden en door het feit dat het zelden de bedoeling was het op toneel te brengen. Wel werd er aanvankelijk nog in to neelkostuum gezongen. Een van de belangrijkste com ponisten in deze ontwikkeling s de Italiaan Giacomo Carissi- Vaak gebruikte hij voor zijn oratoria teksten uit het Oude Testament. Het oratorium 'Jeph- is gebaseerd op het Boek Richteren, XI, 29-40, met een paar veranderingen en aanvullin gen. De verteller begint het ver haal: Jephta bezweert dat hij de eerste die hem bij zijn terug komst zal begroeten, zal offeren, wanneer God hem de overwin ning op de Ammonieten zal be zorgen. Deze worden inderdaad verslagen en de overwinning wordt in solo's, duetten en koren uitbundig bezongen: de vreugde is compleet. Des te groter is het contrast met het tweede doel van het oratorium: Jephta ontmoet, als eerste, zijn dochter. Na deze dramatische confrontatie be weent de dochter met haar ge volg haar droevig lot in bewoor dingen die in de Bijbelse tekst niet voorkomen. Het werk ein digt met een prachtig 6-stemmig klaagkoor. Het is merkwaardig dat dit bij zondere oratorium betrekkelijk weinig wordt uitgevoerd: als be geleiding is uitsluitend een basse continuo (in dit geval: orgel, cel lo en contrabas) nodig en de ko ren zijn niet extreem moeilijk. Misschien ligt het probleem in de zesstemmigheid; dirigent Wim de Ru van 'Ex Animo' loste dat op door 4 partijen met vrou wenstemmen te bezetten en 2 partijen met mannenstemmen. Kantate Waar 'Jephte' vrolijk begint en droef eindigt is het in de Kantate 21 'Ich hatte viel bekümmernis', van J.S. Bach, precies andersom. Deze kantate, die in 1714 werd gecomponeerd, begint met de af schildering van de zondige ziel die zich ernstig zorgen maakt. De teksten die deze bezorgdheid uit drukken, gebruiken dichterlijke en levendige beelden: in de teno raria wordt de geteisterde ziel vergeleken met een schip dat ten gronde wordt gericht door een storm, en deze storm wordt, vooral in de begeleiding, krach tig uitgebeeld. Het eerste deel wordt besloten met een koor dat licht in de duisternis brengt met Wim de Ru, dirigent van 'f troostende woorden (Psalm XLI- 1:5). Deze bemoedigende lijn zet zich voort in het tweede deel van de. kantate, waar de ziel, in sa menspraak met God, steeds meer rede tot opgewektheid krijgt, zodat het slotkoor één ge jubel is dat direkte herinnerin gen, zowel wat tekst als melodie betreft, oproept aan de Messiah van Handel. Uitbundigheid en vreugde zijn, tenslotte, ook de centrale emoties in het 'Gloria' van Vivaldi. Dit werk van deze tijdgenoot van Bach is zo be kend, dat het geen nadere intro- duktie nodig heeft. Bovengenoemde drie werken worden aanstaande zaterdag avond uitgevoerd door het koor 'Ex Animo', onder leiding van de dirigent Wim de Ru, in de Stads gehoorzaal. De solisten zijn: Tyn van Eijck orgel; Wendela Brons geest sopraan; Heieen Resort alt; Wouter Goedhart tenor en Aerde Kuiper bas. Abonnees van deze krant krij gen 2,50 reduktie. ELLEN LOOYESTIJN

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1984 | | pagina 25