'Resultaten komen
binnen 2 maanden'
Hervormde commissie 'archieven' houdt ermee op
Reportage
Britse mijnstakers na week vakantie terug naar huis
Europese defensie:
erover praten mag
DONDERDAG 25 OKTOBER 1984
PAGINA 11
Acht kinderen van Engelse
mijnstakers en vijf ouders ko
men een weekje tot rust aan de
Nederlandse kust. In Noordwij-
kerhout, om precies te zijn. Het
Leids comité 'Steun de Britse
mijnwerkers' heeft hun de
vakantie aangeboden.
Even los van alle zorgen
thuis. Geen perikelen rond de
mijnstaking die nu al m^er dan
zeven maanden voortduurt,
maar een week onbekommerd
vakantie houden. Het comité
heeft voor twee vakantiebunga
lows, drie auto's en zakgeld ge
zorgd. Zo op het eerste gezicht
vermaken de Britten zich op
perbest. Zijn de zorgen inder
daad naar de achtergrond ver
drongen?
De kleintjes lopen die ochtend
nog in hun pyjama rond. Zitten
op hun knieëen aan de lage tafel
en spelen met viltstiften. Samen
proberen ze zoveel mogelijk na
men van Engelse voetbalclubs te
bedenken. Tottenham staat bo-
door
Jan Westerlaken
Aan een stuk. Hij was er
werkelijk met geen stok uit te
slaan."
Eén mijn
Op het grasveldje voor een van
de bungalows strijden Tony en
Neil - elf en twaalf jaar oud - om
een bal. Ze lijken niet meer aan
thuis te denken. In een hoekje op
het houten terras staat een krat
met lege bierflessen.
Binnen doet Morgan - een
mijnwerker uit Rhondda Valley
in Zuid-Wales - wat huishoudelij
ke klusjes. Hij loopt rond in een
kort sportbroekje. Na de vaten is
het tijd voor een kop thee. Helen
- zijn vrouw - maakt de bedden
op. Harry - een collega-mijnwer
ker - kijkt in de spiegel of hij zijn
stropdas wel goed geknoopt
heeft.
Klaar voor een dagje Amster
dam. Nog een dag, dan is de pret
voorbij. Gaan ze terug naar En
geland. Terug naar de armoede.
"Die week", verwoordt Harry
Coombs de mening van ieder
een, "is veel te snel voorbijge
gaan. Werkelijk, het was fantas
tisch wat we allemaal hebben ge-
Wat de meeste indruk op hen
heeft gemaakt? Zonder schro
men klinkt het van twee kanten
tegelijk: "Het Panorama van
Mesdag in Den Haag. Wat een
sfeer straalt dat uit. Zoiets had
den wij nog nooit gezien. Thuis
heb ik wel eens wat over ge
hoord. Maar dan kun je je er geen
voorstelling van maken. Je moet
het gezien hebben om er over
mee te kunnen praten."
Dankbaar
Vooral de volwassenen zijn
dankbaar. De vriendelijkheid
waarmee zij de afgelopen week
zijn omringd heeft indruk op hen
gemaakt. "Ik weet", zegt Morgan
Jones, "hoe groot de problemen
in Nederland zijn. Veel werk
loosheid en zo. Dat ze dan toch
nog ruimte weten te vinden om
mensen te helpen die het mis
schien nog een stapje moeilijker
hebben, nou, daar heb ik grote
waardering voor."
Heeft die vakantieweek ook
aan het doel beantwoord? Zijn
de problemen naar de achter
grond verdrongen?
Harry stelt: "Nu het einde van
de vakantie in zicht komt, ja, nu
ga je steeds meer denken aan de
situatie thuis. Helemaal los zijn
we er niet van geweest. Als 's
avonds de televisie aan ging ke
ken we met z'n allen naar het
nieuws. Of er nog wat over de
mijnstaking in Engeland te mel
den was. Zelfs de kinderen stop
ten met hun spelletje. Overdag
hadden we zoveel om handen,
dat er geen tijd was om over de
staking thuis te praten."
De kinderen waren het er una
niem over eens: zij willen best
nog een tijdje blijven. "En dat
kan ik me goed voorstellen", rea
geert Harry. "Wat ze hier hebben
gehad, hebben ze thuis niet. Een
van de kinderen heeft zich van
de week niet minder dan vijf uur
lang in een zwembad vermaakt.
Zuid-Wales. Het dorpje Mardy.
Daar komen de dertien Britten
vandaan. Er is een mijn waar het
merendeel van de mannen zijn
boterham verdient. Die mijn -
vindt de regering Thatcher -
moet net als vele andere mijnen
in het land dicht. Omdat ze geen
geld opbrengen. Anders gezegd:
de winning van kolen is niet ren
dabel. De mijnwerkers verzetten
zich daar massaal tegen. Al bijna
acht maanden staken ze.
Hoelang denken zij dat nog te
kunnen volhouden? Kunnen zij
de strijd om het behoud van de
werkgelegenheid winnen?
Harry strijdlustig: "Reken
maar. Thatcher ziet dat ook wel.
Voor we twee maanden verder
zijn komen de resultaten. De
winter staat praktisch voor de
deur. Nu al hebben heel wat
scholen de deur in het slot ge
gooid, omdat de kinderen zitten
te verkleumen van de kou. Als
het straks gaat vriezen is het in
- geen enkel schoolgebouw meer
uit te houden. Thatcher weet
echt niet waarmee ze bezig is.
Niet de mijnwerkers willen de
economie kapotmaken, maar
Thatcher. Wat de regering ons
aandoet, nou ja. Maar zij moet
ook eens aan onze kinderen den
ken. Wat komt er van hun toe
komst terecht? Bij die vraag
moet Thatcher eens stilstaan.
Zelfs de kerk heeft onze kant ge
kozen en de premier gevraagd of
ze wel weet waar ze mee bezig is.
Als een kerk zoiets doet, dan is er
toch wel wat aan de hand zou ik
denken."
Automatiseren
Harry haalt aan dat er in het
noorden van Engeland geauto
matiseerde mijnen worden ge
bouwd. Gevolg: het werk dat
eens door vijftienhonderd mijn
werkers werd gedaan, kan men
nu met vijfhonderd man af. "Als
je daarnaast ook nog eens kern
energie gaat opwekken, dan ben
je mooi van die lastige mijnwer
kers af. Ik verdenk de regering
ervan dat sommige mijnen be
wust ouderwets zijn gehouden."
Morgan zegt dat het daarom
geen verwondering hoeft te wek
ken dat de mijnwerkers radicaal
worden. Een radicalisering die
de politie met geweld probeert
de onderdrukken.
Harry vertelt er over: "Een jaar
of vijf, zes geleden had ik respect
voor een politieman. Maar dat is
nu wel voorbij. Ze slaan je, stu
ren honden op je af. Ja, ze halen
het zelfs in hun hoofd om vrou
wen af te tuigen. Dat is toch ver
schrikkelijk laag? Zo'n behande
ling verdienen we niet. We zijn
geen criminelen. De mijnwer
kers vechten voor een goede
zaak. We willen overleven, dat is
ons goed recht. Om dat te kun
nen hebben we werk nodig. Dat
werk vinden we in de mijn."
Is er dan geen alternatief?
Het antwoord is duidelijk: nee.
Op een kilometer of tien van het
dorp is zegge en schrijve een fa
briek. Verder is er tot in de verre
omgeving geen vorm van indus
trie te bekennen. "Dus", conclu
deert Morgan, "als de mijn dicht
gaat is het afgelopen. Weetje dat
82% van de mannen boven de
veertig jaar bij ons zonder werk
is? Ja, het klinkt misschien onge
loofwaardig, maar het is de reali
teit waar wy dag in, dag uit mee
te maken hebben. Verhuizen
naar een plaats waar wel fabrie
ken zijn? Ach, dat heeft zo wei
nig zin. In heel Engeland is geen
baan te vinden. We zitten met
niet minder dan vijf miljoen
werklozen, van wie de meesten
naar een baantje op zoek zijn."
Steun
Een ding staat als een paal bo
ven water: de vrouwen steunen
de mijnwerkers door dik en dun.
Ondanks dat het moeten leven
van een uitkering armoede bete
kent.
Over die armoede zegt Helen:
"Zie met een gezin maar eens
rond te komen van 150 gulden in
de week. Ik kan het niet. M'n kin
deren - ze heeft twee jongens en
een meisje - kan ik nauwelijks te
eten geven. Want voedsel is
schreeuwend duur bij ons.
Kleertjes kopen? Vergeet het
maar. Als iemand een paar afge
dankte schoentjes heeft die er
nog redelijk uitzien, dan gaan die
naar een kind dat ze past. Op die
manier proberen we eikaars el
lende een beetje te verlichten."
Een winkelier sleepte haar on
langs voor de rechter. Omdat ze
haar financiële verplichtingen
niet meer kon nakomen. Het ein
de van het liedje was dat het tele
visietoestel uit huis werd ge
haald.
De mannen hebben waarde
ring voor de vastberadenheid
van hun vrouwen. "Ze reizen het
land door om met anderen over
hun problemen te praten; ze leg
gen een voedselvoorraad aan om
de meest schrijnende gevallen te
helpen. Ja", zegt Harry, "wij zijn
echt trots op onze vrouwen. In
Mardy - waar wy vandaan komen
- is het initiatief genomen om
vrouwengroepen in het leven te
roepen. Samen met ons maken
zij een vuist. Dat ervaren wij al
als een overwinning. Net als onze
vrouwen knokken we voor werk.
En dat vinden we alleen in de
mijn. Dus moet die openblijven."
Voetballer
Neil (12) en Tony (11). Willen zij
later ook mijnwerker worden?
Eerst Neil: "Mijnwerker? Nou,
dat geloof ik niet. Wat heb je dan
voor een toekomst? Ik geloof dat
ik maar voor een ander vak kies.
Wat? Iets met computers, denk
ik."
En Tony? Het antwoord is kort
maar krachtig: "Ik wil profvoet
baller worden."
Harry die een zoon van vijftien
jaar heeft voegt er nog aan toe:
"Mijn zoon mag onder geen be
ding zijn boterham in de mijnen
gaan verdienen. Wat hij gaat
doen, het maakt me weinig uit.
Als hij maar niet de mijn in gaat.
Dat verbied ik gewoon."
De acht kinderen en vijf ouders: dit was een mooie vakantie.
tfAlLO, HALLO, M HtBBLN 'N 6ML MN BIJSTANPSFRAUP£ IN 'N VROEG STAWUM
De ministers van buitenlandse za
ken en defensie van zeven NAVO-
landen gaan dit weekeinde in Ro
me een stap zetten op weg naar een
nauwere Europese samenwerking
op veiligheidsgebied. Maar tegelij
kertijd zullen zij niet nalaten te be
zweren dat het niet de bedoeling is
de NAVO een Europese 'poot' te
geven die moet opboksen tegen de
Amerikaanse.
In Rome gaat het vooralsnog al
leen om het 'revitaliseren' van de
Westeuropese Unie, de club waarin
Groot-Brittannië, Frankrijk, West-
Duitsland, Italië, Nederland, Bel
gië en Luxemburg deze maand al
precies 30 jaar zouden moeten pra
ten over veiligheidsproblemen. De
WEU heeft echter vooral de laatste
tijd een slapend bestaan geleden,
omdat de betrokken landen veel
meer energie staken in NAVO en
EG.
De herleving van de WEU wordt
met nogal wat omzichtigheid om
geven. Men is doodsbang dat de in
druk zou'kunnen ontstaan dat Eu
ropa wat zijn verdediging betreft
een eigen weg wil gaan. Integen
deel, zo wordt met name ook door
Nederland betoogd, de samenwer
king van de zeven in de Westeuro
pese Unie moet juist de Europese
inbreng in de NAVO versterken tot
heil van het bondgenootschap.
Belangen
En daaraan heeft de NAVO wel
behoefte. De samenwerking tussen
de Verenigde Staten en de Europe
se bondgenoten laat heel wat te
wensen over, ondanks alle enthou
siast beleden Atlantisme van men
sen als Mitterrand, Thatcher en
Kohl. De Amerikanen beweren al
jaren dat de Europeanen te weinig
over hebben voor hun verdediging
en dat zij de Verenigde Staten in
Europa en daarbuiten de kastanjes
uit het vuur laten halen, ook wan
neer grote Europese belangen in
het geding zijn.
De Europese inbreng in de NA
VO leed natuurlijk vooral onder de
verdeeldheid die hier in Europa nu
eenmaal over veiligheidskwesties
bestaat. Een direct gevolg daarvan
is dat veel Europeanen de Ameri
kanen verwijten dat zij de dienst
willen uitmaken in de NAVO, of
zoals minister van buitenlandse za
ken Van den Broek dat onlangs zei,
„dat Europa de wagon zou zijn en
Amerika de locomotief'. De gang
van zaken rond de plaatsing van
nieuwe middellange-afstandsra-
ketten in West-Europa heeft die
publieke geluiden eerder aange
zwengeld dan doen verstommen.
Beide visies zijn volgens de ze
ven Europese landen onjuist. Om
de Amerikanen te laten zien dat de
Europeanen wel degelijk een vol
waardige bijdrage leveren, wordt
Yiu de Europese veiligheidsdiscus
sie in het kader van de WEU opge
poetst. Bovendien wordt de bijeen
komst in Rome gezien als een stap
op weg naar een bredere discussie
in Europees verband over veilig
heidsvraagstukken. Tot nog toe
had die discussie alleen op ad hoc-
basis plaats. Een Europees ge
spreksplatform bestond er nauwe
lijks. De Westeuropese Unie, die
mede voor dat doel in 1954 is opge
richt, functioneerde niet als zoda
nig.
Buitenspel
Dat komt voor een belangrijk
deel doordat de WEU niet alleen
zeven (van de 14) Europese NAVO-
leden telt, maar ook zeven (van de
10) EG-staten. Een exclusief over
leg van de zeven zou betekenen dat
andere bondgenoten buitenspel
zouden komen te staan.
Binnen de toch vooral economi
sche Europese Gemeenschap is
het praten over defensievraagstuk
ken echter een omstreden zaak, ten
dele ook door de aanwezigheid van
een neutraal land (Ierland) en twee
landen die zacht gezegd een eigen
koers binnen het Atlantische
bondgenootschap voeren (Dene
marken en Griekenland).
Weliswaar bestaat er het EPS-
overleg (Europese Politieke Sa
menwerking) waarin de tien EG-
landen proberen te streven naar
één Europese koers in hun buiten
lands beleid, maar een poging van
Duitsland om ook de 10 defensie
ministers van de EG-landen in een
overleg samen te brengen, strand
de op verzet van onder meer Ne
derland. Zo'n stap zou volgens Den
Haag gauw kunnen ontaarden in
een gespleten NAVO.
Om toch tegemoet te komen aan
de Westeuropese behoefte om te
praten over defensievraagstukken,
kon dus alleen maar de WEU wor
den gebruikt. Frankrijk was er het
eerst bij om deze club nieuw leven
in te blazen. De Fransen, die in
1966 de militaire organisatie van de
NAVO vaarwel zegden, zien de Eu
ropese defensiesamenwerking
echter maar ten dele als een tegen
wicht tegen de te sterke dominan
tie door de Verenigde Staten van
de NAVO.
Zorgen
De Fransen hebben bij hun voor
stellen voor het revitaliseren van
de WEU vooral het oog gericht op
Duitsland. President Mitterrand
maakt zich ernstige zorgen over
wat in Frankrijk wordt gezien als
het zich afkeren van de NAVO
door de Bondsrepubliek. Als een
symptoom daarvan wordt de toe
nadering gezien die recentelijk tus
sen de beide Duitslanden op gang
lijkt te komen.
Via de WEU hoopt Mitterrand de
Duitsers weer wat strakker aan
hun Westeuropese bondgenoten te
kunnen binden. Hoe die band eruit
moet zien, is nog niet zo duidelijk.
Duitse suggesties (Schmidt) om de
(niet onder NAVO-commando
staande) Franse kernmacht ook als
een paraplu voor Duitsland te laten
gelden, zijn in Parijs afgewezen.
Maar dat Frankrijk en Duitsland
op enigerlei wijze hun militaire sa
menwerking willen verbeteren is
wel zeker.
ACHTERGROND
door
Hans de Bruijn
Die ontwikkeling wordt in de an
dere hoofdsteden met argusogen
gevolgd, bang als men is voor ccn
Frans-Duitse 'as'. In Frankrijk
wordt immers al openlijk gespro
ken over een Europa van de twee
snelheden, ook op veiligheidsge
bied.
Afwachtend
Daarom treden met name Enge
land en Nederland de herleving
van de WEU nogal afwachtend te
gemoet. We juichen de herleving
van de WEU toe, zolang er maar
mets gebeurt en het bij praten
blijft en geen besluiten worden ge
nomen, zei een Nederlandse diplo
maat onlangs. Besluiten zouden de
indruk van een zelfstandige Euro
pese koers kunnen wekken, en dat
moet absoluut worden vermeden.
Het motto voor Nederland is, om
met Wim Sonneveld te spreken:
'tijdrekken en erbij blijven'.
Daarbij wordt overigens niet ont
kend dat een betere samenwerking
op veiligheidsgebied tussen de Eu
ropese bondgenoten grote verdien
sten kan hebben. Maar die staat
dan wat Nederland betreft vooral
in het teken van het wegnemen
van de hierboven al geschetstse
misverstanden en verschillen in
waarneming van de internationale
veiligheidssituatie tussen de Ame
rikanen en de Europeanen, welke
laatste door hun ligging nu een
maal wat anders tegen de Sowjet-'
Unie en haar bondgenoten aankij
ken dan de Amerikanen lief is.
Op één terrein zal Nederland
zich echter van harte inzetten voor
een verbeterde Westeuropese sa
menwerking. De WEU wordt een
belangrijke rol toegedacht bij het
versterken van de samenwerking
tussen de Europese bondgenoten
op defensie-materieelgebied. Het^
is de Europeanen al lang een doorn"
in het oog, dat de Amerikanen in
de ontwikkeling van wapentuig
een te overheersende rol spelen. Er
bestaat al een Independent Euro
pean Program Group, waarin de
Europese NAVO-leden (behalve de
zeven dus ook Denemarken, Noor
wegen, Griekenland, iSjrkije,
Spanje en IJsland) materieelpro-
blemen bespreken.
De bedoeling daarvan is door
nauwere samenwerking tussen de
Europese defensie-industrieën
minder afhankelijk te worden van
Amerikaans materieel.
De commissie voor de archie
ven van de Nederlandse Her
vormde Kerk heeft zich terugge
trokken. Ze is 'buitengewoon on
gelukkig' met het besluit van het
synodebestuur (moderamen) om
de bibliotheek van de Hervorm
de Kerk, nu nog aan de Java-
straat in Den Haag, geheel over
te brengen naar de universiteits
bibliotheek in Utrecht. De com
missie, waarvan de kerkhistori
cus professor dr. W. Nijenhuis
(Groningen) voorzitter is, vreest,
dat door de verhuizing naar
Utrecht kostbaar erfgoed in han
den van onbevoegden zal ko
men. Ze wil hiervoor geen enkele
verantwoordelijkheid dragen.
Met het Algemeen Ryksarchief
in Den Haag had de commissie
afgesproken, dat de hele biblio
theek plus het- oud-archief-tot-
1975 tijdelijk daarheen zouden
gaan. Later zou dan worden be
paald, welke delen van de biblio
theek die tot het archief behoren
in het Rijksarchief zouden blij
ven, en welke delen die de kerke
lijke archivaris voor zijn werk
nodig heeft in Leidschendam
zouden worden opgeslagen. (In
Leidschendam is een kerkelijk
kantoorgebouw in aanbouw, dat
de vier Haagse kantoren van de
Hervormde Kerk zal vervangen).
Voor de rest van de bibliotheek
en het archief zou nog een plaats
worden gezocht. Zou dat een
universiteitsbibliotheek worden,
dan moest met de kerkelijke
hoogleraren worden overlegd,
welke UB daarvoor in aanmer
king zou komen.
Dat overleg is er, volgens Nij
enhuis, nooit geweest. Hij wilde
niet ingaan op de redenen van
het synodebestuur voor het nu
genomen besluit. De commissie
heeft haar mandaat ter beschik
king gesteld.
Gereformeerde Gemeenten:
bedankt voor Lelystad H. Paul
Vlissingen.
Leids seminarium
350 jaar
Ter gelegenheid van het 350-
jarig bestaan van het Semina
rium der Remonstranten in Lei
den wordt zaterdag van 10 tot 5
uur in het faculteitengebouw van
de universiteit aan de Cleverin-
gaplaats (Witte Singel-Doelen
complex) een symposium gehou
den over het onderwerp 'Europe
se theologie in mondiaal per
spectief.
Uit de toelichting: "De keuze
van dit thema is ingegeven door
de gedachte dat de Europese
theologie niet meer de enige
toonaangevende is. In Azië, Afri
ka en Latijns-Amerika bijvoor
beeld worden theologische
ideeën en inzichten ontwikkeld,
die door andere culturele en
maatschappelijke ervaringen
zijn gevormd, en die een uitda
ging zijn voor de theologie-beoe-
fening in onze Europese situa
tie".
Sprekers op het symposium
zijn: prof. dr. H. W. von der Dunk
(Utrecht), prof. dr. A. W. J. Hou
tepen (Utrecht/Rotterdam), rev.
W. Ariaraiah (Sri Lanka), direc
teur van de afdeling 'Dialoog met
aanhangers van levende gods
diensten en ideologieën' van de
Wereldraad van Kerken, dr. E. P.
Meijering (Leiden) en prof. dr. H.
J. Adriaanse (Leiden).
Het symposium is openbaar en
niet alleen bedoeld voor theolo
gen.
- Tentoonstelling. Morgen
middag wordt het 350-jarig be
staan van het remonstrants semi
narium officieel herdacht met
een bijeenkomst in het audito
rium van de Leidse universiteit
(Rapenburg), die om kwart over
4 begint. Daaraan gaat om half 3
een korte kerkdienst in de Lok-
horstkerk aan de Pieterskerk-
straat vooraf.
Ook wordt morgenmiddag in
het Academisch Historisch Mu
seum (academiegebouw Rapen
burg) de tentoonstelling 'Vrij
heid en verdraagzaamheid, het
Seminarium der Remonstranten
350 jaar' geopend. Deze duurt tot
30 november. De eerste exempla
ren van het boek 'Remonstrantse
toetsen, ervaringen met de theo
logie 1934-1984' worden dan uit
gereikt. Na afloop is er in het aca
demiegebouw nog een receptie.
Lezing. Vrijdagavond om 8
uur houdt de heer J. Ph. Fijn-
vandraat uit Sneek in de Lok-
horstkerk aan de Pieterskerk-
straat in Leiden zijn tweede le
zing in de serie 'En toch is er
hoop'.
Conferenties
'De Christengemeenschap'
een 'beweging tot religieuze ver
nieuwing', in 1922 met hulp van
Rudolf Steiner in Zwitserland
ontstaan - vraagt aandacht voor
haar congres 'Mens en Aarde' op
de zaterdagen 3 en 17 november
in het Nederlands Congresge
bouw in Den Haag. De ondertitel
van het congres is: 'Aan de rand
van de afgrond of op de drempel
naar een nieuw bestaan?'
Het congres begint om 9 uur
met een ontvangst en sluit 's
avonds om 9 uur. Op het pro
gramma staan inleidingen, ge
spreksgroepen en muzikale bij
dragen. Een van de twee ten
toonstellingen van schilderijen
op dit congres heeft 'het sterven
de bos' tot onderwerp.
Wie nog meer inlichtingen wil,
kan de heer F. R. Storm bellen:
070-453449.
In samenwerking met de
'Stichting Antwoord' (hulp aan
kerken in Oost-Europa) houdt
het evangelisch ontmoetingscen
trum 'De Burght' in Burgh-
Haamstede twee conferenties
over het thema 'Wat kunnen
christenen uit Oost-Europa óns
leren?' Op beide zal de dissiden
te predikant Joseph Ton uit Roe
menië aanwezig zijn. Hij is van 1
tot 12 november in Nederland.
De eerste conferentie, van vrij
dag 2 november 's avonds tot
maandagmiddag, is bedoeld
voor belangstellenden, de twee
de, van donderdag 8 november 's
morgens tot vrijdagavond, voor
geestelijke leiders (predikanten,
ouderlingen, voorgangers en an
dere leidinggevenden).
'De Burght' (Hogeweg 55, post
bus 42, 4328 ZG Burgh-Haamste-
de, tel. 01115-3030) heeft een uit
gebreide folder over deze confe
renties beschikbaar.
Brochure. De gereformeerde
'Raad voor samenlevingsaange
legenheden' (GSA) in Leusden
heeft een brochure laten ver
schijnen over het thema 'kerk en
burgerlijke ongehoorzaamheid'.
Het boekje (f. 4,50) geeft informa
tie over het begrip 'burgerlijke
ongehoorzaamheid', de verhou
ding tussen kerk en overheid,
het recht van verzet tegen de
overheid en de beweging 'Weige
ring defensiebelasting'. Het be
sluit met een literatuurlijst.
(Men kan de brochure bestel
len bij de stichting GSA, postbus
203, 3830 AE Leusden, telefoon
033-943244).
