'Meditatie mijn ontdekking
PODIUMBUK
Expressief
gitaarspel
Trofee voor
Willy Mullens
Ramses Shaffy terug op het toneel
Renteloos kunst kopen nu mogelijk
DINSDAG 23 OKTOBER 1984
PAGINA 19
Redactie Pieter C. Rosier
LEIDEN - Toneel, poppenspel en
volksmuziek uit Hongarije, dat is
wat de Leidse theaters deze week
te bieden hebben.
Oude dame
Het LAK-theater haalt mor
gen- en donderdagavond de met
opheffing bedeigde Nieuwe Ko
medie in huis. Op het program
ma staat 'Bezoek van een oude
dame' van Friedrich Dürrenmatt
met Pleuni Touw in de hoofdrol.
De inhoud zal bij vele toneellief
hebbers bekend zijn, want het
gaat hier om Dürrenmatts be
kendste stuk. Na vele jaren komt
een vrouw terug in haar geboor
teplaats, die ze als meisje van ze
ventien heeft moeten verlaten.
Voorafgaande aan haar vertrek
speelde zich een tragische gebeur
tenis af. Over hoe zij en de bewo
ners van het stadje dit voorval
hebben verwerkt, gaat dit stuk.
Het probleem bij Dürrenmatt
is dat hij vaak al in het begin,
van een stuk te veel kruit ver
schiet, waardoor hij in latere be
drijven gedwongen wordt zich te
herhalen en verder te vertrouwen
op zijn ingenieuze spel met woor
den. Absurde situaties worden
dan omgetoverd in vlijmscherpe
satires. Dat geldt ook voor 'Be
zoek van een oude dame' en het
valt daarom te begrijpen dat de
Nieuwe Komedie flink heeft wil
len snoeien in de tekst en boven
dien de handeling tot het essen
tiële heeft willen terugbrengen.
Het resultaat lijkt er echter vol
gens een al eerder in deze kolom
men afgedrukte bespreking op te
wijzen dat met het badwater ook
een deel van het kind werd weg
gegooid.
Dürrenmatt heeft heeft zijn
stuk opgezet als een kleurrijke,
operette-achtige satire op hol
idealisme en burgerdeugden,
maar na het schrappen van die
kleurrijke entourage blijft er vol
gens de recensent van de meeste
scènes maar bitter weinig over.
De oude dame zelf, bij Dürren
matt een meer dan levensgrote
karikatuur, die naar haar dorp
terugkomt om zich de wreken
voor wat haar vele tientallen ja
ren eerder werd aangedaan,
moet nu zijn teruggebracht tot
een enigszins excentrieke vrouw
zonder de allure en het decorum,
die haar macht symboliseren en
waardoor de hebzucht van de
dorpsbevolking tot het uiterste
gebracht wordt.
In de voorstelling van de Nieu
we Komedie grenst volgens een
van onze toneelmedewerkers ook
het optreden van de andere per
sonages aan het kluchtige. Het
pleit echter voor Pleuni Touw dat
zij er wel in slaagt bij tijd en wij
le in het optreden van de schatrij
ke Claire Zachanassian een dub
bele bodem te leggen.
Stoeprand
Studio Hinderik -bekend van
de succesvolle produktie 'Schil
len'- is vrijdag- en zaterdag
avond bij het LAK onder de pan
nen. Al sinds jaren schijnt de om
schrijving 'poppenspel' geen juis
te meer voor wat de beeldend
theaterkunstenaar Hinderik de
Groot op het podium doet. Eerder
zou men van 'objectenmanipula
tie' moeten spreken. Want niet al
leen poppen maar ook allerlei
andere voorwerpen spelen een rol
in Hinderiks verhalen. Zo ook in
'Stoeprand', een spel over liefde,
tegelijk alledaags en onwerke
lijk, waarin de verhouding van
een volwassene tot een kind cen
traal staat. Een weemoedig ver
haal, volgens de vooraankondi
ging. Een ook ditmaal weer een
decor vol fraaie vondsten en op
tisch bedrog.
Scène uit Molières 'Tartuffe' bij 'Imperium'.
.Tippelaar
De zondagmiddagvoorstelling
in het LAK wordt verzorgd door
het kindertheater NJT, dat 'Tom
Tippelaar', naar het gelijknami
ge boek van Annie M.G. Schmidt,
ten tonele voert. Tom Tippelaar,
een om zijn grote oren veel ge
plaagde jongen, maakt een span
nende reis en belandt in gevaar
lijke situaties. Voor kinderen van
vijf tot twaalf jaar.
Zes uur
Liefhebbers van luchtig tonee
lamusement kunnen het er op
wagen een kaartje te kopen voor
Mare Perriers blijspel 'Six heures
au plus tard' (Zes uur, niet later),
dat als vrije produktie zaterdag
avond in de Leidse Schouwburg
is te zien. De spelers zijn André
v.d. Heuvel en Alexander van
Heteren, die werden geregisseerd
door Lo van Hensbergen. Volgens
André v.d. Heuvel zelf is het 'een
sterk stuk met een mannelijke vi
taliteit, vol humor en spitsvon
digheden, steeds andere wendin
gen nemend dan verondersteld.
Hongaars
Makam és Kolinda is de naam
van een zes man sterke Hongaar
se volksgroep, die maandag
avond op de schouwburgplanken
verschijnt. Het repertoire van de
itoto Holvast)
ze groep bevat een aantal bewer
kingen van hedendaagse gedich
ten van vooraanstaande heden
daagse Hongaarse poëten, dit al
les overgoten met een jazzy saus
je.
Tartuffe
Verder geeft de Leidse toneel
vereniging 'Imperium' vrijdag
en zaterdagavond weer voorstel
lingen van Molières 'Tartuffe' in
het eigen Micro-theater aan de
Oude Vest en is 'Pluisje' zater
dagmiddag weer present in 'Het
Wachtgebouw' (naast de Mors-
poort) om de kinderen (van vier
tot en met zeven jaar) te verma
ken met 'Het hollebollebomenbos'.
Concert door het Torroba-gitaar-
kwartet, Thea van der Meer, Ferry
Limahelmo, Leo van Rutte en Paul
Schaak, met werken van o.a. G. Te-
lemann, M. Ravel en L. Boccherini.
Gehoord op 22 oktober in de Ka
pelzaal in Leiden.
LEIDEN - Pittig snarenspel
door het Torroba-gitaarkwartet
viel gisteravond te beluisteren
in de Kapelzaal. Het program
ma dat oorspronkelijk zou wor
den uitgevoerd door het beken
de gitaarduo Joop Koek en Leo
van Rutte voor de pauze, met
daarna het Torroba kwartet,
werd wegens ziekte van Joop
Koek op verdienstelijke wijze
in z'n geheel door het Torroba-
gitaarkwaret afgewerkt.
Ondanks de vroege herfst
storm - waardoor velen het af
lieten weten - wisten het Torro
ba-gitaarkwartet het hart van
de 'doorzetters' te verwarmen
met muzikaal en expressief gi
taarspel.
Dit kwartet, bestaande uit de
gitaristen Thea van der Meer,
Ferry Limahelmo, Leo van
Rutte en Paul Schaak, speelt
sinds twee jaar samen en heeft
in die periode al een behoorlij
ke homogeniteit en weten te
bouwen, al is er nog niet altijd
sprake van één muzikale har-
teklop en zenuwstelsel. Zoals
in het temperementvol ge
speeld 'rufty tufty' uit de En
gelse Suite nr. 4 van Duarte en
de middeleeuwse ritmiek in
'Black Nac' uit dezelfde suite.
Bijzonder sfeervol klonk de
'Pavane pour un enfant défun-
te' van Maurice Ravel. Prachtig
van kleur en sfeer bleek even
eens het tokkel- en slagwerk op
de gitaren in het levendige 'Se-
villa' van Isaac Albeniz.
Na de pauze kwam het Torro
ba-gitaarkwartet (met zijn oor
spronkelijke programma) hele
maal op dreef in de evenwich
tig uitgevoerde dansen van
Glaude Gervaise.
Het daarna uit vier delen be
staande 'Rafagas' van Moreno
bleek- hoewel knap gespeeld-
te rommelig van structuur om
te blijven boeien.
Het flamengo-vuurwerk in
Hansjoachim Kaps 'Rumba'
tenslotte, zó vol Spaanse rit
miek, vormde dan ook een
hartverwarmende uitsmijter te
rug in de Hollandse najaars
storm.
ANNEKE VAN VLIET
DEN HAAG (ANP) - De Club van
Circusvrienden Nederland heefl
de jaarlijkse Oscar Carré Trofee
voor het eerst toegekend aan een
Nederlander. De paardendresseur
Willy Mullens uit Berkel-Enschot
is de eer te beurt gevallen. Hij
krijgt het beeldje van Carré op 30
december in het Cultureel Cen
trum in Amstelveen uitgereikt.
Mullens wordt door de jury om
schreven als een gentleman in de
piste.
André van den Heuvel en Alexander van Heteren in het blijspel
'Zes uur, niet later'. (foto Peter Gerhards)
„Als je iets echt creatiefs doet,
ben jij dat niet alleen die dat
doet. De natuur gaat door je
heen, of hoe je het noemen
wilt, dan ben je een instrument
voor dat andere. Ik kan ter
plekke en overal liedjes schrij
ven als ik van tevoren een
vorm van meditatie doe. Dat
wil zeggen, dat ik alleen maar
gewoon op mijn krent ga zit
ten, ga ademhalen, mijn ogen
dichtdoe en dan heb ik geen
idee van wat er komt. Maar op
een rare manier komt dan pre
cies datgene wat er gebeuren
moet. Of je kunt juist iets heel
ander gaan doen, afwassen,
iets wat het denken uitsluit. En
ineens komen die zinnen alle
maal gewoon binnen. Dat be
doel ik ermee, je doet het niet
alleen".
Ramses Shaffy (51) - sinds enkele
jaren een getrouw volgeling (sa-
nyasin) van de Bhagwan, wat zich
visueel uit in zijn rode kleding en
de kralenketting (mala), waaraan
op navelhoogte een medaillon van
de meester bungelt - geeft een
voorbeeld. „Het üed .Sammy' was
in drie minuten gedaan. Het was de
door
Frans Doeleman
eerste keer dat ik met een serie
liedjes naar een platenmaatschap
pij stapte. Een paar dagen daar
voor had ik een compositie, alleen
de muziek, op een bandje opgeno
men en zei tegen mijzelf: jammer
dat ik daar niks mee doe. Nauwe
lijks had ik dat gezegd, of die pen
gaat, babbelebabbelebab, en ik
schrijf dat hele liedje in drie minu
ten op. Alsof het mij ingegeven
was. Een hogere macht, dat is ook
maar een woord, hè. Ik bedoel, ik
leef daar helemaal uit, maar ik
noem het geen hogere macht. Ei
genlijk is het helemaal onbelang
rijk hoe je het noemt, maar daar
word ik heel erg door bepaald. Een
hele hoop dingen zijn op die ma
nier... Maar daar ben ik mij de laat
ste rijd pas bewust van, dat je dat
helemaal niet op je eigen credo
hoeft te schrijven".
„Ik heb een opdracht gehad
laatst - Leen Timp geeft mij dat
soort opdrachten voor Teleac - om
een lied te maken over minder
vlees eten. Niet eens over géén
vlees eten, geen vegetarisch lied,
nee, minder vlees eten. Dat vond ik
zo'n waanzinnige uitdaging, dat
soort dingen neem ik aan. Dan
denk ik, waar moet dit in gods
naam over gaan. Dus ik ga in medi
tatie en opeens komt er een heel
mooi lied uit. Of een lied over
schuchterheid en hoe vriendschap
kan groeien en het moest nog een
duet met Liesbeth worden ook. Ik
denk, ga je gang maar, dus ik ga
ademhalen, doe mijn ogen dicht en
opeens komt het..."
Ontdekking
- Heb je de Bhagwan daarbij
nodig?
„Het is altijd: waarom heb je in
godsnaam iemand nodig. Ten eer
ste, waarom zou je niet, wat is daar
tegen. Men vindt het een kwestie
van afhankelijkheid of dat je uit
nood iemand nodig hebt, nee, je
ontmoet iemand en die brengt je
voor het eerst in contact met het
woord meditatie. Dat had ik wel
eens gelezen, maar het altijd naast
mij neergelegd. Nu is het de grote
ontdekking van mijn leven gewor
den.
„Dan kan je zeggen, iemand no
dig hebben, nee, maar die man
geeft jou dat, dat is fantastisch".
Er wordt vaak wat lacherig over
gedaan.
„Maar dat begrijp ik ook wel,
want het stelt zich ook een beetje
wonderlijk voor, hè, al die mensen
in het rood en dan zo'n ketting met
een fotootje er aan. Het is de be
doeling ook dat het verwarring
schept. Het is een levenswijze en
geen persoonsverheerlijking, maar
je gaat wel ontzettend veel van die
man houden. Ik houd zo van die
man en een mede-sanyasin houdt
van hem op zijn manier. Ik heb
geen idee hoe de anderen tegen
over die man staan, maar ik voel
wel dat ze van hem houden. Het is
een liefdesaffaire. Hij is wel even
tjes zo ontzettend veel, hij opent je
ogen voor het groeiproces. Alle
mensen zijn daarmee bezig, dat is
gewoon het leven van een mens op
aarde".
„Het betekende een keerpunt in
mijn leven. Voordien heb ik een
fantastisch leven gehad, hoor,
maar een heel onbewust leven. En
dan ontmoet je iemand die zo on
gelooflijk van dit leven houdt en
die maakt dat het leven nog veel
meer kan zyn. Dan denk ik: nou,
nou, nou, dit is een avontuur wat
niet ophoudt, heel indringend. Dat
vertrouwen is dan zo groot, dat je
denkt: nou, meneer, ga je gang
maar. Ik ben nog steeds benieuwd
naar elke nieuwe lecture. Hij heeft
zeven jaar lang elke morgen ge
praat, dus er is verschrikkelijk veel
te beluisteren, want dat is allemaal
opgenomen. Dat is een enorme
rijkdom".
„Volgend jaar ga ik misschien
drie maanden naar Amerika. Daar
- is de grote commune van de Bhag
wan. Dat is een land zo groot als de
provincie Utrecht en daar ga ik
werken op het land. Ik houd alleen
niet van wieden, want dan moet ik
de planten weer uit de grond trek
ken. Dat is een enorme vorm van
meditatie. Dat werken op het land
is een middel voor iets anders. En
ik kan hem ook elke dag zien, een
keer per dag komt hij langs met de
Rolls en dat is genoeg. Ja, prachtig
al die Rolls Royces, prachtig".
Levenskans
Ramses woonde eerst in een
commune in Heerde en nu in Eg-
mond aan Zee. Hoewel het werk
binnen die gemeenschap hem erg
in beslag nam, bleef hij dat combi
neren met onder meer de opnamen
voor de tv-serie „Willem van Oran
je".
„En toen kwam opeens deze rol
in „De Sprong", die mij werd aan
geboden. Het feit dat Mary Dres-
selhuys het speelt, was voor mij
doorslaggevend, want wij zijn hele
grote vrienden en ik vind haar een
heel groot actrice. Deze levenskans
had ik niet naast mij neer mogen
leggen en dat vond de hele com
mune ook. Dat wordt besproken,
ja, al is er volledige vrijheid om te
doen wat je wilt. Maar omdat het
een verband is van vrienden, ga je
zoiets op z'n minst bespreken".
Dit bekent echter geen definitie
ve terugkeer van Ramses naar het
toneel, want daarvoor trekt de mu
ziek te veel. Hoewel hij het liefst
helemaal geen plannen zou hebben
- „Maar in dit vak moet je nu een
maal af en toe afspraken maken" -
gaat hij in 1986 weer een tournee
maken met Liesbeth list. Hoe ligt
eigenlijk zyn verhouding tot haar?
„Iedereen wil daar een soort
vorm voor vinden en daar hebben
we ook wel mee gespeeld. In het.
begin waren er dingen als verliefd
heid en ook wel spanningen. Uit
eindelijk is het een hele grote
vriendschap geworden. Maar ik be
grijp het verschil tussen vriend
schap en liefde niet zo goed, het is
de grote liefde. En of we het nou
met elkaar houden of niet met el
kaar houden, op het toneel zijn we
wel degelijk een man en een
vrouw. Vandaaruit zingen we en
die spanningen z(jn er ook. We zijn
toch twee verschillende polen en
daar houden wij van. Er is een
soort oerwoud herkenningspunt
waarschijnlijk wat ons tot elkaar
gedreven heeft, maar dan komen
we op vlakken die we niet hele
maal kunnen overzien. Dus we
hebben er zelf nooit zo zeer naar
gezocht om daar een pasklare zin
voor te vinden. En dat laten we
maar zo".
Hinderik de Groot in 'Stoeprand' (foto Marco Bakker)
Brinkman: kunst
gericht op betere
AMSTERDAM (ANP) - De kunst-
produktie van deze tijd is kenmer
kend voor een pessimistische pe
riode. In de hedendaagse kunst is
er geen of weinig engagement.
Dit heeft minister Brinkman van
wvc gisteravond in de Nieuwe
Kerk te Amsterdam betoogd. De
bewindsman opende daar de ten
toonstelling .Ergenshuizen' of
.Nergens meer', utopie en anti-uto
pie rond het jaar van de schrijver
Orwell 1984.
Brinkman vergeleek het pessi
misme van Orwell zoals hij dat in
zijn boek 1984 verwoordt en het he
dendaagse pessimisme. Daarin
ontbreekt volgens de minister de
strijdbaarheid, die Orwell in zijn
werk tot uiting brengt. „Men wil
Orgelconcert
Mich. Leclerc
LISSE - De Franse organtste Michelle
Leclerc zal donderdagavond het orgel
van de Agathakerk in Lisse bespelen.
De getalenteerde toonkunstenares
komt op uitnodiging van de Orgel-
kring Bollenstreek. Michelle Leclerc
begint de bespeling van het romanti
sche orgel met een eigen compositie,
namelijk de onlangs voltooide Toccata
van nu niet
samenleving
spotten, maar niet hervormen. In
tegendeel. Spot, ironie en verbale
virtuositeit zouden weieens in de
plaats gekomen kunnen zijn van
de profetische woede van anti-uto
pische, maar in hun waarschuwen
de oprechtheid toch utopische, au
teurs, waar Orwell nu als voor
beeld voor dient", aldus de minis
ter.
Met nadruk stellend geen waar-
de-oordeel te geven merkte Brink
man op dat de hedendaagse kunst
niet ideologisch is, en niet is ge
richt op een betere samenleving.
Zich verdiepend in de relatie tus
sen Orwells toekomstvisie en de
media nu stelde Brinkman dat het
lijkt of men zich van nieuwe uto-
piën en toekomstvisies verre
houdt. Men houdt zich volgens de
minister alleen bezig met techni
sche prognoses. Brinkman conclu
deerde dat een brede groep consu
menten van de huidige cultuurpro
ducten weinig aandacht heeft voor
een toekomstvisie en dat er weinig
auteurs zijn die dat stimuleren.
"Het onmiddellijke gebruik, de di
recte consumptie eist ons helemaal
op. En omdat denken over de toe
komst niet altijd even opwekkend
is geven we ons aan die instantcon
sumptie makkelijk over", aldus de
minister.
Hij stelde dat het niet ontwikke-
Brinkman
len van een visie op de toekomst
betekent dat ook op het heden niet
werkelijk wordt ingegaan en dat er
van „dag tot dag wordt geleefd".
„Wanneer we ons niet meer verant
woordelijk achten voor een zinvol
le toekomst, betekent dat dat we
onze cultuur van vandaag niet
meer als zinvol beleven", zo stelde
de minister.
De tentoonstelling in de Nieuwe
Kerk omvat veertig teksten en af
beeldingen, die door de eeuwen
heen het utopisch en anti-utopisch
denken uitdragen. De tentoonstel
ling zal tot het einde van dit jaar in
de Nieuwe Kerk te zien zijn. Daar
na zal de tentoonstelling op diverse
plaatsen in ons land te bezoeken
zijn.
AMSTERDAM (ANP/GPD) - On
der het motto 'Een kunstwerk is
dichterbij dan u denkt' is gister
middag in het Stedelijk Museum in
Amsterdam het startschot gegeven
voor de kunstaankoopregeling.
Deze regeling vormt een onder
deel van het nieuwe beeldende-
kunstbeleid van minister Brink
man van welzijn, volksgezondheid
en cultuur. De kern er van is dat
mensen bij een aan de regeling
deelnemende galerie voor mini
maal duizend en maximaal tien
duizend gulden kunst op afbeta
ling kunnen kopen zonder dat zij
daarover rente behoeven te beta
len.
De rente betaalt het rijk. Voor dit
jaar is heeft het ministerie voor dit
doel zeven ton beschikbaar gesteld
en voor 1985 een miljoen gulden.
Dat geld is een deel van de twintig
miljoen gulden, die werd vrijge
maakt door bezuinigingen op de
Beeldende Kunstenaars Regeling
(BKR).
De Beroepsvereniging van Beel
dende Kunstenaars is fel gekant te
gen de regeling. Zij vindt dat het
aantal deelnemende galeries te
klein is, zodat de maatregel geen
optimaal effect zal hebben. De niet
deelnemende galeries worden zo
volgens de BBK tot derderangs ge
maakt. Grote groepen van de be
volking zullen volgens de BBK
niet aan de eisen voor kredietwaar
digheid kunnen voldoen.
Het oorspronkelijke idee voor de
aankoopregeling is afkomstig van
de Vereniging van Galeriehouders.
In totaal hadden 78 galeries zich
aangemeld voor het deelnemen
aan de regeling. Uit dat aantal zijn
er door de Raad voor de Kunst 46
als deelnemer geselecteerd, waar
bij kwaliteit volgens Riezenkamp
als criterium is gehanteerd. Daar
onder galerie Denise Stephan in
Leiden, galerie De Sluis in Leid-
schendam en de galeries Art Line,
Rob van den Doel, Nouvelle Image
en de Haagse Kunstkring in Den
Haag.
AMSTERDAM - Het Nederlandse Theaterjaarboek over het
1983/84 is gisteren in Amsterdam gepresenteerd. Actrice Elisabeth Ander
sen overhandigde het eerste exemplaar aan Johnny Kraaykamp. (foto anp>
Ramses Shaffy minder vlees eten
(fotoGPD)
