Interferon: middel
tegen vele kwalen
Oost-Europa herondekt
langzaam het belang van
sterke agrarische sector
Verzet tegen 'botte bijl' in geestelijke verzorging
Reportage
Poolse vice-premier Malinowski, leider van de Boerenpartij
PAGINA 13
DINSDAG 23 OKTOBER 1984
De Poolse vice-premier Roman Malinowski vertegen
woordigt in de ploeg van zes vice-premiers de boeren
partij van Polen, waarvan hij tevens voorzitter is. Hoger
op de politieke ladder kan hij niet komen: hij staat te
genover een meerderheid van communistische kabi
netsleden, en de rangen boven hem zijn in theorie
slechts gereserveerd voor de leden van de Verenigde
Arbeiderspartij, de communisten derhalve. De
werkelijke macht berust in Polen niet bij het parlement
en het kabinet, maar bij het Politburo van de commu
nistische partij.
Onze correspondent in Wenen, Anton Koene, had tij
dens het bezoek dat hij onlangs aan Polen bracht, een
exclusief gesprek met Malinowski van vier en een half
uur, uitzonderlijk lang voor Poolse begrippen, waarin
deze op openhartige manier zijn mening gaf over de
problemen in Polen.
Het opmerkelijkste van de Pool
se vice-premier Roman Mali
nowski (59) is, dat hij voor de
meeste Polen een grijze figuur is,
die opvallend vaak aan de rech
terzijde van premier en staats
hoofd generaal Jaruzelski zit.
Het is niet in het belang van de
communistische partij, Mali
nowski te veel publiciteit te ge
ven, daarom verschijnt hij op het
beeldscherm alleen als figurant.
Niettemin wordt langzaam dui
delijk dat deze man achter de
schermen veel meer invloed
heeft dan hem wordt toegeschre-
Dat ligt niet alleen aan het feit
dat hij een zeer sterke, overtui
gende persoonlijkheid is, een in
drukwekkende, krachtig ge
bouwde, twee meter lange man,
die zich ondanks zijn postuur
soepel beweegt. Zijn invloed is
onderdeel van een tendens, die
zich langzaam maar zeker in heel
Oost-Europa manifesteert. De
boerenpartijen van alle Oosteu-
ropese landen hebben de handen
ineen geslagen en zijn druk
doende het economische accent
te verleggen van de industrie
naar de landbouw.
Dat is niet gemakkelijk. Mali
nowski ziet zich gesteld tegen
over een sterke industriële frac
tie binnen het kabinet, leden van
de communistische partij, die
per se hun gebieden zoals het
staalgebied rondom Katowice en
Krakau willen bevoordelen. On
danks dat gaat het roer langzaam
om. Wie wat langer met Mali
nowski spreekt, kan zich goed
voorstellen dat zijn overtuigings
kracht zijn politieke gewicht
overtreft.
Roman Malinowski windt er
geen doekjes om dat de Poolse
landbouw en die van de econo
mie in het algemeen slecht is. „Je
gaat niet naar de horlogemaker
als het klokje goed loopt", zegt
hij wijzend op de pogingen van
Polen lid te worden van het IMF
en de samenwerking met de kerk
op het terrein van het landbouw
fonds dat - alle waarschuwingen
van Moskou ten spijt - snel van
start gaat. Hij vervloekt de Ame
rikaanse politiek, die Polen nog
altijd buiten het IMF houdt. Hij
hoopt op verbetering na de Ame
rikaanse presidentsverkiezin
gen. „De Amerikanen zullen op
een gegeven moment toch om
moeten", zegt hij. „De wereldo
pinie is tegen hun beleid voor
wat Polen betreft, en ook in hun
eigen land wordt er langzamer
hand anders over gedacht".
Verrotten
Wat er in Polen moet gebeuren
om de landbouw beter op gang te
brengen, is gauw gezegd. In het
westen moeten irrigatie-maatre
gelen worden getroffen en in het
oosten moet er worden gemecha
niseerd. Er is meer opslagruimte
nodig, beter vervoer en meer fa
brieken om de landbouwproduk-
ten te verwerken en de grote hoe
veelheid afval te verwerken.
„Wat hebben wij aan een gewel
dige oogst als de produkten lig
gen te verrotten", zegt de vice-
minister-president.
„Het land moet zichzelf kun
nen verzorgen", verklaart hij met
overtuiging. Op het moment is er
iets meer dan een halve hectare
landbouwgrond per hoofd van
de bevolking. In 1990 zal het iets
onder een halve hectare liggen.
„Theoretisch is maar een vijfde
door
Anton Koene
hectare per hoofd nodig. Het
moet kunnen".
Zoals de meeste politici, legt
Malinowski de nadruk op het feit
dat alleen de Polen zelf de pro
blemen in hun land kunnen op
lossen. Ingrijpen van buitenaf,
door wie dan ook, wordt niet ge
wenst. Zelfs voedselhulp is on
nodig. „Niemand lijdt hier hon
ger", aldus Malinowski. „Wat wij
nodig hebben, is verandering
van structuur, maar geen voed
selhulp".
"Net als voor de andere leden
van de regering, is Solidariteit
voor hem geen onderwerp. Over
Walesa doet hij laatdunkend,
maar hij vermijdt de smoes dat
alles wat fout is in Polen, de
schuld van Solidariteit is. Voor
hem is het een afgesloten hoofd
stuk. En inderdaad is Solidariteit
bij de boeren nooit zo goed aan
gekomen als bij de arbeiders.
Waar Malinowski mee te maken
heeft, is de organisatie die de ei
genlijke macht heeft over de
plattelandsbevolking - de kerk.
Malinowski heeft veel kritiek
op de kerk, maar hij voegt er in
één adem aan toe dat hij het per
soonlijk goed kan vinden met de
Poolse primaat kardinaal Jozef
Glemp, en dat de meerderheid
van de Poolse priesters verstan
dige lieden zijn met wie best te
werken valt. Wat het kerkelijke
fonds voor de landbouw betreft,
is Malinowski's standpunt be
kend. Hij ziet het als „een fata
morgana" en hij gelooft niet in
de zegen van miljarden dollars,
die uit het buitenland moet ko
men om de arme particuliere
boeren te helpen. Niettemin ac
cepteert hij het feit dat het fonds
binnenkort gaat opereren. Hij
vindt alleen dat de kerk het ac
cent op de verschillende projec
ten verkeerd legt, maar is blij
met alles wat voor de boeren po
sitief kan uitpakken.
Boksschool
Malinowski's grootouders wa
ren boeren. Zijn ouders behoor
den tot de eerste generatie stads
mensen in de familie en woon
den in Bialystok, een stad die te
genwoordig aan de Russische
grens ligt. Hij heeft plannings
economie gestudeerd en statis
tiek, maar hij heeft ook een boks
school geleid, is scheidsrechter
geweest en hij was in zijn jonge
jaren een uitblinker in zwem
men, diepduiken en in kanoën.
Hij zwemt nog veel, leest als hij
tijd heeft en wandelt graag.
Malinowski spreekt uitstekend
Russisch en kan goed uit de voe
ten in het Bulgaars, Frans en En
gels. Deze voor een Pool onge
wone talenkennis maakt het hem
gemakkelijker onder de leiders
van de boerenpartijen in het
Oostblok een machtige figuur te
worden. Een van zijn beste colle
ga's is de voorzitter van de Bul
gaarse boerenpartij, Peter Tan-
chev, na Todor Zjivkov de twee
de man in Bulgarije. Ook in Bul
garije gaat er niets zonder mede
werking van de boerenpartij, en
de regering heeft anders dan in
Polen begrepen dat de boeren
het best functioneren als ze de
vrije hand hebben.
Er zijn dit jaar congressen van
boerenpartijen gehouden in
Moskou, Tsjechoslowakije en in
Bulgarije. Volgend jaar is er een
congres in Polen als de boeren
partij haar 90e verjaardag viert.
Op deze congressen, zegt Mali
nowski, hebben de leiders van de
Oosteuropese boerenpartijen
veel bilaterale en multilaterale
samenwerkingsovereenkomsten
afgesloten. Met eikaars over
schotten te verwerken en de ca
paciteiten van fabrieken volop te
gebruiken zouden alle econo-
miën gebaat zijn. In hoeverre de
ze plannen verwerkelijkt wor
den, kan hij nog niet zeggen. De
statistieken geven echter aan dat
de zaak langzaam maar zeker in
beweging komt.
De Poolse landbouw had vier
jaar geleden een tekort van 2 mil
jard dollar en zou dit jaar moge
lijk quitte kunnen spelen. De
landbouwproduktie is terug op
het niveau van 1979. Het deel van
de Poolse industrie dat ten be
hoeve van de landbouw produ
ceert, is van 4 tot 9 procent meer
dan verdubbeld. De industrie
wordt steeds meer ingeschakeld
ten dienste van de landbouw.
Winst
In de voedselindustrie wordt
het principe van winst geïntro
duceerd. Verliesgevende fabrie
ken moeten sluiten of moeten op
rationalisatie rekenen. „De voed
selindustrie is beter dan je in de
winkels kunt zien", aldus Mali
nowski. „Iedere boer heeft ge
noeg land om in eigen behoefte
te voorzien en bovendien parti
culier te verkopen".
De Poolse regering heeft lang
beweerd dat voor 1990 de vlees-
produktie weer op peil is. Mali
nowski slaat deze vrome wens de
bodem in. De Poolse vleespro-
duktie wordt nooit meer zo hoog
als vroeger, zegt hij. De mensen
moeten leren leven met minder
vlees. Voor het mesten van var
kens moet hoge kwaliteit vee
voer worden ingevoerd. Vroeger
was dat 10 miljoen ton per jaar.
In het tegenwoordige budget is
voor niet meer dan 3 miljoen ton
voorzien. Malinowski is van me
ning dat de Polen eenvoudig hun
eetgewoonte moeten veranderen
en de proteïne uit andere pro
dukten moeten halen.
Er komt een verschuiving van
varkensvlees naar rundvlees,
omdat koeien met Pools veevoer
gevoerd kunnen worden. Als de
Pool beslist zijn magere ham wil
hebben, moet hij het maar op de
vrije markt kopen tegen een
veelvoud van de prijs in de
staatswinkels.
Over de Poolse eet- en drinkge
woonten is Malinowski geens
zins te spreken. Hij was tegen de
rantsoenering in het algemeen
en van wodka in het bijzonder.
„Ik heb destijds gezegd: wat wil
len jullie? Polen helemaal tot een
volk van alcoholici maken? Als
je het op de bon doet, voelen de
mensen zich verplicht te kopen.
Mensen die nooit in hun leven
een fles wodka of sigaretten had
den gekocht, zijn het nu gaan ko
pen. Door rantsoenering wordt
de vraag hoger, niet lager".
Nog kritischer staat Malinows
ki tegenover mensen die alles ko
pen wat zij zien. „Hoe kunnen
wij plannen maken als de men
sen alles opkopen en dan de helft
laten verrotten in de voorraad
kast of in de koelkast? Ze kopen
kilo's meel en hebben niet in de
gaten dat die artikelen beperkt
houdbaar zijn. Als iedereen al
leen kocht wat hij werkelijk no
dig heeft, zou het probleem in de
steden veel kleiner zijn".
Onteigening
Niettemin ziet hij in dat de
kleine Poolse boerenbedrijven
gemiddeld onder vier hectaren -
vergroot moeten worden om te
zorgen dat er iets van de land
bouwhervorming terecht komt.
Onteigening wijst hij principieel
af. De boeren hebben grondwet
telijk recht op hun land. Verka
veling? Malinowski vertelt in dit
verband het verhaal van een
Poolse emigrant die rijk gewor
den besloot het dorp waar hij ge
boren was een moderne land-
bouwbasis te schenken. Hy
kwam aandragen met een hele
boel geld en durft nu zijn gezicht
niet meer te laten zien omdat het
in het dorp tot moord en dood
slag kwam toen hij de kleine
grondstukken bij elkaar wilde
voegen.
Met zijn partij, een half miljoen
leden sterk, van wie 70 procent
boeren de rest zijn gespeciali
seerde academici en technici
heeft Malinowski goed door wat
de landbouw nodig heeft. De
vraag is in hoeverre hij in staat is
zijn wensen door de door com
munisten gedreven bureaucrati
sche molen te draaien.
In Oost-Europa domineert de
landbouw. Na de jaren waarin
veel is geïnvesteerd in de indus
trie, met alle rampzalige gevol
gen van dien, is het nu de beurt
aan de boeren. Achter de scher
men, heel rustig en zonder publi
citeit, verzamelen zij over de
grenzen heen hun krachten. Met
mensen zoals Malinowski moet
in de toekomst rekening gehou
den worden.
Uitgebreide klinische proeven met
interferon hebben aangetoond dat
dit geneesmiddel in een aantal ge
vallen met succes gebruikt kan
worden ter bestrijding van virus
sen en kanker. Dat werd gisteren
bekend gemaakt op een internatio
naal congres van de Nederlandse
onderzoekorganisatie TNO, dat tot
en met donderdag aanstaande in
het Westduitse Heidelberg wordt
gehouden. Op de agenda staan vele
verslagen van deskundigen uit alle
delen van de wereld die zich bezig
hebben gehouden met proeven
met het menselijk eiwit. Dat is
dank zij een nieuwe produktieme-
thode met behulp van genetische
manipulatie sinds kort op grote
schaal beschikbaar. De Leidenaar
A. Rörsch, lid van de raad van be
stuur van TNO, zei gisteren op de
bijeenkomst dat men op weg is
naar een succesvolle toepassing.
Interferon werd het afgelopen
jaar bij wijze van proef uitgepro
beerd bij de bestrijding van kanker
in de academische ziekenhuizen in
Nijmegen, Rotterdam en Leiden
en het Rotterdamse Radiothera
peutisch Instituut. Gebleken is dat
het geneesmiddel in veertig tot ze
ventig procent van de gevallen een
positieve invloed heeft bij de be
strijding van kanker aan de
lymfklieren, een bepaalde vorm
van bloedkanker en van botkan-
ker. Bij vele patiënten verminder
de de ziekte of werd de groei van
kankercellen tot staan gebracht.
Bij sommigen verdween de kanker
geheel door toediening van interfe
ron.
Onduidelijk
Het is volgens de Nederlandse
interferon-deskundige dr. H.
Schellekens van het TNO-onder-
zoekinstituut in Rijswijk echter
nog niet duidelijk waarom de ui
terst actieve stof bij de ene patiënt
wel en bij de andere niet werkt. Na
der onderzoek is nodig om meer in
zicht te krijgen in het werkingsme
chanisme van interferon. Dit is
voor hem overigens geen reden de
afweerstof niet te gebruiken bij de
bestrijding van kanker.
Tijdens de klinische proeven in
de Nederlandse ziekenhuizen,
waarvan de positieve resultaten
door soortgelijke onderzoeken in
het buitenland worden bevestigd,
is voorts gebleken dat het gebruik
te type interferon geen invloed
heeft op kanker aan de dikke
darm, longen en solide tumoren.
Dit betekent niet dat in deze geval
len interferon geen zin heeft. Er
zijn drie soorten, het alfa-, beta- en
gamma-interferon met in totaal
tien subtypes bekend. Tot nu toe
hebben de medici alleen nog maar
met het subtype alfa-2 interferon
gewerkt, omdat dit in grote mate
voorradig is. Onderzoek met ande
re interferon-soorten moet uitwij
zen of nog meer vormen van kan
ker met dit middel effectief bestre
den kunnen worden.
Aids
Op de conferentie in Heidelberg
zullen ook positieve effecten van
interferon bij bepaalde vormen
van huid- en nierkanker worden
gemeld. Er zijn voorts positieve re
sultaten waargenomen bij de be
handeling van kaposi sarcoma. De
ze kankersoort komt veel voor in
het laatste stadium van de gevrees
de ziekte Aids. Deze aandoening is
een afbraak van het afweermecha
nisme van de mens, waardoor hij
besmettelijk wordt voor de ge
ringste virussen. De ziekte zal op
de conferentie een belangrijk on
derwerp van gesprek zijn, omdat
een aantal onderzoekers stoornis
sen in het interferon-systeem bij
deze patiënten hebben vastgesteld.
Op de TNO-bijeenkomst zullen
de deelnemers ook goede resulta
ten melden, die inmiddels zijn be
reikt bij de behandeling van hoorn
vliesontsteking van het oog, ver
oorzaakt door het herpesvirus. De
ze infectie is de meest voorkomen
de oorzaak van blindheid in het
ACHTERGROND
Westen. Door het gebruik van in
terferon in combinatie met een
chemisch middel geneest de infec
tie binnen enkele dagen.
Interferon heeft grote waarde als
bestrijdingsmiddel van gordelroos,
mits tijdig toegediend. Het vermin
dert de uitbreiding van de ver
schijnselen en de complicaties van
deze aandoening aanzienlijk. Inter
feron blijkt ook de koortsuitslag
bij patiënten, die worden geope
reerd voor aangezichtspijn, te kun
nen voorkomen.
Afstoting
Mensen die middelen krijgen om
afstoting van getransplanteerde or
ganen te voorkomen, zijn zeer vat
baar voor virusinfecties. De inter
feron-deskundige in Heidelberg
ziet ook hier mogelijkheden het
nieuwe geneesmiddel met succes
toe te passen om deze infecties te
vermijden.
Jonge kinderen met overigens
niet kwaadaardige gezwellen aan
de luchtwegen (larynxpapilloma),
die anders vele malen geopereerd
moeten worden om de luchtwegen
open te houden, hebben veel baat
bij interferon. In alle gevallen
waarin dit middel werd toege
diend, trad een duidelijke verbete
ring of zelfs gehele genezing op.
Tenslotte blykt interferon in de
praktijk een uitstekende bescher
ming te bieden tegen verkoudhe
den. Mensen die het als neusspray
toedienen voorkomen daarmee be
smetting door anderen die verkou
den zijn. Gezien de frequentie
waarmee bij de mens verkoudhe
den voorkomen heeft de farmaceu
tische industrie grote belangstel
ling voor interferon. Dit bleek al
aan de vooravond van de zuiver
wetenschappelijke conferentie in
de Heidelbergse Stadthalle, waar
een flink aantal bedrijven in de ge
neesmiddelensector stands had in
gericht. Voor hen ligt een ruime
markt in het verschiet.
Prof. dr. ir. A. Rörsch: succes.
(foto Holvast)
"De overheid zou grote schade
aanrichten, als ze met haar bezui
nigingen op de geestelijke ver
zorging bij defensie en justitie de
botte bijl hanteert. Voorstellen
van beide departementen wijzen
erop, dat bij deze geestelijke ver
zorging onevenredig meer bezui
nigd zou moeten worden dan op
andere overheidstaken". Om dat
te voorkomen vragen achttien
kerkgenootschappen, waaronder
de grote kerken en de drie joodse
gemeenschappen, een principië
le uitspraak van het kabinet over
de vrijheid van godsdienst en de
voorwaarden die de overheid
voor de vrije ontplooiing daar
van moet scheppen.
Dat deelde proféssor mr. I. A.
Diepenhorst, voorzitter van het
Interkerkelijk Contact in Over
heidszaken (CIO), gisteren in
Utrecht mee bij de presentatie
van het CIO-standpunt terzake.
"Niemand zal ontkennen", zei
Diepenhorst, "dat de hoogte van
de overheidsbijdrage bij de fi
nanciering van de geestelijke
verzorging van levensbelang is.
Maar het gaat in wezen om de op
vatting als zou de geestelijke ver
zorging voor de overheid een on
eigenlijke taak zijn". Tot nu toe
komt deze verzorging bij defen
sie en justitie (leger en gevange
niswezen) financieel volledig ten
laste van de overheid.
De kerkgenootschappen wach
ten een tweede gesprek met pre
mier Lubbers en de ministers
van binnenlandse zaken en justi
tie af, voordat zij zullen reageren
op de voorstellen van de interde
partementale werkgroep 'geeste
lijke verzorging'. Bij het eerste
bezoek (eind juni) is hierover
niet gesproken. Wel hebben de
kerken al bereikt, dat bij justitie
voorlopig maar 14 procent op de
geestelijke verzorging wordt be
zuinigd in plaats van 50 procent,
zoals het ministerie had voorge
steld.
Wettelijke basis
Ter voorbereiding van het
tweede gesprek heeft het Inter
kerkelijk Contact in Overheids
zaken een 'notitie' voor premier
Lubbers gemaakt over het
grondrecht van vrijheid van
godsdienst en levensovertuiging.
Op korte termijn verlangen de
kerken, dat het aantal arbeids
plaatsen in de geestelijke verzor
ging bij defensie en justitie
wordt gehandhaafd op het ni
veau van 1 januari 1983 en dat er
naar verhouding niet méér wordt
bezuinigd dan op andere posten.
Het CIO pleit niet voor algeme
ne subsidiëring van kerkgenoot
schappen, maar wel voor een
duidelijk overheidsbeleid op
deelgebieden, waar een alge
meen maatschappelijk belang
aantoonbaar is en waar de finan
ciering op grote, soms onoverko
melijke bezwaren stuit. Als voor
beeld noemt het CIO onder ande
re de geestelijke verzorging van
mensen in bijzondere omstan
digheden ('categoriaal pasto
raat'), zoals het leger, huizen van
bewaring en ziekenhuizen.
De algemene uitgangspunten
voor de overheid inzake gods
dienst en levensovertuiging
moeten een wettelijke grondslag
krijgen, vindt het CIO. In die wet
zou het begrip 'categoriaal pasto
raat' omschreven kunnen wor
den. Ook voor de subsidiëring
van dit pastoraat wenst het CIO
een wettelijke basis. Bij de ver
deling moet er worden gekeken
naar het ledental, het aantal be
roepsmensen en de omvang van
de eigen bijdragen van leden.
Wat de getallen betreft zijn de
kerken het niet eens met het Hu
manistisch Verbond. Dat zegt 20
tot 25 procent van de Nederland
se bevolking te vertegenwoordi
gen. Volgens het Verbond is de
behoefte aan geestelijke verzor
ging op humanistische grond
slag veel groter dan uit zijn le
dental (ongeveer 15.000) kan
worden afgeleid.
Beroepen
Hervormde Kerk: aangeno
men naar Anjum (Fr.) E. Ockels
Kantens. Gereformeerde Ker
ken Vrijgemaakt: aangenomen
naar Amsterdam-Zuidwest kan
didaat E. A. de Boer Delft, die
daarmee bedankte voor o.a. Al
phen aan den Rijn Christelijke
Gereformeerde Kerken: beroe
pen te Aalsmeer A. van der Veer
Zwolle. Gereformeerde Ge
meenten: bedankt voor Terwol-
de de Vecht A. Hoogerland
Dirksland.
Naudé naar Limburg. De
Zuidafrikaanse predikant dr.
Beyers Naudé - wiens vrijheids
beperking onlangs werd opgehe
ven - heeft in principe de uitno
diging van de rijksuniversiteit
Limburg aanvaard om op 11 ja
nuari volgend jaar de jaarrede te
houden. De universiteit bestaat
dan negen jaar. In februari zou
Naudé enkele lezingen willen
verzorgen voor de Vrije Univer
siteit in Amsterdam. Van die uni
versiteit is hij eredoctor.
Ontslag. Een lutherse recht-
oank in West-Duitsland beves
tigde het ontslag, dat de regiona
le kerk van Hannover had ver
leend aan de homofiele predi
kant Klaus Brinker (46). Hoewel
in de kerk niet gelijk wordt ge
dacht over homofilie, zegt de
rechtbank in haar uitspraak, zyn
het ambt van predikant en een
openlijke homofiele praktijk wel
met elkaar in tegenspraak. En
het staat de kerken vrij, aan
ambtsdragers eisen te stellen.
Roman Malinowski: "Je gaat niet naar de horlogemaker als het klokje goed loopt'
I foto GPD)
