Een huis vol seks
Albanese leider
ernstig ziek
Schillebeeckx moet zich weer verantwoorden
Reportage
Nijvere Satanisten met belastingschuld van tien miljoen
ANWB vliegt er uit
en grieft reiswereld
MAANDAG 8 OKTOBER 1984
PAGINA 9
AMSTERDAM De Satanisten hebben gesproken. Woens
dagavond nog, tijdens een strikt besloten zwarte mis, geleid
door priesteres Connie. Ondanks de heksenjacht op het ge
nootschap door Justitie, zal de kerk blijven bestaan. Binnen
kort kan de Amsterdamse rosse buurt dan ook de herleving
van een stuk sekstoerisme verwachten. Pardon, sekstoeris
me? Het gaat hier om een kerkgenootschap. Magister Maar
ten Lamers doet tenminste verwoede pogingen om dat aan
Justitie duidelijk te maken. Al was het maar om op die ma
nier onder de claim van tien miljoen gulden uit te komen, die
de belasting heeft gelegd op de geschatte inkomsten van de
orde. Lamers moet dat doen in een cel. De inval van de politie
kwam vorige week maandagavond als een donderslag bij hel
dere hemel. „Het is een hele slag voor ons satanisten", vertelt
een zachte vrouwelijke stem aan de andere kant van de lijn.
„Maar we zullen haar te boven komen".
De politie deed de inval in de
panden van de Satanskerk op de
Amsterdamse wallen. Een hek
senjacht van de Amsterdamse
politie, zo meent mr. Louis Velle-
man, de advocaat van de Satans
kerk. Hij is juist verwikkeld in de
omstandige verweerschriften,
memories van grieven, om de
uitspraak van de Haagse recht
bank aan te vechten. In hoger be
roep wil Velleman de rechters
alsnog tot de uitspraak bewegen
dat de Satanskerk als kerkge
nootschap wordt gezien. Het is in
elk geval een vermogend genoot
schap. Daar is bijvoorbeeld het
homocentrum Pouff, 'Ontmoet
een vriend' heet het. Tegen beta
ling van een donatie is er een ka
mertje met bed en vaste wastafel.
Een paar panden verderop zetelt
Cantharis, het satanische live
show theater. Cantharis staat
voor Spaanse Vlieg. Versleten
pluche en shows die niets om het
lijf hebben. Letterlijk dus.
Tegenover dit pornotheatertje
zetelt de Walburga Abdij. Zeven
avonden in de week konden de
bezoekers daar terecht om voor
het statiegeld van dertig gulden
per half uur onbeperkt te kun
nen drinken en kennis te maken
met de kloosterzusters, met al
weer niks om het lijf. Of om een
paar trappen op de discotheek te
bezoeken, waar uitsluitend door
dames wordt gedanst. Aan de
Oudezijds staat ook de tempel
van de Satanskerk, de Grotto
Magistratis. Daar worden de
zwarte missen gecelebreerd en
bevindt zich het Satanisch Semi
narium. Want, geloof het of niet,
de Satanskerk heeft een eigen fa
culteit. Met studierichtingen als
Magische Sexuologie, Fnordolo-
gie en Algemene Alchemie.
Rituelen
Fraaie terminologieën en om
slachtige rituelen. Maar de seks
is geen dekmantel zeggen de Sa
tanisten. De seks maakt een we
zenlijk onderdeel uit van het ge
loof. „In de Walburga Abdij
tracht men de oude dienst van
Ashtaroth weer nieuw leven in te
blazen. Dat was vanouds een
zwaar met seksualiteit en erotiek
beladen dienst", schrijft de advo
caat van de Satanskerk in zijn
memorie van grieven aan het
Haagse gerechtshof. „Ze kunnen
hoog en laag springen, maar voor
ons is die hele handel gewoon
een pornohandel", zegt de politie
bij monde van een wachtcom
mandant van het bureau War
moesstraat.
Maarten Lamers is de Magister
Templi van de Satanskerk in
Amsterdam. Zelf een priester in
de vierde graad. Jaren geleden
begon hij zijn genootschap in
een pand aan de Keizersgracht.
Maar de buurt moest niks heb
ben van die griezelige zaken met
blote meiden. In het Noordhol
landse Etersheim slaagde de ma
gister erin om een o zo fraai leeg
staand kerkje te bemachtigen.
Dat was toch wel ideaal. Hoewel
er nog een geur van gebed in
hing, was het kerkje uitermate
geschikt voor Lamers' bizarre ri
tuelen. Maar helaas. Opnieuw
keerde de bevolking zich'tegen
het genootschap. Het leidde er
toe dat Lamers koos voor de ge
schiktste plaats: de Amsterdam
se wallen. De plaats waar de to
lerantie het grootst is. En niet te
vergeten, de kassa het beste kan
rinkelen.
Wat begonnen moet zijn als
een aardige studentengrap, is in
middels uitgegroeid tot een
knappe organisatie. In het jaar 16
volgens de satanische jaartelling
bestaat het Walburga Klooster
uit niet minder dan 41 personen.
Een plaatsvervangend moeder
overste met drie substituten, een
abdis met drie substituten en in
totaal 33 zusters. „Het klooster is
een experiment", schrijft Veile-
door
Huub Klompenhouwer
man in zijn pleidooi. „Voor het
eerst sinds eeuwen hekserij in
het openbaar. Vanuit het kloos
ter vindt men dan zijn weg naar
de kerk. Het is erom te doen zo
veel mogelijk mensen te laten
kennismaken en daarom zijn de
bijdragen die als donatienorm
aan bezoekers worden opgege
ven, bewust laag gehouden".
Exhibitionisme
Twee panden van de Satanskerk: Cantharis (links) en de Walburga Abdij.
dat het inherent is aan het karak
ter van de studie der occulte we
tenschappen dat een student
zich diepgaand bezighoudt met
de praktijk. „De student zal wor
den geleerd te komen tot vrijma
king van lichaam en geest. Tot
verwerping van vastgeroeste
normen en sociale structuren.
Hij zal de schoonheid van zijn li
chaam leren kennen en hem zal
worden onderwezen hoe, met ge
bruikmaking van exhibitionis
me, te komen tot het opnemen
en uitzenden van seksuele ener
gie. De student zal leren te
werken met dergelijke krachten
in het bijzijn van steeds grotere
groepen mensen".
Voor een ketter ligt de conclu
sie voorhanden dat het semina
rium dus niet veel meer is dan
een opleiding tot live-showar
tiest. En hoewel de gids conse
quent spreekt over student (in de
mannelijke vorm), is het aardig
om te weten dat advocaat Velle
man met een kort geding bezig is
om voor negen meisjes een ver
blijfsvergunning te verkrijgen.
Deense, Duitse, Zwitserse "meis
jes en zelfs een Argentijnse. De
meisjes willen de studie aan het
seminarium volgen, maar de
Vreemdelingendienst weigert
een verblijfvergunning af te ge
ven. Een brief aan de staatssecre
taris werd ook al negatief beant
woord. En dus is er weer werk
aan de winkel voor de Nieuwen-
damse pleiter.
Seks als onderdeel van de reli
gie. Dat propageert Lamers. Hij
is er handig in. De aanwezigheid
van moderne kassa's laat zich
verklaren. Zelfs een kerk ont
komt niet aan de macht van de
harde gulden. Maar als kerkge
nootschap moet je gevrijwaard
blijven van de pottekijkers van
de politie. En niet te vergeten
van de btw. Een kaartje voor de
'real live-show' heet dan ook
geen kaartje maar een donatie.
Maar bezoekers werden wel de
gelijk naar binnen geronseld met
de belofte van een prima seks-
show. Een video in de deurope
ning toonde de porno die binnen
dan uitgebreider te bezien was.
In een artikel in een weekblad
vertelt een ex-priesteres dat het
toch echt allemaal als een seks-
business is opgezet. „Het ging
vooral om de seksuele fantasieën
van de hogere sekteleden", zegt
die vrouw.
Onzin, wordt er vanuit de Cu
rie geroepen. „Die vrouw is gef
rustreerd omdat ze de kerk de
rug heeft toegekeerd. Het Sata
nisme bevrijd je van remmingen.
Onze zusters hebben de gave om
energie af te geven". Zo werkt
dat. Teeen betaling van een
briefje van vijf halen de naakte
zusters allerhande handigheidjes
uit met hun lichaam. En stuk
voor stuk lijken ze er ook plezier
in te hebben. Dit terwijl ze vol
gens de officiële stukken van de
orde het werk moeten doen voor
zegge en schrijve 250 gulden per
week. De Grotto Magistratis zelf
is iets minder zuinig. Alleen al
voor representatiekosten laat hy
een bedrag van 3.545 gulden op
voeren in het financieel over
zicht van de Walburga Abdij.
Lamers wordt in zijn functie
als kerkhoofd bijgestaan door de
Raad van Negen Onbekende
Mannen. Ze zijn ook werkelijk
onbekend. In het zestiende boek
jaar, volgens de Satanische tel
ling, kostte dit gezelschap bijna
acht mille aan advies- en reiskos
ten.
Satanische Bijbel
Een paar maanden geleden
nog deed Larrters zijn uiterste
best om van de geregelde inval
len van de politie af te komen via
een kort geding. Een paar frag
menten uit het vonnis: „Eiseres
stelt dat de activiteiten gefun
deerd zijn op de overtuigingen
van het Satanisme, als neerge
legd in de Satanische bijbel, en
uitgevoerd worden in overeen
stemming met de Satanische ri
tuelen als beschreven in The Sa
tanic Rituals'. Er is echter aange
kondigd dat onderzoek vanwege
de zedenpolitie meer regelmatig
wordt voorgenomen, hetgeen uit
het oogpunt van Satanisch ritu
eel zeer storend en volkomen on
aanvaardbaar is".
En over de activiteiten van de
Kloosterorde: „Blijkens een rap
port van de politie zijn er in dat
pand lokalen waarin dagelijks
seksshows worden gegeven en
alcohol wordt geschonken tegen
betaling van een 'donatie' van f
30,- per half of f 52,50 per heel
uur, een en ander met bijbetaling
van een gulden per minuut bij
langer verblijf. Voorts bevindt
zich bij de stukken een door eise
res overlegde staat van inkom
sten en uitgaven, waaruit blijkt
dat eiseres in de periode van 1
mei 1981 tot en met 30 april 1982
in totaal f 1.213.367,80 aan dona
ties heeft ontvangen. Blijkens
deze gegevens zijn de commmer-
ciële aspecten van de activiteiten
van eiseres van zo grote beteke
nis, dat reeds op die grond niet
gesproken kan worden van acti
viteiten met een uitsluitend, al
thans nagenoeg uitsluitend, reli
gieus karakter'.
De uitspraak van de rechter,
mr. J. J. R. Bakker was opmerke
lijk. De vraag of Lamers genoot
schap nu wel of niet als kerkge
nootschap moet worden be
schouwd, kwam niet aan de or
de. De Haagse rechter stelt sim
pelweg dat de Kloosterorde der
Zusters van Sint Walburga, na
mens wie mr. Velleman het kort
geding had aangespannen, niet
als zelfstandig onderdeel van een
kerkgenootschap kan worden
gezien en derhalve ook geen
rechtspersoonlijkheid' heeft. En
daar kon mr. Velleman het een
maand geleden mee doen. De
Nieuwendamse advocaat heeft
dus, zoals gezegd, hoger beroep
aangetekend.
„Ik wil het proberen voorzich
tig te zeggen: die mr. Bakker
heeft zich er nogal goedkoop van
afgemaakt", reageert Velleman
desgevraagd. In het hoger be
roep gaat hij dan ook heel om
slachtig duidelijk maken waarop
de Satanskerk gebaseerd is. Het
Satanisme pretendeert ten min
ste 20.000 jaar oud te zijn. En Vel
leman is er van overtuigd dat on
danks dat uiterlijk van een seks
industrie, de club van Lamers tot
de kerkgenootschapppen moet
worden gerekend. Zelf is Velle
man van joodse huize en hij zal
er niet over prakkizeren lid te
worden van het genootschap.
Heksen
„Toen ze bij me kwamen heb
ik als eerste bedongen dat ik -
uiteraard voor niets - onbeperkt
in en uit zou moeten kunnen lo
pen. Je kunt dus stellen dat ik
het bedrijf wel door en door heb
leren kennen. In het algemeen
worden heksen en magiërs ge
zien als van hetzelfde laken een
pak. De christelijke kerk folterde
en vermoordde beiden gelijke
lijk als ketters tot ze de macht
daartoe verloor. Maar er is wel
degelijk een verschil. Heksen ge
loven in de oergoden der mens
heid en aanbidden hen ook. De
Grote Godin en de Gehoornde
God.- Ceremonieën en feesten
zijn noodzakelijkerwijs van ero-
tiosche aard omdat ze geloven
dat de geslachtsgemeenschap
tussen man en vrouw de ware af
spiegeling is van de goddelijke
creativiteit. Maar het doel van de
magiër is om zelf god te worden
door zijn bewustzijn uit te brei
den over het ganse heelal en door
de elementaire krachten die
daarin werken te leren beheer
sen. Je kunt zeggen dat het de
heks om genot en voorspoed te
doen is. De magiër gaat een weg
vol eenzaamheid, onherberg
zaamheid en altijd vol gevaren
voor zijn verstand".
Met niet de minste moeite zou
Velleman uren kunnen praten
over de geschiedenis van heksen
en magiërs en de toepassingen in
de Kerk van Satan van die oude
gebruiken. De Satanisten menen
dat de traditionele kerken ach
terhaalde instituten zijn. „In de
ze in toenemende mate gesecula
riseerde wereld is behoefte aan
een vernieuwde religie", zo legt
Velleman de opvattingen van La
mers uit. „Een nieuwe religie ge
baseerd op de werkelijke natuur
van de mens. Kerken zouden aan
die behoefte kunnen voldoen als
ze zouden worden omgebouwd
tot tempels van bevrediging. Bij
voorbeeld bordelen of sportza
len, waar mensen naar toe kun
nen gaan om hun lusten te bevre
digen. De mens zou er de agres
sie kwijt kunnen en de spanning,
door zich te vermeien in een van
de zeven doodzonden".
De kerk van Satan ziet seks als
een fundamenteel werktuig van
de lagere magie, die het individu
in staat stelt om de omgeving te
beheersen. Verder zegt de kerk
ook de studie te stimuleren tege
lijk met een intellectuele zelf
standigheid. Daar is dat semina
rium ook het voorbeeld van.
Nog een keer gebeld met de
Curie. Want benieuwd wanneer
de Kerk van Satan haar poorten
weer voor het publiek opent. Dit
maal een zachte mannenstem.
„Wie zegt U? Hoe schrijft u dat?
Hoe weet u dat allemaal? Ach
zoudt u mij een plezier willen
doen en vanavond terug willen
bellen? We zitten nu midden in
een college en vanavond is er een
hoger kerklid aanwezig om uw
vragen te beantwoorden. Jazeker
meneer, onze colleges gaan ge
woon door".
Het wordt door niemand har
dop gezegd. Maar als je de pen
neerlegt zeggen de meeste be
trokkenen dat ze de indruk heb
ben dat de boel gewoon is ver
linkt door collega's, eh pardon,
seksexploitanten. Want niet al
leen vormden de verschillende
activiteiten van Lamers discipe
len een concurrerend vermaak,
Lamers stak ook geen geld in de
ordebewaking op de wallen. En
ook dat stak. Hoe het ook zij, de
nieuwsgierige sekstoerist kan nu
voorlopig een deel van de wallen
overslaan. Met enig satanisch
welgevallen zien de seksexploi
tanten diezelfde toerist nu terug
in hun eigen paleizen van zotte
lusten.
DEN HAAG (GPD) Plannen
van de ANWB om voor volgende
zomer vliegvakanties te gaan
verkopen naar Griekenland en
Spanje zijn bij de grote tourope
rators in slechte aarde gevallen.
Holland International, Arke en
Neckermann vinden dat de
ANWB oneigenlijk gebruik gaat
maken van zijn ledenorganisatie.
De ANWB vindt dat onzin. Hol
land International is zelfs van
plan de ANWB te boycotten.
Arke's boosheid, aan het begin
van de grote onderhandelingen
tussen touroperators en vlieg
maatschappijen over de vakan-
tieprijzen van volgende zomer,
richt zich ook op KLM en Marti
nair indien deze twee contracten
met de ANWB zouden afsluiten
voor chartervluchten naar Span
je en Griekenland. Arke zou dat
beschouwen als een „onvriende
lijke daad".
Mede-directeur Admiraal van
Arke zegt dat zijn bedrijf zich
nog zal beraden over de conse
quenties van die stelling, maar
sluit niet uit dat het kan neerko
men op een boycot van KLM en
Martinair. Neckermann, die zijn
contracten met luchtvaartmaat
schappijen samen met Arke af
sluit zodat beide een lagere prijs
kunnen bedingen, gaat in dat ge
val met Arke mee. aldus René
Klawer van Neckermann.
De ANWB heeft al tientallen
jaren eigen reisbureaus, waar rei
zen van diverse bëstaande tour
operators worden verkocht. Hol
land International heeft van G.
Massier, product manager van de
ANWB, begrepen dat de ANWB
de verkoop van andermans char-
terreizen naar Griekenland en
Spanje zal beëindigen zodra de
ANWB ze zelf verkoopt.
Holland International heeft de
ANWB onlangs schriftelijk om
opheldering gevraagd, maar vol
gens woordvoerder Dorhout
Mees van Holland International
is daarop tot dusver geen ant
woord gekomen. „Dat betekent
dan dat wij op onze beurt de ver
koop van ANWB-produkten
kunnen staken".
Vertegenwoordigers van KLM,
Martinair, Transavia, Air Hol
land, de Spaanse maatschappij
en Iberia, Aviaco en Spantax,
alsmede drie andere maatschap
pijen hebben vorige week hun
aanbiedingen voorgelegd aan Ar
ke en Neckermann. Onder de
Nederlandse maatschappijen
vloog de ANWB tot dusver alleen
met KLM en Martinair, niet met
Transavia.
Oneerlijk
Met name Martinair en KLM
hebben toen van Freddy Frans-
sen van Arke te horen gekregen
dat hij bepaald niet blij is met de
touroperatorplannen van de
ANWB. „Wanneer je touropera-
tor-activiteiten gaat opzetten,
loop je financieel zeer grote risi
co's", zegt Admiraal van Arke,
„en wij vinden dat de ANWB, ge
geven zijn inkomsten uit een
zeer groot ledenbestand, oneer
lijk concurreert". Directeur Le-
gro van Transavia zegt dat hij het
helemaal met Franssen eens is.
Klawer van Neckermann is
wat minder scherp. „Iedereen,
dus ook de ANWB, is vrij om met
dit soort dingen te beginnen.
Daar heb ik dan ook niet tegen
geprotesteerd. Maar we moeten
dan wel met gelijke wapens ten
strijde trekken. Als de ANWB
zijn bladen, zoals de Kampioen,
gaat gebruiken om zijn eigen rei
zen aan te prijzen, vind ik dat re
dactioneel misbruik van je me
dia.
„Daarnaast werpt de ANWB
zich nogal eens op als een soort
consumentenbond. In het verle
den heeft de ANWB de plussen
en minnen van een aantal tour
operators op een rijtje gezet. Ik
geef de ANWB het voordeel van
de twijfel, maar als ik deze gege
vens naast elkaar plaats, vind ik
dat de ANWB zich op heel glad
ijs begeeft".
'Niks mee te maken'
De ANWB wil eigenlijk geen
commentaar geven, en „voorlo
pig" helemaal niet ingaan op de
boycot waarmee Holland Inter
national dreigt, maar woordvoer
der Kroon laat zich wel ontvallen
dat „dat er allemaal niks mee te
maken heeft". De ANWB heeft
de plannen ontwikkeld wegens
de aanhoudend grote belangstel
ling voor verzorgde chartervlieg-
f vakanties naar Griekenland en
Sparye.
ANWB-woordvöerder Kroon:
„In het verleden zijn we ook al
begonnen met vliegvakanties
naar de VS, Australië, Nieuw-
Zeeland en Zimbabwe. Dat ging
met lijndiensten en daarover
hoorde je niemand. Wij maken
geen oneigenlijk gebruik van het
ledenbestand en van de bladen
die wij uitgeven als wy zelf vlieg
vakanties gaan verkopen. In
strijd met ons huishoudelijk
reglement of onze statuten? La
ten ze dat dan maar eens aanto
nen. Bovendien wil dit niets zeg
gen over de manier waarop wij
deze reizen gaan verkopen".
KLM en Martinair willen over
de opwinding die tijdens de on
derhandelingen is ontstaan geen
nadere mededelingen doen. „We
nemen het voor kennisgeving
aan", aldus Martinair.
TIRANA (GPD) Enver Hoxha,
de 76-jarige „sterke man" van Al
banië lijdt aan een ernstige vorm
van suikerziekte en is de laatste
maanden niet meer in het open
baar gesignaleerd. Volgens wester
se diplomatieke bronnen in Tirana
zou de partijleider die sinds 1944 in
Albanië aan de macht is, momen
teel permanent onder hoede staan
van een gerenommeerde Franse
specialist. Als mogelijke opvolger
van Hoxha wordt genoemd de hui
dige minister-president Adil Car-
cani, die al een deel van de macht
zou hebben overgenomen. In poli
tieke kringen op de Balkan staat
Carcani bekend als „pragmaticus"
en „realistisch denker".
Met spanning ziet men in Oost en
West uit naar de grote parade die
volgende maand ter gelegenheid
van de veertigste verjaardag van de
bevrijding van Albanië in Tirana
wordt gehouden. Tot dusver heeft
Hoxha bij soortgelijke manifesta
ties nooit verstek laten gaan.
Hoxha regeert de Socialistische
Volksrepubliek Albanië thans al 38
jaar met ijzeren hand. Rivalen die
bij tijd en wijle de kop opstaken, is
hij zonder uitzondering de baas ge
bleven. Ruim twee jaar geleden
kwam de toenmalige premier Meh-
met Sjehoe, 27 jaar de rechterhand
van Hoxha, onder uiterst verdach
te omstandigheden om het leven.
Sjehoe pleegde „zelfmoord", na
dat Hoxha hem voor spion van de
Amerikaanse CIA en de Joegosla
vische geheime dienst hield hem
van hoogverraad had beschuldigd.
Westelijke deskundigen achten het
waarschijnlijk dat Sjehoe destijds
tegen de politieke lijn van Hoxha
in opstand is gekomen, vroegtijdig
ontmaskerd werd en feitelijk geen
uitweg meer zag.
Buiten Albanië is herhaaldelijk
de vrees geuit dat na het wegvallen
van Hoxha opnieuw pro-Sowje-
trussische krachten het in de inge
kapselde dwergstaat voor het zeg
gen zouden kunnen krijgen. Alba
nië en de Sowjet-Unie onderhou
den sinds 1961 geen diplomatieke
betrekkingen met elkaar. Hoxha
beschuldigde de Russische leider
Nikita Chroesjtsjov in die dagen
van „revisionisme", c.q. verraad
aan de marxistisch-leninistische
principes.
De breuk had voor de Sowjets
tot gevolg dat zij hun marinesteun
punt Valona aan de oostelijke
flank van de Straat van Otranto
(tussen de NAVO-lidstaten Italië
en Griekenland) met achterlating
van drie onderzeeboten moesten
ontruimen.
Onder het bewind van wijlen
Joeri Andropov heeft het Kremlin
tot tweemaal toe geprobeerd op
nieuw banden aan te knopen met
Tirana. Hoxha wimpelde beide ma
len af.
Het Vaticaan stelt op het ogen
blik een onderzoek in naar het
boek 'Kerkelijk ambt' uit 1980
van de rooms-katholieke theo
loog professor dr. E. Schille-
beeckx. In dat boek zegt de Nij
meegse oud-hoogleraar, dat het
mogelijk moet zijn om in bepaal
de (uitzonderlijke) gevallen een
leek in de eucharistie te laten
voorgaan.
Schillebeeckx maakte gisteren
voor de IKON-radio bekend, dat
hij vorige maand bij kardinaal
Ratzinger van de 'congregatie
voor de geloofsleer' is geweest
om zijn opvattingen toe te lich
ten. Hij houdt rekening met een
veroordeling van zijn standpunt.
"Ik zal er alles aan doen om een
veroordeling te voorkomen,
maar ik zal niet ontrouw aan me
zelf worden", zei hij.
Voor Schillebeeckx is het ker
kelijke ambt geen geloofskwes
tie maar een zaak van 'verander-
bare kerkvorm'. Hij pleit in zijn
boek ook voor openstelling van
het ambt voor vrouwen en ge
huwden. De plaatselijke ge
meente zou een ambtsdrager zelf
moeten aanwijzen.
Synode. Deze week is de ge
reformeerde synode bijeen. Eén
van de agendapunten is, wat er
moet gebeuren met de bezwaar
schriften die zijn binnengeko
men tegen het anti-rakettenbe-
sluit van de synode van maart dit
jaar. De synode besloot toen, re
gering en parlement te manen, af
te zien van elke nieuwe stap in de
wapenwedloop, waaronder de
plaatsing van kruisraketten.
De synode zit nu met 143 be
zwaarschriften. Synode-voorzit
ter dr. Kouwenhoven sprak van
een 'lawine'. Hij had dat niet ver
wacht. "Het is voor het eerst in
de geschiedenis van de synode,
dat over een zaak zoveel verzoe
ken zijn ingediend".
Verder praat de synode over
haar eigen werkwijze, de beteke
nis van de 'openbare belijdenis',
het vraagstuk van de 'grote stad',
-de geloofsbeleving onder jonge
ren, brieven met betrekking tot
Zuid-Afrika, bezwaarschriften
tegen het rappport 'In liefde
trouw zijn' (homosexualiteit) en
het Landelijk Centrum voor Hu
welijkscontacten'.
Beroepen. Hervormde Kerk:
beroepen te Rijssen W. Chr. Ho-
vius Apeldoorn, te Benschop W.
Westerhout Lienden, die be
dankte voor Middelharnis, voor
Oud-Beijerland J. Harteman
Moerkapelle. Gereformeerde
Kerken: aangenomen naar Lin-
schoten kandidaat mevrouw J.
C. Colebrander Amsterdam.
Schokkend
Israel. Een delegatie van de
Nederlandse Raad van Kerken
heeft het als 'schokkend' erva
ren, dat de situatie van de men
senrechten in Israel aanleiding
geeft tot het stellen van vragen
aan de Israëlische politiek. Voor
zitter Roos van de hervormde sy
node, de oud-katholieke bis
schop Van Kleef, de gerefor
meerde predikant J. M. Snoek
(die in het Midden-Oosten heeft
gewerkt) en ds. Van der Zee, se
cretaris van de Raad van Kerken,
zijn teruggekeerd van een be
zoek aan het Midden-Oosten op
uitnodiging van de Raad van
Kerken daar.
Van der Zee noemde namens
de hele delegatie het bestaan van
een aparte rechtspleging voor
Joden en Arabieren op de door
Israel bezette Westelijke Jor-
daanoever een van de schendin
gen van de mensenrechten. Ver
der de onteigening van huizen
van Palestijnen, de collectieve
straffen en de situatie in de ge
vangenis van Nabloes, waar veel
Palestijnen zitten.
De delegatie heeft in Jeruza
lem uitvoerig over de mensen
rechten gesproken met mensen
van de regering, de vredesbewe
ging en de Palestijnse gemeen
schap. Doordat het bezoek sa
menviel met het Joodse Nieuw
jaar, lukte het niet om met het
Joodse opperrabbinaat in con
tact te komen.
De Nederlandse kerken heb
ben te weinig oog voor het Pale
stijnse vraagstuk - 'een diep
menselijke tragedie' en voor
de situatie van de kerken in het
Midden-Oosten, zei ds. Van der
Zee. "De kerken daar hebben
ons niet gevraagd, onze vriend
schap met Israel op te geven.
Maar ze voelen zich wel bedreigd
in hun bestaan, niet door de rege
ringen, maar door de verhouding
met de islam met zijn extremis
me. Hun relatie met de Israel-ge-
zinde kerken in West-Europa
maakt de kerken in het Oosten
verdacht in de ogen van mos
lems".
Het Midden-Oosten-vraagstuk
en de contacten met de kerken
daar krijgen een hoge plaats op
de agenda van de Nederlandse
Raad van Kerken, verklaarde de
secretaris.
